2-4-1- توپوگرافی……………………………………………………………………………………………………………………..6

3-4-1- پوشش گیاهی………………………………………………………………………………………………………………….7

4-4-1- اقلیم………………………………………………………………………………………………………………………………7

5-4-1- توده هواهای موثر بر اقلیم کردستان…………………………………………………………………………………….8

الف) توده هوای منطقه  معتدل ……………………………………………………………………………………………………….8

ب) توده هوای سرد سیبری …………………………………………………………………………………………………………….8

ج) توده هوای پر فشار جنب حاره ……………………………………………………………………………………………………9

5-1- موقعیت و مشخصات ایستگاه مورد مطالعه ………………………………………………………………………………….10

6 – 1- بررسی پارامتر های اقلیمی …………………………………………………………………………………………………..11

1-6-1توزیع ماهانه بارش ………………………………………………………………………………………………………………11

2-6-1- توزیع فصلی بارش   ………………………………………………………………………………………………………….14

3-6-1 نوسانات سالانه بارش …………………………………………………………………………………………………………..14

4-6-1- مقادیر متوسط یخبندان  …………………………………………………………………………………………………….14

5-6-1 میانگین ماهانه نم نسبی  ……………………………………………………………………………………………………….16

7-1 – تعیین تیپ آب و هوای شهرستان سنندج ………………………………………………………………………………….16

8-1- تعییین تیپ آب و هوایی بر مبنای طبقه بندی کوپن …………………………………………………………………….17

فصل دوم : مبانی نظری و مروری بر پیشینه تحقیق.…………………………………………………………………………….19

1-2- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………….20

2-2- اقلیم شناسی سینوپتیک……………………………………………………………………………………………………………20

3-2- تگرگ………………………………………………………………………………………………………………………………..21

1-3-2- شکل­گیری تگرگ……………………………………………………………………………………………………………..21

2-3-2- شکل­گیری دانه­های تگرگ…………………………………………………………………………………………………22

3-3-2- انواع تگرگ……………………………………………………………………………………………………………………..23

4-3-2- تگرگ نرم یا گویچه برف…………………………………………………………………………………………………….23

5 -3-2- تگرگ کوچک………………………………………………………………………………………………………………….23

6-3-2-  تگرگ واقعی…………………………………………………………………………………………………………………….24

7-3-2-  طوفان تگرگ…………………………………………………………………………………………………………………….24

4-2- پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………..24

1-4-2- مطالعات خارج از کشور………………………………………………………………………………………………………….24

  2-4-2- مطالعات داخل کشور……………………………………………………………………………………………………………28

فصل سوم: روش پژوهش، ابزار و مواد…………………………………………………………………………………………………34

   1-3- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………..35

2-3- روش کار…………………………………………………………………………………………………………………………………..35

 

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل………………………………………………………………………………………………………………. 37

1-4- یافته ها … 38

2-4- تحلیل سینوپتیکی دو مورد رخداد تگرگ در ایستگاه سنندج. 40

1-2-4-  بارش تگرگ  2 می 1993. 40

2-2-4-  بارش تگرگ 6 آوریل  2011. 40

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………..78

1-5- مقایسه نتایج به دست آمده تحقیق حاضر با مطالعات دیگر محققین در زمینه  بررسی سینوپتیکی تگرگ…………80

2-5-  مطالعات خارج از کشور………………………………………………………………………………………………………………..80

3-5-  مطالعات داخل کشور …………………………………………………………………………………………………………………..82

فصل ششم: منابع و ماخذ……………………………………………………………………………………………………………………….86

 

    1-6- فارسی…………………………………………………………………………………………………………………………………….87

2-6-  لاتین…………………………………………………………………………………………………………………………………………89

    3-6 – خلاصه……………………………………………………………………………………………………………………………………..92

                 فهرست شکل ها

عنوان                                                                                                                                                                     صفحه

شکل (1-1) موقعیت جغرافیایی شهرستان سنندج نسبت به کل ایران.. 5

شکل(2-1)  نقشه ارتفاعی شهرستان سنندج. 5

شکل ( 3-1) توزیع ماهانه بارش در ایستگاه سنندج از سال 1367 الی 1386…… 12

 

 شکل (4-1) توزیع فصلی بارش در ایستگاه سنندج………………………………………………………………………………….14

  شکل (5-1) مقادیر متوسط روز یخبندان در ایستگاه سنندج 1367الی 1386 ………………………………………………15

شکل( 2-4 ) فشار برحسب هکتوپاسکال در روز 1 می 1993. 42

شکل( 3-4 ) دما برحسب کلوین در روز 1 می 1993.. 43

شکل( 4-4 ) امگا برحسب پاسکال بر ثانیه در روز 1 می 1993… 45

شکل( 5-4 ) رطوبت نسبی برحسب درصد  در روز 1 می 1993. 46

شکل( 6-4 ) فشار برحسب هکتوپاسکال در روز 2 می 1993. 48

شکل( 7-4 ) دما برحسب کلوین در روز 2 می 1993. 50

شکل( 8-4 ) امگا برحسب پاسکال بر ثانیه در روز 2 می 1993. 51

شکل( 9-4 ) رطوبت نسبی برحسب درصد در روز 2 می 1993. 53

شکل( 10- 4 ) فشار برحسب هکتوپاسکال در روز 3 می 1993. 54

شکل (11-  4 ) دما برحسب کلوین در روز 3 می 1993. 55

شکل (12-  4 ) امگا برحسب پاسکال بر ثانیه در روز 3 می 1993. 57

شکل (13-  4 ) رطوبت نسبی برحسب درصد در روز 3 می 1993. 58

شکل (14-  4 ) فشار  برحسب هکتوپاسکال در روز 5 آوریل  2011. 59

شکل (15-  4 ) دما  برحسب کلوین در روز 5 آوریل  2011. 61

شکل (16-  4 ) امگا  برحسب پاسکال بر ثانیه در روز 5 آوریل  2011. 63

شکل (17-  4 ): رطوبت نسبی  برحسب درصد در روز 5 آوریل  2011. 64

شکل ( 18-  4 ) فشار  برحسب هکتوپاسکال در روز 6 آوریل  2011. 66

شکل ( 19-  4 ) دما  برحسب کلوین در روز 6 آوریل 2011. 68

شکل ( 20-  4 ) امگا  برحسب پاسکال بر ثانیه در روز 6 آوریل  2011. 70

شکل ( 21-  4 ) رطوبت نسبی  برحسب درصد در روز 6 آوریل  2011. 72

شکل ( 22-  4 ) فشار  برحسب هکتوپاسکال در روز 7 آوریل  2011. 74

شکل ( 23-  4 ) دما  برحسب کلوین در روز 7 آوریل 2011. 75

شکل ( 24-  4 ) امگا  برحسب پاسکال بر ثانیه در روز 7 آوریل 2011. 77

شکل ( 25-  4 ) رطوبت نسبی  برحسب درصد در روز 7 آوریل 2011. 78

 

 

یک مطلب دیگر :

 

 

یک مطلب دیگر :

 

 فهرست جدول ها

عنوان                                                                                                                                                                                              صفحه

 

     جدل (1-1)  توزیع ماهانه بارش در ایستگاه سنندج…………………………………………………………………………………….11

       جدول( 2-1)جدول توزیع فصلی بارش در ایستگاه سنندج………………………………………………………………………….12

      جدول( 3-1 )توزیع بارش سالانه در ایستگاه سنندج…………………………………………………………………………………….14

      جدول (3-8) میانگین ماهانه ی نم نسبی ایستگاه سنندج………………………………………………………………………………..16

جدول (1-3) مشخصات کدهای تگرگ…………………………………………………………………………………………………… 35

   جدول( 1 – 5 ) مطالعات محققین خارج از کشور در زمینه تحلیل سینوپتیکی تگرگ………………………………………… 80

  جدول( 2 – 5 )،مطالعات محققین داخل کشور در زمینه­ تحلیل سینوپتیکی تگرگ…………………………………………..81

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

 

 

 

مقدمه

 

 

• بیان مسأله

مخاطرات طبیعی جزو ویژگی های طبیعت است و هیچ چیز طبیعت بد نیست بلکه  این حوادث زمانی زیانبار خواهند بود که انسان با راههای مقابله با آن آشنا نباشد ، گاهی انواع مخاطرات طبیعی را تا 40 مورد ذکر می کنند که بسیاری از آن ها در ایران نیز اتفاق می افتد(سیاوش شایان و دیگران ،75،1389).مخاطرات را می­توان بر پایه شدت رخداد و منشأ آنها، به دو گروه عمده تقسیم کرد. مخاطرات بر اساس سرعت رخداد، به دو بخش مخاطرات ناگهانی و تدریجی تفکیک می­شوند. زلزله،سیل، زمین لغزش، بهمن، تگرگ و غیره از مخاطرات ناگهانی محسوب می­شوند و خشکسالی، فرسایش، گرم شدن جهانی و غیره از مخاطرات تدریجی به شمار می­آیند (اوزی ترجمه شده به وسیله ظاهری، 1390: 6) (به نقل از خوش اخلاق و همکاران، 1391، 56 ). در مخاطرات تدریجی به دلیل رخداد آرام این پدیده با اتخاذ تدابیر حفاظتی و پیشگیرانه، می­توان خسارت­ها و تلفات وارده را کاهش داد. در حالی که حوادث ناگهانی زمانی که شروع شوند فرصتی برای چاره­اندیشی و مقابله با آن وجود ندارد. بنابراین باید با آگاهی از عوامل به وجودآورنده­ی این حوادث، توان پیش­آگاهی از رخداد آنها را جهت کاهش خسارت و تلفات به دست آورد.

