دانشگاه آزاد اسلامی
واحد تهران جنوب
دانشکده تحصیلات تکمیلی
سمینار برای دریافت درجه کارشناسی ارشد “.M.Sc”
مهندسی مواد- شناسایی و انتخاب مواد مهندسی

عنوان:
کاربرد فناوری نانو در تولید کامپوزیتهای نوین

برای رعایت حریم خصوصی اسامی استاد راهنما و نگارنده درج نمی شود

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده
فناوری نانو، دانش و مهندسی در سطح مولکولهاست. امروزه صنایع مختلف به کمک فناوری نانو به

یک مطلب دیگر :

پیشرفتهای چشمگیری دست یافته اند. یکی از زمینه هایی که فناوری نانو باعث پیشرفت اساسی در آن
شده است، مقوله کامپوزیتها و تولید نانو کامپوزیتها می باشد. در تحقیق حاضر به گوشه ای از این
پیشرفتها که مربوط به نانو کامپوزیتهای پلیمری می باشد، اشاره شده است. این نانوکامپوزیتها امروزه به
طور گسترده در صنایع هوافضا، اتومبیل سازی و صنایع غذایی مورد استفاده قرار می گیرند.

مقدمه
کاربرد مواد و توسعه آنها از پایه های تمدن به شمار می روند. به طوری که دوره های تاریخی را با نام
مواد نامگذاری کرده اند: عصرسنگ، عصربرنز، عصرآهن، عصر فولاد، عصر سیلیکون و عصر کربن. ما
اکنون در عصر کربن به سر می بریم. عصر جدید با شناخت یک ماده جدید به وجود نمی آید، بلکه با
بهینه کردن و ترکیب چند ماده می توان پا در عصر نوین گذاشت. دنیای نانومواد، فرصتی استثنایی برای

برای دیدن جزییات بیشتر و دانلود پایان نامه اینجا کلیک کنید

انقلاب در مواد کامپوزیتی است.
کامپوزیت ترکیبی است از چند ماده متمایز، به طوری که اجزای آن به آسانی قابل تشخیص از یکدیگر
باشند. یکی از کامپوزیتهای آشنا بتن است که از دو جزء سیمان و ماسه ساخته می شود.
برای تغییر دادن وبهینه کردن خواص فیزیکی و شیمیایی مواد، آنها را کامپوز یا ترکیب می کنیم. به
طورمثال، پلی اتیلن که درساخت چمنهای مصنوعی ازآن استفاده می شود، رنگ پذیر نیست و بنابراین
رنگ این چمنها اغلب مات به نظر می رسد. برای رفع این عیب به این پلیمر وینیل استات می افزایند تا
خواص پلاستیکی، انعطافی و رنگ پذیری آن اصلاح شوند. در واقع، هدف از ایجاد کامپوزیت، به
دست آوردن ماده ای ترکیبی با خواص دلخواه است.
نانوکامپوزیت، همان کامپوزیت در مقیاس نانومتراست. نانو کامپوزیتها در دو فاز تشکیل می شوند. در
فازاول ساختاری بلوری در ابعاد نانوساخته می شود که زمینه یا ماتریس کامپوزیت به شمارمی رود. این
زمینه ممکن است از جنس پلیمر، فلزیا سرامیک باشد. در فاز دوم ذراتی در مقیاس نانو به عنوان تقویت
کننده برای استحکام، مقاومت، هدایت الکتریکی و… به فاز اول یا ماتریس افزوده می شود. مهمترین
تاثیرنانوکامپوزیتها درآینده کاهش وزن محصولات خواهد بود. ابتدا کامپوزیتهای سبک وزن و بعد
تجهیزات الکترونیکی کوچکتر و سبکتر در ماهواره های فضایی.

