مبحث هشتم-  وصیت… 75
فصل چهارم-بررسی وضعیت فقهی رحم اجاره ای.. 83
مبحث اول-  حکم شرعی دسترسی به سلول های جنسی جهت تشکیل جنین.. 86
گفتار اول- نمونه گیری.. 86
بند اول-خود ارضایی (استمنا): 86
بند دوم-نزدیکی منقطع. 86
بند سوم- جراحی میکروسکوپی.. 87
مبحث دوم- حکم فقهی مساله اهداء و انتقال جنین.. 92
گفتار اول-مشروعیت مطلق.. 92
گفتار دوم-   قاعده «نفی عسر و حرج» 92
گفتار سوم-قاعده «الضرورات تبیح المحظورات» 93
گفتار چهارم- حدیث رفع. 94
گفتار پنجم-  قاعده تسلیط.. 95
گفتار ششم-آثار مثبت روانی- اجتماعی.. 95
گفتار هفتم-   مشروعیت مشروط.. 95
گفتار هشتم-ممنوعیت مطلق.. 97
گفتار نهم-  قرآن کریم. 97
گفتار دهم-  روایات… 98
مبحث سوم-  ایجاد تغییر در خلقت خداوند. 102
مبحث چهارم-  آشفتگی نسبی.. 104
مبحث پنجم- زاد و ولد غیر طبیعی.. 105
گفتار اول-منجر شدن به حرمت و معصیت… 106
گفتار دوم-  تضییع حقوق کودک.. 107
گفتار سوم-مخالفت با مشیت الهی.. 108
مبحث ششم-  دیدگاه توقف… 110
مبحث هفتم-احکام تکلیفی اجارة رحم. 111
گفتار اول-جواز اجارة رحم. 111
گفتار دوم-حرمت اجارة رحم. 111
گفتار سوم-وضعیت حقوقی کودک آزمایشگاهی ناشی از رحم اجارهای.. 114
بند اول-آثار غیرمالی.. 114
بند دوم-حرمت نکاح.. 114
بند سوم-رابطة کودک با صاحب اسپرم. 114

بند چهارم-رابطة کودک با صاحب تخمک… 115
بند پنجم-حرمت نکاح با مادر اجارهای.. 115
بند ششم-حضانت… 117
بند هفتم-تربیت… 117
بند هشتم-ولایت… 118
گفتار چهارم-آثار مالی.. 119
بند اول-توارث… 119
1) توارث بین صاحب اسپرم و کودک.. 119
2) توارث بین صاحب تخمک و کودک رحم اجارهای.. 120
3) توارث بین کودک و صاحب رحم اجارهای یا مادر اجارهای.. 121
بند دوم-نفقه. 122
1) انفاق بین کودک و صاحب اسپرم. 122
2) انفاق بین کودک و صاحب تخمک… 123
3) انفاق بین کودک و صاحب رحم اجارهای.. 123
گفتار پنجم-روابط مالی بین صاحبان جنین آزمایشگاهی و مادر اجارهای.. 125
فصل پنجم-بررسی قانون اهدای جنین و آیین نامه اجرایی آن. 131
مبحث اول-  حکم اصلی قانون. 132
گفتار اول-صلاحیت مراکز درمان ناباروری.. 133
گفتار دوم- لزوم رعایت ضوابط شرعی.. 135
گفتار سوم-  لزوم استفاده از روش تلقیح خارج از رحم. 136
گفتار چهارم-وجود رابطه زوجیت بین اهداءکنندگان و اهداءگیرندگان جنین.. 137
گفتار پنجم- شرعی و قانونی بودن رابطه زوجیت… 139
گفتار ششم-  لزوم رسمی بودن رابطه زوجیت… 140
گفتار هفتم-  موافقت کتبی زوجین صاحب جنین.. 141
مبحث دوم- ضوابط شکلی.. 141
گفتار اول- تنظیم تقاضای دریافت جنین به طور مشترک.. 142
گفتار دوم- عدم امکان بچه دار شدن و استعداد دریافت جنین.. 142
گفتار سوم- صلاحیت اخلاقی.. 143
گفتار چهارم-  اهلیت قانونی.. 144

یک مطلب دیگر :