یکی از انواع مخاطرات ناگهانی، مخاطرات اقلیمی است که برای جوامع انسانی خساراتی را به بار می آورند.ازجملۀ این مخاطرات، پدیدۀ تگرگ است که در مقیاس خرد موجب تلفات مالی و جانی می شود. تگرگ یکی از پدیده­های جوی مخرب است که باعث خسارات بسیار در بخش­های مختلف همچون کشاورزی می­شود. بارش تگرگ معمولا از ابرهای کومولونیمبوس انجام می­گیرد. غالبا به شکل رگبار و عموما همراه با رعد و برق، به ویژه در فصل بهار رخ می­دهد. این نوع بارش­ها از ناپایداری همرفتی حاصل می­شود که در این حالت توده­ی هوا،باید در یک سطح معین، گرم­تر از هوای مجاور خود شود. گرم شدن توده­ی هوا نسبت به محیط اطراف آن، در نزدیکی سطح زمین به دو روش رخ می­دهد. اول اینکه ممکن است یک قسمت از زمین در منطقه­ای وسیع، انرژی تابشی بیشتری نسبت به اطراف کسب کند و به تدریج تا آنجایی گرم شود که گرمای آن، قسمت زیرین توده هوای بالایش را گرم­تر از هوای مجاور خود کند و هوا را ناپایدار گرداند. دوم اینکه توده­ی هوا در مسیر حرکت خود از مناطق گرم عبور کند. گرمای چنین مناطقی از طریق رسانش به هوای گذرنده منتقل می­شود و قسمت زیرین آن را گرم­تر از قسمت­های بالایی­اش می­کند(علیجانی، 1384، 242). رخداد این بارش­ها در فصل بهار و اوایل تابستان همراه با رعد و برق، باد شدید و رخداد سیل سبب آسیب به محصولات کشاورزی( به ویژه درختانی که در این فصل دارای شکوفه­اند)، شده و خسارات فراوانی را به بار می­آورد.تگرگ به عناصر جوی و عوامل جغرافیایی محل وابسته است؛ هر زمان که شرایط جوی و فرایندهای فیزیکی مناسب با موقعیت جغرافیایی محل ترکیب شوند، باعث رخداد و تشدید این پدیده می گردد.

تگرگ از دانه یا تکه های یخ به قطر 5 – 50 میلی متر ( و گاهی بیشتر) تشکیل شده است.رشد شدید تگرگ ، حاصل حرکات عمودی شدید و مکرر هوا در درون ابرهای کومولونیمبوس است و این امر باعث می شود که نطفه های تگرگ قطرات آب را به دفعات به دور خود جذب کنند و سبب انجماد آنها شوند؛ از این رو ساختار تگرگ از لایه های شفاف ، نیمه شفاف ، کدر تا شیری رنگ، شبیه به برف ایجاد می شود.تگرگ غالبا به شکل رگبار ، به طور محدود و همراه با رعد و برق ، به ویژه در بهار ، می بارد.(علیجانی و کاویانی، 1383 : 264 ).

1-2- اهمیت موضوع

تگرگ از لحاظ تغذیه منابع آب زیرزمینی مفید می­باشد اما برای جوامع انسانی زیانهای ناشی از آن به مراتب بیشتر از فواید آن است. بر اساس گزارش فائو از بین 40 نوع بلایای طبیعی ثبت شده در جهان 31 نوع آن در ایران رخ می‌دهد و ایران جزو 10 کشور اول بلاخیز دنیا محسوب می‌شود  (منتشر شده توسط گروه خبری فارمنا در تاریخ ۱۳۹۰ یکشنبه ۲۵ دی ).زیان­های ناشی از تگرگ، بیشتر در بخش کشاورزی و در اثر صدمه دیدن محصولات کشاورزی هنگام رشد و جوانه زدن تأثیرگذار بوده، هرچند که در دیگر بخش ها نظیر ساختمان های مسکونی تلفات حیوانات کوچک و بزرگ، همچنین در پرواز هواپیما و صدمه دیدن اجزای آن اختلال ایجاد می کند. همچنین نقش موثری را در ایجاد سیلاب­های ناگهانی داشته و هر ساله خسارات قابل توجهی را در بعضی از مناطق از جمله شهرستان سنندج  به بار آورده چنانکه کشاورزان به بیمه کردن محصولات خود در برابر این پدیده می پردازند و دولت در قبال خسارتی که به این بخش از فعالیت وارد آمده است هزینه های زیادی را متحمل می شود. مدیر گروه خدمات بیمه ای بانک کشاورزی کردستان  تعداد بیمه گذاران سال 1393را 91 هزار و 665 نفر ذکر کرد و افزود: از این تعداد کشاورز بیش از 87 میلیارد و 652 میلیون ریال بابت حق بیمه محصولات کشاورزی در برابر بلایای طبیعی از جمله بارش تگرگ  دریافت کردیم (خبر گذاری مهر ،کد خبر :1524843330248768086 تاریخ :دوشنبه 19 خرداد 1393 ساعت 15:03).

بنابر اظهار مدیر جهاد کشاورزی شهرستان سنندج  11 هزار هکتار باغ در سطح شهرستان سنندج وجود دارد  در ابتدای فروردین ماه سال 1393 سرمازدگی و بارش تگرگ 95 میلیارد تومان خسارت به باغات شهرستان سنندج وارد کرده است . وی گفت: بر اثر سرمازدگی و بارش تگرگ  در  اوایل فروردین ماه همان سال 100 درصد باغات گردو و 95 درصد درختان هسته‌دار دچار سرمازدگی شدند و به طور کامل از بین رفتند. مدیر جهاد کشاورزی شهرستان سنندج به اجرای طرح سرشاخه کاری درختان خشکیده در سطح باغات اشاره و خاطر نشان کرد: باید در بخش کشاورزی برای مقاوم سازی درختان در مقابل پدیده سرمازدگی و تگرگ  به سمت اصلاح ارقام و ارقام پیوندی مقاوم پیش رویم. (خبر گزاری تسنیم سه شنبه 25 آذر 1393 ساعت 56، 15. )

از دیرباز تاکنون در سراسر دنیا تلاشهای زیادی برای مقابله با این پدیده انجام شده است که مقابلۀ موثر با آن نیازمند مطالعه و شناخت مراکز رخداد تگرگ و عوامل به وجود آورنده و شرایط تکوین آن و تأثیر آنها در مقیاس های زمانی و مکانی معین است.

1-3- علت انتخاب و سوال تحقیق

شهرستان سنندج  یکی از مناطقی است که همه ساله در فصل بهار بارش تگرگ در آن رخ داده و صدمات زیادی را بخصوص در بخش کشاورزی به بار می آورد. در طول تاریخ  کشاورزان زیادی به دلیل خسارت های حاصله از وقوع بلایای طبیعی در کردستان  هم چون خشکسالی، سیل و تگرگ ،سرما،طوفان و غیره شغل خود را رها کرده و به شهرها مهاجرت کرده اند.هدف این پژوهش بررسی و تحلیل همدیدی در دوره­ی 1992 تا 2013 در شهرستان سنندج به منظور کاهش اثرات مخرب تگرگ بعنوان یکی از این پدیده بر بخش کشاورزی است و از این رو ضرورت مطالعۀ بیشتر آن احساس می شود.

سیستم ها و توده های هوایی که باعث رخداد تگرگ در این منطقه می شوند کدامند و منشأ آنها از چه مناطقی می باشد؟

برای پاسخ به این سوال، بررسی سینوپتیکی ترازهای مختلف جو، بررسی و تحلیل خواهد شد و در این راستا مشخص کردن روزهای تگرگ در  ایستگاه  سینوپتیک سنندج، تهیۀ نقشه های ترازهای مختلف جو و تحلیل آنها در جهت شناسایی سیستم ها و توده های هوایی که باعث رخداد پدیدۀ تگرگ در این منطقه می شوند، انجام خواهند شد.

1-4- کلیات منطقه

1-4-1- مشخصات کلی شهرستان سنندج

2-4-1- توپوگرافی……………………………………………………………………………………………………………………..6

3-4-1- پوشش گیاهی………………………………………………………………………………………………………………….7

4-4-1- اقلیم………………………………………………………………………………………………………………………………7

5-4-1- توده هواهای موثر بر اقلیم کردستان…………………………………………………………………………………….8

الف) توده هوای منطقه  معتدل ……………………………………………………………………………………………………….8

ب) توده هوای سرد سیبری …………………………………………………………………………………………………………….8

ج) توده هوای پر فشار جنب حاره ……………………………………………………………………………………………………9

5-1- موقعیت و مشخصات ایستگاه مورد مطالعه ………………………………………………………………………………….10

6 – 1- بررسی پارامتر های اقلیمی …………………………………………………………………………………………………..11

1-6-1توزیع ماهانه بارش ………………………………………………………………………………………………………………11

2-6-1- توزیع فصلی بارش   ………………………………………………………………………………………………………….14

3-6-1 نوسانات سالانه بارش …………………………………………………………………………………………………………..14

4-6-1- مقادیر متوسط یخبندان  …………………………………………………………………………………………………….14

5-6-1 میانگین ماهانه نم نسبی  ……………………………………………………………………………………………………….16

7-1 – تعیین تیپ آب و هوای شهرستان سنندج ………………………………………………………………………………….16

8-1- تعییین تیپ آب و هوایی بر مبنای طبقه بندی کوپن …………………………………………………………………….17

فصل دوم : مبانی نظری و مروری بر پیشینه تحقیق.…………………………………………………………………………….19

1-2- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………….20

2-2- اقلیم شناسی سینوپتیک……………………………………………………………………………………………………………20

3-2- تگرگ………………………………………………………………………………………………………………………………..21

1-3-2- شکل­گیری تگرگ……………………………………………………………………………………………………………..21

2-3-2- شکل­گیری دانه­های تگرگ…………………………………………………………………………………………………22

3-3-2- انواع تگرگ……………………………………………………………………………………………………………………..23

4-3-2- تگرگ نرم یا گویچه برف…………………………………………………………………………………………………….23

5 -3-2- تگرگ کوچک………………………………………………………………………………………………………………….23

6-3-2-  تگرگ واقعی…………………………………………………………………………………………………………………….24

7-3-2-  طوفان تگرگ…………………………………………………………………………………………………………………….24

4-2- پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………..24

1-4-2- مطالعات خارج از کشور………………………………………………………………………………………………………….24

  2-4-2- مطالعات داخل کشور……………………………………………………………………………………………………………28

فصل سوم: روش پژوهش، ابزار و مواد…………………………………………………………………………………………………34

   1-3- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………..35

2-3- روش کار…………………………………………………………………………………………………………………………………..35

 

