1-6-7- تعریف مفهومی نگرش دانش‌آموز نسبت به مدرسه 12

1-6-8- تعریف عملیاتی نگرش دانش‌آموز نسبت به مدرسه 13

فصل دوم:پیشینه پژوهشی 14

2-1- پیشینه نظری 15

2-1-1- مقدمه 15

2-1-2- انگیزش 15

2-1-2- 1- تاریخچه نظریه‌پردازی در مورد انگیزش 15

2-1-2-2- تعریف انگیزش 16

2-1-2-3- شاخص‌های انگیزش 16

2-1-2- 4- دیدگاه‌های نظری در مورد انگیزش 18

2-1-2-4-1 دیدگاه رفتاری 18

2-1-2-4-2- دیدگاه انسان گرایانه 18

2-1-2-4-3- دیدگاه شناختی 19

2-1-2-4-4-  دیدگاه فرهنگی – اجتماعی 19

2-1-2- 5-  نقش انگیزش در یادگیری 20

2-1-2- 6- انگیزش تحصیلی 21

2-1-2-6-1-  نظریه خود ـ تعیینی 22

2-1-6- 2- عوامل مؤثر بر انگیزش تحصیلی 23

2-1-6-2-1-  عوامل آموزشگاهی و مدرسه‌ای 23

2-1-6-2-1-1- اثرات معلم و کلاس درس 24

2-1-6-2-1-2- جو مدرسه 24

2-1-6-2-1-3- سازگاری با مدرسه 25

2-1-6-2- 2-  عوامل خانوادگی 25

2-1-6-2-3-1-نقش محیط خانه 26

2-1-6-2-3-2- وضعیت اجتماعی- اقتصادی خانواده 26

2-1-6-2-3-3- سبکهای تربیتی والدین 27

2-1-6-2- 3- عوامل اجتماعی 27

2-1-6-2-3-1- اثر همسالان بر انگیزش تحصیلی 28

2-1-6-2-3-2- هنجارها، ارزش ها و باورهای مشترک 28

2-1-3- مفهوم تاب‌آوری 29

2-1-3-1- تاریخچه نظریه‌پردازی در مورد تاب‌آوری 31

2-1-3-2- رویکردهای نظری مرتبط با تاب‌آوری 32

2-1-3-2-1- نظریه بالبی و سبک دلبستگی 32

2-1-3-2-2- رویکرد آدلر به تاب‌آوری 33

2-1-3-2-3- رویکرد شناختی – اجتماعی بندورا درباره تاب‌آوری 34

2-1-3-2-4- نگاه سلیگمن به تاب‌آوری 34

2-1-3-2-5-رویکرد فرانکل به تاب‌آوری 35

2-1-3-3- انواع تاب‌آوری 37

2-1-3-3-1- تاب‌آوری عمومی 37

2-1-3-3-2- تاب‌آوری حقیقی 37

2-1-3-3-3- تاب‌آوری تلقیحی 37

2-1-3-4- ویژگی‌های افراد تاب آور 38

2-1-3-5- اصول تاب‌آوری 39

2-1-3-6- مراحل حصول تاب‌آوری 39

2-1-3-7- راهبردهای تقویت و پرورش تاب‌آوری 40

2-1-3-8- راهبردهای ایجاد و تقویت تاب‌آوری در مدارس 41

2-1-4- سبک‌های والد گری یا شیوه‌های فرزند پروری 42

2-1-4-1-  تاریخچه والدگری 44

2-1-4-2- نظریه دایانا بامریند 45

2-1-4-3- انواع سبک‌های والد گری 46

2-1-4-3-1- سبک والدگری مقتدرانه 46

2-1-4-3-2- سبک والد گری مستبدانه 47

2-1-4-3-3- سبک والد گری سهل وگیرانه 47

2-1-4-3-4- سبک والدگری مسامحه کارانه 48

2-1-4-4- مناسب‌ترین سبک والد گری 48

