گفتار سوم: مواد مختل کننده حواس پنجگانه 33
گفتار چهارم: عوارض روانی و جسمانی مواد روانگردان 33
گفتار پنجم: مواد شادی بخش و انرژی زا 35
گفتار ششم: مواد زایل کننده عقل 35
فصل دوم: تحلیل و ارزیابی مسئولیت کیفری 36
مبحث نخست: مفاهیم مسئولیت 37
گفتار نخست: مفهوم لغوی مسئولیت 38
گفتار دوم: مفهوم كلی مسئولیت 39
گفتار سوم: مفاهیم مسئولیت کیفری 40
گفتار چهارم: تفاوت میان مسئولیت و مجرمیت 41
گفتار پنجم: اختلاف میان مسئولیت و قابلیت انتساب 42
گفتار ششم: سابقه تاریخی مسئولیت 43
مبحث دوم: مسئولیت کیفری در مقررات جزایی ایران 54
مبحث سوم: حدود و قلمرو مسئولیت کیفری 59
گفتار نخست: اهلیت و انواع آن در حقوق جزا 59
گفتار دوم: مقایسه اهلیت جزایی با اهلیت جنایی 61
گفتار سوم: اهلیت جزایی و مسئولیت کیفری 62
گفتار چهارم: اسناد و مسئولیت کیفری 63
گفتار پنجم: انواع اسناد در حقوق جزا 64
گفتار ششم: اسناد مادی و مسئولیت کیفری 66
گفتار هفتم: اسناد معنوی و مسئولیت کیفری 66

فصل سوم: اركان اهلیت جزائـی 68
مبحث نخست: ركن اول ادراک 69
گفتار نخست: مفهوم ادراک و تمییز 70
گفتار دوم: نقش ادراک در مسئولیت کیفری 72
گفتار سوم: عقل در مفهوم ادراک 73
گفتار چهارم: عقل در مقررات جزایی ایران 76
گفتار پنجم: عقل در حقوق جزایی اسلام 76
مبحث دوم: ركن دوم- اختیـار 78
گفتار نخست: مفاهم و کاربردهای اختیار 78
مبحث سوم: ركن سوم علم به قانون 84
گفتار نخست: مفهوم «قانون» 84
گفتار دوم: نقش علم به قانون 85
مبحث چهارم: عوامل رافع مسئولیت کیفری 88
گفتار نخست: علل عدم مسئولیت کیفری 90
گفتار دوم: طبقه بندی عوامل رافع مسئولیت جزایی 90
گفتار سوم: وجوه افتراق با سایر علل عدم مسئولیت 90
گفتار چهارم: انـواع جنـون 92
گفتار پنجم: حالات نزدیك به دیوانگی 92
گفتار ششم: ارزیابی یا نحوه احراز جنون 101
مبحث پنجم: جنون در قانون مجازات اسلامی 103

یک مطلب دیگر :

یک مطلب دیگر :

گفتار نخست: آثـار جنون 104
گفتار دوم: لزوم احراز جنون در حال ارتکاب جرم 107
گفتار سوم: معادله نمایش شرایط تحقق جنون رافع مسئولیت جزایی: 110
فصل چهارم: مواد مخدر، روانگردان و ارتکاب جرایم 111
مبحث نخست: عوارض اعتیاد به مواد روانگردان 114
مبحث دوم: ارتباط مصرف مواد روانگردان با ارتکاب جرم 115
مبحث سوم: انواع مستی و مستی از نظر میزان تأثیربر دستگاه عصبی 116
مبحث چهارم: تحلیل و ارزیابی مسئولیت کیفری افراد متأثر از سوء مصرف مواد روانگردان 117
نتیجــــه ‌گیـــری: 119
منابع و مآخذ: 120
چکیده انگلیسی: 124

چکیده:
مصرف سوء مواد مخدر و روانگردان بر مسئولیت کیفری افراد تأثیرداشته و باعث شده تا شخص در هنگام انجام هرگونه فعلی از خود اراده و یا اختیاری نداشته باشد و به طور کلی می‌توان گفت که وی دچار یک نوع حالت جنون ادواری در زمان ارتکاب جرم می‌شود، در این چشم انداز محقق با بیان کلی انواع مواد روانگردان و بررسی تأثیر این مواد بر روح و جسم افراد، شرح داده که این مواد چه تأثیری بر اراده و هوشیاری افراد در حین ارتکاب جرم داشته سپس به طور کلی باب مسئولیت کیفری را از دیدگاه فقهی و حقوقی بررسی کرده، عوامل رفع مسئولیت کیفری و ارتباط مصرف مواد روانگردان با ارتکاب جرایم از نگاه فقها و حقوقدانان مورد مطالعه قرار گرفته و در نهایت به این نتیجه مهم رسیده که مصرف سوء مواد روانگردان  باعث از بین بردن اراده فرد شده به طوری که تا حدودی قصد این افراد زایل شده و می‌توان گفت که اکثر این افراد در زمان نشئگی مسلوب‌الأختیار خواهند شد.
کلید واژگان: مواد روانگردان ، مواد مخدر، مسئولیت کیفری، مسلوب الأختیار، اراده، اعتیاد.

