بیماری پسوریازیس….. 19

تاریخچه. 19

شیوع.. 20

عوامل ژنتیکی… 21

سبب شناسی… 23

سبب شناسی خودایمنی… 23

عوامل خطر. 25

عوامل خطر بیرونی… 26

عوامل خطر سیستمی… 26

ویژگی‌های بالینی… 27

طبقه بندی بالینی… 28

انواع غیر چرک‌دانه‌ای… 28

انواع چرک دانه‌ای… 29

آسیب شناسی… 30

ضایعات کورکی… 30

انواع دیگر پسوریازیس….. 32

درمان.. 32

درمان‌های موضعی… 33

درمان‌های موضعی دیگر. 35

نور (شیمی) درمانی… 36

بیماری ویتیلیگو. 38

شیوع.. 39

تشخیص لوکودرم‌ها 40

سبب شناسی… 40

ژنتیک در ویتیلیگو. 42

 

فرضیه‌های سبب شناسی برای ویتیلیگو. 42

ویژگی‌های بالینی… 44

اشکال بالینی… 45

طبقه‌بندی بالینی ویتیلیگو. 46

دوره‌ی بیماری… 47

ویتیلیگو و بیماری‌های چشمی… 48

اختلالات مرتبط… 49

ویتیلیگو در کودکی… 49

تشخیص افتراقی… 50

درمان.. 50

کورتیکواستروئیدها 50

مهارکننده‌های کلسینورین موضعی… 51

نوردرمانی… 52

لیزر و دیگر ابزارهای نوری مرتبط… 54

درمان‌های جراحی… 55

درمان‌های ترکیبی… 56

رنگ‌دانه سازی کوچک….. 56

حمایت روان‌شناختی… 57

بیماری‌های پوستی و عوامل روان‌شناختی… 58

یک مطلب دیگر :

پریشانی‌ روان‌شناختی… 61

ناگویی هیجانی… 66

مبانی نظری ناگویی هیجانی… 67

سبب‌شناسی ناگویی هیجانی… 69

پیشینه پژوهشی ناگویی هیجانی… 74

مبانی هیجان.. 76

تعریف نظم‌جویی هیجان.. 78

مدل‌های نظم‌جویی هیجان.. 81

در نظم‌جویی هیجان چه چیزی نظم‌جویی می‌شود؟. 82

تفاوت‌های فردی در نظم‌جویی هیجان.. 83

رویکردهای مداخله در مشکلات هیجانی از طریق آموزش نظم‌جویی هیجان.. 84

اصلاح راهبردهای نظم‌جویی هیجان از طریق مدل گروس….. 86

جمع‌بندی… 96

فصل سوم. 99

طرح پژوهش….. 100

جامعه، نمونه و روش نمونه گیری… 101

ابزارهای پژوهش….. 102

مقیاس ناگویی هیجانی تورنتو. 102

مقیاس افسردگی، اضطراب، استرس….. 103

مصاحبه‌ی بالینی ساخت یافته برای اختلال‌های محور  Iدر DSM–IV… 103

مقیاس افسردگی بک-نسخه دوم. 104

مقیاس اضطراب بک….. 105

معرفی شرکت کنندگان پژوهش….. 105

بیماران مبتلا به ویتیلیگو. 105

بیماران مبتلا به پسوریازیس….. 106

روش اجرای پژوهش….. 107

ساختار کلی درمان آموزش راهبردهای نظم‌جویی فرآیندی هیجان مبتنی بر مدل گروس….. 108

روش تجزیه و تحلیل داده‌ها 109

فصل چهارم. 111

داده‌های توصیفی… 112

فرضیه‌ اول.. 113

فرضیه دوم. 116

فرضیه سوم. 120

فرضیه چهارم. 127

فصل پنجم.. 137

فرضیه‌های پژوهش….. 138

جمع‌بندی نهایی… 147

محدویت‌های پژوهش….. 148

پیشنهاد‌های پژوهشی… 148

پیشنهاد‌های کاربردی… 148

منابع.. 137

پیوست‌ها 165

مقدمه

پوست بزرگ­ترین عضو بدن است كه همواره در معرض دید می‌باشد و ظاهر آن منعكس‌كننده سلامتی فرد است. پوست از سد‌های موثر در برابر تهاجم میکروارگانیسم‌ها و عوامل شیمیایی و زیستی می‌باشد (روک، ویلکینسون، چمپیون و بورتن، 1998). اختلال در این سد که به صورت بیماری‌های مختلف پوستی تظاهر پیدا می‌کند می‌تواند باعث درگیری فرد با میکرو ‌‌ارگانیسم‌های مختلف و در نتیجه ابتلا به بیماری‌های گوناگون گردد (لیبویت و وینتریوب، 1996).

سیر بالینی طیف وسیعی از بیماری‌های پوستی ناشی از تعامل پیچیده و گاهی اوقات متقابل بین عوامل زیستی، روان‌پزشکی، روان‌شناختی و اجتماعی است که می‌توانند نقش مستعد کننده، تسریع کننده و ​​یا تداوم بخش برای اختلال پوستی بازی کنند (گوپتا و گوپتا، 2013). از یك سو، عوامل روان‌شناختی (نظیر تنش و احساسات منفی) می‌توانند سبب پیشرفت بیماری‌های پوستی (مانند خارش و ویتیلیگو) گردد و از سوی دیگر اختلال‌های روانی می‌تواند موجب بروز برخی بیماری‌های پوستی (نظیر پسوریازیس و درماتیت آتوپیک[1]) شوند (مرکان و کیوان آلتونای، 2006؛ اربرک-اوزن، بیرول، بوراتاو و کوکاک، 2006).

2-5-1 دیدگاه لذت گرایی. 16

2-5-2 دیدگاه معنوی.. 17

2-5-3 نظریه ی داینر و همکاران. 19

2-5-4 نظریه ی آرگایل و همکاران. 19

2-5-5 دیدگا ه های شناختی و شادی.. 20

2-5-6 دیدگاههای زمینه ایدر مورد شادی.. 21

2-5-7 نظریه روابط و فعالیتهای اجتماعی. 22

2-5-8 شادی در نظریه فروید. 22

2-5-9 نظریه تعادل حالات هیجانی. 22

2-5-10 شادی در نظریه الیس… 23

2-5-11 نظریه زیست شناختی در مورد شادی.. 23

2-5-12 شادی در نظریه فاوا 25

2-5-13 شادی در نظریه مزلو. 25

2-5-14 شادکامی از دیدگاه دنیل گیلبرت.. 25

2-5-15 شادی از دیدگاه مارتین سلیگمن. 29

2-5-16  شادی درنظریه فوردایس… 31

2-6 عوامل تأثیر گذار بر شادکامی. 32

2-6-1 تفاوت های جنسیتی. 32

2-6-2 درآمد. 33

2-6-3  ازدواج. 34

2-6-4 سن. 34

2-6-5 تحصیلات.. 35

2-6-7 رضایت شغلی. 35

2-6-8 سلامتی. 36

2-6-9 مذهب.. 37

2-6-10 اوقات فراغت و تفریح. 37

2-6-11 موفقیت و تأ یید اجتماعی. 38

بخش دوم: خوش بینی. 38

2-7 تعریف خوش بینی. 43

2-7-1 خوش بینی سرشتی یا گرایشی. 43

2-7-2 خوش بینی تبیینی یا اسنادی.. 44

2-7-3 پایه های زیستی –عصبی خوش بینی و بد بینی. 44

 