2-1-4-5- عوامل تأثیرگذار بر سبک‌های والد گری 49

2-1-4-6- ابعاد سبک‌های والد گری 51

2-1-4-6-1- پاسخ‌دهی والدین (گرم بودن) 51

2-1-4-6-2- توقع و انتظارات والدین (کنترل) 52

2-1-4-6-3- بعد تعهد والدین (مشارکت و دخیل شدن): 53

2-1-4-7- پیامدهای سبک‌های والدگری 54

2-1-4-7-1- پیامدهای سبک والد گری مقتدرانه 54

2-1-4-7-2- پیامدهای سبک والدگری مستبدانه 54

2-1-4-7-3- پیامدهای سبک والد گری سهل گیرانه 55

2-1-5- نگرش 55

2-1-5-1- ویژگی‌ها و ابعاد نگرش 56

 

2-1-5-2- چگونگی شکل‌گیری نگرش‌ها 56

2-1-5-3- شرایط یادگیری نگرش‌ها 58

2-1-5-3-1- شرایط درونی 58

2-1-5-3-2- شرایط بیرونی 58

2-1-5-4- الگوهای تغییر نگرش 59

2-1-5-4-1- الگوهای یادگیری 59

2-1-5-4-1-1-. نظریه محرک و پاسخ 59

2-1-5-4-1-1-1- نظریه هاولند 59

2-1-5-4-1-2- نظریه مشوق‌ها و تعارض‌ها 60

1-2-5-4-2- الگوهای شناختی 61

1-2-5-4-2-1- نظریه تعادل 61

1-2-5-4-2-2- نظریه توافق 61

1-2-5-4-2-3- نظریه همسازی شناختی 61

1-2-5-4-2-4- نظریه قضاوت اجتماعی 61

1-2-5-4-2-5- نظریه کارکردی 62

1-2-5-5- نگرش در حیطه تحصیلی 63

2-1-5-6- مؤلفه‌های نگرش نسبت به مدرسه 64

2-1-5-6-1- نگرش نسبت به مدرسه 64

2-1-5-6-2- نگرش نسبت به معلمان و کلاس‌ها 64

2-1-5-6-3- ادراک خود تحصیلی 64

1-2-5-6-4- ارزش‌گذاری هدف 65

2-1-5-6-5- انگیزش / خود نظم دهی 65

2-2- پیشینه پژوهشی 66

2-2-1- پژوهش‌های داخلی 66

2-2-2- پژوهش‌های خارجی 69

2-3- جمع‌بندی 70

فصل سوم: روش تحقیق 72

3-1- مقدمه 73

3-2- روش پژوهش 73

3-3- جامعه آماری 73

3-4- نمونه و روش نمونه‌گیری 73

3-5- ابزار پژوهش 73

3-5-1- پرسشنامه انگیزش تحصیلی ASM 74

3-5-1-1- روایی و پایایی پرسشنامه انگیزش تحصیلی ASM 74

3-5-2- پرسش‌نامه تاب آوری کونور و دیویدسون 74

3-5-2-1- روایی و پایایی پرسش‌نامه تاب آوری کونور و دیویدسون 74

3-5-3- پرسشنامه سبک‌های فرزند پروری بامریند 75

3-5-3-1- روایی و پایایی پرسشنامه سبک‌های فرزند پروری بامریند 75

3-5-4- پرسشنامه نگرش نسبت به مدرسه SAAS-R 76

3-5-4-1- روایی و پایایی پرسشنامه نگرش نسبت به مدرسه SAAS-R 76

3-6- فرایند اجرای پژوهش 76

3-7- روش تجزیه‌وتحلیل 77

فصل چهارم :   تجزیه و تحلیل داده‌ها 78

4-1- مقدمه 79

4-2- توصیف داده‌ها 79

4-2-1- توصیف کمی متغیرها 79

یک مطلب دیگر :