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل………………………………………………………………………………………………………………. 37

1-4- یافته ها … 38

2-4- تحلیل سینوپتیکی دو مورد رخداد تگرگ در ایستگاه سنندج. 40

1-2-4-  بارش تگرگ  2 می 1993. 40

2-2-4-  بارش تگرگ 6 آوریل  2011. 40

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………..78

1-5- مقایسه نتایج به دست آمده تحقیق حاضر با مطالعات دیگر محققین در زمینه  بررسی سینوپتیکی تگرگ…………80

2-5-  مطالعات خارج از کشور………………………………………………………………………………………………………………..80

 

3-5-  مطالعات داخل کشور …………………………………………………………………………………………………………………..82

فصل ششم: منابع و ماخذ……………………………………………………………………………………………………………………….86

    1-6- فارسی…………………………………………………………………………………………………………………………………….87

2-6-  لاتین…………………………………………………………………………………………………………………………………………89

    3-6 – خلاصه……………………………………………………………………………………………………………………………………..92

                 فهرست شکل ها

عنوان                                                                                                                                                                     صفحه

شکل (1-1) موقعیت جغرافیایی شهرستان سنندج نسبت به کل ایران.. 5

شکل(2-1)  نقشه ارتفاعی شهرستان سنندج. 5

شکل ( 3-1) توزیع ماهانه بارش در ایستگاه سنندج از سال 1367 الی 1386…… 12

 

 شکل (4-1) توزیع فصلی بارش در ایستگاه سنندج………………………………………………………………………………….14

  شکل (5-1) مقادیر متوسط روز یخبندان در ایستگاه سنندج 1367الی 1386 ………………………………………………15

شکل( 2-4 ) فشار برحسب هکتوپاسکال در روز 1 می 1993. 42

شکل( 3-4 ) دما برحسب کلوین در روز 1 می 1993.. 43

شکل( 4-4 ) امگا برحسب پاسکال بر ثانیه در روز 1 می 1993… 45

شکل( 5-4 ) رطوبت نسبی برحسب درصد  در روز 1 می 1993. 46

شکل( 6-4 ) فشار برحسب هکتوپاسکال در روز 2 می 1993. 48

شکل( 7-4 ) دما برحسب کلوین در روز 2 می 1993. 50

شکل( 8-4 ) امگا برحسب پاسکال بر ثانیه در روز 2 می 1993. 51

شکل( 9-4 ) رطوبت نسبی برحسب درصد در روز 2 می 1993. 53

شکل( 10- 4 ) فشار برحسب هکتوپاسکال در روز 3 می 1993. 54

شکل (11-  4 ) دما برحسب کلوین در روز 3 می 1993. 55

شکل (12-  4 ) امگا برحسب پاسکال بر ثانیه در روز 3 می 1993. 57

شکل (13-  4 ) رطوبت نسبی برحسب درصد در روز 3 می 1993. 58

شکل (14-  4 ) فشار  برحسب هکتوپاسکال در روز 5 آوریل  2011. 59

شکل (15-  4 ) دما  برحسب کلوین در روز 5 آوریل  2011. 61

شکل (16-  4 ) امگا  برحسب پاسکال بر ثانیه در روز 5 آوریل  2011. 63

شکل (17-  4 ): رطوبت نسبی  برحسب درصد در روز 5 آوریل  2011. 64

شکل ( 18-  4 ) فشار  برحسب هکتوپاسکال در روز 6 آوریل  2011. 66

شکل ( 19-  4 ) دما  برحسب کلوین در روز 6 آوریل 2011. 68

شکل ( 20-  4 ) امگا  برحسب پاسکال بر ثانیه در روز 6 آوریل  2011. 70

شکل ( 21-  4 ) رطوبت نسبی  برحسب درصد در روز 6 آوریل  2011. 72

شکل ( 22-  4 ) فشار  برحسب هکتوپاسکال در روز 7 آوریل  2011. 74

شکل ( 23-  4 ) دما  برحسب کلوین در روز 7 آوریل 2011. 75

شکل ( 24-  4 ) امگا  برحسب پاسکال بر ثانیه در روز 7 آوریل 2011. 77

شکل ( 25-  4 ) رطوبت نسبی  برحسب درصد در روز 7 آوریل 2011. 78

 

 

 

 فهرست جدول ها

عنوان                                                                                                                                                                                              صفحه

 

     جدل (1-1)  توزیع ماهانه بارش در ایستگاه سنندج…………………………………………………………………………………….11

       جدول( 2-1)جدول توزیع فصلی بارش در ایستگاه سنندج………………………………………………………………………….12

      جدول( 3-1 )توزیع بارش سالانه در ایستگاه سنندج…………………………………………………………………………………….14

یک مطلب دیگر :

 

 

یک مطلب دیگر :

      جدول (3-8) میانگین ماهانه ی نم نسبی ایستگاه سنندج………………………………………………………………………………..16

جدول (1-3) مشخصات کدهای تگرگ…………………………………………………………………………………………………… 35

   جدول( 1 – 5 ) مطالعات محققین خارج از کشور در زمینه تحلیل سینوپتیکی تگرگ………………………………………… 80

  جدول( 2 – 5 )،مطالعات محققین داخل کشور در زمینه­ تحلیل سینوپتیکی تگرگ…………………………………………..81

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

 

 

 

مقدمه

 

 

• بیان مسأله

مخاطرات طبیعی جزو ویژگی های طبیعت است و هیچ چیز طبیعت بد نیست بلکه  این حوادث زمانی زیانبار خواهند بود که انسان با راههای مقابله با آن آشنا نباشد ، گاهی انواع مخاطرات طبیعی را تا 40 مورد ذکر می کنند که بسیاری از آن ها در ایران نیز اتفاق می افتد(سیاوش شایان و دیگران ،75،1389).مخاطرات را می­توان بر پایه شدت رخداد و منشأ آنها، به دو گروه عمده تقسیم کرد. مخاطرات بر اساس سرعت رخداد، به دو بخش مخاطرات ناگهانی و تدریجی تفکیک می­شوند. زلزله،سیل، زمین لغزش، بهمن، تگرگ و غیره از مخاطرات ناگهانی محسوب می­شوند و خشکسالی، فرسایش، گرم شدن جهانی و غیره از مخاطرات تدریجی به شمار می­آیند (اوزی ترجمه شده به وسیله ظاهری، 1390: 6) (به نقل از خوش اخلاق و همکاران، 1391، 56 ). در مخاطرات تدریجی به دلیل رخداد آرام این پدیده با اتخاذ تدابیر حفاظتی و پیشگیرانه، می­توان خسارت­ها و تلفات وارده را کاهش داد. در حالی که حوادث ناگهانی زمانی که شروع شوند فرصتی برای چاره­اندیشی و مقابله با آن وجود ندارد. بنابراین باید با آگاهی از عوامل به وجودآورنده­ی این حوادث، توان پیش­آگاهی از رخداد آنها را جهت کاهش خسارت و تلفات به دست آورد.

یکی از انواع مخاطرات ناگهانی، مخاطرات اقلیمی است که برای جوامع انسانی خساراتی را به بار می آورند.ازجملۀ این مخاطرات، پدیدۀ تگرگ است که در مقیاس خرد موجب تلفات مالی و جانی می شود. تگرگ یکی از پدیده­های جوی مخرب است که باعث خسارات بسیار در بخش­های مختلف همچون کشاورزی می­شود. بارش تگرگ معمولا از ابرهای کومولونیمبوس انجام می­گیرد. غالبا به شکل رگبار و عموما همراه با رعد و برق، به ویژه در فصل بهار رخ می­دهد. این نوع بارش­ها از ناپایداری همرفتی حاصل می­شود که در این حالت توده­ی هوا،باید در یک سطح معین، گرم­تر از هوای مجاور خود شود. گرم شدن توده­ی هوا نسبت به محیط اطراف آن، در نزدیکی سطح زمین به دو روش رخ می­دهد. اول اینکه ممکن است یک قسمت از زمین در منطقه­ای وسیع، انرژی تابشی بیشتری نسبت به اطراف کسب کند و به تدریج تا آنجایی گرم شود که گرمای آن، قسمت زیرین توده هوای بالایش را گرم­تر از هوای مجاور خود کند و هوا را ناپایدار گرداند. دوم اینکه توده­ی هوا در مسیر حرکت خود از مناطق گرم عبور کند. گرمای چنین مناطقی از طریق رسانش به هوای گذرنده منتقل می­شود و قسمت زیرین آن را گرم­تر از قسمت­های بالایی­اش می­کند(علیجانی، 1384، 242). رخداد این بارش­ها در فصل بهار و اوایل تابستان همراه با رعد و برق، باد شدید و رخداد سیل سبب آسیب به محصولات کشاورزی( به ویژه درختانی که در این فصل دارای شکوفه­اند)، شده و خسارات فراوانی را به بار می­آورد.تگرگ به عناصر جوی و عوامل جغرافیایی محل وابسته است؛ هر زمان که شرایط جوی و فرایندهای فیزیکی مناسب با موقعیت جغرافیایی محل ترکیب شوند، باعث رخداد و تشدید این پدیده می گردد.