سازمان فضایی آمریکا (ناسا) درحمایت از فناوری نانوبسیارفعال است. بزرگترین تاثیر فناوری
نانودرفضاپیماها، هواپیماهای تجاری وحتی فناوری موشک، کاهش وزن مواد ساختمانی سازه های
بزرگ درونی و بیرونی، جداره سیستمهای درونی، اجزای موتور راکتها یا صفحات خورشیدی خواهد
بود.
در مصارف نظامی نیز کامپوزیتها موجب ارتقا درنحوه حفاظت ازقطعات الکترونیکی حساس در برابر
تشعشع و خصوصیات دیگر همچون ناپیدایی در رادار می شوند.
کامپوزیتهای نانو ذره سیلیکاتی به بازار خودروها وارد شده اند. در سال 2001 هم جنرال موتورز و هم
تویوتا شروع به تولید محصول با این مواد را اعلام کردند. فایده آنها افزایش استحکام و کاهش وزن
است که مورد آخر صرفه جویی در سوخت را به همراه دارد.

دانشگاه آزاد اسلامی
واحد تهران جنوب
دانشكده تحصیلات تكمیلی
سمینار برای دریافتدرجه كارشناسیارشد”.M.Sc”
مهندسی مواد- شناسایی و انتخاب مواد فلزی
عنوان :
بررسی تاثیر پوشش های مختلف بر رفتار سایشی
رینگ پیستون

برای رعایت حریم خصوصی اسامی استاد راهنما و نگارنده درج نمی شود

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چكیده

یک مطلب دیگر :

رینگ پیستون وسیله آب بندی مكانیكی مورد استفاده در موتورهای احتراق داخلی می باشـد .
اگرچه رفتار سایشی پوشش های متنوع اعمالی بر روی رینگ های پیستون به صورت موردی
توسط محققان زیادی مورد بررسی قرار گرفته است، لیكن تحقیقات اندكی به منظور مقایـسه و
بررسی كلی پوشش ها انجام شده است. در این تحقیق، تاثیر پوشـش هـای مختلـف بـر رفتـار
سایشی رینگ پیستون مورد مطالعه قرار گرفته است.
در گذشته پوشش كرم سخت متداولترین پوشش اعمالی بر روی رینگ هـای پیـستون بـود. در
سالهای اخیر این پوشش با رینگ های فـولادی نیتریـده شـده جـایگزین شـده ا سـت. همچنـین
آبكاری كامپوزیت NiP-Si3N4 و TiN یا Cr2N رسوب بخاردهی شده به روش فیزیكی PVD
نیز در سطوح رینگ های پیستون اعمال می شود. نتایج تست های سایش بهبود چشمگیری كه

با بكاربردن این پوشش ها حاصل می شود را نشان مـی دهـد . از دیگـر پوشـش هـای اعمـالی
می توان به Ti-TiN اشاره نمود. در این نوع پوشش، با افزایش تعداد لایـه هـا تلفـات سایـشی
رینگ و نیز سیلندر مقابل آن كاهش می یابد. بطوریكه حتی یك پوشش سه لایه Ti-TiN نیز از
نظر تلفات سایشی شرایط بهتری از رینـگ هـای آبكـاری كـروم و رینـگ هـای فـسفاته را دارا
می باشد. پوشش های الكترولس آلیاژ Ni-P و كامپوزیت Ni-P/SiC نیـز اسـتفاده شـده انـد .
نتایج تستهای سایش بیانگر آن است كه مقاومت سایشی پوشش Ni-P بهتر از چدن و پوشش
فسفاته بوده ولی ضعیفتر از پوشش Ni-P/SiC و نیز آبكاری با كروم می باشد.

