2-7-2 ازدواج باطل.. 30
2-8- استحقاق و عدم استحقاق مهریه.. 32
2-9- ثبوت و بطلان مهریه.. 33
2-10-مهریه زنان مطلقه.. 33
2-11-آسیب های ناشی از مهریه.. 36
فصل سوم: تغییر در قراردادها.. 39
3-1-ارتباط مهریه و قراردادهای مالی.. 41
3-2-مهر فراتر از عوض قراردادی.. 42
3-3 -تعریف عقد.. 47
3-4 اقسام عقود و معاملات.. 48
3-5 شرایط اساسی صحت معاملات.. 48
3-5-1قصد و رضا.. 49
3-5-2 اهلیت و مورد معامله.. 51
3-5-3مشروعیت جهت.. 51
3-5-4 اثرمعاملات.. 52
3-6سقوط تعهدات.. 53
3-7 تجدیدنظر در قرارداد، شرایط صحت آن.. 55
3-7-1مفهوم تجدید در قرارداد.. 55
3-7-1-1 تعدیل قراردادی.. 55
3-7-1-2تعدیل قانونی.. 57
3-7-1-3تعدیل قضایی.. 59
3-7-1-4 نظریه حوادث پیش بینی نشده.. 60
3-7-1-5 بر هم خوردن تعادل دو عوض و ایجاد غبن.. 63
3-7-2 شرایط صحت تجدیدنظر در قرارداد.. 63
3-7-2-1 ارتباط مستقیم شرط الحاقی به عقد سابق.. 64
3-7-2-2 صحت عقد سابق.. 65
3-7-2-3متقلبانه نبودن قصد طرفین:.. 66
3-7-2-4توافق طرفین در تغییر مفاد قرارداد.. 68
3-8تجدیدنظر در قرارداد و نهادهای مشابه.. 69
3-8-1اقاله:.. 69

3-8-2تبدیل تعهد.. 70
3-9آثار عملی تجدیدنظر در قرارداد.. 72
3-9-1 از حیث لزوم و جواز عقد لاحق:.. 72
3-9-2 از حیث ربوی شدن معامله:.. 73
3-9-3 از حیث تحلیل مبنای صحت تعهد:.. 74
3-10 مصادیق تجدیدنظر در مفاد قرارداد.. 74
3-10-1افزایش یا کاهش ثمن:.. 75
3-10-2 تجدیدنظر در مسئولیت قراردادی:.. 76
3-10-3 تجدیدنظر و تغییر در تضمینات قرارداد:.. 77
3-10-4 تجدیدنظر و تغییر در اجل:.. 78
3-11ایرادات تجدیدنظر در قرارداد.. 78
3-11-1خاتمه یافتن عقد و عدم امکان ایجاد رابطه شرطیت.. 79
3-11-2مغایرت با اصل لزوم و ضرورت وفای به عقد:.. 80
3-12رفع ایرادات و اشکالات بیان شده.. 81
3-12-1 بقای عقد در عالم اعتبار و امکان لحوق شرط به آن:.. 81
3-12-2 عدم مغایرت با اصل لزوم و وجوب وفای به تعهد:.. 84
فصل چهارم: افزایش یا کاهش مهریه.. 87
3-1مقدمه.. 87
4-1-ایجاد قرارداد جدید به جای قرارداد مهریه.. 88
4-2ایجاد قرارداد جدید به جای قرارداد مهریه.. 88
4-2-1شرایط انعقاد قرارداد جدید.. 90
4-2-1-1وجود تسمیه المهر معتبر.. 90
4-2-1-2ایجاد تعهد مشروع بر موضوع جدید به جای مهرالمسمی.. 91
4-3قصد جانشین كردن قرارداد جدید به جای عقد مهریه.. 92
4-3-1ضرورت وضوح قصد.. 92
4-3-2اصل عدم انعقاد قرارداد جدید به جای عقد مهریه.. 92
4-4 آثار انعقاد عقد جدید به جای عقد مهریه.. 93
4-4-1  سقوط تعهد بر دادن مهرالمسمی.. 93

یک مطلب دیگر :

یک مطلب دیگر :