تگرگ از دانه یا تکه های یخ به قطر 5 – 50 میلی متر ( و گاهی بیشتر) تشکیل شده است.رشد شدید تگرگ ، حاصل حرکات عمودی شدید و مکرر هوا در درون ابرهای کومولونیمبوس است و این امر باعث می شود که نطفه های تگرگ قطرات آب را به دفعات به دور خود جذب کنند و سبب انجماد آنها شوند؛ از این رو ساختار تگرگ از لایه های شفاف ، نیمه شفاف ، کدر تا شیری رنگ، شبیه به برف ایجاد می شود.تگرگ غالبا به شکل رگبار ، به طور محدود و همراه با رعد و برق ، به ویژه در بهار ، می بارد.(علیجانی و کاویانی، 1383 : 264 ).

1-2- اهمیت موضوع

تگرگ از لحاظ تغذیه منابع آب زیرزمینی مفید می­باشد اما برای جوامع انسانی زیانهای ناشی از آن به مراتب بیشتر از فواید آن است. بر اساس گزارش فائو از بین 40 نوع بلایای طبیعی ثبت شده در جهان 31 نوع آن در ایران رخ می‌دهد و ایران جزو 10 کشور اول بلاخیز دنیا محسوب می‌شود  (منتشر شده توسط گروه خبری فارمنا در تاریخ ۱۳۹۰ یکشنبه ۲۵ دی ).زیان­های ناشی از تگرگ، بیشتر در بخش کشاورزی و در اثر صدمه دیدن محصولات کشاورزی هنگام رشد و جوانه زدن تأثیرگذار بوده، هرچند که در دیگر بخش ها نظیر ساختمان های مسکونی تلفات حیوانات کوچک و بزرگ، همچنین در پرواز هواپیما و صدمه دیدن اجزای آن اختلال ایجاد می کند. همچنین نقش موثری را در ایجاد سیلاب­های ناگهانی داشته و هر ساله خسارات قابل توجهی را در بعضی از مناطق از جمله شهرستان سنندج  به بار آورده چنانکه کشاورزان به بیمه کردن محصولات خود در برابر این پدیده می پردازند و دولت در قبال خسارتی که به این بخش از فعالیت وارد آمده است هزینه های زیادی را متحمل می شود. مدیر گروه خدمات بیمه ای بانک کشاورزی کردستان  تعداد بیمه گذاران سال 1393را 91 هزار و 665 نفر ذکر کرد و افزود: از این تعداد کشاورز بیش از 87 میلیارد و 652 میلیون ریال بابت حق بیمه محصولات کشاورزی در برابر بلایای طبیعی از جمله بارش تگرگ  دریافت کردیم (خبر گذاری مهر ،کد خبر :1524843330248768086 تاریخ :دوشنبه 19 خرداد 1393 ساعت 15:03).

بنابر اظهار مدیر جهاد کشاورزی شهرستان سنندج  11 هزار هکتار باغ در سطح شهرستان سنندج وجود دارد  در ابتدای فروردین ماه سال 1393 سرمازدگی و بارش تگرگ 95 میلیارد تومان خسارت به باغات شهرستان سنندج وارد کرده است . وی گفت: بر اثر سرمازدگی و بارش تگرگ  در  اوایل فروردین ماه همان سال 100 درصد باغات گردو و 95 درصد درختان هسته‌دار دچار سرمازدگی شدند و به طور کامل از بین رفتند. مدیر جهاد کشاورزی شهرستان سنندج به اجرای طرح سرشاخه کاری درختان خشکیده در سطح باغات اشاره و خاطر نشان کرد: باید در بخش کشاورزی برای مقاوم سازی درختان در مقابل پدیده سرمازدگی و تگرگ  به سمت اصلاح ارقام و ارقام پیوندی مقاوم پیش رویم. (خبر گزاری تسنیم سه شنبه 25 آذر 1393 ساعت 56، 15. )

از دیرباز تاکنون در سراسر دنیا تلاشهای زیادی برای مقابله با این پدیده انجام شده است که مقابلۀ موثر با آن نیازمند مطالعه و شناخت مراکز رخداد تگرگ و عوامل به وجود آورنده و شرایط تکوین آن و تأثیر آنها در مقیاس های زمانی و مکانی معین است.

1-3- علت انتخاب و سوال تحقیق

شهرستان سنندج  یکی از مناطقی است که همه ساله در فصل بهار بارش تگرگ در آن رخ داده و صدمات زیادی را بخصوص در بخش کشاورزی به بار می آورد. در طول تاریخ  کشاورزان زیادی به دلیل خسارت های حاصله از وقوع بلایای طبیعی در کردستان  هم چون خشکسالی، سیل و تگرگ ،سرما،طوفان و غیره شغل خود را رها کرده و به شهرها مهاجرت کرده اند.هدف این پژوهش بررسی و تحلیل همدیدی در دوره­ی 1992 تا 2013 در شهرستان سنندج به منظور کاهش اثرات مخرب تگرگ بعنوان یکی از این پدیده بر بخش کشاورزی است و از این رو ضرورت مطالعۀ بیشتر آن احساس می شود.

سیستم ها و توده های هوایی که باعث رخداد تگرگ در این منطقه می شوند کدامند و منشأ آنها از چه مناطقی می باشد؟

برای پاسخ به این سوال، بررسی سینوپتیکی ترازهای مختلف جو، بررسی و تحلیل خواهد شد و در این راستا مشخص کردن روزهای تگرگ در  ایستگاه  سینوپتیک سنندج، تهیۀ نقشه های ترازهای مختلف جو و تحلیل آنها در جهت شناسایی سیستم ها و توده های هوایی که باعث رخداد پدیدۀ تگرگ در این منطقه می شوند، انجام خواهند شد.

1-4- کلیات منطقه

1-4-1- مشخصات کلی شهرستان سنندج

این شهرستان در­غرب کشور واقع شده که جزء استان کردستان و در بخش جنوبی آن قرار دارد و بین طول جغرافیایی 45 درجه و 30 دقیقه تا 47درجه و 30 دقیقه طول  شرقی، عرض جغرافیایی 34درجه  تا 35 درجه شمالی قرار گرفته است ، جمعیت این شهرستان در سال 1390، ۳۷۳،۹۸۷ نفر بوده است . شهرستان سنندج با وسعت 5023كیلومترمربع، 2/17 درصد از خاک استان را به خود اختصاص داده است .طیف ارتفاعی این شهرستان از 1192 مترتا بیش از 2931 متر از سطح دریا بوده  بر اساس مطالعات ارزیابی و منابع اراضی از سطح شهرستان 57/41 درصد اراضی كوهستانی، 16/24 درصد تپه­ها و 28/34 درصد بقیه را اراضی دشتی و سیلابی و … تشكیل می­دهند. از طرف غرب با شهرستان مریوان و سرو آباد  ، از شرق با شهرستان قروه ، از جنوب به شهرستان کامیاران و از شمال به شهرستان های دیوان دره و بیجار محدودشده است.با توجه به  شکل (2-1) طیف ارتفاعی آن از  1192 متر  الی 2931  متر از سطح دریا  می­باشد.

 