4-3- آزمون فرضیه‌ها 81

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری 90

5-1- مقدمه 91

5-2- بحث و نتیجه گیری 91

5-3- محدودیت‌های پژوهش 97

5-4- پیشنهادات 97

5-4-1- پیشنهادات کاربردی 97

5-4-2- پیشنهادات پژوهشی 98

منابع و مأخذ 99

پیوست 109

چکیده انگلیسی…………………………………115

چکیده

پژوهش حاضر با هدف پیش بینی انگیزش تحصیلی بر پایه تاب آوری ، سبک های والدگری و نگرش دانش آموز نسبت به مدرسه در دانش آموزان دختر پایه اول متوسطه شهر مهریز انجام شد . روش تحقیق در این طرح همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان دختر پایه اول متوسطه شهر مهریز در سال تحصیلی 94-93 و مادرانشان که در مجموع 261 نفر بودند و روش نمونه گیری به دلیل پراگندگی جامعه مورد مطالعه تصادفی خوشه ای چند مرحله ای بود و حجم آن نیز به روش کوکران محاسبه گردید بنابراین 156 دانش آموز دختر و 156 نفر از مادران آنها نمونه پژوهش را تشکیل دادند . ابتدا دانش آموزان سه پرسشنامه انگیزش تحصیلی والرند (AMS ) ، تاب آوری کونور و دیویدسون CD-RIS و نگرش نسبت به مدرسه SAAS-R را تکمیل نمودند . سپس مادران آنها پرسشنامه سبک های فرزندپروری بامریند را تکمیل نمودند ضمن آنکه پرسشنامه دانش آموز با مادر دارای یک کد بود . پس از تکمیل پرسشنامه ها و استنتاج نتایج از طریق تحلیل رگرسیون ،یافته های پژوهش نشان دادند که بین تاب آوری، سبک والدگری مقتدرانه و انگیزش تحصیلی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد (05/0P< ) و بین سبک والدگری مستبدانه با انگیزش تحصیلی همبستگی معنادار وجود ندارد و بین سبک والدگری سهل انگار و انگیزش تحصیلی رابطه منفی وجود دارد (05/0P< ) همچنین بین نگرش نسبت به معلم و کلاس، انگیزش/خودنظم دهی، نگرش نسبت به مدرسه، ادراک خود تحصیلی و ارزش گذاری هدف ها با انگیزش تحصیلی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد(05/0P< ).

واژه های کلیدی : انگیزش تحصیلی، تاب آوری، سبک های والدگری، نگرش نسبت به مدرسه.

  

فصل اول                                                                                1

کلیات پژوهش  s         مقدمه s        بیان مسأله s        اهمیت و ضرورت s        اهداف پژوهش s        فرضیه‌های پژوهش s        معرفی متغیرها و تعریف مفهومی و عملیاتی آن‌ها

  1-1- مقدمه

در عصر تکنولوژی، علم و دانش مهم‌ترین رکن پیشرفت جوامع به شمار می‌رود که می‌توان از آن تحت عنوان شاخصی مهم، جهت توسعه یافتگی جوامع یاد نمود. وجود انگیزش تحصیلی[1] در دانش آموزان یکی از دلایل این پیشرفت در آینده خواهد بود، در واقع انگیزش تحصیلی زیرساختی است برای رسیدن به اهداف آموزشی و به دنبال آن توسعه. از نظرگاه دیگر در یک نظام آموزش و پرورش هدفمند که به سوی شکوفایی همه جانبه استعدادها و توانایی‌های دانش پژوهان گام بر می‌دارد، باید کل جریانات دخیل در آموزش را مد نظر قرار داد.