4-4-1-1 از بین رفتن تعهد اول و آزادی ذمّة زوج از پرداخت مهرالمسمی   93
4-4-1-2زوال توابع و تضمینات مهرالمسمی.. 93
4-4-1-3تراضی بر بقای تضمینها و توابع.. 94
4-4-2 ایجاد تعهد جانشین.. 94
4-4-2-1تبعیت قرارداد جدید از شرایط قراردادی خود.. 94
4-4-2-2 عدم صدق مهرالمسمی بر موضوع تعهد جدید.. 94
4-5جابه جایی توافقی موضوع قرارداد مهریه.. 95
4-5-1اركان جابه جایی توافقی.. 95
4-5-2 آثار جابه جایی توافقی موضوع قرارداد مهریه.. 96
4-5-2-1متعهد شدن زوج به تسلیم موضوع جدید مهریه.. 96
4-5-2-2باقی ماندن توابع و تضمینات مهرالمسمی.. 96
4-5-2-3صدق مهرالمسمی بر موضوع جدید.. 97
4-6فروض مختلف در افزایش میزان مهریه.. 97
4-6-1 افزایش میزان مهریه در فقه امامیه.. 98
4-6-2 افزایش میزان مهریه در قوانین موضوعه و رویه قضایی.. 100
4-6-3افزایش میزان مهریه در مقررات ثبتی و رویه دفاتر اسناد رسمی   101
4-7 ادله جواز افزایش میزان مهریه پس از عقد نکاح.. 102
4-7-1 اصول صحت و آزادی قراردادها.. 102
4-7-2 عدم رکن بودن مهریه در عقد نکاح دائم.. 103
4-7-3صحت رجوع به مابذل در طلاق خلع و مبارات.. 103
فصل پنجم: نتیجه گیری.. 105

چکیده

تعیین مهریه برای زن در ازدواج دائم و موقت امری تاییدی در اسلام بوده و خداوند در قرآن نیز به پرداخت مهریه به زنان تاکید فراوان نموده است. علی رغم اینکه در اسلام بر استحباب مهریه کم و کراهت زیادی آن تاکید شده است، در سالیان اخیر میزان مهریه افزایش زیادی پیدا کرده است و این امر مشکلاتی را برای مردان به وجود آورده است. یكی از مشكلات مبتلا به نهاد خانواده اختلاف و كشمكش بر سر میزان مهریه زوجه، نحوه پرداخت و افزایش یا كاهش آن است. افزایش مهر پس از عقد نکاح وگاهی نیز کاهش آن پس از شروع عملی زندگی مشترک می انجامد. در هر صورت برای اینکه این تغییر وتحولات وتعهدات دگرگون شده‌ی مالی زوجین به یکدیگر جامعه‌ی عمل بپوشاند لازم است توافقات بعدی ایشان برای دستیابی به ضمانت اجرایی همانند توافق اولیه نکاح در یک قالب حقوقی مستند شده و قابلیت حقوقی پیدا کند.
کلمات کلیدی: مهریه، نکاح، عقد، خانواده، کاهش و افزایش مهریه