1-3-فرضیه های پژوهش… 4

1-4-اهداف پژوهش… 4

1-4-1-كاربردهای متصور از تحقیق.. 5

1-4-2-اهداف کاربردی پژوهش… 5

1-5-تعاریف و مفاهیم مربوط به پژوهش… 5

فصل دوم:دیدگاه های نظری پژوهش… 27

2-1-مقدمه. 28

2-2-هویت.. 29

2-2-1-هدف انسان از زندگی و ساختن.. 30

2-2-2-اصول انسان ساز و انسان اصول پرداز. 31

2-3-هویت بخشی به بافت های محله ها از دیدگاه نظریات مطرح شده 33

3-4-شکل گیری تفکر احیا و باززنده سازی.. 39

3-4-باززنده سازی محلات با پیشینه ی تاریخی.. 42

3-4-1-شناخت موقعیت ها 43

2-4-2-مراحل باز زنده سازی معماری.. 44

2-5-پیشینه تحقیق.. 50

فصل سوم: روش شناسی پژوهش و شناخت محدوده مورد بررسی.. 57

3-1- مقدمه. 58

3-2- روش تحقیق.. 58

3-2-1- ابزار اندازه گیری و چگونگی سنجش متغیرها در پرسش نامه. 60

3-2-2- پایایی و روایی ابزار اندازه گیری.. 60

3-2-3- جامعه آماری.. 61

3-2-4- تعیین حجم نمونه و روش نمونه گیری.. 61

3-2-5- محیط پژوهش… 62

3-2-6-روش تجزیه و تحلیل داده ها 62

3-2-7- تجزیه و تحلیل توصیفی داده ها 63

3-3- معرفی شاخص ها موثر در هویت بخشی کالبدی شهر بافت تاریخی شهر اردبیل. 63

3-4- بررسی و شناسایی محدوده مورد مطالعه. 65

3-4-1- تقسیمات سیاسی شهرستان اردبیل. 66

3-4-2- علل و عوامل پیدایش شهر اردبیل. 68

3-4-3- مطالعات کالبدی- فضایی.. 69

3-4-5- تعاملات بین بافت تاریخی و جدید شهر اردبیل. 70

3-4-5-1- تعاملات اجتماعی.. 70

3-4-5-2- تعاملات کالبدی و ساختاری.. 71

3-4-5-3- تعاملات فرهنگی.. 71

3-4-5-4- تعاملات اقتصادی.. 72

3-4-5-5- تعیین محدوده بافت با ارزش تاریخی.. 73

3-4-6- شناخت و معرفی ساختار قدیمی شهر تاریخی.. 75

3-4-7- بررسی جایگاه بافت تاریخی در سازمان فضایی و ساختار کالبدی شهر امروز. 76

3-4-8- شناخت و تحلیل دگرگونی ها و تحولات ناشی از ساختار کالبدی شهر. 77

3-4-9-  کیفیت محیط شامل سیما و منظر و شهری بافت تاریخی.. 77

3-4-10-  سیما ومنظر شهر. 78

3-4-10-1- راه یا مسیر. 78

3-4-10-2-  لبه. 85

3-4-10-3-  گره یا تقاطع. 85

3-4-10-4- نشانه ها 86

3-4-10-5- محله ها 86

3-4-10-6- مبلمان شهری.. 94

3-4-10-7-  فضاهای عمومی و کیفیت آن ها در شهر اردبیل. 94

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل نمونه مورد مطالعه. 112

4-1- مقدمه. 113

4-3-2-توزیع فراوانی ها براساس سن پاسخگویان.. 115

4-3-3-توزیع فراوانی ها براساس تحصیلات.. 116

4-3-4-توزیع فراوانی ها برحسب سابقه کار. 117

4-4-آمار استنباطی.. 118

4-4-1- بررسی گویه های سازنده متغیرها 119

4-4-2- آزمون فرضیه ها 126

4-4-2-1- نرمال بودن دادهها 128

4-5- جمع بندی و نتیجه گیری نهایی.. 138

فصل پنجم: جمع بندی، نتایج و دستاوردهای پژوهش… 140

5-1- مقدمه. 141

5-2- مختصری از فرآیند انجام پژوهش… 142

5-3- پیشنهادهای اساسی طرح بهسازی بافت کهن شهر اردبیل. 143

5-4- بحث و نتیجه گیری.. 148

5-5- دستاوردهای پایان نامه. 151

5-6- پیشنهادات پژوهشی و کاربردی.. 151

منابع. 153

 

 

 

 

فهرست نمودار

نمودار(3-1) : عوامل و معیارهای موثر در هویت کالبدی بخش تاریخی شهر اردبیل. 65

نمودار شماره(4-1). جنسیت فراوانی ها 115

نمودار (4-2) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سن. 116

نمودار (4-3) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تحصیلات.. 117

نمودار (4-4) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تحصیلات.. 118

 

فهرست جداول

جدول شماره (4-1) توزیع فراوانی بر حسب جنسیت.. 114

جدول (4-2) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سن. 115

جدول (4-3) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات.. 116

جدول (4-4) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سابقة کار. 117

جدول(4-5) درصد فراوانی هر یک از گویه های سازنده متغیر هویت شهری.. 119

جدول(4-6) درصد فراوانی هر یک از گویه های سازنده متغیر محلات قدیمی. 121

جدول(4-7) درصد فراوانی هر یک از گویه های سازنده متغیر فضاهای باز. 123

جدول(4-8) درصد فراوانی هر یک از گویه های سازنده متغیر میادین. 125

جدول 4-9 برآورد شاخصهای مرکزی و پراکندگی متغیرها 126

جدول 4-10-نتایج تست نرمال بودن توزیع متغیرها 129

جدول 4-11: ضریب پیرسون. 129

جدول4-12: تست دوربین واتسون. 130

جدول4-13: آماره های باقی مانده رگرسیون. 131

جدول4-14: برآورد خلاصه مدل رگرسیونی. 131

جدول4-15: ضرایب وزنی رگرسیونی. 132

جدول 4-16: ضریب پیرسون. 133

جدول 4-17: تست دوربین واتسون. 133

جدول 4-18:  آماره های باقی مانده رگرسیون. 134

جدول 4-19: برآورد خلاصه مدل رگرسیونی. 134

جدول 4-20:ضرایب وزنی رگرسیونی. 135

جدول 4-21: ضریب پیرسون. 135

جدول 4-22: تست دوربین واتسون. 136

جدول 4-23:  آماره های باقی مانده رگرسیون. 136

جدول 4-24: برآورد خلاصه مدل رگرسیونی. 137

جدول 4-25: ضرایب وزنی رگرسیونی. 137

 

فهرست نقشه ها

نقشه شماره(3-1)  : تقسیمات موقعیت کشوری و استانی شهرستان اردبیل. 67

نقشه (3-2): ارتباط اصلی محلات، زیر محلات و بازار قبل از. 74

نقشه (3-3): (خیابان شماره 5 – مدنی) نقشه هوایی سال 1359 . 80

نقشه (3-4): خیابان پیرزرگر. 81

نقشه (3-5): معبر اوچ تکان. 82

نقشه (3-6): معبر تاوا 83

نقشه (3-7): محدوده محلات شهر اردبیل. 88

نقشه (3-8): محل قبرستان ها، بازار، نارین قلعه و باغ ملی. 89

نقشه (3-9): راسته ها و سراهای بازار. 91

نقشه(3-10) 92

 

نقشه (3-11): بازار بزاز ها و زرگر ها 93

نقشه (3-12): قبرستان و محوطه اطراف جمعه مسجد 98

نقشه (3-13): پلان و مقطع جمعه مسجد 99

نقشه (3-14): نقشه عمومی ساختمان نهایی بقعه شیخ صفی الدین. 102

نقشه (3-15): نماهایی از مجموعه شیخ صفی. 103

نقشه (3-16): مسجد میرزا علی اکبر. 104

نقشه (3-17): امامزاده صالح. 105

نقشه (3-18):حمام حاج. 106

نقشه (3-19): حمام اوچ دکان. 106

نقشه (3-20): منزل آقای مناف زاده 109

نقشه (3-21): منزل آقای ابراهیمی. 111

 

فهرست شکل ها

شکل شماره(3-1) : نماهایی از شهر و بافت تاریخی شهر اردبیل………………………………………………… 75

شکل(3-2): معابر قدیمی در محلات تاریخی شهر اردبیل……………………………………………….  78

شکل(3-3): موقعیت مکانی ابنیه بار ارزش در بافت تاریخی…………………………………………….   96

شکل(3-4) : جمعه مسجد…………………………………………………………………………………… 97

شکل (3-5): مقبره شیخ صفی الدین………………………………………………………………………..  100

شکل (3-6): مقبره شیخ امین الدین جبراییل………………………………………………………………..  107

شکل (3-7):منزل آقای مناف زاده : حیاط شمالی وتزئینات آجری دیواره ای حیاط……………………..  110

شکل (3-8): نمای جنوبی ساختمان اصلی………………………………………………………………….   110

 

مقدمه

«هویت» در فضاهای شهری، یکی از مباحث مهم در برنامه ریزی شهری و شهرسازی می باشد. هویت شهرها فضایی برای رشد و توسعه (كمال) انسان بوده و به عنوان یكی از ضروریات اکثر شهرهای بی هویت امروزی می باشد.

آسیبی دیگری که شهرهای امروزی متحمل می شوند، روند رو به رشد شهرنشینی به همراه رشد فیزیكی سریع و ناهنجار سكونتگاه های شهری و همچنین گسترش ساخت و سازهای نامتناسب شهری می باشد که موجب آسیب بیشتر به بافت های فرسوده تاریخی، بی هویتی شهر و تأثیر منفی بر ساكنین شهر شده است. بنابراین؛ بهسازی و نوسازی (حفظ) بافت های تاریخی كه میراث ارزشمند تاریخی، فرهنگی، كالبدی و..؛ گذشتگان ما می باشد، به عنوان هویتی ضروری برای ادامه ی حیات شهرها مطرح می شود.

بافت های تاریخی که دارای ارزش کالبدی و فرهنگی می باشند می توانند بهترین نشانه ی هویت شهری باشند، که برای هویت دادن به شهر، بافت تاریخی نقش مؤثر و بارزی را ایفا می نماید و در عین حال حیات و رشد این بافت مانع از بی هویتی و فرسودگی شهر از درون شده و توسعه بی رویه آن را محدود می كند. اهمیت و ضرورت حفظ آثار كهن نه به عنوان پدیده های نمادین، بلكه به دلیل شناخت سیر تحول و تكامل تاریخ شهرسازی و تمدن شهرنشینی، حفظ هویت و اصالت شهری و تبیین حیات ، شهری بر اساس شواهد و مدارك علمی همواره مورد توجه بوده است (شعاعی و پوراحمد، 1384: 25).

الدورسی (1997-1931) معمار ایتالیایی از پیروان مکتب خردگرایی، معماری بناهای تاریخی را در بر گیرنده خاطرات، افکار و آثار نسل متعدد در گذشته می داند و نقش آن ها را در خلق هویت اساسی می داند.

شورای عالی معماری و شهرسازی ایران در تعریف بافت تاریخی شهری، بیان می کند که: «بافت تاریخی شهری به عرصه هایی از محدوده قانونی شهرها اطلاق می شود که به دلیل فرسودگی کالبدی و فیزیکی، عدم برخورداری مناسب از دسترسی سواره، تاسیسات، خدمات و زیر ساخت های شهری آسیب پذیر بوده و از ارزش مكانی، محیطی و اقتصادی نازلی برخوردارند» (شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، 1383: 2). هدف از بهسازی و نوسازی بافت های تاریخی شهری، حفاظت بافت تاریخی و بناهای فرهنگی و همچنین پاسخ به نیازهای شهری می باشد و موجب می گردد خرابی های گذشته و آسیب های وارد بر بنا ترمیم شده و عملكرد جدید متناسب با نیازهای زندگی روز شکل گیرد.