2-7-4 خوش بینی سرشتی یا گرایشی. 46

2-7-5 رشد و تحول خوش بینی سرشتی. 47

2-7-6 سنجش خوش بینی سرشتی. 49

2-8 اهمیت خوش بینی سرشتی در بهزیستی جسمانی و روان شناختی. 50

2-8-1 تأثیرات جسمانی. 50

2-8-2 تأثیرات روان شناختی. 51

2-8-3 رشد و تحول خوش بینی تبیینی. 52

بخش سوم: کیفیت زندگی. 55

2-9 تعریف کیفیت زندگی. 55

2-9-1 ویژگی‌های کیفیت زندگی. 57

2-9-1-1 خصیصه گروهی و کیفیت زندگی. 57

2-9-1-2 تنوع و کیفیت زندگی. 57

2-9-1-3 انسجام و کیفیت زندگی. 58

2-9-1-4 انتخاب كردن و کیفیت زندگی. 58

2-9-2 نظریه پردازان سبك زندگی. 59

2-9-2-1 دیوید چینی :کیفیت زندگی و مصرف فرهنگی. 59

2-9-2-2 میشل سوبل و سبك زندگی. 60

2-9-2-3 پیر بوردیو: نظریه پرداز رسمی کیفیت زندگی و مصرف فرهنگی. 60

2-9-2-4 نظریه دیوید رایزمن. 66

2-9-2-5 جورج زیمل و فرهنگ مدرن. 69

یک مطلب دیگر :

2-9-2-6  نورشتاین وبلن: ثروت و کیفیت زندگی. 70

2-9-2-7  ماركس وبر : منزلت اجتماعی و کیفیت زندگی. 72

2-9-3 گیدنز و ساختار یابی و کیفیت زندگی. 74

2-9-4  داگلاس هالت : فرا ساختار گرایی و کیفیت زندگی. 77

2-10 سوابق تحقیق. 77

2-10-1 سوابق تحقیق در خارج. 77

2-10-2 سوابق تحقیق در ایران. 79

فصل سوم: روش پژوهش… 82

3-1 روش… 83

3-2 طرح تحقیق. 83

3-3 متغیرهای پژوهش… 83

3-4 جامعه اماری.. 84

3-5 نمونه. 84

3-6 روش نمونه گیری.. 84

3-7- ابزار گرداوری اطلاعات.. 84

3-8 روش اجرای تحقیق. 86

3-9 محتوای جلسات اموزش شادکامی. 87

فصل چهارم : یافته های پژوهش… 89

مقدمه. 90

4-1- آمار توصیفی. 91

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری.. 100

مقدمه. 101

5-1- خلاصه پژوهش… 101

5-2- تبیین فرضیه های تحقیق. 102

5-3- پیشنهادات کاربردی.. 105

5-4 محدودیت های پژوهش… 106

منابع و ماخذ. 107

پرسشنامه کیفیت زندگی دینر. 113

مقدمه

سرطان از جمله بیماری های شایع در دهه های اخیر به شمار می رود. در این میان زنان به دلیل عدم اگاهی ذاز علایم و نشانه های سرطان ممکن است علی رغم ابتلا به این بیماری از ان اطلاع نداشته باشند. زنان دچار بیماری سرطان از نظر وضعیت روان شناختی با مشکلات متعددی مواجه می شوند.

در تحلیل مفهوم شادی نظریه پردازان عمدتا” به دو مؤلفه شناختی و هیجانی اشاره داشته اند،مؤلفه شناختی بیشتردلالت بر رضایت از زندگی و مؤلفه هیجانی بیشتر برحالاتی نظیرخندیدن وشوخ طبعی وهمچنین تعادل بین هیجان های مثبت ومنفی،دلالت دارد(آرگایل،2001؛سلیگمن2002).علاوه بر این ، امروزه کنکاش های نظری و پژوهشی نشان می دهد که نمی توان شادی را تنها حالتی عکس افسردگی ، با بیش بینی کننده های  مشابه فرض نمود.این ادعا مبتنی بر پژوهش هایی است که نتایج آن ها نشان داده اند که هیجان های مثبت و منفی خاستگاه و پیامد های متفاوتی دارند (سلیگمن،2002).شلدون، لیمبومیرسکی (2005)اخیرا”الگوی جدیدی در باب عوامل تعیین کنندۀ شادی ارائه نموده اند که این عوامل عبارتند از:1)نقطۀ شروع ثابت [1]،2)شرایط [2]3) کنش های عمدی .این پژوهشگران عامل نقطۀ شروع(یا آمادگی های ژنتیکی )و شرایط (نظیر وضعیت اقتصادی، اجتماعی)را به ترتیب عوامل ثابت و ایستا ی الگو در نظر گرفته اند و کنش های عمدی [3] را عامل متغیر الگو معرفی نموده اند.

کنش های عمدی اشاره به فرایند های تلاش مدار و مقصودنگرزندگی فرد دارد که شامل جنبه های شناختی (مانند داشتن نگرشهای مثبت و کمال گرا)،رفتاری (مثل ابراز علاقه به دیگران یا ورزش کرردن )و خواسته های دارای [4] (مانند تعیین و دنبال کردن هدف های شخصی معنی دار)می باشد.بنا براین در الگوی مذکور کنش های عمدی از بیشتر سطح تغییر و کنترل پذیری برخوردار است و پژوهش های انجام شده در زمینه های راهکارهای مداخله ای برای افزایش شادی و پژورهش خوشبختی حول محور این عامل بوده است.(لیمبومیر سکی ،تکاچ [5] و یلورتون[6] ،2004 به نقل از شلدون و همکاران ،2004).واژۀشادکامی چندین مفهوم متفاوت را به ذهن متبادر می کند (برای مثال شادی،خوشنودی ،لذت و خوشایندی و…)از این رو تعدادی از روان شناسان، به سازه ی بهزیستی روانی[7] اشاره می کنند که یک اصطلاح پوششی در بر گیرنده انواع ارزشیابی هایی است که فرد از خود و زندگی اش به عمل می آورد (داینر،2002).این ارزشیابی ها ،مواردی از قبیل رضایت از زندگی  ،هیجان و خلق مثبت و فقدان افسردگی و اضطراب را شامل می شود و جنبه های مختلف آن نیز به شکل شناخت ها و عواطف است (داینر و ساه،1997).در صورتی که افراد از شرایط زندگی راضی بوده و عواطف مثبت بیشتر و عواطف منفی کمتری را تجربه کنند گفته می شود که از بهزیستی روانی بالایی برخوردارند .بهزیستی روانی،اصطلاح روان شناختی معادل شادی است که به دلیل مفاهیم بسیاری که در خود نهفته دارد،ارجح است ،اما با این وجود در ادبیات مربوطه به جای یکدیکر به کار می روند. (ادنیگتون وشومن 2004)

در این میان شادکامی  و خوش بینی می تواند بر کیفیت  زندگی بیماران مبتلا به سرطان تاثیر گذار بوده و می تواند زمینه ساز توسعه سلامت روان در انها باشد و به بهبود هرچه بهتر آنها کمک شایانی نماید بیماران سرطانی نیز از این موضوع مستثنی نیستند و شادکامی و خوشبینی می تواند موجب تغییر در کیفیت زندگی انها را فراهم اورد.