گفتار پنجم-  مبتلا نبودن هیچ یک از زوجین به بیماری های صعب العلاج.. 146
گفتار ششم-عدم اعتیاد. 147
گفتار هفتم- تابعیت جمهوری اسلامی ایران. 149
مبحث سوم-وظایف و تکالیف زوجین گیرنده جنین و طفل متولد شده 150
گفتار اول- نگهداری طفل.. 152
گفتار دوم- تربیت طفل.. 155
گفتار سوم- نفقه. 156
گفتار چهارم- احترام. 158
مبحث چهارم-  تشریفات دادرسی.. 160
گفتار اول- ماهیت تصمیم دادگاه 161
گفتار دوم-صلاحیت دادگاه 163
گفتار سوم-  امکان تجدید نظر در صورت عدم تایید صلاحیت زوجین متقاضی جنین.. 165
مبحث پنجم-  آیین نامه اجرایی و باید ها و نباید ها 165
گفتار اول- لزوم محرمانه بودن اهداء و انتقال جنین.. 166
نتیجه گیری و پیشنهادها 171
منابع و مآخذ. 174
1)  منابع فارسی.. 174
2)  منابع عربی.. 180
3)  منابع رایانه ای.. 182
ضمائم. 183

چکیده

بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت بیش از 80 میلیون زوج نابارور در سراسر جهان وجود دارد یعنی چیزی در حدود 10-15 درصد از زوجین درجهان با مشکل ناباروری مواجه هستند. با این حال، استفاده نابجا از فناوری تلقیح مصنوعی و از جمله اهدای جنین ممکن است همانند استفاده نابجا از سلاح و انرژی هسته ای برای زندگی بشر و جامعه خطرناک و زیان بار باشد. همین پیشرفت علمی اگر شتاب زده و بدون برنامه ریزی و خارج از چارچوب قانون و مقررات مورد بهره برداری قرار گیرد می تواند دستاویزی برای سوءاستفاده کنندگان جهت ایجاد بازارهای سیاه خرید و فروش گامت و جنین و تخلفاتی از این قبیل، قرار گیرد.اما علیرغم تمامی نگرانی های موجود در مورد استفاده از گامت و یا جنین اهدایی دیگران و آثار و پیامدهای متعدد آن، به محض اینکه زمینه استفاده از این فناوری فراهم شد، خیل عظیمی از قشر نابارور برای درمان خود به سمت بهره برداری از آن روی آوردند. زیرا ناباروری بر مردان و زنان نابارور و حتی خانواده آنها تاثیر منفی گذاشته و افراد نابارور را در معرض انواع مشکلات روحی- روانی قرار می دهد. علت این مساله آن است که نگرانی از ناباروری و عقیم ماندن استرس و اضطراب های شدیدی در افراد نابارور ایجاد می کند که آنان را با آشفتگی های هیجانی و عاطفی مواجه ساخته و به سمت استفاده از گامت و جنین اهدایی دیگران و به جان خریدن آثار و عواقب روحی- روانی، حقوقی، اجتماعی و اقتصادی آن سوق می دهد.
واژگان کلیدی:رحم،اجاره،عقد،مشروعیت،فقه،حقوق.
 

