2-3-1- هیجان منفی، هیجان مثبت و انواع هیجان.. 20

2-3-2- چه چیزی موجب هیجان می‌شود؟. 22

2-3-3- هیجان‌های اصلی: 22

2-3-3-1- ترس…. 22

2-3-3-2- خشم.. 23

2-3-3-3- نفرت… 23

2-3-3-4- غم.. 23

2-3-3-5- شادی.. 24

2-3-3-6- علاقه. 24

2-4- الگوی شناختی باور غیر منطقی.. 27

2-5- باورهای غیر منطقی.. 27

2-6-طبقه بندی باورهای غیرمنطقی: 29

2-7- انواع باورهای غیرمنطقی: 30

2-7-1- باور غیرمنطقی انتظار تایید دیگران: 30

2-7-2- باور غیرمنطقی انتظار بیش از حد از خود: 31

2-7-3-  باورهای غیرمنطقی سرزنش کردن خود: 32

 

2-7-4- باور غیرمنطقی واکنش به ناکامی: 33

2-7-5- باور غیرمنطقی بی مسئولیتی عاطفی: 34

2-7-6- باور غیرمنطقی نگرانی زیاد توام با اضطراب: 35

2-7-7- باور غیرمنطقی اجتناب از مشکل: 35

2-7-8- باور غیر منطقی وابستگی: 37

2-7-9- باور غیرمنطقی درماندگی برای تغییر: 37

2-7-10- باور غیر منطقی کمال گریی: 38

2-8- افکار اضطرابی.. 39

2-9- والدین کودکان دارای اختلالات طیف فراگیر رشد. 44

2-10- مروری بر ادبیات تحقیق.. 48

یک مطلب دیگر :

2-10-1- تحقیقات مرتبط داخلی: 49

2-10-2- تحقیقات مرتبط خارجی: 50

2-11- جمع بندی.. 56

فصل سوم: روش پژوهش

3-1- روش تحقیق.. 61

3-2- جامعه پژوهشی.. 61

3-3- حجم نمونه و روش نمونه گیری.. 62

3-4- ابزارهای اندازه گیری.. 62

3-4-1- پرسشنامه باورهای غیر منطقی جونز(IBI): 62

3-4-2- پرسشنامه افکار اضطرابی ولز. 63

3-5- مراحل اجرای پژوهش…. 63

3-6- روش تجزیه و تحلیل داده ها 65

 

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1- توصیف داده ها 69

4-1-1- آماره‌های توصیفی متغیرهای مورد مطالعه در مرحله پیش آزمون به تفکیک والدین در جدول زیر آورده شده است. 69

4-1-2- آماره‌های توصیفی متغیرهای مورد مطالعه در مرحله پس آزمون به تفکیک والدین در جدول زیر آورده شده است. 71

4-2- تحلیل داده ها 73

4-2-1- بررسی فرضیه‌های اصلی پژوهش: 73

4-2-2- بررسی فرضیه‌های جانبی پژوهش: 75

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5- 1-   بحث و نتیجه گیری در یافته‌های پژوهش…. 81

5-2- محدودیت‌های پژوهش…. 86

5- 3- پیشنهادهای پژوهشی.. 86

5- 4-  پیشنهادهای کاربردی.. 87

منابع فارسی.. 91

منابع انگلیسی.. 95

 

جدول 4-1: آماره‌های توصیفی متغیرهای مورد مطالعه در پیش آزمون به تفکیک والدین  69

جدول 4-2: آماره‌های توصیفی متغیرهای مورد مطالعه در پس آزمون به تفکیک والدین  71

جدول 4-3: آزمون تی وابسته برای نمرات پیش آزمون و پس آزمون باورهای غیرمنطقی والدین  73

2-10- انواع مقابله ………………………………………………………………………………………………………………………………….32

2-11- راهبردهای مقابله با استرس ……………………………………………………………………………………………………………34

2-12- استرس و بیماری ………………………………………………………………………………………………………………………….35

2-13- کیفیت زندگی ………………………………………………………………………………………………………………………………35

2-14- تاریخچه کیفیت زندگی …………………………………………………………………………………………………………………36

2-15- رویکردهای موجود در کیفیت زندگی ……………………………………………………………………………………………..37

2-16- ویژگی‌های کیفیت زندگی ……………………………………………………………………………………………………………..39

2-17-عوامل موثر بر کیفیت زندگی …………………………………………………………………………………………………………..40

2-18- ابعاد کیفیت زندگی ……………………………………………………………………………………………………………………….41

2-19- کاربردهای اندازه گیری کیفیت زندگی …………………………………………………………………………………………….42

2-20- مدیریت استرس ……………………………………………………………………………………………………………………………43

2-21- کاربرد مدیریت استرس ………………………………………………………………………………………………………………….43

2-22- اهداف برنامه مدیریت استرس برای بیماری‌های مزمن ……………………………………………………………………….44

2-23- مولفه های برنامه مدیریت استرس …………………………………………………………………………………………………..45

2-24- تحقیقات انجام یافته در رابطه با موضوع ………………………………………………………………………………………….49

فصل سوم ؛ روش پژوهش …………………………………………………………………………………………………………….54

3-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………55

3-2- روش پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………………..55

3-3- جامعه و نمونه آماری  ……………………………………………………………………………………………………………………..56

3-4- روش نمونه گیری …………………………………………………………………………………………………………………………..56

3-5- ابزارهای پژوهشی ……………………………………………………………………………………………………………………………57

3-6- مراحل اجرای پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………..64

3-7- ملاحظات اخلاقی …………………………………………………………………………………………………………………………..65

3-8- شرح حال آزمودنی ها ……………………………………………………………………………………………………………………..65

3-9- روش تجزیه و تحلیل آماری …………………………………………………………………………………………………………….66

فصل چهارم ؛ تحلیل داده ها ……………………………………………………………………………………………………………68

4-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………69

4-2- ویژگی های جمعیت شناختی آزمودنی ها ………………………………………………………………………………………….69

4-3- یافته های توصیفی پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………70

4-4- یافته های استنباطی پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………..78

فصل پنجم ؛ بحث و نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………………105

5-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………….106

5-2- بحث و نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………………106

5-3- پیشنهادات تحقیقی ………………………………………………………………………………………………………………………..112

 

5-4- پیشنهادات کاربردی ………………………………………………………………………………………………………………………112

منابع فارسی ………………………………………………………………………………………………………………………………………….113

منابع لاتین …………………………………………………………………………………………………………………………………………….119

 

 

 

 

 

فهرست جداول

جدول 4-1- ویژگی های جمعیت شناختی آزمودنی ها ……………………………………………………………………………….69

جدول 4-2- نمرات آزمودنی اول ……………………………………………………………………………………………………………..70

جدول 4-3- نمرات آزمودنی دوم ……………………………………………………………………………………………………………..71

جدول 4-4- نمرات آزمودنی سوم …………………………………………………………………………………………………………….73

جدول 4-5- درصد بهبودی آزمودنی ها ……………………………………………………………………………………………………90

جدول4-6-  اندازه اثر آزمودنی ها …………………………………………………………………………………………………………….91

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

یک مطلب دیگر :