1-1 بیان مساله

شادکامی یکی از متغیرهایی است که در سال های اخیر در حوزه روان شناسی سلامت مورد توجه قرار گرفته است . پژوهش هایی هم در این زمینه انجام شده است که برخی از آنها موید رابطه مستقیم شادکامی با بهبود سیستم ایمنی بدن است . (مازلو ، به نقل از شولتس [8]، 1386)

سیلبرمن[9] (2000 به نقل از مرادی ، 1387) معتقد است که در درمان بیماری های سخت و دشوار می بایستی در کنار عناصر درمان ، شادی و شادکامی نیز مورد توجه پرسنل درمان قرار گیرد ، زیرا شادی محصول زندگی متعادل ، متنوع و رضایت بخش است که در آن نیازهای اساسی انسان برآورده می شود . به اعتقاد نودینگ[10] (2009) شادکامی سرچشمه اعتماد خوش بینانه فرد به توانایی هایش و یکی از شرایط اعتلای مناسبات واقعی او با محیط پیرامونش می باشد . به اعتقاد آرگایل[11] (2010) شادکامی می تواند برای فرد شرایطی را فراهم آورد که در آن امکان و فرصت رشد و بالندگی به وجود آید و به نوعی شرایط بهزیستی روانی وذهنی را به او ارمغان دهد .

شوارز و استراک (2008) معتقدند که افراد شادکام کسانی هستند که در پردازش اطلاعات در جهت خوش بینی و خوشحالی سوگیری دارند ، یعنی اطلاعات را طوری پردازش و تفسیر می کنند که به شادکامی آنها منجر شود .

2-3-1- انواع اختلال افسردگی……………………………………………………………………………………………………………………….16

2-3-2- عوامل مرتبط با افسردگی…………………………………………………………………………………………………………………..17

2-3-3- علائم و نشانه های افسردگی……………………………………………………………………………………………………………..17

2-3-4- تفاوتهای جنسی در افسردگی…………………………………………………………………………………………………………….19

2-3-5- همه گیر شناسی افسردگی…………………………………………………………………………………………………………………20

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                  صفحه

2-4- سبک پاسخی نشخواری……………………………………………………………………………………………………………………….21

2-4- 1- تفاوتهای جنسیتی…………………………………………………………………………………………………………………………..21

2-4- 2- تفاوتهای فردی………………………………………………………………………………………………………………………………22

2-5- ذهن آگاهی…………………………………………………………………………………………………………………………………………23

2-5- 1- کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی………………………………………………………………………………………………….26

2-5- 2- مکانیزم دخیل در ذهن آگاهی………………………………………………………………………………………………………….27

2-6- پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………27

 

2-6- 1- تحقیقات انجام شده در خارج از کشور……………………………………………………………………………………………..27

2-6- 2- تحقیقات انجام شده در داخل کشور…………………………………………………………………………………………………30

فصل سوم- روش تحقیق

3- 1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………..34

3- 2- طرح پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………….34

3- 3- جامعه آماری……………………………………………………………………………………………………………………………………..35

3- 4- ملاکهای ورود و خروج………………………………………………………………………………………………………………………35

3- 5- روش های جمع آوری داده ها…………………………………………………………………………………………………………….36

3- 6- ابزار اندازه گیری داده ها…………………………………………………………………………………………………………………….36

3-6- 1- پرسشنامه سبک پاسخ RSQ…………………………………………………………………………………………………………..36

یک مطلب دیگر :

3-6- 2- آزمون افسردگی بک………………………………………………………………………………………………………………………38

3-6-2- 1- توصیف پرسشنامه……………………………………………………………………………………………………………………..40

3-6- 2-2- اعتبار روایی………………………………………………………………………………………………………………………………42

3-6- 2-3- روش اجرا و نمره گذاری……………………………………………………………………………………………………………43

3-6- 2-4- تفسیر نمرات……………………………………………………………………………………………………………………………..43

3-6- 3- پرسشنامه نگرانی پن……………………………………………………………………………………………………………………….44

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                  صفحه

3-6- 3-1- شیوه اجرای پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………44

2-5- 1- تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………………………………………………………………………………48

فصل چهارم-تجزیه و تحلیل یافته ها

4- 1- یافته های توصیفی……………………………………………………………………………………………………………………………………50

4- 2- یافته های استنباطی…………………………………………………………………………………………………………………………………..51

4- 2-1- فرضیه اول پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………….52

4- 2-2- فرضیه دوم پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………….54

4- 2-3- فرضیه سوم پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………56

فصل پنجم – بحث و نتیجه گیری

5- 1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………59

5- 2- چکیده فصول………………………………………………………………………………………………………………………………………….59

5- 3- بحث …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….60

5- 4- نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………………………….61

5- 5- محدودیت های پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………65

5- 6- پیشنهاد های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………..65

5- 7- پیشنهاد های کاربردی……………………………………………………………………………………………………………………………….66

5- 8- منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………….66

5- 9- منابع لاتین………………………………………………………………………………………………………………………………………………70

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر میزان نشخوار فکری ،افسردگی و احساس نگرانی در زنان بخش اورژانس بیمارستان شهدا انجام گرفت. جامعه آماری پژوهش حاضر، شامل کلیه زنان شاغل در بخش اورژانس بیمارستان شهدا شهر تهران در سال1394می باشند. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی از بین زنان شاغل در بخش اورژانس ، ،با توجه به ملاک‌های در نظر گرفته شده تعداد 30 نفر از این زنان انتخاب شدند و آنها را به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم(15نفر برای هر گروه) سپس آزمون‌های نشخوار فکری نولن-هوکسما، افسردگی بک و احساس نگرانی پن، از هر دو گروه گرفته شد، گروه آزمایش در برنامه 8 جلسه‌ای 90 دقیقه‌ای آموزش شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی شرکت کرد و گروه کنترل در این مدت آموزشی دریافت نکرد.

تاریخچه مختصر زمان…………………………………………………………………………………………………………………14

علل اتلاف زمان…………………………………………………………………………………………………………………………15

مدیریت زمان…………………………………………………………………………………………………………………………….17

اصول مدیریت زمان……………………………………………………………………………………………………………………24

دیدگاههای مدیریت زمان…………………………………………………………………………………………………………….25

مدیریت زمان و مهارتهای تحصیلی……………………………………………………………………………………………….27

فشارهای روانی………………………………………………………………………………………………………………………….33

تعادل میان کار وزندگی خصوصی………………………………………………………………………………………………..33

خلاقیت وزایندگی شخصی………………………………………………………………………………………………………….33

خودتنظیمی……………………………………………………………………………………………………………………………….38

ویژگیهای خودتنظیمی………………………………………………………………………………………………………………..40

مروری برمبانی نظری پژوهش خودتنظیمی تحصیلی………………………………………………………………………40

ویژگیهای یادگیرندگان خودتنظیم…………………………………………………………………………………………………41

منابع خودتنظیمی……………………………………………………………………………………………………………………….44

تعیین کننده های شخصی…………………………………………………………………………………………………………….44

تعیین کننده های رفتاری……………………………………………………………………………………………………………..44

تعیین کننده های محیطی……………………………………………………………………………………………………………..45

دیدگاهها و نظریه های خودتنظیمی……………………………………………………………………………………………..45.