مقدمه
در یك موتور احتراق داخلی، مجموعـه پیـستون بیـشترین نقـش را در مكـانیزم تبـدیل انـرژی
شیمیایی سوخت به كار مكانیكی ایفا می نماید. در طی چنـد دهـه گذشـته، رفتـار تریبولـوژیكی
سطوح تماسی حاصل از بدنه پیستون، رینگ های پیستون و جداره سـیلندر توجـه بـسیاری از
پژوهشگران را به خود جلب كرده است. در این بین، رینگ های پیستون بعنـوان پیچیـده تـرین
قطعات تریبولوژیكی موتور با تاثیر گذاری بر بـازه موتـور، مـصرف سـوخت و روغـن و نیـز
انتشار آلاینده های مضر در چگونگی عملكرد موتورهای احتراق داخلـی نقـش بـسزایی دارنـد .
حجم بالای مقالات چاپ شده در این رابطه نشان دهنده اهمیت این موضوع می باشد.
بطور خلاصه موارد زیر از رینگ های پیستون انتظار می رود:
1-اصطكاك پایین به منظور بدست آوردن نرخ بازده بالا
2- سایش كم رینگ ها به منظور اطمینان از عمر كاری طولانی مدت
3- سایش پایین جداره سیلندر به منظور حفظ بافت سطحی
4- ایجاد حداقل آلودگی با محدود كردن جریان روغن به محفظه احتراق
5- حداكثر قابلیت آب بندی به منظور حصول نرخ بازه عالی
6- مقاومت مطلوب در برابر خستگی های حرارتی و مكانیكی
مدتهاست كه سطوح رینگ های پیستون به منظور كاهش سایش و نیز اصطكاك پوشـش دهـی

دانشگاه آزاد اسلامی
واحد تهران جنوب
دانشکده تحصیلات تکمیلی

سمینار برای دریافت درجه کارشناسی ارشد “M.Sc”
شناسایی و انتخاب مواد -مهندسی مواد

عنوان
بررسی رفتار تریبولوژیکی پوشش های دمای بالا بر روی فولاد

برای رعایت حریم خصوصی اسامی استاد راهنما و نگارنده درج نمی شود

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
موادی است که دارای نرخ یکی از چالشهای رایج سیستم های تریبولوژیکی صنعتی مدرن طراحی و تولید
کاربردهای صنعتی با . سایش کم و ضریب اصطکاك پایین در یک دامنه وسیع از محیط های کاری می باشد
شرایط کاری که با زمان در حال تغییر هستند در ابتدا شامل صنایع هوا و فضا بوده اما علاوه بر این شامل

یک مطلب دیگر :

صنایع نظامی و صنایع نیروی هسته ،نایع اتومبیل سازیصنایع دیگری مانند ابزار سازی، شکل دهی مواد، ص
استفاده از روانکارهای جامد تنها جایگزین قابل قبول برای کاهش اصطکاك در بسیاری از . ای نیز هستند
محیط های کاری سخت است، به ویژه آنهایی که در برگیرنده دماهای بالای C˚ هستند که در آن میزان 350
پر کاربردترین روانکارهای جامد درصنعت . این شرایط به سرعت کاهش می یابند روانکارهای مایع تحت
گرافیت ، نیترید بور و MoS2 این مواد روانکارهای مؤثری هستند زیرا ساختار لایه لایه ای دارند که به . هستند
آسانی برش می خورند و منجر به کاهش ضریب اصطکاك می شوند. جامد به اشکال استفاده از روانکارهای
علاوه براین . عنوان لایه های یکپارچه این است که آنها نرم هستند و در نتیجه مقاومت سایشی لازم را ندارند
، هیچ روانکار جامد تک فازی وجود ندارد که یک ضریب اصطکاك پایین را در یک دامنۀ وسیع از شرایط
ر مناسب درهوای مربوط یا خشک است امادرخلا به عنوان مثال، گرافیت یک روانکا. محیطی از خود نشان دهد