 

 

 

 

یک مطلب دیگر :

 

یک مطلب دیگر :

 

فصل اول: کلیات پژوهش

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1-بیان مساله پژوهش

جلوه های بارز هویت شهرهای تاریخی ایران دارای هویت کالبدی، عملکردی، تاریخی، فرهنگی، محیطی، طبیعی، دینی، انسانی، ملی و اجتماعی است. هویت کالبدی این شهرها را می توان در سادگی، فشردگی، وحدت کالبدی و عملکردی، محله بندی، درون گرایی، هماهنگی، پیوستگی و تسلسل، مفهوم و معنا دید. هویت و ایجاد هویت در شهرها از طریق نمادهای طبیعی و انسانی یکی از مباحث مهم در برنامه ریزی شهری و شهرسازی بوده و به عنوان یکی از ضروریات توسعه پایدار مطرح می شود. رشد سریع و ناهنجار مراکز شهری، افزایش جمعیت شهرها و نیز گسترش ساخت و سازهای نامتناسب شهری، موجب زیان بیشتر به بافت های تاریخی و بی هویتی شهر و تاثیر منفی بر ساکنان شهر می شود. لذا حفظ بافت تاریخی به عنوان هویتی ضروری برای ادامه ی حیات شهرها مطرح می گردد. اهمیت و ضرورت حفظ آثار کهن نه به عنوان پدیده های نمادین، بلکه به دلیل شناخت سیر تحول و تکامل تاریخ شهرسازی و تمدن شهرنشینی، حفظ هویت و اصالت شهری و تبیین حیات شهری بر اساس شواهد و مدارک علمی همواره مورد توجه بوده است (نوری نژاد، 1391: 32).

هویت کالبدی به معنای صفات و خصوصیاتی است که جسم شهر را از غیر متمایز کرده و شباهتش را با خودی آشکار می کند. این صفات به صورتی باشند که جسم شهر، در عین حفظ تداوم زمانی، در حال تحول و تکامل نیز باشد و در نهایت به پیدایش یک کل منجر شود. هویت کالبدی از لحاظ مفهومی مترادف با اصطلاحات «شخصیت» و «حس مکان» است.

معیارهای ارزیابی هویت کالبدی به شرح زیر است:

– تمایز/تشابه، به معنای تمایز از غیر و تشابه با خودی

– تداوم/ تحول، به معنی پیوند با گذشته و عدم انقطاع (تداوم معنی و ارزش های خودی) در عین نوآوری و خلاقیت با توجه به شرایط زمانه (خود ماندن ولی همان نماندن)

– وحدت/ کثرت، به معنی پیوند بین اجزای متفاوت، ناهمگون و حتی متضاد، به گونه ای که در کنار هم یک کل را به وجود بیاورند. نظریه های زمینه گرایی و منطقه گرایی پایه نظری تفسیر و تشریح معیارهای فوق در حوزه های معماری و طراحی شهری هستند (میرمقتدایی، 1383: 2).

هویت مقوله ای هنجاری و ارزشی است که لازمه ی بحث در خصوص آن ارزش گذاری و موضع گیری هنجاری است. در بسیاری از متون تخصصی و پژوهش ها، مطالعه ی هویت در محیط مصنوع با توجه به نظریه های ادراک محیط و علوم رفتاری انجام شده است. در این پژوهش ها، هویت به معنی احساس تعلق و «این همانی» با محیط در نظر گرفته شده و معیارهایی مانند احساس امنیت، خاطره انگیزی، حس معلق و وابستگی به منظور ارزیابی هویت تدوین شده و به کار رفته اند (دانشپور، 1380).

در پژوهش حاضر قصد داریم عوامل تاثیرگذار بر هویت کالبدی بافت تاریخی شهر اردبیل را مورد بررسی قرار دهیم. با وجود اینکه بناهای تاریخی شهر اردبیل تا حدودی بررسی و معرفی شده، ولی ساختار کالبدی این شهر تاکنون کمتر شناخته شده است. این مسئله در خصوص اغلب شهرهای ما مصداق دارد، بطوریکه هنوز تاریخ شهرسازی جامعی در مورد شهرهای ایران وجود ندارد.

اردبیل از شهرستان های شمال غربی کشور است و از سه بخش مرکزی (اردبیل)، هیر و سرعین و یازده دهستان تشکیل شده است. از بناهای تاریخی این شهرستان می توان به دهکده آتشگاه، مسجد جمعه اردبیل، مقبره شیخ امین الدین جبرئیل، بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی، پیکره سنگی بابا داوود عنبران و بازار تاریخی اردبیل اشاره کرد. در این پژوهش به منظور بررسی های کالبدی، ابتدا شناخت عناصر ساختار اصلی شهر اردبیل صورت می گیرد، منظور از ساختار اصلی، مجموعه پیوسته ای است مرکب از عناصر اصلی و فعالیت های اصلی شهر که فضاهای شهری آن یعنی میدان ها و خیابان ها را تشکیل می دهد. این عناصر در گروه عناصر طبیعی و عناصر مصنوع طبقه بندی می شوند. عناصر طبیعی عبارتند از ناهمواری ها، رودخانه، پوشش گیاهی و عناصر مصنوع عبارتند از ابنیه و مراکز فعالیتی، فضای سبز و باز شهری، شبکه راه ها. در ویژگی های عملکردی و فعالیت ها علاوه بر شناخت کارکردهای مختلف شهری عناصر، ابعاد اجتماعی- فرهنگی و ابعاد اقتصادی فعالیت ها نیز مورد بررسی قرار می گیرند. در بررسی ویژگی های بصری، نشانه های شهری و شبکه نمادین شهر نیز مطالعه خواهند شد.

 

1-2-سوالات پژوهش

سوالات مطرح در این پژوهش به قرار زیر است:

– وجود فضاهای باز در بافت تاریخی شهر اردبیل تا چه اندازه بر هویت کالبدی این شهر تاثیر گذار است؟

– آیا وجود محلات با قدمت زیاد در بافت تاریخی شهر اردبیل موجب هویت بخشی این شهر شده است؟

– آیا وجود میادین قدیمی در بافت تاریخی شهر اردبیل تاثیر زیادی بر هویت کالبدی شهر داشته است؟

– چگونه می توان محلات تاریخی شهر اردبیل را به فضای شهری با هویتی تبدیل کنیم؟

1-3-فرضیه های پژوهش

– وجود محلات با قدمت زیاد در بافت تاریخی شهر اردبیل موجب هویت بخشی به این شهر شده است.

– وجود فضاهای باز در بافت تاریخی شهر اردبیل تاثیر زیادی بر هویت کالبدی شهر داشته است.

– وجود میادین قدیمی در بافت تاریخی شهر اردبیل تاثیر مهمی بر هویت کالبدی شهر داشته است.

1-4-اهداف پژوهش

از نظر طبقه بندی بر مبنای هدف[1]، این پژوهش کاربردی[2] است که پیامد آن به دست آوردن نتایج کاربردی در زمینه ی عوامل موثر بر هویت کالبدی بافت تاریخی شهر اردبیل می باشد. اهداف تحقیق حاضر با توجه به بیان مسئله، به شرح زیر می باشد:

– شناسایی عوامل تاثیرگذار بر هویت کالبدی بافت تاریخی شهر اردبیل

– بررسی و شناخت ساختار کالبدی شهر اردبیل و سلسله مراتب کالبدی و فضایی و اجزای هویتی این شهر

–  ارائه ی راهبردهایی در جهت با هویت نمودن بافت های قدیمی و تاریخی شهر اردبیل

1-4-1-كاربردهای متصور از تحقیق

از جمله کاربردهای متصور از این تحقیق می توان به ارائه راهکارهایی به منظور بهره گیری از امکانات بالقوه شهری که در بافت های تاریخی شهر اردبیل رها شده اند و مداخله در بافت های تاریخی به منظور بهسازی، مقاوم سازی و استحکام بخشی این بناها اشاره کرد.

1-4-2-اهداف کاربردی پژوهش

این پژوهش می­تواند توسط برنامه­ریزان شهری، شهرداری و مهندسین شهرسازی و کلیه محققان و پژوهشگران و دنشجویانی که در زمینه مشغول تحقیق و پژوهش می باشند؛ مورد استفاده قرار گیرد.