دیدگاههای کنشگر درباره یادگیری خودتنظیمی………………………………………………………………………………46

دیدگاههای پدیدارشناسانه درباره یادگیری خودتنظیمی……………………………………………………………………46

دیدگاههای پردازش اطلاعات درباره یادگیری خودتنظیمی……………………………………………………………….47

تقسیم بندی یادگیری خودتنظیمی مبتنی برنظریه ویگوتسکی……………………………………………………………47

نظریه یادگیری شناختی اجتماعی درباره یادگیری خودتنظیمی…………………………………………………………..48

الگوی یادگیری خودتنظیم پینتریچ………………………………………………………………………………………………..49

راهبردهای شناختی یادگیری………………………………………………………………………………………………………..50

راهبردهای مدیریت منابع…………………………………………………………………………………………………………….51

الگوی باتلر ووین………………………………………………………………………………………………………………………51

الگوی کارور و شی یر………………………………………………………………………………………………………………..52

الگوی کرنو……………………………………………………………………………………………………………………………….53

الگوی بوکارتس…………………………………………………………………………………………………………………………54

نظریه شناختی اجتماعی بندورا…………………………………………………………………………………………………….55

 

تعریف انگیزش…………………………………………………………………………………………………………………………56

جایگاه انگیزش در روان شناسی………………………………………………………………………………………………….57

موضوعات مهم روانشناسی انگیزش……………………………………………………………………………………………..57

فرایند انگیزش…………………………………………………………………………………………………………………………..57

انواع انگیزش…………………………………………………………………………………………………………………………….58

سلسله مراتب انگیزه ها………………………………………………………………………………………………………………59

سطوح انگیزش…………………………………………………………………………………………………………………………59

انگیزش درونی………………………………………………………………………………………………………………………….59

انگیزش بیرونی………………………………………………………………………………………………………………………….59

فرایندهای شناختی اجتماعی در نظریه بندورا…………………………………………………………………………………60

دیدگاه سیفرت درباره انگیزش……………………………………………………………………………………………………..61

دیدگاه دسی ورایان درباره انگیزش………………………………………………………………………………………………61

دیدگاه والرند درباره خرده مقیاسهای انگیزش درونی………………………………………………………………………63

اهمیت سنجش انگیزش………………………………………………………………………………………………………………64

تحقیقات انجام شده درداخل کشور……………………………………………………………………………………………….65

تحقیقات انجام شده در خارج از کشور………………………………………………………………………………………….68

فصل سوم: روش تحقیق

روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………75

جامعه ی آماری………………………………………………………………………………………………………………………….75

نمونه ی آماری………………………………………………………………………………………………………………………….75

روش نمونه گیری ……………………………………………………………………………………………………………………..75

ابزار پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………..76

روایی و اعتبار آزمونها………………………………………………………………………………………………………………..77

روش نمره گذاری………………………………………………………………………………………………………………………77

روش اجرا…………………………………………………………………………………………………………………………………78

فرایند آموزش……………………………………………………………………………………………………………………………78

روش تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………………………………………80

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل و بیان نتایج حاصل از تحقیق

 

یک مطلب دیگر :

آزمون تحلیل کوواریانس…………………………………………………………………………………………………………….80

آزمون فرضیه ها…………………………………………………………………………………………………………………………81

فصل پنجم:بحث و نتیجه گیری و تبیین و جمع بندی

نتایج حاصل از توصیف داده ها………………………………………………………………………………………………….110

بحث و تفسیر نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل فرضیه ها………………………………………………………………..110

نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………………..121                         محدودیتها………………………………………………………………………………………………………………………………125

پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………………………………….125

فهرست منابع

پیوستها

پیوست 1 : پرسشنامه یادگیری خود تنظیم پینتریچ

پیوست 2: بسته آموزشی

چکیده ی انگلیسی

ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﻫﺪف اثر بخشی آموزش مدیریت زمان بر خود تنظیمی یادگیری دانش آموزان سال چهارم دبیرستان اجرا گردیده است .روش این پژوهش،شبه آزمایشی ازنوع پیش آزمون پس آزمون و آزمون پیگیری با گروه آزمایش و گواه است.جامعه آماری همه دانش آموزان پیش دانشگاهی شهرستان ساوجبلاغ در سال تحصیلی 94-93می باشد كه بر اساس آمار 1254 نفر می باشند.حجم نمونه در این تحقیق دوگروه12 نفری است ، که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب گردید. ابزارهای مورد استفاده شامل بسته آموزشی مدیریت زمان و پرسشنامه خود تنظیمی یادگیری ( پینتریچ ودی گروت، 1990). داده ﻫﺎ  ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ازآزمون تحلیل کواریانس با اندازه گیری مکرر در سطح   P<0/05معنی داری مورد ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ قرار گرفت . نتایج نشان داد آموزش مهارت مدیریت زمان سبب افزایش باورهای انگیزشی ، راهبردهای شناختی وفراشناختی شد ودارای ماندگاری اثر است .

کلید واژه ها:

مدیریت زمان،خودتنظیمی یادگیری

مقدمه :                                                                         

ویژگی‌ تعیین کننده دوران حاضر و آینده وجود تحولات و تغییرات سریع، بدیع و شگرف در تمام زمینه‌ها می‌باشد که این امـــر به سرعت باعث دگرگونی‌های وسیع و فراگیر در جوامع و سازمان‌ها می‌گردد. این تحولات در آینده دارای اهمیت و سرعت زیادی خواهد بود. در حقیقت «تغییر» یگانه واقعیت پایدار در زندگی آینده محسوب خواهدشد.بدین معنی که همه چیز دگرگون خواهد گردید و قانون تغییر بر بسیاری از پدیده‌های جوامع حاکم و محیط خواهد شد. این تغییر در علوم نظری که علم مـــدیریت نیز شاخه‌ای از آن است، شتاب و عمق بیشتری خواهد داشت. چرا که در این علوم ایده و اندیشة افراد تعیین کننده است بر خلاف علوم تجربی که از ثبات و قطعیت بیشتری برخوردار است. ( برایان تریسی،2014).

ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن و دﺳﺖ اﻧﺪرﻛﺎران ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ در زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ، ﺑﺤﺚ ﺟﺪﻳﺪی را ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان « ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺛﺮﺑﺨﺶ » ﻣﻄﺮح ﻣﻲ کنند.در این نــگرش جــدید یکی از شروط ﻻزم ﺑﺮای اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﻣﺪﻳﺮان ،ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻣﺎن است و ﺣﺘﻲ ﺑـﺮﺧﻲ  ﻛﻠﻴﺪ ﺧﻮدراﻫﺒﺮی و اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻣﺎن ﻣﻲ داﻧﻨﺪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪه  صاحب ﻧﻈﺮان، ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻣﺎن ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺪف ،اوﻟﻮﻳﺖ ﮔﺬاری، ﺗﻌﻴﻴﻦ الویت ها واﺳﺘﻔﺎده مناﺳﺐ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن اﻧﺘﻘﺎل آن از ﻓﺮدی ﺑﻪ ﻓﺮد دﻳﮕﺮوجود ندارد.(سروش افجه،1992) .