4-1- نمودار نمرات کیفیت زندگی آزمودنی اول …………………………………………………………………………………………74

4-2- نمودار نمرات کیفیت زندگی آزمودنی دوم …………………………………………………………………………………………75

4-3- نمودار نمرات کیفیت زندگی آزمودنی سوم ………………………………………………………………………………………..76

4-4- نمودار سطح استرس آزمودنی اول و دوم وسوم ………………………………………………………………………………….77

نمودار 4-5- کیفیت زندگی آزمودنی ها در جلسات پایه،مداخله،پیگیری ………………………………………………………..78

نمودار 4-6- سلامت جسمی آزمودنی ها در جلسات پایه،مداخله،پیگیری ………………………………………………………79

نمودار 4-7- عملکرد جسمانی آزمودنی ها در جلسات پایه،مداخله،پیگیری ……………………………………………………80

نمودار 4-8- عدم محدودیت در ایفای نقش به جهت مشکلات جسمانی آزمودنی ها در جلسات پایه،مداخله،پیگیری…………………………………………………………………………………………………………………………………..81

نمودار 4-9- بهبود درد جسمانی آزمودنی ها در جلسات پایه،مداخله،پیگیری …………………………………………………82

نمودار 4-10- سلامت عمومی آزمودنی ها در جلسات پایه،مداخله،پیگیری ……………………………………………………83

نمودار 4-11- سلامت روانی کل در آزمودنی ها در جلسات پایه،مداخله،پیگیری ……………………………………………84

نمودار 4-12- نشاط آزمودنی ها در جلسات پایه،مداخله،پیگیری ………………………………………………………………….85

نمودار 4-13- عملکرد اجتماعی آزمودنی ها در جلسات پایه،مداخله،پیگیری ………………………………………………….86

نمودار 4-14- عدم محدودیت در ایفای نقش به جهت مشکلات روانی آزمودنی ها در جلسات پایه،مداخله،پیگیری ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..87

نمودار 4-15- سلامت روانی آزمودنی ها در جلسات پایه،مداخله،پیگیری ……………………………………………………..88

نمودار 4-16- سطح استرس آزمودنی ها در جلسات پایه،مداخله،پیگیری ……………………………………………………….89

نمودار 4-17- بهبود سطح کیفیت زندگی آزمودنی ها در جلسات پایه ، مداخله و پیگیری ………………………………..92

نمودار 4-18- کاهش میزان استرس آزمودنی ها در جلسات پایه ، مداخله و پیگیری ……………………………………….93

نمودار 4-19- بهبود سطح سلامت جسمی آزمودنی ها در جلسات پایه ، مداخله و پیگیری ………………………………94

نمودار 4-20- بهبود سطح عملکرد جسمانی آزمودنی ها در جلسات پایه ، مداخله و پیگیری …………………………….85

نمودار 4-21- بهبود سطح عدم محدودیت در ایفای نقش به جهت مشکلات جسمانی آزمودنی ها در جلسات پایه ، مداخله و پیگیری …………………………………………………………………………………………………………………………………….96

نمودار 4-22- بهبود در سطح بهبود درد جسمانی آزمودنی ها در جلسات پایه ، مداخله و پیگیری ……………………97

نمودار 4-23- بهبود سطح سلامت عمومی آزمودنی ها در جلسات پایه ، مداخله و پیگیری ……………………………..98

نمودار 4-24- بهبود سطح سلامت روانی کل در آزمودنی ها در جلسات پایه ، مداخله و پیگیری ………………………99

نمودار 4-25- بهبود سطح نشاط آزمودنی ها در جلسات پایه ، مداخله و پیگیری ………………………………………….100

نمودار 4-26- بهبود سطح عملکرد اجتماعی آزمودنی ها در جلسات پایه ، مداخله و پیگیری …………………………101

نمودار 4-27- بهبود سطح عدم محدودیت در ایفای نقش به جهت مشکلات روانی آزمودنی ها در جلسات پایه ، مداخله و پیگیری ………………………………………………………………………………………………………………………………….102

نمودار 4-28- بهبود سطح سلامت روانی آزمودنی ها در جلسات پایه ، مداخله و پیگیری ……………………………..103

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

کلیات پژوهش

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1- مقدمه

پژوهشگران براساس مطالعات مستمر خود در این عقیده که استرس[1] یک فاکتور مهم در بروز بسیاری از بیماری های جسمی و روانی است اتفاق نظر دارند، از جمله این بیماری ها می توان به بیماری قلبی[2] اشاره کرد. بیماری قلبی یک بیماری مزمن و طولانی مدت است و از طرفی خود یک منبع استرس ،برای افراد مبتلا به این بیماری است که می تواند باعث کاهش کیفیت زندگی[3] فرد شود. پس منطقی است فرض کنیم ساختن و تحمل کردن تغییرات جزئی در سبک زندگی[4] که استرس را کاهش می دهد ، به بیمار اجازه می- دهد به شکل موثری با فشار عاطفی ناشی از بیماری کنار آید و تمایل او را برای پذیرش بیماری و خودمدیریتی[5] بالا ببرد و در نتیجه افزایش کیفیت زندگی را به همراه آورد(دره شوری،بساک نژاد،سروقد،1391).

تعریف اصطلاحات… 12

فصل دوم ادبیات و پیشینه پژوهش

مقدمه. 15

رضایت‌مندی زناشویی.. 16

اعتماد. 27

همدلی.. 43

پیشینه پژوهش های انجم شده. 50

جمع بندی.. 57

فصل سوم روش اجرای پژوهش

روش پژوهش…. 60

جامعه آماری.. 60

نمونه و روش نمونه گیری.. 60

ابزار گردآوری دادهها. 62

روش تجزیه و تحلیل داده ها. 66

ملاحظات اخلاقی.. 66

فصل چهارم یافته های پژوهش

الف: یافته های توصیفی.. 68

ب: یافته های استنباطی.. 68

فصل پنجم بحث و نتیجه گیری

خلاصه پژوهش…. 73

تحلیل یافته های پژوهش…. 73

محدودیتهای تحقیق.. 77

پیشنهادات تحقیق.. 77

منابع.. 79

پیوست… 90

 

 

 

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                           صفحه

جدول(1-3): توزیع فراوانی و درصد حجم نمونه بر جنس…. 61

جدول(2-3): توزیع فراوانی و درصد حجم نمونه بر اساس مدت ازدواج.. 61

جدول(3-3): توزیع فراوانی و درصد حجم نمونه بر حسب تعداد فرزند.. 61

جدول (4-3): طیف درجهای، پرسشنامه های  اعتماد. 65

جدول(1-4):شاخصهای آماری همدلی و اعتماد و رضایت زناشویی.. 68

جدول (2-4): آزمون ضریب همبستگی برای بررسی رابطه همدلی و اعتماد زناشویی با رضایت زناشویی    69

جدول (3-4): ضریب همبستگی بین ابعاد همدلی زوجین با رضایت زناشویی.. 69

جدول(4-4): نتایج تحلیل رگرسیون برای همدلی و رضایت زناشویی.. 70

جدول(5-4): نتایج تحلیل رگرسیون برای اعتماد زناشویی و رضایت زناشویی.. 70

 