با توجه به این که یکی از وظایف تعلیم و تربیت توانا ساختن نسل آینده در اداره امور و سپردن میراث فرهنگی به آن‌هاست در واقع این عمل یک سرمایه گذاری محسوب می‌شود. اگر این نظام نتواند نیروهای انسانی تحت آموزش خود را در قالب انواع تخصص‌ها و مهارت‌ها به شکوفایی برساند در واقع این امکانات و نیروها به هدر رفته است، لذا تفکر عاقلانه حکم می‌کند به عامل‌های مؤثر و دخیل در رسیدن به شکوفایی دانش آموزان توجه شود؛ بنابراین بررسی انگیزش تحصیلی دانش آموزان به عنوان عاملی مؤثر پیش نیاز یک سیستم آموزشی موفق خواهد بود. انگیزش تحصیلی بهره وری در آموزش و پرورش و یادگیری پایدارتر و عمیق تر را به دنبال دارد و از هدر منابع مالی و انسانی جلوگیری به عمل خواهد آورد.

انگیزش از مباحثی است که همیشه و برای همه روانشناسان و حتی فیلسوفان مطرح بوده و هست. سالهاست که اهمیت انگیزش تحصیلی به عنوان کلیدی‌ترین اصل در یادگیری دانش آموزان مدارس مورد توجه صاحب نظران قرار گرفته است. به حدی که مشکل می‌توان کتاب یا مجله ای را در زمینه تعلیم و تربیت و مدرسه یافت که بخشی از آن به مسئله انگیزش تحصیلی و یادگیری دانش آموزان اختصاص نیافته باشد.

به طور کلی انگیزش عامل درونی است که فرد را از درون به فعالیت وا داشته و منبعث از نیازهای فرد است (سیف، 1382).

تأملی اندک بر پدیده انگیزش نشان می‌دهد که انگیزش به ندرت پدیده واحدی در نظر گرفته می‌شود. دانش آموزان نه تنها در سطوح انگیزش متفاوت بوده بلکه در جهت گیری انگیزش هم متفاوت‌اند. جهت گیری‌های انگیزشی مربوط به نگرش‌های اساسی و اهدافی است که باعث انجام کار می‌شود و در واقع به چرایی عمل و رفتار بر می‌گردد. مفهوم انگیزش وقتی به کار می‌رود که قصد تعیین علت‌ها یا تعیین کنندگان رفتار شخص یا اشخاص در میان باشد و پی بردن از این که چه عامل درونی یا بیرونی باعث پیدایش رفتاری خاص در فرد شده است (Deci & Ryan, 2002).

انگیزش تحصیلی بیشترین رضایت خاطر را برای دانش آموز به بار خواهد آورد، آموختن بدون انگیزش غیر ممکن است. پس باید انگیزه‌ها و تقویت کنندگان و دلایل آن را در شاگردان شناخت و نباید این نکته را فراموش کرد که انگیزش هم وسیله است و هم هدف پیشرفت و موفقیت. رفتار و انگیزش دانش آموز بستگی به ویژگی‌های شخصیتی دانش آموز، توانایی دانش آموز و عوامل مدرسه ای او دارد (Deci & Ryan, 2002). پس هرگاه در فعالیت‌های دانش آموز کاهشی احساس شد و یا چنان که باید و شاید انرژی مصرف نکرد باید به انگیزش او و نقش با اهمیت مدرسه و دست اندرکارانش اندیشید و گرنه تشویق و تنبیه و حتی پند و اندرز مسئله را حل نخواهد کرد.

عوامل مختلفی بر انگیزش تحصیلی دانش آموزان مؤثر می باشد از آن جمله می توان به عوامل شخصیتی و فردی، عوامل خانوادگی و عوامل آموزشگاهی اشاره نمود که در این پژوهش به عواملی ازاین چهار دسته توجه شده که کمتر موردتوجه دیگر پژوهشگران  بوده است.

تاب آوری خصوصیتی است خاص نوجوانانی که با وجود مواجهه با استرس و شرایط ناگوار در زندگی‌شان، تسلیم افت تحصیلی، مشکلات تحصیلی، جسمی و روحی نمی‌شوند و به پیشرفت و موفقیت دست می‌یابند (Linqanti, 1992).