تبحر در بکارگیری ﻣﻬﺎرت ﻓﺮدی ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﻣﺎن، ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻤﻲ ﺑﺮای ﻣــﻮﻓﻘﻴﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ و ﻏــﻴﺮﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد. اﻳﻦ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻛﻨﺘﺮل، اداره و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ زﻣﺎن اﺷﺎره دارد .اﻓﺮادی ﻛﻪ دارای اﻳﻦ ﻣﻬﺎرت ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی زﻣﺎن ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و  ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻛـــﺮدن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﺧﻮد ﺑﺎ ﺣـﺎلت خود، موفق عمل می کنند .(زالی،1996). ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻛﺴﺐ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ها و ﻣﻬﺎرت هایی اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻃﻮل دوره ﺗﺤﺼﻴﻞ  ﻛﺴﺐ ﻣﻲ ﮔﺮدد و درﺗﺼﻤﻴﻢ  ﮔﻴﺮی ﻫﺎ و ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ راﻫﻨﻤﺎی  اﻓﺮاد است .بدون شک یکی از ارزشمند تر ین و کمیاب ترین سرمایه های انسان وقت است. برخلاف پول؛ فرصت ها یا مقام ، زمان هیچ تبعیض و تفاوتی بین اشخاص قائل نمی شود. به نحوی که هر کس در شبانه روز 24 ساعت زمان دارد، نه کمتر و نه بیشتر. “این عـبارت یکی از عبارت هایی است که در اغلب متون مرتبط با زمان یا درباره زمان  دیده می شود. این عبارت کاملا درست است و هـیچ شکی در آن نیست. از همه مهم تر این است که همه افراد کاملا درباره درستی آن اطمینان دارند. ولی چرا فقط تعداد کمی از افراد در طول عمر خود به خواسته های خود می رسند و اکثرا همچنان در جای خود درجا می زنند؟ (کلی^[1]،2003)

راز این مسئله در چگونگی استفاده از این زمان محدود و یکسان و چگونگی پاسخگویی به محرک ها و فرصت هایی است که محیط برای افراد ایجاد می کند.این راز در مهارتی نهفته است که اکتسابی است و هر کس که اختیار کند می تــواند با کمی تلاش آن را به دست آورد. اما مهم تر از این مهارت خواستن است. خواستن برای شروع کردن و برداشتن اولین قدم. اولین قدم همیشه مهم ترین قدم بوده است. منظور از مدیریت زمان متوقف کردن زمان وتحت کنترل در آوردن آن نیست بلکه ،مدیریت زمان به این معنی است که افرادبــیاموزند تا بــتوانند از زمانی که هم اکنون در اختیاردارند به بهترین نحو ممکن استفاده نمایند و به اهــدافی که در زندگی دارند ، ازجمله مـوفقیت تحصیلی دست یابند .ارزش مدیریت زمان در کنترل زمان در هــر لحظه نیست. بلکه شیوه هایی است که با توسل بدانها می توان شرایط زندگی را بهبود بخشید. (لوتار^[2]،2002).

یادگیری خود تنظیم ،با بهره گیری از کیفیتی خــاص می تواند معلم را در رسالتش یاری و او رابه سوی اهداف مورد نظرش سوق دهد.به ویژه به وی در زمینه ایجاد مدیریت مطلوب کلاسی کمک خواهد کرد.بنابراین ، هـرگاه معلم از یک طرز تفکر قوی ، مبتنی بر شناخت ها وآگاهی های لازم برخوردار باشد ، می تواند در ایجاد روابط انسانی مطلوب با دانش آموزان خود موفق باشد واهداف عالی مورد نظر خود را دنبال کند .آموختن مهارتهای خود تنظیمی زمینه ساز کسب موفقیت در تمام مراحل زندگی است ، به عبارت دیگر خود تنظیمی کلید اصلی موفقیت فرد در هر زمینه ای است.(پینتریچ ،دیگروت[3]،1990؛ زیمرمن[4]،2001 ؛شانک[5]، 2005).

هــدف تعلیم وتــربیت ، تــربیت یـادگیرنده های مادام العمر ،مستقل ، خوانگیخته وخود تنظیم است . معلمان بایستی به طور مداوم بــر اهمیت جهت گیری هدف ونقشی که این متغیر در استفاده فـرد از راهکارهای شناخت و فراشناخت در یادگیری خود تنظیم داردواقف بوده بر اهمیت جهت گیری هدف معطوف به یادگیری تاکید ورزند. در طـی سالهای اخــیر، روانشناسان از این واقعیت که خود تنظیمی فرد ونگرش وادراک وی از خودش ،رابــطه بسیا رنـــزدیکی با چگونگی یادگیری ورفتار او دارد، به خوبی آگاه شده اند(تلا^[6]،2011).

این واقعیت باعث شده است که اسـتروم^[7](1996)،بیان نماید که علت بسیاری از مشکلات دانش آموزان در مـــدرسه هوش پائین یا اختلال جسمی نیست ، بلکه به این دلیل است که آنها خود را قادر به انجام تـکالیف تحصیلی نمی دانند. این گفته اســتروم بــدین معنا است که این دانش آموزان از خود تنظیمی در امور تحصیلی خود برخوردار ند. یکی از مهم ترین عواملی که بر خـود تنظیمی ومـدیریت زمان فرد اثر گذار است ، سبک انگیزشی خاصی است که از آن استفاده می شود.

محققان انــگیزش فـرد را پیوستاری فرض می کنند که یک سو از بی انگیزگی شروع و از طرف دیگر به انگیزه درونی خــتم می شود. در میانه این پیوستار هم انگیزش بیرونی قرار دارد. انگیزش درونی (یعنی سائق پیگیری یک فعالیت که تنها به خاطرلذت وخشنودی درونی حاصل از آن پیگیری می شود)انگیزش  بیرونی (یعنی سایق پیگیری یک فعالیت بدون اینکه احساس تعلق به آن وجود داشته باشدوتنها وسیله ای برای رسیدن به مقاصد دیگر است). بـی انگیزگی،(یعنی فقدان تمایل واشتیاق در پیگیری یک فـــعالیت است بــه خــاطر شکست دراثــبات ایــنکه بین رفتار وفعالیت ارتباط وجود دارد).(والرند^[8] وهمکاران،1992؛دسی،والرند،پلتیر و رایان^[9]،1991).