 

چکیده

 

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی رابطه بین اعتماد زناشویی و همدلی خانواده بارضایت زناشویی دانشجویان متاهل دانشگاه علوم پزشکی شیراز بود. به لحاظ ماهیت و اهداف، این پژوهش از نوع کاربردی و برای اجرای آن از روش توصیفی – همبستگی استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه زنان و مردان متاهل دانشگاه علوم پزشکی شیراز که در سال تحصیلی 93-92 به تحصیل مشغول بوده اند را تشکیل می دهد. نمونه آماری این پژوهش 194 نفر از دانشجویان متاهل بود که این تعداد نمونه با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردید. برای گردآوری داده­ها از پرسشنامه­های رضایت زناشویی اینریچ،  پرسش نامه همدلی دیویس، پرسش نامه اعتماد زناشویی؛ استفاده گردید. تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصل از پرسش­نامه­­ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی انجام شده است. در سطح آمار توصیفی از آمارهایی نظیر میانگین و انحراف معیار استفاده شده است. در سطح آمار استنباطی از آزمون همبستگی پیرسون و آزمون رگرسیون استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان داد که بین همدلی و اعتماد زناشویی با رضایت زناشویی رابطه معنی داری وجود دارد و همچنین همدلی و اعتماد زناشویی قادر به پیش بینی رضایت زناشویی می باشند.

کلمات کلیدی: همدلی، اعتماد زناشویی، رضایت زناشویی.

 

 

فصل اول

 

کلیات پژوهش

 

 

 

مقدمه

ازدواج به عنوان مهمترین و عالیترین رسم اجتماعی برای دستیابی به نیازهای عاطفی و امنیتی افراد بزرگسال همواره مورد تائید بوده است . ازدواج رابطه ی انسانی پیچیده ظریف و پویا می باشد که از ویژگی های خاصی برخوردار است . همچنین توجه به کانون خانواده با محیط سالم و سازنده و روابط گرم و تعاملات میان فردی و صمیمی ای که می توانند موجب رشد و پیشرفت افراد گردند از جمله اهداف و نیازهای ازدواج محسوب می شوند (برنشتاین و برنشتاین^[1]، 1989 به نقل از وکیلی، رهائی،  محمدی، 1386)به عبارت دیگر ازدواج یعنی پیوند زندگی مشترک دو فرد با حفظ استقلال نسبی هر یک در جهت تکامل شخصیت طرفین؛ پیوند زناشویی به عنوان یکی از پیچیده‌ترین انواع روابط انسانی واجد چنان توان بالقوه‌ای در آزادسازی احساسات است که در کمتر روابط بین فردی دیگر می‌توان نظیر آن را یافت. تحقیقات نشان می‌دهد که بیش از 90% مردان و زنان دنیا لااقل در مقطعی از زندگی خود ازدواج می‌کنند. این درصد به طور قابل توجهی ثابت است .  ازدواج رابطه‌ای است که شخص با انتخاب وارد آن می‌شود و تقریباً نیم قرن در این رابطه خواهد ماند. زن و مردی که با هم ازدواج می‌کنند، باید بتوانند خود را با نیم قرن تحولات اجتماعی و رشد و تغییرات متقابل یکدیگر تطبیق دهند؛ در غیر این صورت، به احتمال زیاد رابطه زناشویی آنها دچار مشکل خواهد شد (ثنائی، 1375) در طول زندگی مشترک، متغیر‌های گوناگونی بر نحوه ارتباط زوجین با یکدیگر تأثیر می‌گذارند و این متغیرها رضایت یا عدم رضایت زن و شوهر را از روابط زناشویی به همراه دارند؛ برخی از این متغیرها شامل درآمد و اشتغال، فرزندان، بیماری و رضایتمندی جنسی می‌باشد.

رضایتمندی زناشویی[2] را نمی‌توان صرفاً بر اساس فشارهای روانی بیرونی تبیین کرد؛ زیرا تمامی ازدواج ها دست کم با چند فشار روانی مواجه هستند. در بسیاری از خانواده‌ها، فقر، تعدّد فرزندان و بیماری وجود داشته، اما در عین حال، ‌موفق هستند و بسیاری از ازدواجهایی که هیچ کدام از این موارد در آنها وجود نداشته، به شکست منتهی شده‌ است. تفاوت ازدواجهای شادکام و ناشاد را حداقل تا حدودی می‌بایست در پرتو شیوه‌ای تبیین کرد که طرفین به فشار روانی پاسخ می‌دهند و یا با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند (ساپینگتون[3]،ترجمه حسین شاهی برواتی، 1387) . از جمله عواملی که بر رضایت زناشویی تاثیر گذارند می­توان به همدلی و اعتماد زناشویی اشاره کرد.

همدلی دامنه ای از بینش اجتماعی تا توانایی برای فهم، حالات عاطفی و شناختی و تجربه ی هیجانات مشابه با دیگران را شامل میشود(ایزنبرگ و میلر[4]،1991) همدلی ظرفیت بنیادین افراد در تنظیم روابط، حمایت از فعالیت های مشترک و انسجام گروهی است. این توانایی نقش اساسی در زندگی اجتماعی (ریف، کتلر و ویفرینگ[5]، 2010) و نیروی بر انگیزنده رفتارهای اجتماعی و رفتارهایی است که انسجام گروهی را در پی دارد(جولیفی و فارینگتن[6]، 2004).

روانشناسان اعتماد و فرایند اعتمادسازی را یکی از پایه های اساسی توسعه فردی توصیف کرده اند. شاو (1998) اعتماد را به اعتقاد داشتن به  دیگران تعریف می کند؛ زیرا، برای رسیدن به خواسته های خود وابسته به دیگران هستیم( به نقل از مارتین[7]، 2002). تعاریف متنوع در باب اعتماد نشان می دهد که اعتماد پدیده ای پویا است که به کنش متقابل و عامل های مختلفی است که می توانند در ساخت طرحی از اعتماد موثر باشند(تیلر[8]، 2003).

بنابراین و از آنجا که خانواده یکی از رکن های اصلی جامعه به شمار می رود. دستیابی به جامعه سالم آشکارا در گرو سلامت خانواده است و تحقق خانواده سالم مشروط به برخورداری افراد آن از داشتن رابطه های مطلوب با یکدیگر است. در چنین نظامی افراد با علایق و دل بستگی های عاطفی نیرومند دیرپا و متقابل به یکدیگر پیوسته اند. این دل بستگی ها اگر چه شاید شدت و حدتشان در طی زمان کاسته شود. اما در سراسر زندگی خانوادگی پاینده خواهند بود. با توجه به اهمیت همدلی و اعتماد در زندگی زناشویی پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین اعتماد و همدلی بارضایت زناشویی در دانشجویان متاهل دانشگاه علوم پزشکی شیراز می پردازد.