در مقابل، . نتایج رضایت بخشی را ارائه نمیدهد MoS روانکار مورد انتخاب برای کاربردهایی است که نیازمند
برای جبران نقاط . محیط های خشک یا خلأ است اما در هوای مرطوب به شدت غیر قابل استفاده می شود
ضعف روانکارهای یکپارچه، مواد جدیدی طراحی شده اند که فازهای با سختی و استحکام زیاد را با ترکیبی از
امد ترکیب می کند تا نرخ سایش و ضریب اصطکاك را در دامنۀ وسیعی از شرایط کاری فازهای روانکار ج
هدف در این کار، ارائه یک بررسی از تحقیقات انجام شده برروی رفتار تریبولوژیکی پوشش ها در . کاهش دهند
.دماهای بالا می باشد.
مقدمه
. در علم مهندسی مواد ابعاد وسیعتری یافته استامروزه با توسعه صنعت در زمینه های گوناگون، تحقیقات
تولید پوشش های مختلف به منظور بدست آوردن خواص گوناگون نظیر پایداری شیمیایی، مقاومت به اخیراً
یکی از چالشهای رایج سیستم های . شدت بیشتری به خود گرفته است… خوردگی، مقاومت سایشی و
ید موادی است که دارای نرخ سایش کم و ضریب اصطکاك پایین در تریبولوژیکی صنعتی مدرن طراحی و تول
کاربردهای صنعتی با شرایط کاری که با زمان در حال تغییر . یک دامنه وسیع از محیط های کاری می باشد
هستند در ابتدا شامل صنایع هوا و فضا بوده اما علاوه بر این شامل صنایع دیگری مانند ابزار سازی، شکل دهی
استفاده از روانکارهای جامد . صنایع نظامی و صنایع نیروی هسته ای نیز هستند ،، صنایع اتومبیل سازیمواد
تنها جایگزین قابل قبول برای کاهش اصطکاك در بسیاری از محیط های کاری سخت است، به ویژه آنهایی که
در برگیرنده دماهای بالای C˚ این شرایط به سرعت کاهش تحت هستند که در آن میزان روانکارهای مایع 350
پر کاربردترین روانکارهای جامد درصنعت گرافیت ، نیترید بور و . می یابند MoS2 این مواد روانکارهای . هستند
مؤثری هستند زیرا ساختار لایه لایه ای دارند که به آسانی برش می خورند و منجر به کاهش ضریب اصطکاك
می شوند. اشکال استفاده از روانکارهای جامد به عنوان لایه های یکپارچه این است که آنها نرم هستند و در
نتیجه مقاومت سایشی لازم را ندارند [7] علاوه براین ، هیچ روانکار جامد تک فازی وجود ندارد که یک .
به عنوان مثال، گرافیت یک .ضریب اصطکاك پایین را در یک دامنۀ وسیع از شرایط محیطی از خود نشان دهد
در مقابل، . روانکار مناسب درهوای مربوط یا خشک است امادرخلا نتایج رضایت بخشی را ارائه نمیدهد MoS
روانکار مورد انتخاب برای کاربردهایی است که نیازمند محیط های خشک یا خلأ است اما در هوای مرطوب به

 دانشگاه آزاد اسلامی
واحد تهران جنوب
دانشکده تحصیلات تکمیلی
سمینار برای دریافت درجه کارشناسی ارشد “M.Sc”
مهندسی مواد- شناسایی و انتخاب مواد فلزی
عنوان:
کاشتنیهای فلزی، بررسی خواص مکانیکی

برای رعایت حریم خصوصی اسامی استاد راهنما و نگارنده درج نمی شود

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

هدف از این تحقیق بررسی انواع زیستمواد فلزی، خواص مکانیکی و کاربردهای آنها میباشد.
بههمین منظور از منابع و تحقیقات گسترده و جدید موجود در این زمینه استفاده شده است. در
این تحقیق سعی شده است که اکثر زیست مواد فلزی و کاربردهایشان مورد بررسی قرارگیرند. در
این راه فولادهای زنگنزن بخش عمدهای را به خود اختصاص دادهاند که در آن علاوه بر اشاره به
گریدهای موجود و رایج فولادهای زنگنزن و کاربردهایشان، یک فولاد مارتنزیتی جدید مقاوم به

یک مطلب دیگر :

سایش با نام X15 T.N معرفی شده و بسیاری از خواص آن با سایر گریدهای معروف مقاوم یه
سایش مقایسه شده است که نشان دهنده مقاومت به سایش بالاتر و کیفیت خوب برش این فولاد
است. همچنین فولادهای زنگنزن نیکل پایین مورد بررسی قرار گرفتند و چون این فولادها اساساً
برای غلبه بر معایب مشهور Ti و مشکلات ناشی از آلرژیزایی Ni در فولادهای پرکاربردی مثل
316L ساخته شدهاند با آنها مقایسه شد که نشان دهنده استحکام کشش استاتیک و مقاومت به
خمش چندگانه بالاتر آنها نسبت به آلیاژهای Ti و 316L میباشد. در ادامه نیز به سایر آلیاژهای
فلزی مانند انواع آلیاژهای پایه کبالت، روشهای ساخت و کاربردهایشان، انواع آلیاژهای Ti خصوصاً
آلیاژهای b -Ti با مزایای زیاد در کاربردهای زیستپزشکی (با داشتن پایینترین مدول الاستیک
در بین آلیاژهای فلزی ایمپلنت و زیستسازگاری بالا)، آلیاژهای شکل حافظه (مفصلاً نیتینول) و