مقدمه:
موادی که دستگاه عصبی مرکزی را تغییر می دهند مواد روانگردان هستند (الکل ؛ نیکوتین ؛ کوکائین) و موادی امثال اینها که اعتیاد به آنها مشکل بزرگ بعضی از جوامع امروزی است تمام این مواد می‌توانند باعث وابستگی روانی مصرف کننده شوند و مهم تر از آن این است که باعث وابستگی جسمی نیز می شود. اعتیاد پاسخی فیزیولوژیک است که مصرف پی در پی مواد مخدر موجب آن می‌شود و عملکرد طبیعی نورونها و سیناپس‌ها را تغییر می دهد. هنگامی که عملکرد نورون یا سیناپسی توسط مواد مخدر تغییر کرد از آن پس آن نورون یا سیناپس به طور طبیعی به کار خود ادامه نمی دهد مگر با بودن موادمخدر.
در اینکه مواد روانگردان  بر روح و جسم فرد مصرف کننده تأثیر بسزایی داشته شکی نیست ولی در این پژوهش قرار است به این امر بپردازیم که این مواد روانگردان  تا چه اندازه بر اراده و اختیار این افراد تأثیرسوء داشته و به طور کلی آیا می توان گفت که با مصرف این مواد فرد در حال نشئگی قصد وی زایل می گردد و هیچ گونه اراده ای از خود در مقابل اعمال و رفتارش نداشته؟ جرائم ناشی از مستی و استعمال  مواد مخدر آگاهانه مشكل ترین و متأسفانه متداولترین مسئله در مورد جرائم ناشی از مستی استعمال مواد الكلی (همچنین مواد مخدر) به وسیله افرادی است كه كاملاً از خاصیت سکرآوری آن آگاهند و آنرا بخاطر لذت كاذب صرف می‌كنند بدون آنكه قصد ارتكاب جرم داشته باشند ولی در حالت مستی مرتكب جرائمی می شوند كه اگر در حالت طبیعی بودند هرگز مرتكب آن اعمال نمی شدند دكترین كلاسیك از مدتها قبل بر این نظر بوده است كه اگر مستی كامل باشد بطوری که از شخص مست بطور كامل اراده سلب شده باشد نمی تواند بعنوان قتل و ضرب و جرح عمد مورد مجازات قرار گیرد بلكه فقط می تواند به اتهام جرائم غیر عمد مورد سرزنش واقع شود چون اراده یكی از اجزاء تشكیل دهنده است و در مورد این اشخاص اراده وجود ندارد.
مسئله مسلوب الأختیار بودن در قانون مجازات اسلامی جدید ماده 154 پیش بینی شده که ما در نظر داریم این مسئله را از نگاه فقهی و حقوقی تحلیل نماییم و مسئولیت کیفری این افراد را مورد ارزیابی و بررسی قرار دهیم.
 
بیان مسئله:
مسئولیت کیفری عبارت است از قابلیت استناد و اسناد اعمال مجرمانه به شخص یا اشخاصی که آن را مرتکب شده است. برای اینکه مسئولیت کیفری تحقق یابد، باید ارکان آن وجود داشته باشند و بدون وجود این ارکان مسئولیت کیفری محقق نخواهد شد. شخص مسئول از لحاظ کیفری باید ادراک و رشد داشته و در ارتکاب جرم دارای اختیار و اراده بوده و ماهیت اعمال و رفتارهای خود را تشخیص دهد و در ارتکاب آن دارای عنصر روانی لازم باشد. عواملی درونی و بیرونی بر مسئولیت کیفری تأثیرگذاشته و موجب می‌‏شوند مسئولیت کیفری محقق نگردد. عوامل درونی شامل اختلالات روانی و جنون، مستی و اشتباه و عوامل بیرونی، اکراه و اجبار و ضرورت، دفاع مشروع و امر آمر می‌‏باشند. هر یک از این عوامل در صورتی که میزان تأثیر آن‌ها کم بوده و ارکان مسئولیت کیفری موجود باشد می‌‏تواند به عنوان عامل مخففه مجازات نظر گرفته شود. شخصی که در حالت مستی قرار گرفته است در صورتی که تأثیرمستی تام باشد توان شناخت ماهیت رفتار خود را نداشته و در‌‌ همان حال بر اعمال خود کنترل ندارد. بدین جهت شخصی که از مواد روانگردان و مخدر استفاده می کند ممکن است در زمان سرخوشی مسلوب الأراده شده و قدرت کنترل بر اعمال خود را نداشته باشد. که در پژوهش حاضر بر آنیم تا به پاسخ سوالات مبهم در این زمینه را شناسایی کنیم. یعنی اینکه آیا موارد روانگردان باعث سلب اراده و اختیار فرد می گردد؟ در صورت سوء مصرف مواد روانگردان جهت ارتکاب جنایت مسئولیت کیفری چگونه خواهد بود؟ و بسیاری سوالات دیگر که در این زمینه مطرح خواهند بود.

اهمیت وضرورت انتخاب موضوع:
این موضوع از این حیث اهمیت ویژه ای دارد که روند رو به رشد مصرف مواد مخدر روانگردان  در جامعه رو به افزایش  است و از طرفی بیشتر جرایم خطرناک توسط این گونه معتادین انجام میگردد. لذا بررسی مسئولیت کیفری این افراد دارای اهمیت ویژه ای برای جامعه حقوقی می باشد.
از طرفی این موضوع که مواد روانگردان  تأثیر بر مسئولیت کیفری افراد داشته یک نهاد تأسیسی جدید در حقوق بوده که لازم است به صراحت حدود و انواع این نوع مواد روانگردان  و به طور کلی حول این موضوع تحقیقات گسترده ای انجام گردد چه بسا با انجام این تحقیقات افراد مدعی این رفع مسئولیت کیفری حق آنها به اثبات رسیده و نگذاریم حقوق اولیه آنها از این طریق ضایع گردد.