 

بیان مساله

یک مطلب دیگر :

ازداوج مقدس ترین و پیچیده ترین رابطه میان دو انسان از دو جنس مخالف است که ابعاد وسیع، عمیق و هدف های متعددی دارد. بی شک هیچ نابهنجاری عاطفی و اجتماعی که از تأثیر خانواده فارغ باشد وجود ندارد(دانش ؛1384) اگر جامعه ای از خانواده های سالم و متعادل برخوردار نباشد، نمی تواند ادعای سلامتی کند. خانواده هایی که در آن زن و شوهر با هم تفاهم دارند و از زندگی احساس رضایت می کنند کارکرد مناسب تری داشته و نقش خود را بهتر ایفا می کنند. رضایت زناشویی یکی از عوامل پیشرفت و دست یابی به اهداف زندگی است ( بخشی و همکاران؛1386). روابط زن و شوهر به منزله هسته اصلی خانواده، بر بسیاری از ابعاد حیات انسانی تأثیر دارد. چگونگی زندگی زناشویی می‌تواند بر رضایت یا نارضایتی فرد از زندگی، رضا‌مندی یا نارضایتی شغلی، نحوه تربیت فرزندان و میزان موفقیت در امور مختلف زندگی تأثیر بگذارد(حیدری ، 1382) زن و شوهر انتظار دارند ‌زندگی‌شان با خوشبختی، سعادت و رضایت همراه باشد و از هر لحظه زندگی خود لذت ببرند. از‌این‌روی، مهم‌تر از خود ازدواج، موفقیت در ازدواج یا رضا‌مندی در بین زوجین است(برادبری[9] و همکاران، 2000).

رضایت زناشویی یکی ازمهمترین عوامل اثر گذار بر عملکرد خانواده می باشد.همه زوجها به دنبال آن هستند که از زندگی زناشویی خود لذت ببرند و احساس رضایت داشته باشند. رضایت زناشویی عبارت است از احساسات عینی از خشنودی، رضایت و لذت تجربه شده توسط زن و شوهر موقعی که همه جنبه های ازدواجشان را در نظر می گیرند (الیس[10] 1989، به نقل از سلیمانیان 1373).به عبارت دیگر رضامندی زناشویی وضعیتی است که در آن زن و شوهر از ازدواج با یکدیگر و با هم بودن احساس شادمانی و رضایت دارند. بنر و هیل[11](1990) رضا‌مندی زناشویی را پیامد توافق زناشویی می‌دانند که رابطه مناسب بین زن و شوهر را توصیف می‌کند.‌ ایشان معتقد است: «هنگامی‌که زن و شوهر به میزان قابل توجهی از برآورده شدن نیازها و انتظارات‌شان در رابطه‌ زناشویی رضایت داشته باشند، رضا‌مندی زناشویی را گزارش خواهند کرد». هاولت[12] (1969) به نقل از آلوجا و باریو و گارسیا[13](2007)  بیان می دارد که: «رضا‌مندی زناشویی عبارت است از برونداد ناشی از مجموعه‌ای از عوامل نظیر حل تعارض موفقیت‌آمیز، یا موفقیت در فعالیت‌های مرتبط با شادکامی‌در فرآیند ازدواج».

با توجه به مطالب بیان شده به طور کلی رضایت زناشویی عبارت است از وجود یک رابطه دوستانه همراه با حس تفاهم و درک یکدیگر، وجود یک تعادل منطقی بین نیازهای مادی و معنوی زوجین . رضایت زناشویی در خانواده  مهمترین رکن سلامت روانی افراد خانواده است (کجباف ؛ 1383). رضایت زناشویی نشانگر استحکام و کارایی نظام خانواده است. خانواده و جامعه سالم از پیوند های آگاهانه و ارتباط سالم و بالنده زوجین شکل می گیرد. چنانچه پایه خانواده از استحکام لازم برخوردار نباشد تبعات منفی آن نه تنها برای خانواده بلکه برای کل جامعه خواهد بود (محمد زاده ابراهیمی؛1387). رضایت زناشویی کیفیتی است که از عوامل متعددی تاثیر می پذیرد از جمله: عوامل روانی- شخصیتی، اجتماعی- اقتصادی و فرهنگی. در میان مجموعه ی این عوامل از مهمترین آنها می توان به حس اعتماد متقابل و همدلی اشاره نمود.

یکی از اصول اولیه زندگی اجتماعی، اعتماد داشتن افراد به یکدیگر است. اگر افراد جامعه ای نسبت به یکدیگر اعتماد و اطمینان نداشته باشند، کار و تلاش در چنین جامعه ای دشوار و در مواردی ممتنع خواهد بود. به عبارت دیگر اگر اطمینان و اعتماد در جامعه ای وجود نداشته باشد، هیچ خانواده ای فرزند خود را به مدرسه نخواهد فرستاد، هیچ بیماری به پزشک مراجعه نخواهدکرد و هیچ فردی سوار اتوبوس نخواهدشد، زیرا چرخهای زندگی بر محور اعتماد و اطمینان افراد نسبت به همدیگر گردش می کند. روانشناسان اعتماد و فرایند اعتمادسازی را یکی از پایه   اساسی توسعه فردی توصیف کرده اند(گریث[14] و همکاران، 1998). شاو(به نقل از ساندرس[15] و همکاران، 2003) اعتماد را به اعتقاد داشتن به دیگران تعریف میکند؛ زیرا، برای رسیدن به خواسته خود وابسته به دیگران هستیم. در تعریف اعتماد بین فردی باید به سه عنصر توجه کرد: 1-پیامدهای شناختی؛ اعتماد را با اهمیت می کند اما، در عین حال، مشکل ساز است. بعضی از محققان پیامدهای شناختی را یک ریسک میدانند درحالیکه بعضی دیگر آن را به عدم اطمینان تعریف میکنند. به هر حال، محققان معتقدند که تعاملات آنگاه نیازمند اعتماد است که نتایج شناختی ممکن باشد.2-وابستگی؛ اعتماد وابستگی به طرف مقابل است. شماری از محققان به این امر اشاره می کنند. اگر یک طرف نیازمند وابستگی به طرف دیگر نباشد به وی اعتماد نخواهد کرد3- احساس امنیت؛ در اعتماد، فرد با پیامد های شناختی مواجه است و برای اینکه احساس امنیت کند باید با؛ اختیار خود، به طرف دیگر وابسته شود؛ همچنین از اینکه کارها مطابق میل وی انجام داده نمیشود ترس نداشته باشد، بلکه، از این لحاظ، احساس آرامش و امنیت نسبی کند(ساندرس و همکاران، 2003).

یکی از نهادهای اصیل اجتماعی کانون خانواده است. بحث دراین است که زن و شوهر باید در همه ابعاد زندگی، خواه بعد مالی و یا بعد ناموسی به یکدیگر اعتماد داشته باشند تا بتوانند زندگی مشترک خانوادگی را اداره کنند. معنای واقعی زندگی مشترک که سکون و آرامش است در چنین محیطی ملموس خواهد بود.در هر محیطی که روح بدگمانی و سوء ظن راه یافته باشد، اضطراب و تشویش در آن حاکم خواهد بود که البته منشاء بسیاری از بدگمانیها، تعارضات و مشکلات نتیجه طرز تفکر غیرمنطقی و غیر عقلانی است (الیس، به نقل از موسوی ،1383). براساس نظریه عقلانی –عاطفی رفتاری الیس داشتن رشته ای از تفکرات و باورهای غیرمنطقی میتواند منجر به اختلال در رابطه زناشویی گردد(مهدویان ،1376).در واقع تفکرات غیرمنطقی همان اندیشه های باطل و وهمی و خیالی هستند که منجر به بروز اختلافات رفتاری و اختلافات زناشویی میشوند(شفیع آبادی وناصری ،1386).