سایر فلزات مورد استفاده در وسایل پزشکی مانند تانتالوم، زیرکونیوم و غیره پرداخته شد. در بخش
پایانی نیز به انواع ایمپلنتهای ارتوپدی خصوصاً ایمپلنتهای تثبیت داخلی اشاره شد و فولادهای
نیکل پایین بهعنوان آلیاژی مناسب برای ساخت پلاکهای استخوانی کوچک معرفی شد.

مقدمه
امروزه زیست مواد در پزشکی کاربردهای فراوانی پیدا کردهاست. گستره این مواد از فلزات
گرفته تا کامپوزیتها و پلیمرها متغییر است. بطور کل علم زیست مواد علم جدیدی بهشمار میرود
و دانشمندان هنوز در حال تحقیق بیشتر در این زمینه برای تولید زیست موادی با کیفیت و
زیست سازگاری بهتر میباشند. امروزه فعالیت در عرصه زیست مواد بهعنوان فعالیت در یک صنعت
چند ده میلیارد دلاری بهشمار میرود که سود بسیاری را برای صاحبان آن به ارمغان آورده است.
یک زیست مواد اساس ساخت ایمپلنتها و پرتزها را تشکیل میدهد چنانکه کارایی آن ایمپلنت یا
پرتز بشدت تحت تاثیر نوع و کیفیت زیست موادی است که در ساختشان بهکار رفته است.
در این تحقیق یک زیست مواد اینچنین تعریف میشود: «هر ماده ساختگیای که برای
جایگزین یا تعمیر و ترمیم طرزکار و عملکرد یک بافت بدنی که بطور پیوسته یا متناوب در تماس
با مایعات بدن است استفاده میشود». این تعریف قدری محدودکننده است چرا که شامل مواد
مورد استفاده برای وسایلی بهعنوان تجهیزات جراحی یا دندانپزشکی نمیشود. هرچند که این
تجهیزات در معرض مایعات قرار داده میشوند ولی آنها جایگزین یا مکملی برای عملکرد بافت
انسان نیستند که این باید مدنظر قرار گیرد، بههرحال آن موارد برای تجهیزات جراحی (خصوصاً
فولادهای زنگنزن) در بخشهای بعدی موجود در این تحقیق (مواد فلزی) بطور مفید مورد بررسی
قرار میگیرد.
در تعریف فوق الذکر موادی که برای پرتزهای خارجی مانند دست و پای مصنوعی یا سمعکها
استفاده میشوند مستثنی میباشند چرا که این مواد در معرض مایعات بدن نیستند. در معرض

مایعات بدن قرار گرفتن معمولاً این را میرساند که زیست مواد در داخل بدن جای داده میشوند
که این مکانها محدودیتهای سختی روی موادی که میتوانند آنجا استفاده شوند ایجاد میکند.

 دانشگاه آزاد اسلامی
واحد تهران جنوب
دانشكده تحصیلات تكمیلی
سمینار برای دریافت درجه كارشناسی ارشد “M.Sc”
مهندسی مواد – شناسایی، انتخاب و روش ساخت مواد فلزی
عنوان :
مروری بر عوامل موثر بر توسعة پایدار فلزات غیرآهنی تولیدی در ایران
استاد راهنما :
دكتر ناصر توحیدی
نگارش:
محمد پیماندار