بیان مساله:                                                                                                       

 در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ دانش آموزان ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﻫﺪف ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻪ اداﻣﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﻲ ﭘﺮدازﻧﺪ و اﻛﺜﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﺪون عــلاقه خـاص بــه تحصیل مشغولند. آﻧﻬﺎ ﻧﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ای ﺑﺮای آﻳﻨﺪه در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ و ﻧﻪ از آﻳﻨﺪه ﺗﺼﻮری دارﻧﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ زندگی آنها جهت دار ﻧﻴﺴﺖ . در ﺣــﺎﻟﻲ ﻛﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻄﻠﻮب آن اﺳﺖ ﻛﻪ دانش آموزان ﺑﺎ ورود ﺑﻪ دبیرستان ﻣﺴﻴﺮ زﻧﺪﮔﻲ آﻳﻨﺪه  ﺧﻮد را ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪ . اﻳﺠﺎد ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺨﺸﻲ از ﻧﻘﺸﻪ آﻧﻬﺎ  ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﺤﺼﻴﻞ را ﻣﺴﻴﺮی ﺑﺮای ﺗـﻀﻤﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻮد در دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ آرمان هایشان ﺑﺪاﻧﻨﺪ. ﺑﻪ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻜنند ﻓﺮاﺳﻮی ﻣﺤﺪودﻳﺖ ها  با اتکا به شایستگی های خود در جستجوی موفقیت باشند . روی ﺣﻤﺎﻳﺖ  ﻫﺎ ﺣﺴﺎب ﻧﻜﻨﻨﺪ، ﻣﺨﺎﻃﺮات ﻣﻌﻘﻮل را ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ، ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻃﻠﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ، ﻫﺮ ﺷﻜﺴﺖ را ﻳﺎدﮔﻴﺮی ﺑﺪاﻧﻨﺪ و ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎی رﻗﺎﺑﺘﻲ را ﺗﻔﺮﻳﺢ ﺗﻠﻘﻲ کنند.یكی از متغیرهای مـطرح شده در این پژوهش مــدیـریت زمــان است .بنا به عقیده ی صاحب نظران مدیریت زمان شامل هـدف گـذاری و تعیین اولویت ها واسـتفاده ی مــناسب از مـنابع است كه امكان انتقال آن از فردی به فرد دیگر وجود ندارد.  (سروش،افجه،1386).

صـاحب نـظران مــهارت مــــدیریت زمــان را به دو مقوله ی كلی ،مهارت فردی(شخصی) و مهارت سازمانی تفكیك نموده اند. مهارت فردی مدیریت زمـان شامل بـرخی از الگوهای عمومی رفتار است كه اغلب افراد عادی در زندگی شخصی و خانوادگی خود در استفاده از وقت و مدیریت آن به كار می برند. (فراست،1386).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول: کلیات پژوهش	………………………………………………………………………………………………………………………………………	3
1-1) مقدمه	………………………………………………………………………………………………………………………………………	4
2-1) بیان مسئله	………………………………………………………………………………………………………………………………………	11
3-1) اهمیت و ضرورت پژوهش	………………………………………………………………………………………………………………………………………	10
4-1) اهداف پژوهش	………………………………………………………………………………………………………………………………………	11
5-1) فرضیات پژوهش	………………………………………………………………………………………………………………………………………	12
6-1) تعریف نظری و عملیاتی مفاهیم	………………………………………………………………………………………………………………………………………	12
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش	………………………………………………………………………………………………………………………………………	15
1-2) پیشینه نظری	………………………………………………………………………………………………………………………………………	16
1-1-2) پدیده مصرف مواد مخدر و اعتیاد	………………………………………………………………………………………………………………………………………	16
6-1-2) انگیزه های شروع مصرف مواد	………………………………………………………………………………………………………………………………………	20
8-1-2) انواع مواد مخدر	………………………………………………………………………………………………………………………………………	23
9-1-2) باورهای غیر منطقی	………………………………………………………………………………………………………………………………………	26
12-1-2) طبقه بندی باورهای غیر منطقی	………………………………………………………………………………………………………………………………………	32
13-1-2) تاب آوری	………………………………………………………………………………………………………………………………………	34
14-1-2) انواع تاب آوری	………………………………………………………………………………………………………………………………………	34
17-1-2) استرس	………………………………………………………………………………………………………………………………………	36
20-1-2) مدیریت استرس	………………………………………………………………………………………………………………………………………	40
23-1-2) طرح کلی برنامه آموزشی	………………………………………………………………………………………………………………………………………	43
2-2) پیشینه تجربی پژوهش	………………………………………………………………………………………………………………………………………	44
1-2-2) پژوهش های خارجی	………………………………………………………………………………………………………………………………………	44
2-2-2) پژوهش های داخلی	………………………………………………………………………………………………………………………………………	46
فصل سوم: روش پژوهش	………………………………………………………………………………………………………………………………………	49
1-3) طرح پژوهش	………………………………………………………………………………………………………………………………………	50
3-3) نمونه و روش نمونه گیری	………………………………………………………………………………………………………………………………………	50
4-3) ملاک های ورود افراد به دوره آموزشی	………………………………………………………………………………………………………………………………………	51
5-3) ملاک های خروج افراد از دوره آموزشی	………………………………………………………………………………………………………………………………………	51
6-3) جامعه مورد پژوهش	………………………………………………………………………………………………………………………………………	51
7-3) نمونه پژوهش	………………………………………………………………………………………………………………………………………	51
8-3) ابزار اندازه گیری یا روش های عملی جمع آوری داده ها	………………………………………………………………………………………………………………………………………	52
9-3) روش اجرای پژوهش	………………………………………………………………………………………………………………………………………	56
10-3) روش تجزیه و تحلیل داده ها	………………………………………………………………………………………………………………………………………	56
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها	………………………………………………………………………………………………………………………………………	57
1-1)فرضیه اول	………………………………………………………………………………………………………………………………………	63
2-4) فرضیه دوم	………………………………………………………………………………………………………………………………………	69
فصل پنجم) بحث و نتیجه گیری	………………………………………………………………………………………………………………………………………	73
1-5)خلاصه	………………………………………………………………………………………………………………………………………	74
2-5) بحث و نتیجه گیری	………………………………………………………………………………………………………………………………………	75
3-5) محدودیت ها	………………………………………………………………………………………………………………………………………	81
4-5) پیشنهاد ها	………………………………………………………………………………………………………………………………………	81
منابع فارسی	………………………………………………………………………………………………………………………………………	82
منابع انگلیسی	………………………………………………………………………………..	87
پیوست ها	………………………………………………………………………………	90

 مقدمه

امروزه وابستگی به مواد در میان فراگیرترین بحران های اجتماعی و سلامتی قرار گرفته و موج تخریب کننده آن بر کلیه زمینه های اجتماعی،

اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، روانی و تربیتی اثر گذاشته است.اعتیاد بعد از بحران هسته ای، جمعیت و محیط زیست چهارمین بحران بشریت است که میلیون ها نفر را به صورت مستقیم در جهان گرفتار کرده است. در ایران نیز اعتیاد در سال های اخیر روند روبه رشدی داشته است. اعتیاد در عصر حاضر پس از فقر و بیکاری سومین آسیب اجتماعی ایران است.

اعتیاد از واژه لاتین  addictus به معانی ترک کردن، علاقمند بودن به چیزی یا کسی، اختصاص دادن به، تسلیم شدن آمده است (کامنسکی، 2004 ).