در بحث اعتماد زناشویی ذکر دو نکته اساسی ضروری است: یکی اینکه زن و شوهر برای وصول به اعتماد و اطمینان کامل نسبت به یکدیگر در درجه اول موظف هستند از انجام هر نوع رفتاری که موجب توهم و سوءظن می شود، شدیدا اجتناب کنند و همچنین از ابراز کلمه و یا جمله ای که در طرف مقابل شک و تردید ایجاد می نماید، پرهیز کنند چرا که هیچ موجودی مانند انسان حساس و ظریف نیست. حتی شوخی کردن های نابجای زن و مرد می تواند در مواردی بذر بدبینی و سوظن را در دل طرف مقابل بکارد و پس از گذشت مدت زمانی زن و شوهر نسبت به یکدیگر بدگمان و بدبین گردند. نکته دوم اینکه بر اساس حساسیت ها و ظرافت فوق العاده انسانها، در برخورد با امور مشکوک، بلافاصله آنها را به طور صحیح و منطقی توجیه نمایند و از ظهور و بروز هر نوع وسوسه ای شدیدا جلوگیری به عمل آورند.

همدلی نیز از دیگر مولفه های تاثیر گذار بر رضایت زناشویی است.همدلی، توانایی مهمی است که فرد را با احساسات و افکار دیگران هماهنگ می کند، او را به دنیای اجتماعی پیوند می زند، کمک به دیگران را برای وی ترسیم می کند و از آسیب به دیگران جلوگیری می کند. همدلی نیروی برانگیزاننده رفتارهای اجتماعی است که انسجام گروهی را در پی دارد(دیویس^[16] و همکاران، 2009 و آلبیرو^[17] و همکاران، 2009). همدلی موضوع مهمی در فلسفه اخلاقی مدرن محسوب می شود و نقش آن در رشد اخلاقی و اجتماعی بی چون و چراست. تحقیقات راجرز  در حوزه مشاوره و روان درمانی نشانگر اهمیت همدلی در ایجاد روابط بین شخصی است(کلت[18] و همکاران، 2006) همدلی نقش اساسی در تعهدات بین شخصی و تعاملات اجتماعی، ایجاد دوستی و حفظ آن، افزایش سلامت، افزایش احتمال کمک، نوع دوستی، تنظیم رفتار اجتماعی، کیفیت روابط خانوادگی، انسجام خانوادگی و ضایت زناشویی و …… دارد(فایندلی[19] و همکاران، 2006). همدلی یک عمل لازم حمایتی برای افراد خانواده محسوب می‌شود که به افراد درون خانواده کمک می‌کند تا مرحله‌های بحرانی زندگی را به‌خوبی پشت سر بگذارد. همدلی روابط درون خانوادگی را بهبود می‌بخشد و به ایجاد رفتارهای حمایت کننده و پذیرنده نسبت به سایر افراد دیگر خانواده منجر می‌شود. انسان موجودی اجتماعی است و نیاز به هم صحبت دارد وقتی ما بتوانیم از زاویه دید طرف مقابل به مشکل‌های او بنگریم، احساس تنهایی را از او گرفته و به‌عمیق‌ترین و ریشه‌دارترین نیاز آن‌ها که احساس ارزشمندی و مهم بودن است پاسخ مثبت داده‌ایم. زمانی که بتوانیم افراد خانواده, دوستان, اطرافیان و حتی افراد غریبه خود را در مواقع لزوم یاری دهیم و از آن‌ها یاری بگیریم، این همان قانون طلایی همدلی با دیگران است که جزء مهارت‌های لازم برای زندگی فردی, خانوادگی و اجتماعی به‌شمار می‌آید. (هاشم آبادی و همکاران،1390).

با توجه به اهمیت همدلی و اعتماد در زندگی زناشویی که وجود آنها می تواند باعث تحکیم بنیان خانواده شده و به طوری که به وسیله آن می توان بر تمامی مشکلات غلبه کرد و عدم وجود آنها بنیان خانواده را سست و لرزان کرده و باعث از هم پاشیدگی خانواده می شود پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین اعتماد و همدلی بارضایت زناشویی در دانشجویان متاهل دانشگاه علوم پزشکی شیراز می پردازد.

 

اهمیت و ضرورت پژوهش

خانواده اولین سازمان اجتماعی است که فرد در آن زندگی میکند. خانواده اساسا یک کانون کمک ،تسکین ،التیام و شفا بخشی است. خانواده کانونی است که باید فشارهای روانی  وارده شده بر اعضای خود را تخفیف دهد و راه رشد و شکوفایی آنها را هموار کند(ثنایی،1379). اصولاً خانواده ای را نمی توان سراغ گرفت که در آن به هیچ وجه اختلاف فکر و سلیقه وجود نداشته باشد، هر انسانی ذوق و سلیقه ای مخصوص به خود دارد. اما برای دستیابی به آرامش باید این ذوق و سلیقه را به هم نزدیک کرد، زیرا انسان ها تنها در سایه توافق ها می توانند در کنار هم زندگی کنند نه اختلاف ها. از سوی دیگر، در زندگی مشترک بی اعتنایی به پیمان زندگی، خودخواهی ها و تنگ نظری ها، بی حوصلگی و بی توجهی به سرنوشت یکدیگر، اختلاف در سلیقه ها، فزون طلبی ها، تنوع جویی ها، عدم رعایت وظایف فرد است( بوستانی‌پورو همکاران،1386).