چكیده
صنعت و فناوری یكی از شاخصترین محورهای زیربنایی توسعه در اقتصاد جهانی است.
محدودیتهای زیست محیطی توسعة پایدار در بخش صنعت، با فرایندهای تولید و مصرف مواد اولیه در
ارتباط مستقیم قرار دارند. با توجه به اینكه مشكلات زیست محیطی تولیدات صنعتی منحصر به یك
كشور یا منطقة خاص نبوده و تهدیدی برای كل جهان به شمار میروند، لازم است برای كاهش و یا حذف
پیامدهای زیست محیطی بخش صنعت، گروههای همكاری بینالمللی مختلفی، برای اتخاد سیاستهای
كاربردی در این زمینه تشكیل شود. در میان تمامی بخشهای صنعت، صنایع استخراج مواد معدنی و
فلزات با بیشترین چالشهای زیست محیطی مواجهاند. فعالیتهای معدنی و استخراج فلزات اثرات زیست
محیطی مخربی مانند تولید ضایعات خطرناك و پسابهای شیمیایی، انتشار گازهای گلخانهای و پدیدة
گرمایش جهانی، تهی شدن منابع تجدیدناپذیر و همچنین مشكلات بهداشتی و امنیتی كارگران و
ساكنین اطراف معادن را به همراه دارند.
عملكرد پایدار در صنایع تولید فلزات غیرآهنی مانند آلومینیم، مس، سرب و روی، تنها از طریق
كاهش تولید و انتشار آلایندههای زیست محیطی امكانپذیر است. ارزیابی اثرات زیست محیطی
فرایندهای جدید و روشهای موجود برای تولید فلزات اغلب مشكل بوده كه علت آن بررسی حجم زیادی
از ورودیها و خروجیها در فرایندهای تولید فلزات است. برای شناخت و بررسی آن بخش از چرخة عمر
یك فلز كه اثرات زیست محیطی قابل توجهی دارد، از روش ارزیابی چرخة عمر (LCA) استفاده میشود.
در این سمینار، مهمترین شاخصهای توسعة پایدار در صنایع استخراج مواد معدنی و اثرات زیست
محیطی استخراج برخی از فلزات آهنی و غیرآهنی بیان میشود. همچنین با توجه به چالشهای زیست

یک مطلب دیگر :

محیطی منحصر به فرد در صنایع تولید آلومینیم، عملكرد پایدار در این صنایع از سه دیدگاه اقتصادی،
اجتماعی و زیست محیطی بررسی میشود.

مقدمه
طرح مفهوم توسعة پایدار در برابر توسعه به معنای عام، به علت بحرانهای زیست محیطی به وجود
آمده در اثر رشد صنایع و جمعیت به ویژه در كشورهای در حال توسعه، ارائه و در سال 1987 میلادی در
كمیسیون جهانی محیط زیست مورد بحث قرار گرفت. این كمیسون توسعهای را پایدار نامید كه طی آن
روند تامین نیازهای نسل حاضر، توانایی نسلهای آینده را در تامین نیازهای خود با بحران مواجه نكند.
برای گرایش به توسعة پایدار، باید وضعیت موجود به وضعیت پایدار و مطلوب، به طور پیوسته یا ناپیوسته
تحول پیدا كند. هرگاه وضعیت واحدها در حالت مطلوب ادامه یابد، توسعه، پایدار خواهد بود.