مسئله اعتیاد امری است که از دیرباز گریبان گیر بشر بوده و به صورت های گوناگون وجود داشته است و به همین جهت مردم بیشتر جوامع با آن کم و بیش آشنایی دارند. اعتیاد به مواد مخدر گرچه از قدیم وجود داشته ولی این مسئله چهره خود را در قرن اخیر به صورت مشخص تر و در سطح بسیار وسیع تری نمایان ساخته است. سازمان بهداشت جهانی در سال 2008 (به نقل از برون-میلر^[1]، 2009) گزارش کرده که استفاده از مواد مخدر روان گردان به طور قابل ملاحظه ای تهدیدی جدی برای سلامت اجتماع و بافت اقتصادی خانواده ها، جوامع و ملت هاست. اعتیاد به مواد مخدر امروزه یکی از معضلات اساسی زندگی بشری به شمار می رود. افزایش مواد مخدر طی قرن گذشته، نگرانی روز افزونی را برای جوامع در پی داشته است. در دهه های اخیر، جهان با آمار تکان دهنده ای از شیوع این پدیده در سطح جامعه و خصوصا در میان جمعیت جوان و نوجوان مواجه بوده است (ملازاده، و عاشورایی، 1388). طی یک قرن گذشته بطور جدی بر پیشگیری و کنترل مواد مخدر تاکید شده است و این اقدام همچنان ادامه دارد، این امر به نوبه خود بیانگر عمق مسئله اعتیاد و مواد مخدر در جهان است. مسئله زمانی حائز اهمیت بیشتر می شود که بدانیم ایران از موقعیت ژئوپلیتکی خاص (مثل هم مرزی با افغانستان و همسایه های غربی به عنوان کانال ورود مواد به اروپا) برخوردار است.

یک مطلب دیگر :

دانشمندان رشته های گوناگون علمی در توجیه علل پدیده اعتیاد نظرها و دیدگاه های مختلفی دارند، مثلا دانشمندان علوم اجتماعی و جامعه شناسان در توجیه علل اعتیاد بیشتر به عوامل محیطی-اجتماعی و فرهنگی مانند:فقر، بیسوادی، بیکاری و … توجه دارند. دانشمندان علوم زیست شناسی و فیزیولوژیست ها در توجیه علل اعتیاد به عوامل بدنی و زیستی و گیرنده های موجود در مغز انسان بیشتر توجه می کنند.

در مورد مسئله اعتیاد دانشمندان روانشناسی نیز نظریه های گوناگونی دارند. با توجه به اینکه در طبقه بندی های اختلالات روانی، اعتیاد به مواد مخدر نیز جزء اختلالات روانی محسوب گردیده و نظریه های متفاوتی در مورد اعتیاد ابراز گردیده است. در مورد علل اختلالات روانی و شیوه های درمان آن ها در مشاوره و رواندرمانی دیدگاه های متفاوتی وجود دارد. یکی از این دیدگاه های مشاوره و روان درمانی که در مورد بیشتر اختلالات روانی و نیز اعتیاد نظریه هایی را ارائه نموده است، نظریه عقلانی-عاطفی^[2] آلبرت الیس^[3]می باشد. الیس معتقد است که توسل به باور های غیر منطقی به اضطراب و ناراحتی روانی منجر می شود، در نگرش و برداشت های خویش شدیدا بر اجبار، الزام، و وظیفه تاکید دارد و خود را بی نهایت به واقع امر خاصی مقید می کند. بنابراین اگر فرد خود را از این قید ها برهاند به احتمال قوی جهت سلامت نقش و رشد شخصیت حرکت خواهد کرد (امین خوئی، 1377 ).

الیس (1995) در مورد مشکلات رفتاری و روانی معتقد است که بسیاری از ناراحتی های مردم و زندگی عاطفی نامنظم آنها ریشه در انواع عقاید غیر منطقی و غیر واقعی در مورد خود و جهان پیرامون آنها دارد. از نظر او مشکلات روانی نتیجه شناخت های نادرست افراد است چرا که عواطف محصول شناخت است و پیامد های فراوانی که از تفکرات غیر منطقی ناشی می شوند علل اساسی مهمترین اختلال های هیجانی به شمار می روند.

از آنجا که اعتیاد بعنوان یکی از اختلالات روانی در طبقه بندی های اختلالات روانی مطرح است و نیز به خاطر آنکه معمولا در افراد معتاد مکانیزم های روانی مورد استفاده مرضی و نابهنجار است (احمدوند، 1374)، در این پژوهش تلاش در جهت بررسی عوامل و مکانیزم های روانشناختی و عاطفی و شیوه استفاده از آنها توسط معتادان می باشیم چون تحقیقات چندی نشانگر آن است که در افراد معتاد استفاده از این مکانیزم ها هم به صورت طبیعی صورت نمی گیرد، یعنی اینکه یک فرد معتاد از باورهای غیر منطقی بیشتری برخوردار است (خدیوی، 1385).

یافته های هایرش^[4]و همکاران (2003) نشان می دهد افرادی که باورهای غیر منطقی دارند اضطراب و عملکرد اجتماعی ضعیفی دارند. از نظر الیس (2001) ما گرایش نیرومندی داریم به اینکه با درونی کردن عقاید خودشکن، خود را از لحاظ  هیجانی ناراحت کنیم و به همین دلیل است که دستیابی به سلامت روان و حفظ کردن آن واقعا دشوار است. مطالعات نشان می دهند که باورهای منطقی و غیر منطقی عملکرد ادراکی فرد را متاثر می کنند. ادراک افرادی با باورهای منطقی در مقایسه با افرادی با باورهای غیر منطقی اثربخش تر و کاربردی تر است (بوند، دریدن و بریسکو^[5]، 1999،مک اینس^[6]، 2004)

بررسی ها متعدد ارتباط بین نگرش مثبت به مواد و مصرف آن را به تایید رسانده اند. برای مثال پژوهش های (هاکینز، کاتالانو و مایلر^[7] نشان داده که میان شروع مصرف مواد و نگرش ها و باورهای نوجوان درباره مواد ارتباط وجود دارد. به واقع نگرش های مثبت درباره مصرف مواد تسهیل کننده زمان شروع مصرف مواد هستند.

انواع باورهای غیر منطقی که منجر به اختلالات عاطفی می گردند عبارتند از:

• باور ضرورت تاثیر و حمایت از جانب دیگران^[8]
• باور انتظار بیش از حد از خود^[9]
• باور تمایل به سرزنش^[10]
• باور واکنش به ناکامی^[11]
• باور بی مسئولیتی عاطفی^[12]
• باور نگرانی بیش از اندازه توام با اضطراب^[13]
• باور اجتناب از مشکلات^[14]
• باور وابستگی به دیگران^[15]
• باور درماندگی نسبت به تغییر^[16]
• باور کمال گرایی^[17]

در طول چند دهه گذشته فعالیت های مرتبط با کاهش سوء مصرف مواد مخدر، از نگاه صرف به عوامل خطرزا به سوی عوامل محافظت کننده تغییر جهت داده است. از سوی دیگر در طول دودهه گذشته مفهوم تاب آوری در حوزه روانشناسی تحولی توجهی روز افزون کسب کرده است (سی چتی^[18] و همکاران1993).

امروزه انتقالی از دیدگاه های خطر نگر به سمت دیدگاه تاب آوری^[19] در حوزه پژوهشی و بالینی صورت گرفته است. در این دیدگاه جدید به جای کاهش عوامل خطر بر تقویت عوامل تاب آوری در جامعه پر خطر و نیز سالم تاکید می شود.