در جامعه امروز به دلایل متعددی ، تغییر نظام خانواده ها و فشارهای شغلی و اجتماعی و همچنین پیدا شدن نقش های جدید مثل نقش اشتغال و اضافه شدن آن به نقش های سنتی زنان و با توجه به اهمیت ویژه و جایگاه والایی که نقش های سنتی همچون همسری و مادری زنان در نظر همسرانشان در فرهنگ ایرانی داراست، مشکلات و تعارض های خانوادگی و زناشویی افزایش چشمگیری یافته اند و شواهد فراوانی گویای آن هستند که زوج ها در جامعه امروزی برای برقراری و حفظ روابط صمیمی و دوستانه به مشکلات شدید و فراگیری دچارند. افزایش روز افزون طلاق در دنیای کنونی – هر چند در مقیاسی بسیار کمتر متاسفانه جامعه فعلی ما را نیز در بر گرفته است و نارضایتی زن و شوهر از یکدیگر و نیز از هم گسیختگی کانون های گرم بسیاری از خانواده ها و تاثیرات سوء این جدایی بر افراد خانواده نیاز به رسیدگی و رفع این مشکل را مطرح ساخته است. لذا اهمیت شناخت و برسی عواملی که سبب قوام و استحکام این نهاد اجتماعی می گردند، می تواند گامی مفید در راستای ارتقای سطح فرهنگ جامعه باشد. یکی از مهمترین عواملی که بر بقاء و دوام و رشد خانواده اثر می گذارد، روابط سالم و مبتنی بر اعتماد، همدلی، سازگاری و تفاهم بین اعضاء به ویژه زن و شوهر است که باعث پیشگیری بسیاری از رفتارهای ناخوشایند، تعدیل و اصلاح شناخت، احساس و رفتار،حل تعارض‌ها و سوء تفاهم ها و …. می شود ( افضلی، 1383). به همین دلیل درخانواده هایی که نسبت به یکدیگر همدلی واعتماد بیشتری دارند، نسبت به دیگران مهربانی و رفتارهای مراقبتی بیشتری انجام میدهند، حساس و نگران آسیب دیدن دیگرانند، هیجان مثبتی نسبت به دیگران نشان میدهند، با دیگران تعامل بدنی و کلامی مثبت دارند و نسبت به تعاملهای غیر کلامی نیز حساساند(بوربا[20]، 2008). لوت و شیفلد[21](2007) نشان داده اند که افزایش همدلی و اعتماد به کاهش اختلالات رفتاری و بهبود روابط بین شخصی کمک میکند. بنابر این با توجه به اهمیت اعتماد و همدلی در سازگاری و رفتار خانواده ها  پژوهش حاضر در صدد بررسی رابطه بین اعتماد و همدلی بارضایت زناشویی در دانشجویان متاهل دانشگاه علوم پزشکی شیراز می پردازد.

1-5-2-تعاریف عملیاتی: 10

فصل دوم : پیشینه پژوهش

2-1- فرسودگی شغلی.. 12

2-1-1- تاریخچه فرسودگی شغلی.. 12

2-1-2-  تعریف فرسودگی شغلی.. 13

2-1-3- علل فرسودگی شغلی.. 14

2-1-4- علایم و نشانه های فرسودگی شغلی.. 15

2-1-5- مولفه های فرسودگی شغلی.. 16

2-1-6- تقسیم بندی فرسودگی شغلی.. 17

2-1-7- مراحل فرسودگی شغلی.. 17

2-1-8- گروه های در معرض ابتلاء به فرسودگی شغلی.. 18

2-1-9- مشاغل در معرض تهدید. 19

2-1-10- نظریه های فرسودگی شغلی.. 19

2-1-11- فرسودگی شغلی و مدیریت زمان. 20

2-1-12- روش های پیشگیری و درمان فرسودگی شغلی.. 20

2-1-13- سنجش فرسودگی شغلی.. 21

2-2- تنیدگی شغلی.. 22

2-2-1- تنیدگی چیست؟. 22

2-2-3- نشانگان سازگاری عمومی.. 23

2-2-4- تعاریف… 23

2-2-5- تاثیرهای تنیدگی (استرس) 25

2-2-6- تنیدگی ناشی از شغل. 26

2-2-7- متغیرهای تشدید کننده تنیدگی.. 27

2-2-8- تنیدگی شغلی معلمان. 27

2-2-9- منابع شایع تنیدگی در معلمان. 28

2-2-10- نشانه های رایج تنیدگی.. 29

2-2-11- عواملی که موجب تنیدگی شغلی می شوند. 30

2-2-12- چه چیز آغازگر تنیدگی است؟. 31

2-3- سرسختی روانشناختی.. 33

2-3-1- تعریف سرسختی روانشناختی.. 33

2-3-2 – مؤلفه های سرسختی روانشناختی.. 34

2-3-3- نظریه های زیربنایی سرسختی روان شناختی.. 35

2-3-4- همبسته های سرسختی روانشناختی.. 35

2-3-5- سرسختی روان شناختی و خود شکوفایی.. 37

2-3-6- ویژگی های افراد سرسخت.. 37

2-3-7-  اهمیت سرسختی روان شناختی.. 38

2-4- خودکارآمدی.. 39

2-4-1- تعریف خودکارآمدی.. 39

2-4-2-ابعاد باورهای خودکارآمدی ادراک شده : 40

2-4-3- منابع باورهای خودکارآمدی.. 41

 

2-4-4- ارتقای باورهای خود کارآمدی.. 42

2-4-5- فرآیندهای واسطه خودکارآمدی.. 43

2-4-6- باورهای خودکارآمدی از طریق این تعیین کننده های زیر بر رفتار انسان اثر می گذارد : 46

2-4-7- کاربرد نظریه خودکارآمدی شغلی در رفتار شغلی.. 48

2-4-8-  بهبود خودکارآمدی.. 49

2-5- پیشینه پژوهش… 49

2-5-1- پیشینه داخلی : 49

2-5-2-پیشینه خارجی.. 53

فصل سوم : روش پژوهش

1-3 روش پژوهش :…………………………………………………………………………………………………………………………………………….57

2-3معرفی متغیرها:………………………………………………………………………………………………………………………………………………57

3-3 جامعه آماری:………………………………………………………………………………………………………………………………………………57

4-3  نمونه و روش نمونه گیری:………………………… 57

3-5-ابزار پژوهش : …………………………………………………………………………………………………………………………………………..58

3-6-روش اجرای پژوهش : 61

3-7-  روش تجربه و تحلیل داده ها: 61

 

فصل چهارم : یافته های پژوهش

الف) یافته های توصیفی.. 63

ب) یافته های استنباطی ………………………………………………………………………………………………………………………………………..67

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- بحث و نتیجه گیری.. 73

5-2- محدودیت ها 76

5-3- پیشنهادات.. 77

5-3-1- پیشنهادهای پژوهشی.. 77

5-3-2- پیشنهادهای کاربردی.. 77

فهرست منابع. 78

پیوست.. 91

 

یک مطلب دیگر :

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                  شماره صفحه

جدول 2-1- نشانه های رایج فشار روانی در کار ………………………………………………………………………………………………….30

جدول 3-1- محاسبه آلفای کرونباخ پرسشنامه سرسختی و خرده مقیاس ها به تفکیک جنسیت …………………………………….59

جدول 3-2 پایایی مقیاس خودکارآمدی معلم (اسچانن، موران و وولفولک ، 2001) ………………………………………………………60

جدول4- 1- میانگین و انحراف معیار سن آزمودنی ها 63

جدول4- 2- میانگین و انحراف معیار خودکارآمدی و مولفه های آن در آزمودنی‫ها 63

جدول 4-3- وضعیت تحصیلات.. 64

جدول 4-4- میانگین و انحراف معیار فرسودگی شغلی و مولفه های آن (مسخ شخصیت،کفایت شخصی،خستگی)در آزمودنی ها 64

جدول 4-5- میانگین و انحراف معیار تنیدگی شغلی ومولفه های آن( روابط بین فردی ، شرایط فیزیکی و علاقه به کار)درآزمودنی ها 65

جدول4- 6- وضعیت تاهل. 65

جدول 4-7- میانگین و انحراف معیار متغیر سرسختی روانشناختی ومولفه های آن( مبارزه طلبی، تعهد، کنترل) 66