فعالیتهایی مانند اكتشاف، استخراج و فرایندهای تولید فلزات میتوانند با تولید ثروت، كاهش
تنگدستی به ویژه در مناطق دورافتاده، بهبود سطح سلامتی، بالا رفتن كیفیت آموزش و استانداردهای
زندگی در جوامع، نقش موثری در دستیابی به اهداف توسعة پایدار ایفا كنند. در بسیاری از كشورها،
فعالیتهای اجتماعی صنایع فلزی و معدنی، از جمله شاخصهای رفاه در جوامع محسوب میشوند.
مفهوم عبارت توسعة پایدار در صنایع تولید فلزات، افزایش فشار برای بهبود بهرهوری در استفاده از
منابع اولیه و كاهش هر چه بیشتر تولید ضایعات جامد، پساب و انتشار آلایندهها به هواست. محصولات
كوچكتر و سبكتر با طول عمر بیشتر، منجر به كاهش در مصرف مواد اولیة مورد نیاز جامعه میشوند. از
سوی دیگر استفادة مجدد و بازیابی مواد هم به چنین كاهشی در مصرف منابع اولیه، انرژی و تولید
ضایعات كمك میكند. در میان موادی كه بیش از سایرین مصرف میشوند، فلزات بیشترین پتانسیل
بازیابی و برگشت به چرخة تولید را دارند. در كل، ادامة روند تولید فلزات در آینده برای تداوم پیشرفت
جوامع به ویژه در كشورهای در حال توسعه، با توجه به پیشبینی رشد اقتصادی آنها، تنها از راه افزایش
سطح بازیابی فلزات امكانپذیر است. در میان صنایع استخراج و تولید فلزات غیرآهنی، صنعت آلومینیم،
چالشهای زیست محیطی منحصر به فردی دارد. به همین دلیل كمیتههای مختلفی در كشورهای عمدة
تولید كنندة آن، برای نظارت عالی بر عوارض زیست محیطی این صنایع تشكیل شده است.
فصلهای اول و دوم از این سمینار، به مروری بر تاریخچه و مفاهیم توسعة پایدار و بیان دیدگاههای
سازمانهای جهانی بنیانگذار و توسعه دهندة آن میپردازد. در فصل سوم، مهمترین شاخصهای توسعة
پایدار در صنایع استخراج مواد معدنی و پیامدهای زیست محیطی استخراج برخی از فلزات آهنی و
غیرآهنی بیان میشود. در فصل چهارم نیز با ارزیابی چرخة عمر فلز آلومینیم برای بررسی اثرات زیست
محیطی تولید آن، توسعة پایدار در این صنایع از سه دیدگاه اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی، بررسی
میشود.

مقدمه

توسعة غیرپایدار، منشاء بسیاری از مشكلات اساسی جهان است. گرچه تمركز توسعة پایدار بر روی مسائل محیط زیست است، اما توسعة غیرپایدار زمینهساز بسیاری از مشكلات مهم اجتماعی و روند توسعة اقتصادی در كشورهاست. بنابراین برای محدود كردن پیامدهای ناشی از گرمایش جهانی، فقر فزاینده كه حدود نیمی از مردم جهان با آن دست به گریباناند، كمبود منابع آبی و توزیع غیر عادلانه آن و موضوعات مشابه، باید راهحلهایی مطرح و به كار گرفته شوند [1]. مفهوم توسعه طی دهههای گذشته، منحصر به توسعة اقتصادی بود. اما جوامع بشری به آرامی دریافتند كه توسعة اقتصادی در صورتیكه با توسعة اجتماعی و فرهنگی توأم نباشد، نتایج نامطلوبی را در پی خواهد داشت. در دهة 80 میلادی مفهوم جدیدی به نام توسعة پایدار وارد مباحث و منازعات بر سر توسعة اقتصادی و محیط زیست شد. توسعة پایدار نه تنها میان رشد اقتصادی و حفاظت از محیط زیست تعادل و سازگاری ایجاد كرد، بلكه زمینهساز تبادل نظر میان كشورها بر روی مفاهیم دیگری مانند مسائل اجتماعی و تعیین معیارهای جدیدی از توسعة پایدار شد 2-1- تعریف و تاریخچة توسعة پایدار افزایش نگرانی دربارة اثر فعالیتهای انسانی و صنعتی بر محیط زیست سبب شده تا توجه متخصصان بیش از هر زمان دیگری به موضوع توسعة پایدار معطوف شود. مفهوم توسعة پایدار كه مورد تایید كمیتة WCED 2) كه بعد از سال 1987 میلادی با عنوان كمیتة براندلند 1 جهانی محیط زیست و توسعه ( شناخته شد، به صورت زیر است: “توسعهای كه نیازهای نسل حاضر را براورده كند، بدون آنكه تهدیدی برای توانایی نسلهای آینده در تامین نیازهایشان باشد. چنین تعریفی از توسعة پایدار در بر گیرندة سه مفهوم زیر است:

1) توسعة انسانی؛