سبک‌های والدگری یا شیوه‌های فرزند پروری یکی ازمؤلفه های اساسی در رشد و تربیت فرزندان است و اغلب ارتباط با مهم‌ترین دستاوردهای اساسی در رشد و تربیت فرزندان مانند توانایی‌های شناختی و اجتماعی آن‌ها دارد و زمینه ساز بسیاری از ابعاد شخصیتی، نگرش‌ها، احساسات و عادات افراد می‌باشد.

متغیر دیگری که در این پژوهش به آن پرداخته شده و پژوهشگران خیلی کم به آن توجه نموده‌اند نگرش دانش آموز نسبت به مدرسه است. مدرسه به عنوان یک گروه اجتماعی از افراد مختلفی تشکیل شده است که از نظرتجارب، فرهنگ خاص، شخصیت و ابعاد گوناگون دیگر، با هم متفاوت هستند. تعامل بین اعضای یک مدرسه تا حد زیادی متأثر از جوی است که بر مدرسه حاکم است و با توجه به این که نگرش دانش آموز نسبت به مدرسه می‌تواند مثبت یا منفی باشد و این نگرش تحت تأثیر جو مدرسه می‌باشد لذا متخصصان امر تربیت باید به این مهم توجه خاص داشته و در جهت بهبود شرایط مدارس بکوشند.

در مجموع با توجه به مطالب مطرح شده این موضوع در ذهن پژوهشگر به وجود آمد که در رابطه با عوامل پیش بینی کننده انگیزش تحصیلی پژوهشی انجام دهد. امید است که نتایج این تحقیق بتواند برای ارائه راهکارهای مناسب جهت بهبود شرایط انگیزشی دانش آموزان مثمر ثمر واقع شود.

1-2- بیان مسئله پژوهش

مفهوم انگیزش[2] همواره مورد توجه جوامع بشری بویژه پژوهشگران و محققان آموزش و پرورش بوده است. انگیزش فرایندهایی است که به رفتار انرژی داده، آنرا هدایت کرده، نگه می‌دارد (بیابانگرد، 1386). انگیزش ظرفیت ذاتی و طبیعی برای فراگیری مثبت است و نیاز به پرورش یافتن دارد تا بنیان نهادن (مک کومز و پاپ، 2005، ترجمه ابراهیمی قوام آبادی، 1384). انگیزش معمولاً به نیروهایی اطلاق می‌شود که انتخاب، ثبات، شدت و تداوم رفتار را تعیین می‌کند و در تعریف به فرایند برانگیختن و نگهداری رفتارهایی دلالت دارد که به سوی هدفی متوجه است (Schunk 2000, به نقل از کدیور، 1382). در کاربردهای آموزشی انگیزش، به تعبیرهای مختلفی از جمله انگیزش تحصیلی برمی خوریم.

انگیزش تحصیلی انگیزه روانشناختی فراگیری است که با اثرگذاری برانواع مختلف فعالیت‌های تحصیلی به تمایل فرد برای رسیدن به هدف‌های تحصیل اشاره دارد. این سازه با حصول آگاهی از چگونگی تأثیر فرایندهای شناختی انگیزشی شخص روی فعالیت‌هایی که برای پیشرفت تحصیلی وی اهمیت دارند برآورده می‌شود، انگیزش تحصیلی باهدف‌های ویژه، نگرش‌ها و باورهای خاص روش‌های نائل شدن به آن‌ها و تلاش و کوشش فرد در ارتباط است (شهنی ییلاق و همکاران 1384). انگیزش تحصیلی به اعتقاد فراگیران در مورد توانایی خود در کسب موفقیت تحصیلی گفته می‌شود (Legault et al, 2006). انگیزش تحصیلی تحت تأثیر عوامل مختلفی، از جمله عوامل فردی، اجتماعی، خانوادگی و آموزشگاهی قرار دارد. از جمله عوامل فردی که می‌توان به آن اشاره نمود تاب آوری است.