جدول 4- 8 همبستگی  بین  تنیدگی شغلی و مولفه های آن (روابط بین فردی، شرایط فیزیکی و علاقمندی به کار) با فرسودگی شغلی( مسخ شخصیت، کفایت شخصی، خستگی) 67

جدول 4-9  همبستگی بین سر سختی روانشناختی و مولفه های آن (مبارزه طلبی ، تعهد و کنترل) با فرسودگی شغلی( مسخ شخصیت، کفایت اجتماعی، خستگی) 68

جدول 4-10 همبستگی بین خودکارآمدی( درگیر کردن فراگیر، روشهای تدریس و مدیریت کلاس)  و فرسودگی شغلی(مسخ شخصیت، کفایت شخصی، خستگی) 69

جدول 4-11 خلاصه نتایج رگرسیون به شیوه همزمان برای بررسی  پیش بینی بینی فرسودگی شغلی توسط متغیرهای استرس شغلی، سرسختی و خودکارآمدی.. 70

جدول 4-12  جدول ضرایب متغیرها 71

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست  اشکال

عنوان                                                                                                                                  شماره صفحه

شکل 2-1 نشانگان سازگاری عمومی……………………………………………………………………………………………………………………..23

شکل 2-2- مراحل تنیدگی شغلی …………………………………………………………………………………………………………………………31

شکل 2-3 یک مدل از تنیدگی شغلی معلم …………………………………………………………………………………………………………….32

شکل 2-4 مدل برانگیزاننده های شناختی براساس اهداف، انتظارات و اسناد ………………………………………………………………….44

 

 

 

 

چکیده

هدف پژوهش حاضربررسی رابطه بین تنیدگی شغلی،سرسختی روانشناختی و خودکارآمدی با فرسودگی شغلی در معلمان می باشد.این پژوهش با توجه به هدف کاربردی و شیوه اجرای آن همبستگی است.جامعه آماری پژوهش حاضر راکلیه معلمان زن آموزش و پرورش شهر کرمانشاه در سال تحصیلی 93-92 تشکیل می دهد ونمونه شامل 200 نفر از معلمان زن پایه ابتدایی آموزش و پرورش شهر کرمانشاه  می باشد که با استفاده از نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب شده اند.پرسشنامه های استفاده شده در این پژوهش عبارتند از:پرسشنامه فرسودگی شغلی مسلش،سرسختی روانشناختی کوباسا،خودکارآمدی معلم اسچانن – موران و استرس شغلی فیلیپ ال-رایس.فرضیه ها با کمک نرم افزارآماری spss و با استفاره از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره به صورت همزمان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.یافته ها نشانگر این است که با افزایش تنیدگی شغلی،فرسودگی شغلی افزایش یافته و بالعکس و همچنین با افزایش سرسختی روانشناختی و خودکارآمدی، فرسودگی کاهش یافته و بالعکس.پس می توان چنین نتیجه گرفت که بین هر سه متغیرتنیدگی شغلی،سرسختی روانشناختی و خودکارآمدی با فرسودگی شغلی در معلمان رابطه معنا دار وجود دارد.

 

 

 

واژگان کلیدی : تنیدگی شغلی،سرسختی روانشناختی،خودکارآمدی،فرسودگی شغلی،معلمان

 

 

فصل یکم:

مقدمه پژوهش

 

1-1-        بیان مسئله

در تمام سنین و در فرهنگ های مختلف، رابطه بین زندگی شغلی و رشد شناختی دو طرفه است. شغل تحریک‌کننده و پیچیده و تفکر انعطاف پذیر، انتزاعی، و خود مختار به یکدیگر کمک می کنند (برک[1]، 2007؛ ترجمه سید محمدی،1389).اشتغال برای ادامه زندگی و بقای جامعه ضرورتی اجتناب ناپذیر است. زندگی هر فرد از طریق کار کردن تامین می شود و خود کفایی هر کشور به میزان و نوع عملکرد شاغلین آن بستگی دارد. تحقیقات متعدد موید این واقعیت هستند که اولا با افزایش بیکاری، فساد شدت می یابد، و ثانیاً اشتغال مناسب و رضایت شغلی موجب نشاط و شادابی انسان می گردد (شفیع آبادی، 1390).

در واقع در حیطه شغلی پدیده استرس اجتناب ناپذیر است که به نوبه خود در برخی از مشاغل به دلیل نوع وظایف و مسئولیت های خاص، با استرس های زیادی همراه است. دیک معتقد است که وقتی فرد در معرض فشار روانی و طولانی مدت و مداوم قرار گیرد و قادر به تطبیق خود نباشد، دچار فرسودگی شغلی[2] می شود (دیک[3]، 1979؛ به نقل از پاکی، 1380؛ به نقل از نریمانی،عباسی، 1388)فرسودگی شغلی (خستگی  عاطفی ناشی از کار )واکنش ممتد به محرک های تنش زای مزمن عاطفی و بین فردی در کار می باشد که به کمک سه بعد خستگی عاطفی، مسخ شخصیت و فقدان موفقیت فردی (حس ناکارآمدی) توصیف می شود و فشار مزمنی را ایجاد می کند که ناشی از ناهماهنگی یا عدم تماس میان کارگر و شغل می‌شود (مسلش[4]، 2003).

سندرم فرسودگی شغلی از سه جزء تشکیل شده که عبارتند از :خستگی احساسی یا هیجانی، مسخ شخصیت و کاهش احساس کفایت شخصی. فرسودگی شغلی حالتی از فرسودگی جسمی، هیجانی و روانی است که از قرار گرفتن افراد در موقعیت های هیجانی طاقت فرسا ناشی می گردد (پی ترز[5]، 2001).

در پژوهش امیری و همکاران (1390)، فرسودگی شغلی در وضعیت تامل برانگیز قرار داشته و ضرورت دارد مدیریت به عوامل ایجاد این وضعیت که احساس خستگی و فشار شغلی و ارزیابی منفی از عملکرد خود از مهمترین آن ها هستند توجه نمایند. همچنین نتایج این پژوهش نشان می دهد،متغیر های جنسیت، وضعیت تاهل، تعداد فرزندان، مدرک تحصیلی، استان محل خدمت و سابقه ی کار نیز بر میزان فرسودگی شغلی کارکنان تاثیر

2-2 تاریخچه  ادیان و مذاهب… 12

2-3 اصول آثار نگرش مذهبی بر باورها 13

2-3-1 اصل توحید. 13

2-3-2 اصل نبوت… 13

2-3-3 اصل معاد. 14

2-4 دیدگاه های روانشناسان غربی در مورد مذهب… 15

2-5  مذهب و نوجوانی.. 21

2-6 مذهب به عنوان عامل پیشگیری.. 23

2-7 ضرورت نگرش مذهبی.. 24

2-8 مزایای نگرش مذهبی.. 25

2-8-1 خوش بینی.. 25

2-8-2 توکل.. 25

2-8-3 تسلیم در برابر اراده الهی.. 27

2-8-4 شادکامی.. 27

2-9 دین و سلامت روان. 28

2-10 سلامت روان. 29

2-11 مفهوم سلامت روان. 29

2-12 تاریخچه سلامت روان. 31

2-13 اهمیت سلامت روان. 32

2-14 جنبه های مختلف سلامت روان. 32

2-14-1 بهزیستی روانی.. 32

2-14-2 فقدان یک اختلال روانی.. 34

2-14-3 ملاحظات فرهنگی و مذهبی.. 34

2-15 مولفه های مثبت در سلامت روانی.. 35

2-16 سلامت روان از دیدگاه روان شناسان. 35

2-17  دین و دین‌داری.. 47

 