در حال حاضر پیش گیری و در مان مشکلات روانی و سوء مصرف مواد، در درجه نخست به اجتناب یا غلبه بر رفتارها و شرایط منفی استوار است. در حالیکه چنانچه ویژگی های تاب آوری بتواند آموخته شود و در دسترس دیگران قرار گیرد، پیشگیری و درمان بعد دومی می یابد که شامل ایجاد ویژگی های مثبت و توانمندی ها در افراد است (کرد میرزا، 1388).

تحقیقاتی که توسط کاروالو^[20] و همکاران (2006) انجام گرفته نشان داده که افرادی که دارای سطح بالایی از تاب آوری هستند نسبت به افرادی که تاب آوری پایینی دارند کمتر فرسوده می شوند. این افراد همچنین جهت حل مشکلات خود کمترین گرایش را به سمت سوء مصرف مواد مخدر دارند و چنانچه به هر دلیلی دچار سوء مصرف مواد شوند زودتر و آسانتر به درمان آن روی می آورند و بعد از ترک مواد نیز بیشتر به نشانه های بهبودی متعهد می مانند. تاب آوری دارای ابعادی شامل خود کارامدی^[21]، تطابق پذیری^[22]، سرسختی^[23]، توانایی حل مسئله^[24]، جهت گیری هدف^[25]، تحمل آشفتگی^[26]، حمایت اجتماعی قوی^[27]، امید و خوش بین^[28]می باشد (توماک^[29]، 2011).

عوامل بیشماری از جمله انواع استرس های اجتماعی، اقتصادی و روانشناختی در زمینه سازی و بروز اعتیاد نقش دارند. استرس یا فشار روانی یکی از جدیدترین مسائل بشر از دیرباز تاکنون است. استرس می تواند اثرات منفی شدیدی بر سلامتی افراد داشته باشد. پژوهش های زیادی نشان داده اند که افراد سوء مصرف کننده ای که دچار مشکلات روانشناختی مثل استرس، اضطراب و افسردگی می شوند، برای تسکین حالات هیجانی آزارنده از مواد استفاده می کنند ( سینها، 2001). زندگی افراد دچار سوء مصرف مواد پر از استرس های گوناگون است. این افراد ممکن است روزانه با دهها مورد استرس برخورد داشته باشند، آنچه اهمیت دارد نوع مقابله نمودن با این استرس هاست.

مفهوم سازیها از استرس بطور گسترده ای متغیر است. استرس ممکن است به عنوان یک تهدید واقعی یا تفسیر شده برای تمامیت روانشناختی یا جسمانی فرد که منجر به پاسخ های رفتاری و یک تلنگر شناختی می شود تعریف شود. در زیست پزشکی، استرس اغلب اشاره به موقعیت هایی دارد که در آن کاته کولامینها و گلوکوکورتیکوئیدهای غدد فوق کلیوی به علت تجربه ای بالا می روند. با این حال تفاوت های شگرفی در تفسیر و پاسخ به آنچه که استرس زاست، وجود دارد و نیز تفاوت های فردی در آسیب پذیری نسبت به بیماری هایی که استرس ممکن است در آن نقشی داشته باشد، وجود دارد (مک ایون^[30]، 2000).

روش های مختلفی برای مقابله با استرس وجود دارد از جمله مدل لازاروس و همکاران^[31]، مایکنبام، کرونی^[32]و … یکی دیگر از روش های مدیریت استرس، مدل مک نامارا می باشد که در سال 2005 برای کمک به نوجوانان طراحی شد. در این روش مک نامارا توصیه ها، اطلاعات و تکنیک های روانشناختی و جسمانی را برای مقابله با استرس، مهارت های مطالعه، مدیریت زمان، مهارت های ارتباطی و مقابله با افسردگی و اضطراب و بهبود بخش اعتماد به نفس ارائه می دهد (مک نامارا^[33]، 2005).

یافته هایی ارتباط بین تاب آوری و استرس را تایید کرده اند. برای مثال در آزمایشی که (فرایبورگ^[34] و همکاران) انجام دادند، یافته ها نشان داد که تاب آوری به عنوان واسط و میانجی درد و استرس محسوب می شود، به این صورت که افرادی که نمره بالا در تاب آوری گرفته بودند در طی تحقیق درد و استرس کمتری گزارش دادند.

تاب آوری همچنین با مصرف مواد و نگرش به آن ارتباط دارد. گلداشتاین ،فولکنر، ووکراله^[35] پژوهشی درباره ارتباط تاب آوری درونی با مصرف سیگار، الکل و نشانه های افسردگی بر روی تعدادی نوجوان انجام دادند، یافته های پژوهشی مذکور نشان داد که تاب آوری درونی با مصرف سیگار سال گذشته و وابستگی نیکوتینی به طور منفی همبسته بود.

فرض اساسی در درمانهای شناختی-رفتاری در اعتیاد این است که سوء مصرف مواد در واقع ناشی از مشکلات مختلف در زندگی فرد و عدم توانایی او در برخورد صحیح با آنهاست. بنابراین مداخلات موثر در درمان سوء مصرف مواد به جای تمرکز بر عمل سوء مصرف به تنهایی، میبایست به طیف گسترده ای از رفتارهای دیگر نیز توجه نماید (اختیاری، 1388). از آنجا که مهارت مقابله با استرس قابل آموزش است، در درمان شناختی-رفتاری به این فرض نظریه یادگیری اجتماعی تاکید می شود که افراد معتاد، نیازمند فراگیری مهارتهای انطباقی و جایگزینی روشهای ناسازگارانه مقابله با استرس و جستجوی لذت هستند (رهسنوف، مارتین و مونتی^[36]،2005).

تکنیک های مدیریت استرس و تمرین آرمیدگی می توانند از طریق کاهش سطح استرس فرد به کاهش تاثیر استرسها کمک کنند. مدیریت استرس به شیوه شناختی-رفتاری بر آن است تا حس کنترل، خودکارامدی، عزت نفس، مقابله کارامد و حمایت اجتماعی را در فرد استرسی افزایش دهد. این تغییرات حالات خلقی منفی و انزوای اجتماعی را کاهش می دهد و کیفیت زندگی را ارتقاء می بخشد (آنتونی^[37]و همکاران، ترجمه آل محمد و همکاران، 1388). برنامه درمانی مدیریت استرس به شیوه شناختی-رفتاری ترکیبی از تکنیک های آرمیدگی و تکنیک های شناختی-رفتاری است. این برنامه شامل ترکیبی از انواع گوناگون آرمیدگی (برنشتاین و برکووک^[38]، 1973)، تصویر سازی و دیگر تکنیک های کاهش اضطراب را با دیگر رویکرد های شناختی- رفتاری معمول، مانند بازسازی شناختی (بک وامری^[39]، 1979)، آموزش مقابله ای موثر (فولکمن^[40]و دیگران، 1991)، آموزش ابرازگری و مدیریت خشم (ایرونسون^[41]و دیگران، 1989) است. این تکنیک ها همگی در یک برنامه گروهی که شامل 10 مبحث هفتگی است گرد آمده اند، همچنین در این برنامه برخی از استرس زاهای موقتی زندگی بیماران به منظور کاربرد این تکنیک های مدیریت استرس مطرح شده است ( آنتونی و همکاران، 2007؛ ترجمه آل محمد و همکاران، 1388).