1-5-تعاریف و مفاهیم مربوط به پژوهش

2-1-ژئوپلیتیک                                                                                                              12

2-1-1- رویكرد ژئوپلیتیك در دوران نوین (ژئوپلیتیك پست مدرن)                             12

2-1-2-ژئوپلیتیک جهان اسلام                                                                           13

2-1-3-رابطه دین و ژئوپلیتیک                                                                                                      15

2-1-4- ژئوپولیتیک مقاومت در برابر ساختار غرب محور                                                            16

2-2- مفهوم ژئوکالچر                                                                                     17

2-2-1- پیدایش و تعریف                                                                                 19

2-2-2- نظام ژئوکالچر محلی و جهانی                                                                 19

2-2-2-1-كاربرد جهانی                                                                                            20

2-2-2-2-كاربرد منطقه ای                                                                               21

2-2-2-3-كاربرد محلی و ملی                                                                           22

2-2-3- ارتباط ژئوکالچر با برخی مفاهیم جغرافیای سیاسی                                                       22

2-2-3-1- ژئوکالچر و هویت ملی                                                                       22

2-2-3-2- ژئوکالچر و علت وجودی کشورها                                                                24

2-2-3-3- ژئوکالچر و منافع ملی کشورها                                                                25

2-2-4 نظریه­های مبتنی بر نقش عوامل فرهنگی در نظام جهانی                                     26

2-2-4-1- نظریه مارتین گلاسنر                                                                                  26

2-2-4- 2-نظریه ساموئل هانتینگنون                                                                    26

2-2-4-3- نظریه نایخت­من                                                                               28

2-2-4-4- نظریه فوکویاما (تئوری ژئوپلیتیک پایان تاریخ)                                                  29

2-2-4-4-1-شیعه به روایت فوکویاما                                                                   30

2-2-4- 5-نظریه مانوئل کاستلز (جامعه‌ی شبکه‌ای)                                                      32

2-2-4-6-والرشتاین و تئوری ژئوکالچر                                                                 33

 

فصل سوم: مواد و روش ها

3-1-متغیرها                                                                                               36

3-1-1- متغیر مستقل                                                                                      36

3-1-1-1-ایثار و شهادت                                                                                 36

3-1-1-1-1-شهادت                                                                                       36

3-1-1-1-2-فرهنگ ایثار و شهادت                                                                                        39

3-1-1-1-3- آثار فرهنگ شهادت طلبی                                                                                    40

3-1-1-1-4-راه­های دستیابی به فرهنگ شهادت طلبی                                                 40

3-1-1-1-5-آسیب­های تهدیدکننده فرهنگ ایثار و شهادت                                                      41

3-1-1-1-6-عوامل مؤثر بر پدیدآیی و گسترش فرهنگ ایثار و شهادت                             41

3-1-1-1-7-آثار وپیامدهای فرهنگی فرهنگ ایثار وشهادت                                       42

3-1-1-1-8-نقش دفاع مقدس درگسترش فرهنگ ایثار و شهادت                                      43

3-1-1-1-8-فرصت‌ها و ظرفیت‌های دفاع مقدس در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت                   43

3-1-1-1-9-ضرورت بهره گیری از تجارب رزمندگان اسلام از منظر فرهنگ ایثار وشهادت                  43

3-1-1-1-10-موانع بازشناسی فرهنگ ایثار و شهادت                                               45

3-1-1-1-11-عوامل مؤثر بر پدیدآیی و گسترش فرهنگ ایثار و شهادت                            44

3-1-1-1-12-فلسفه ایثار و شهادت                                                                      45

3-1-2- متغیر وابسته                                                                                     46

3-1-2-1-ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران                                                                46

3-1-2-1-1- جمهوری اسلامی ایران                                                                   49

3-1-2-1-2- محدوده جغرافیایی                                                                         49

 

3-1-2-1-3- جمعیت                                                                         51

3-1-2-1-4-منابع                                                                             53

3-1-2-1-4-1-منابع صنایع و معادن                                                                 53

3-1-2-1-4-2-منابع طبیعی                                                                 53

3-1-2-1-5-اهداف استراتژیکی                                                             53

3-1-2-1-6-هویت آریایی                                                                    55

3-1-2-1-7- تاریخ                                                                           56

3-1-2-1-8- سنن، آداب و رسوم                                                           58

3-1-2-1-9- مذهب شیعه                                                                    59

3-1-2-1-10- اعتقاد به انتصاب ولایت(علی(ع)) عنوان امام و متعاقبا لزوم ولی فقیه              59

3-1-2-1-11- اعتقاد به ظهور منجی عادل                                                        60

3-2- روش تحقیق                                                                             62

3-2-1- روش گردآوری داده­ها                                                             62

3-2-2- روش تجزیه و تحلیل داده­ها                                                         62

 

 

 

فصل چهارم: یافته های تحقیق

4-1-تحولات مبتنی بر بهره­گیری از قدرت ژئوکالچر در خاورمیانه                            64

4-1-1- ژئوپلیتیک شیعه                                                                     64

4-1-2- تلاش برای ایجاد کردستان بزرگ                                                        65

4-1-3- دولت اسلامی عراق و شام(داعش)                                                        67

4-2-تحلیل ژئوكالچر جمهوری اسلامی ایران                                                          67

4-2-1-جایگاه ژئوكالچر در استراتژی جمهوری اسلامی ایران                                      69

4-3-ظهور اسلام‌گرایی و تحولات ژئوکالچر در ساختار نظام بین‌الملل                        70

4-4-صدور انقلاب و گسترش دگرگونی‌های ژئوپلیتیک ـ ژئوکالچر                              71

4-5-جایگاه ایثار و شهادت در ژئوکالچر ج.ا.ا                                                           73

4-5-1-جایگاه بکاء و عزاداری در ژئوکالچر ج.ا.ا                                               76

4-5-2- تاریخچه عزاداری در ژئوکالچر شیعه                                                                77

4-5-3- آغاز عزاداری امام حسین(ع)                                                                  78

4-5-4- تحلیل قیام عاشورا                                                                               81

4-5-5- جایگاه ایثار و شهادت در متون اسلامی                                                                83

4-5-5-1-قرآن کریم                                                                                      84

4-5-5-2-نهج­البلاغه                                                                                      84

4-5-5-3- صحیفه سجادیه                                                                                85

4-5-5-4- احادیث                                                                                         86

4-5-6-  عوامل تأثیرگذار بر ماندگاری نهضت خونین کربلا                                         87

4-5-6-1- نقش امامان شیعه(ع)                                                                         87

4-5-6-2- نقش علمای بزرگ دینی در طول تاریخ                                                 88

4-5-6-3- نقش انقلاب اسلامی                                                                           88

4-5-7-نقش جنگ تحمیلی و دفاع مقدس  بر  ایثار و شهادت                                      90

4-5-8-نقش مقام معظم رهبری در توسعه ایثار و شهادت در ژئوکالچر ایران                               91

4-5-9-چشم انداز توسعه ایثار و شهادت در ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران                          93

5-5-10-موثرترین راهكارهای ترویج ژئوکالچر ایثار و شهادت درجامعه                                   95

فصل پنجم: ارزیابی فرضیه ها و نتیجه گیری

مقدمه                                                                                                        98

5-1- ارزیابی فرضیه اول                                                                                          99

یک مطلب دیگر :

 

یک مطلب دیگر :

5-2- ارزیابی فرضیه دوم                                                                                          100

نتیجه گیری                                                                                                 101

منابع                                                                                                        102

 

 

 

 

 

 

فهرست نقشه ها                                                                                                     صفحه

نقشه 2-1: تمدن های مورد نظر هانتینگتون                                                                    27

نقشه 2-2 : ایران و سایر مناطق در تئوری ژئوکالچر والرشتاین                                         34

نقشه 3-1 : کشورهای همجوار ایران                                                                     51

فهرست نمودار ها                                                                                                  صفحه

 

نمودار1-3درصدجمعیت ساکن،روستایی و شهری بر اساس آمار و سرشماری عمومی 1390           52

 

 

 

چکیده

 

ایثار و شهادت ، مفاهیمی ارزشمند در همه ی جوامع بشری هستند . همه ی ملّت ها به فداكاران ، جانبازان و سلحشوران خود به دیده احترام می نگرند ؛ لیكن شیوه های این تقدسگرایی و احترام متفاوت است . درآموزه های اسلامی ، جوهره فرهنگ ایثار و شهادت از خودگذشتگی ، اخلاص و آزادمنشی هوشمندانه و هدفمند است.ترویج و اشاعه ی فرهنگ ایثارو شهادت ، آثار بسیار مثبت اخلاقی ،اعتقادی ، سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی را در بردارد .

با توجه به گستره ی فرهنگ جهاد و شهادت در تاریخ ملت ایران و تجلی درخشان آن پس از پیروزی انقلاب اسلامی در قالب دفاع مقدس،این مولفه جایگاهی رفیع در ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران دارد. لذا نگارنده در این پایان نامه به ماهیت تحقیق با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به شیوه کتابخانه ای به گردآوری اطلاعات پرداخته و ضمن تجزیه و تحلیل جهت پاسخ گویی به سوال ذیل برآمده است: ایثاروشهادت چه تاثیری بر ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران دارد؟به منظور پاسخ به سوال فوق، دو فرضیه زیر مورد ارزیابی قرار گرفته اند:

-فرهنگ ایثار و شهادت می تواند موجب توسعه ژئوکالچر شیعه گردد.

-فرهنگ ایثار و شهادت در پیشبرد اهداف و تحقق استراتژیک جمهوری اسلامی میتواند موثر باشد.