2-18 تعریف دین.. 47

2-19 تعهد دینی.. 50

2-20 بعد اعتقادی.. 50

2-21 بعد اخلاقی.. 50

2-22 پیشینه های پژوهشی.. 51

3-1طرح پژوهش… 57

3-2معرفی متغیر ها 57

3-3 جامعه ی آماری.. 57

3-4 نمونه و روش نمونه گیری.. 57

3-5 ابزار پژوهش… 57

3-5-1 پرسشنامه سلامت روانی (GHQ-28 ) گلدبرگ : 57

3-6 اعتبار و پایایی پرسش نامه. 58

3-7 اعتبار و پایی ابزار ها : 59

3-7-1 شواهد مربوط به اعتبار GHQ.. 59

3-8 پرسشنامه نگرش مذهبی براهنی (گلریز و براهنی، 1353): 59

3-9  شیوه اجرا 60

فصل چهارم. 61

تجزیه و تحلیل داده‫ها 61

4-1  روش تجزیه‫ و تحلیل داده ها 62

4-2 یافته های توصیفی.. 62

4-3  یافته های استنباطی.. 63

فصل پنجم. 67

بحث و نتیجه‫گیری.. 67

5-1 بحث و تفسیر نتایج.. 68

5-2 محدودیت های پژوهش… 72

5-3 پیشنهادات پژوهشی.. 73

منابع. 74

ضمائم. 78

 

یک مطلب دیگر :

 

 

فهرست جداول

جدول 4-1 میانگین و انحراف معیار متغیرهای سلامت روان و مولفه های آن ( اختلال افسردگی، عملکرد اجتماعی، اضطراب و نشان های جسمانی) ……………………………………….62

 

جدول 4-2  میانگین و انحراف معیار متغیر نگرش مذهبی………………………………63

جدول 4-3  ضریب همبستگی بین نگرش مذهبی و سلامت روان دانش آموزان……………….63

جدول 4-4 ضریب همبستگی بین نگرش مذهبی و  نشانه های جسمانی دانش آموزان…….64

جدول 4-5 ضریب همبستگی بین نگرش مذهبی و  اختلال در عملکرد اجتماعی دانش‫آموزان…………………………………………………………………………………………………………..64

جدول 4-6 ضریب همبستگی بین نگرش مذهبی و  اختلال در عملکرد اجتماعی دانش‫آموزان……………………………………………………………………………………………………………65

جدول 4-7 ضریب همبستگی بین نگرش مذهبی و  اختلال در عملکرد افسردگی دانش‫آموزان…………………………………………………………………………………………………………..66

 

 

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه ی دینداری با سلامت روان بود. مشارکت کنندگان در پژوهش   360نوجـوان دختر که به روش تصادفی چند مرحله ای از میان دانـش آمـوزان 16 تـا 18  سـاله ی شـهر کرمانشاه انتخاب شدند و به پرسشنامه های مقیاس سنجش دینداری و سلامت عمومی پاسخ دادند. داده ها به کمک ضـریب همبستگی پیرسون گام به گام تحلیل شدند. یافته های پژوهش نشان داد که بین دینـداری و سلامت عمومی روابط منفی و معناداری وجود دارد. نتایج نشان داد که بـین مؤلفـه هـای نگرش مذهبی با ، نشانه های جسمانی ، کارکرد اجتماعی ،علائم اضطرابی و علائم افسردگی با مؤلفه های سلامت عمومی  رابطـه ی منفی و معناداری وجود دارد. همبستگی پیرسون گام به گام نشان داد که مؤلفه های نگرش مذهبی ، به ترتیب پیش بینی کننده ی سلامت عمومی می باشند. ارتباط بین مؤلفه های دینداری با مؤلفه های سلامت عمـومی نشانگر تأثیرگذاری دینداری بر جنبه های مختلف سلامت عمومی نوجوانان دارد و دینداری می تواند یک عامـل مهم درشکل گیری سلامت عمومی باشد.

کلید واژه: دینداری، نگرش مذهبی ، سلامت روان، نوجوانان

 

 

 

 

 

 

فصل یکم

مقدمه‫پژوهش

 

 

 

 

1-1 مقدمه

مذهب تجلی خواست روحی بشر است و‫نگرش مذهبی نیزشکل دادن وقالب ساختن برای آن حقیقت وتجلی خاطری است که درعمق خاطرات انسان وجود دارد. انسان ممکن نیست که خودرانیازمندخداونداحساس نکند.امروزدردهه دوم قرن بیستم توجه وگرایش به معنویت مهمترین پدیده زمان ماست ودیگرمانندگذشته جدال بامعنویت وخداوندجدال ترقی خواهانه به نظــر نمی رسد.نقش دین دررابطه باسلامت روان ازقرون بسیاردورشناخته شده است.درطول هزاران سال دین وپزشکی درمداوا وکاهش رنج های انسان شریک یکدیگر بوده اند‫(ساچمن وماتیوز، 1998)پس متخصصان بهداشت روانی نیاز دارندکه از اثرات مثبت دین آگاه شوند. امروزه، جدیدترین علم یعنی روانشناسی همان چیزهایی را آموزش می‌دهد که پیامبران تعلیم می‌دادند. پزشکان نیز دریافته‌اند که دعا و نماز و ایمان محکم و توکل به خدا، نگرانی، تشویش، هیجان و ترس را که موجب بسیاری از ناخوشی‌هاست برطرف می‌سازد. مطالعات تاریخی گواه آن است که نیایش و دعا به عنوان یک واقعیت موجود در جهان هستی، از بدو خلقت انسان مطرح بوده و مردم برای نیل به کمال از آن استفاده می‌کرده‌اند. هنگامی که انسان دردمند و تنها، ناامید از دیگران در کاهش دردهای جسمی، یا روانی خود راهی به جایی نمی‌یابد. هنگامی که امید بهبودی از بیمار مبتلا به اختلال روانی یا جسمانی با مسیری مزمن و پیشرونده سلب می‌شود و درمان‌های کلاسیک کمکی به او نمی‌کند تنها راهی که برای نجات از اضطراب، افسردگی و دردهای جانکاه او باقی می‌ماند، یاری جستن از ایمان و باور دینی است(کلابراس،1987).‫ پیرامون اهمیت مذهب بر سلامت روانی می‌توان به سخن بنیامین راش به عنوان پدرعلم روانپزشکی اشاره کرد. او اظهار می‌دارد که نقش مذهب در سلامت روانی انسان همانند اکسیژن برای تنفس است(کرمی، روغنچی، عطاری، شیده و شکری، 1385).