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

مهر یكی از سنن بسیار كهن در روابط خانوادگی بشری است كه مرد هنگام ازدواج، برای زن قائل می شده است. در شریعت اسلام هم این نهاد پذیرفته و اكنون هم مسأله مورد اعتنایی است. مسأله چیستی حقوقی مهر از جهات متعدد ضروری و حائز اهمیت است: به لحاظ كاربردی در روشنساختن كاركردهای مطلوب مهر مؤثر است و با روشنشدن كاركردها، می توان نهاد مهر را از انحراف از محتوای خود و مسیر مطلوب خود باز داشت و عاملی برای انس و الفت و استحكام خانواده شود نه اینكه نقش مانع برای تشكیل خانواده و احیاناَ تزلزل آن را ایفا كند.
مهریه از جمله حقوق مالی زوجه است که با وجود داشتن پیشینهای تاریخی، دین اسلام به آن ماهیت و عنوانی خاص داده و آن را مستقل از عقد نکاح در نظر گرفته است؛ به گونه ای که، در فرض عدم تعیین مهریه یا تصریح به عدم تعلق مهریه، همچنان حق زوجه بر مهریه، به قوت خود باقی می ماند. درحقوق مدنی ایران به تبعیت از فقه امامیه، تعیین مهریه، مبتنی بر تراضی طرفین عقد نكاح می باشد. هرچند در فقه امامیه نظر مخالفی مبنی بر عدم تجاوز میزان مهریه از مهرالسنه وجود دارد(شریف، مرتضی، 1415ه.ق، ص292).
ولی نظر مشهور تعیین میزان مهریه را مبتنی بر تراضی می داند(طباطبائی، سیدعلی بن محمد بن محمد بن ابی معاذ،1418ه.ق،ص 7).
در چند دهه اخیردلایل متعددی سبب شد مهریه از فلسفه حقیقی خود دور و میزان آن رو به افزایش قرار گیرد كه این دلایل عبارتند از: تورم و بی ثباتی اقتصادی چند دهه اخیر، سست شدن پیوندهای خانوادگی و التزام مردها، دور شدن از ارزشها و بنیادهای اخلاقی و عاطفی(صفایی، سیدحسین، 1377،ص166).
بنابراین مهریه به عنوان یك كاركرد مثبت كه باید موجب استحكام خانواده و نشان دهنده علائق مرد باشد تبدیل به ضد خود و یك بار و تحمیل وموجب افزایش آمار طلاق شده است. وبا این وضعیت نمی توان چشم انداز خوبی را پیش بینی كرد.
خانواده هسته بنیادین جامعه است. بدیهی است که اگر این هسته بنیادین از استحکام کافی برخودار باشد، می توان به سلامت و پویایی جامعه امیدوار بود. آنچه مبانی خانواده را استحکام می بخشد، صمیمیت، همدلی و گذشت است. آنجا که چنین روحیه ای حاکم باشد، جایی برای حکومت قانون باقی نمی ماند. این وظیفه جامعه شناسان و روانشناسان است که راه هایی برای تقویت روحیه گذشت در خانواده ها جستجو کنند. اما ماموریت دانش حقوق، این است که اولا با وضع قوانینی درست و کارآمد، راهکارهایی برای پیشگیری از بروز اختلاف در میان اعضای خانواده، به ویژه زوجین، بیندیشند. ثانیا مقررات فصل خصومت را به گونه ای تنظیم نماید که به سریعترین و دقیق ترین شکل، احقاق حق شود. برای رسیدن به این هدف باید قانونی که وضع می شود، بر مبنایی صحیح استوار اشد. به عبارت دیگر قانون باید دارای فلسفه ای درست باشد تا بتواند سودمند واقع شود. بر اساس دستورات شرع مقدس اسلام، شایسته است با تعیین مهریه ی متعادل، با توجه به اصول شرعی و در حدی كه افراط و تفریط نباشد، پایه های یك زندگی مشترك از ابتدا به گونه ای صحیح بنا نهاده شود. بر اساس آیه ی 4 سوره ی نساء « … و اتوا النساء صدقاتهن نحله….» فلسفه ی شرع مقدس برای مهریه یك نوع هدیه دادن است. سنت پیامبر در این زمینه در مورد حضرت زهرا (س) و زنان پیامبر مهر السنه بوده و زیاد نبودن مبلغ مهریه، به عنوان امری پسندیده تلقی می شده است(انصاریان، حسین، 1380، ص59).
در اجتماع كنونی ما كه نوعاً ازدواج ها دچار آسیب شده است، برخی خانواده ها برای فرار از تزلزل و جدایی، در موقع پیوند ازدواج مهریه ی دختر را خیلی بالا گرفته و از این گذرگاه می كوشند تا پیوند ازدواج را استحكام ببخشند؛ غافل از این كه همین دوراندیشی راساً و مستقلاً عامل تزلزل و تضعیف خانواده می گردد(رشیدپور، مجید، 1385، ص 25).
با توجه به این كه در حال حاضر در كشور ما بین 13 تا 14 میلیون جوان در آستانه ی ازدواج قرار دارند و یكی از شرایط لازم امر ازدواج در شرع مقدس اسلام مسئله ی مهریه است و نظر به این كه 78 درصد از جوانان، مهریه ی سنگین را موجب گریز از ازدواج می دانند، تعیین میزان مهریه به نوعی كه هم قابل پرداخت بوده، و هم جلوی هرگونه سوء استفادة احتمالی را بگیرد، تبدیل به یكی از معضلات اجتماعی گردیده است. لذا، مطالعه ی وضعیت مهریه در ازدواج جوانان امروزی، آسیب شناسی آن بمنظور برنامه ریزی جهت تسهیل امر مقدس ازدواج و برطرف نمودن موانع آن ضروری می باشد(یوسف زاده، حسن، 1384، ص89).
بحث صداق یا مهر در نکاح یکی از مسایل مهمی است که در جامعه ی امروز ما، در چهارچوب موضوع تشکیل خانواده و به طور منجز در بحث نکاح و مبتنی بر تغییر و تحولات اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی دهه های اخیر خودنمایی می کند. که در خصوص نحوه تعیین نوع و میزان و چگونگی تعدیل و پرداخت و نحوه و زمان تادیه ی آن بین زوج های جوان وخانواده های آنها گفتگو و بحث های همیشگی وجود دارد. افزایش مهر پس از عقد نکاح وگاهی نیز کاهش آن پس از شروع عملی زندگی مشترک می انجامد. در هر صورت برای اینکه این تغییر و تحولات و تعهدات دگرگون شده‌ی مالی زوجین به یکدیگر جامعه ی عمل بپوشاند لازم است توافقات بعدی ایشان برای دستیابی به ضمانت اجرایی همانند توافق اولیه نکاح در یک قالب حقوقی مستند شده وقابلیت حقوقی پیدا کند. یکی از موارد قابل بحث و اختلاف در مورد مهریه، موضوع مهر و شرایط آن است. برخی گفته اند فقط عین و منفعت را می توان مهر قرارداد و مهر شامل حقوق مالی نمی شود(کرکی، علی بن حسین، 1411ه.ق، ص333).
شیخ مرتضی انصاری می گوید تنها مال را می توان مهر قرار داد نه حق را، هر چند این حق، حق مال باشد(انصاری، مرتضی بن محمد امین، 1415ه.ق، ص256).