اهداف این تحقیق عبارتند از:

تحلیل پیامدهای معنوی ایثار و شهادت در توسعه جامعه اسلامی

تحلیل تاثیرفرهنگ ایثار شهادت در ژئوکالچرشیعه

ارائه استراتژی مناسب جهت تقویت ماندگاری ایثار شهادت

واژگان کلیدی:ژئوکالچر،ایثار،شهادت،ایران،شیعه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول کلیات تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-6-محدودیت های تحقیق                                                                                                                 5

1-7- سازماندهی پژوهش                                                                                                                  5

1-8-پیشینه تحقیق                                                                                                                          5

1-9-مفاهیم و واژه ها                                                                                                                      8

 

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق

2-1-ژئوپلیتیک                                                                                                              12

2-1-1- رویكرد ژئوپلیتیك در دوران نوین (ژئوپلیتیك پست مدرن)                             12

2-1-2-ژئوپلیتیک جهان اسلام                                                                           13

2-1-3-رابطه دین و ژئوپلیتیک                                                                                                      15

2-1-4- ژئوپولیتیک مقاومت در برابر ساختار غرب محور                                                            16

2-2- مفهوم ژئوکالچر                                                                                     17

2-2-1- پیدایش و تعریف                                                                                 19

2-2-2- نظام ژئوکالچر محلی و جهانی                                                                 19

2-2-2-1-كاربرد جهانی                                                                                            20

2-2-2-2-كاربرد منطقه ای                                                                               21

2-2-2-3-كاربرد محلی و ملی                                                                           22

2-2-3- ارتباط ژئوکالچر با برخی مفاهیم جغرافیای سیاسی                                                       22

2-2-3-1- ژئوکالچر و هویت ملی                                                                       22

2-2-3-2- ژئوکالچر و علت وجودی کشورها                                                                24

2-2-3-3- ژئوکالچر و منافع ملی کشورها                                                                25

2-2-4 نظریه­های مبتنی بر نقش عوامل فرهنگی در نظام جهانی                                     26

2-2-4-1- نظریه مارتین گلاسنر                                                                                  26

2-2-4- 2-نظریه ساموئل هانتینگنون                                                                    26

2-2-4-3- نظریه نایخت­من                                                                               28

2-2-4-4- نظریه فوکویاما (تئوری ژئوپلیتیک پایان تاریخ)                                                  29

2-2-4-4-1-شیعه به روایت فوکویاما                                                                   30

2-2-4- 5-نظریه مانوئل کاستلز (جامعه‌ی شبکه‌ای)                                                      32

2-2-4-6-والرشتاین و تئوری ژئوکالچر                                                                 33

 

فصل سوم: مواد و روش ها

3-1-متغیرها                                                                                               36

3-1-1- متغیر مستقل                                                                                      36

3-1-1-1-ایثار و شهادت                                                                                 36

3-1-1-1-1-شهادت                                                                                       36

3-1-1-1-2-فرهنگ ایثار و شهادت                                                                                        39

3-1-1-1-3- آثار فرهنگ شهادت طلبی                                                                                    40

3-1-1-1-4-راه­های دستیابی به فرهنگ شهادت طلبی                                                 40

3-1-1-1-5-آسیب­های تهدیدکننده فرهنگ ایثار و شهادت                                                      41

3-1-1-1-6-عوامل مؤثر بر پدیدآیی و گسترش فرهنگ ایثار و شهادت                             41

3-1-1-1-7-آثار وپیامدهای فرهنگی فرهنگ ایثار وشهادت                                       42

3-1-1-1-8-نقش دفاع مقدس درگسترش فرهنگ ایثار و شهادت                                      43

3-1-1-1-8-فرصت‌ها و ظرفیت‌های دفاع مقدس در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت                   43

3-1-1-1-9-ضرورت بهره گیری از تجارب رزمندگان اسلام از منظر فرهنگ ایثار وشهادت                  43

3-1-1-1-10-موانع بازشناسی فرهنگ ایثار و شهادت                                               45

3-1-1-1-11-عوامل مؤثر بر پدیدآیی و گسترش فرهنگ ایثار و شهادت                            44

3-1-1-1-12-فلسفه ایثار و شهادت                                                                      45

3-1-2- متغیر وابسته                                                                                     46

3-1-2-1-ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران                                                                46

3-1-2-1-1- جمهوری اسلامی ایران                                                                   49

3-1-2-1-2- محدوده جغرافیایی                                                                         49

 

3-1-2-1-3- جمعیت                                                                         51

3-1-2-1-4-منابع                                                                             53

3-1-2-1-4-1-منابع صنایع و معادن                                                                 53

3-1-2-1-4-2-منابع طبیعی                                                                 53

3-1-2-1-5-اهداف استراتژیکی                                                             53

3-1-2-1-6-هویت آریایی                                                                    55

3-1-2-1-7- تاریخ                                                                           56

3-1-2-1-8- سنن، آداب و رسوم                                                           58

3-1-2-1-9- مذهب شیعه                                                                    59

3-1-2-1-10- اعتقاد به انتصاب ولایت(علی(ع)) عنوان امام و متعاقبا لزوم ولی فقیه              59

3-1-2-1-11- اعتقاد به ظهور منجی عادل                                                        60

3-2- روش تحقیق                                                                             62

3-2-1- روش گردآوری داده­ها                                                             62

3-2-2- روش تجزیه و تحلیل داده­ها                                                         62

 

 

 

فصل چهارم: یافته های تحقیق

4-1-تحولات مبتنی بر بهره­گیری از قدرت ژئوکالچر در خاورمیانه                            64

4-1-1- ژئوپلیتیک شیعه                                                                     64

4-1-2- تلاش برای ایجاد کردستان بزرگ                                                        65

4-1-3- دولت اسلامی عراق و شام(داعش)                                                        67

4-2-تحلیل ژئوكالچر جمهوری اسلامی ایران                                                          67

4-2-1-جایگاه ژئوكالچر در استراتژی جمهوری اسلامی ایران                                      69

4-3-ظهور اسلام‌گرایی و تحولات ژئوکالچر در ساختار نظام بین‌الملل                        70

4-4-صدور انقلاب و گسترش دگرگونی‌های ژئوپلیتیک ـ ژئوکالچر                              71

4-5-جایگاه ایثار و شهادت در ژئوکالچر ج.ا.ا                                                           73

4-5-1-جایگاه بکاء و عزاداری در ژئوکالچر ج.ا.ا                                               76

4-5-2- تاریخچه عزاداری در ژئوکالچر شیعه                                                                77

4-5-3- آغاز عزاداری امام حسین(ع)                                                                  78

4-5-4- تحلیل قیام عاشورا                                                                               81

4-5-5- جایگاه ایثار و شهادت در متون اسلامی                                                                83

4-5-5-1-قرآن کریم                                                                                      84

4-5-5-2-نهج­البلاغه                                                                                      84

4-5-5-3- صحیفه سجادیه                                                                                85

4-5-5-4- احادیث                                                                                         86

4-5-6-  عوامل تأثیرگذار بر ماندگاری نهضت خونین کربلا                                         87

4-5-6-1- نقش امامان شیعه(ع)                                                                         87

4-5-6-2- نقش علمای بزرگ دینی در طول تاریخ                                                 88

4-5-6-3- نقش انقلاب اسلامی                                                                           88

4-5-7-نقش جنگ تحمیلی و دفاع مقدس  بر  ایثار و شهادت                                      90

4-5-8-نقش مقام معظم رهبری در توسعه ایثار و شهادت در ژئوکالچر ایران                               91

4-5-9-چشم انداز توسعه ایثار و شهادت در ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران                          93

5-5-10-موثرترین راهكارهای ترویج ژئوکالچر ایثار و شهادت درجامعه                                   95

فصل پنجم: ارزیابی فرضیه ها و نتیجه گیری

مقدمه                                                                                                        98

5-1- ارزیابی فرضیه اول                                                                                          99

یک مطلب دیگر :

 

یک مطلب دیگر :

5-2- ارزیابی فرضیه دوم                                                                                          100

نتیجه گیری                                                                                                 101

منابع                                                                                                        102

 

 

 

 

 

 

فهرست نقشه ها                                                                                                     صفحه

نقشه 2-1: تمدن های مورد نظر هانتینگتون                                                                    27

نقشه 2-2 : ایران و سایر مناطق در تئوری ژئوکالچر والرشتاین                                         34

نقشه 3-1 : کشورهای همجوار ایران                                                                     51

فهرست نمودار ها                                                                                                  صفحه

 

نمودار1-3درصدجمعیت ساکن،روستایی و شهری بر اساس آمار و سرشماری عمومی 1390           52

 

 

 

چکیده

 

ایثار و شهادت ، مفاهیمی ارزشمند در همه ی جوامع بشری هستند . همه ی ملّت ها به فداكاران ، جانبازان و سلحشوران خود به دیده احترام می نگرند ؛ لیكن شیوه های این تقدسگرایی و احترام متفاوت است . درآموزه های اسلامی ، جوهره فرهنگ ایثار و شهادت از خودگذشتگی ، اخلاص و آزادمنشی هوشمندانه و هدفمند است.ترویج و اشاعه ی فرهنگ ایثارو شهادت ، آثار بسیار مثبت اخلاقی ،اعتقادی ، سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی را در بردارد .

با توجه به گستره ی فرهنگ جهاد و شهادت در تاریخ ملت ایران و تجلی درخشان آن پس از پیروزی انقلاب اسلامی در قالب دفاع مقدس،این مولفه جایگاهی رفیع در ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران دارد. لذا نگارنده در این پایان نامه به ماهیت تحقیق با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به شیوه کتابخانه ای به گردآوری اطلاعات پرداخته و ضمن تجزیه و تحلیل جهت پاسخ گویی به سوال ذیل برآمده است: ایثاروشهادت چه تاثیری بر ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران دارد؟به منظور پاسخ به سوال فوق، دو فرضیه زیر مورد ارزیابی قرار گرفته اند:

-فرهنگ ایثار و شهادت می تواند موجب توسعه ژئوکالچر شیعه گردد.

-فرهنگ ایثار و شهادت در پیشبرد اهداف و تحقق استراتژیک جمهوری اسلامی میتواند موثر باشد.

اهداف این تحقیق عبارتند از:

تحلیل پیامدهای معنوی ایثار و شهادت در توسعه جامعه اسلامی

تحلیل تاثیرفرهنگ ایثار شهادت در ژئوکالچرشیعه

ارائه استراتژی مناسب جهت تقویت ماندگاری ایثار شهادت

واژگان کلیدی:ژئوکالچر،ایثار،شهادت،ایران،شیعه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول کلیات تحقیق