مقدمه

گروهی از بانوان به صورت اولیه یا ثانویه رحم ندارند ، مثلا برخی از بانوان به صورت مادرزادی رحم ندارند و گروهی نیز به علت وجود تومورهای مختلف از جمله فیبروم یا سرطان رحم خود را از دست داده‌اند که این گروه‌ها زوجین نابارور نیازمند به رحم جایگزین را تشکیل می‌دهند.علاوه بر این افراد برخی از بانوان با وجود داشتن قدرت باروری و داشتن تخمک، به علت بیماری جسمانی شدید ازو یا بیماری های زمینه ای قبیل بیماری های قلبی، دیابت یا ام اس از بارداری منع می شوند ، گروهی دیگر نیز وجود دارند که دچار سقط های مکرر بوده‌اند یا به دنبال درمان های متعدد نازایی دیگر توانایی حمل جنین را ندارند ، این افراد نیز می توانند از طریق رحم جایگزین صاحب فرزند شوند چون اسپرم و تخمک وجود دارد و فرزند خود مادر و پدر است.در این روش از خانم دیگری که از سلامتی حمل جنین برخوردار است و موقعیت سیکل حاملگی در او با زوجه ای که مشکل رحمی دارد ، هماهنگ شده برای حمل جنین و گذراندن دوران بارداری استفاده می شود.در این روش سلول های جنسی یعنی تخمک از زوجه و اسپرم از همسر او گرفته می شود و در بخش جنین شناسی از تلقیح آنها جنینی بدست می‌آید، سپس جنین تهیه شده به رحم مادر جایگزین منتقل می شود به این شرط که وقتی مدت بارداری تمام شد ، مادر جایگزین نوزاد را به صاحبان اصلی نطفه یعنی به والدین کودک برگرداند.همه امکانات لازم برای کاربرد روش رحم جایگزین در کشور وجود دارد و از جنبه پزشکی نیز شرایط برای اجرای این روش فراهم است.
اما ممکن است برخی مادران تصورکنند که به دلایل مختلفی از جمله زیبایی و کار ازروش رحم جایگزین استفاده کنند این اقدام در برخی از کشورها موجب منع استفاده کلی از رحم جایگزین شده و مجورزهای شرعی استفاده از این روش در کشور ما نیز محدود به داشتن اندیکاسیون های درمانی است و نه به دلایل احساس نیاز و چنین چیزی امکان انجام ندارد سوء استفاده از انسان و تصور کالا نمودن و تجاری به این روشهای درمانی نهایتاً موجب توقف استفاده مجاز از این روش ها به دلایل انسانی و اجتماعی می شود همچنانکه در بسیاری از کشورها چنین چیزی اتفاق افتاده است ما معتقدیم وقتی زنی زحمت زیادی را برای تحمل دوران بارداری به منظور استحکام پایه های خانواده ای دیگر که بدون کمک او صاحب فرزند نمی شوند، می پذیرد ، چگونه می توان بر آن قیمتی گذاشت و نگاه تجاری به این روش از انسان دوستی به دور است. استفاده از این روش و در این محدوده ذکر شده به فتوای اکثریت علما مجاز است و رحم جایگزین به هیچ بهانه ای نمی تواند از پس دادن کودک پس از وضع حمل خودداری کرده و همچنین منعی بر دریافت وجهی و هدیه ای به ازای این تحمل زحمت ندیده اند.
تعداد کسانی که می‌خواهند از رحم جایگزین استفاده کنند، به تناسب کسانی که نیازمند استفاده از روش های کمک باروری برای داشتن فرزند هستند خیلی بالا نیست اما مباحث حقوقی جدی در ارتباط با قرارو قراردادی که بین زوجین و رحم جایگزین گذاشته می‌شود مطرح است. اما در نهایت مشکلی که هنوز برطرف نشده است همانطور که اشاره شد اخذ شناسنامه برای متولدین این روش است چون در قانون و بیمارستان مادر کسی را می دانند که نوزاد را به دنیا آورده است.

فصل اول-کلیات تحقیق

1-بیان مساله

داشتن فرزند آرزوی هر زوجی می باشد و این میل از ابتدای خلقت آدم تا به امروز و آینده وجود داشته و خواهد داشت، لیکن همواره گروهی از خانواده ها به دلایل پزشکی از نعمت داشتن فرزند محروم اند به گونه ای که حدود 10 الی 15 درصد از زوجها نابارورند وبه این علت همواره درجستجوی روشهای مختلفی برای حل مشکلات ناباروری خود بوده اند، از نذر و نیاز و دعا تا توسل به انواع درمانهای پزشکی و یا حتی پذیرش فرزند خوانده، لیکن درموارد بسیاری وجود چنین مشکلی در زوجین نابارور سبب جدایی آنان می گردد. امروزه با پیشرفت چشم گیر علم پزشکی، روشهای نوین بسیاری برای حل مشکل نازایی ارائه شده است از جمله در مواردی که علت نازایی مربوط به خانم می شود و درمان وی با روش های دارویی یا جراحی امکان پذیر نباشد، می توان از زن دیگری برای اخذ تخمک یا پذیرش حاملگی استفاده نمود که بدین روش رحم اجاره ای یا جایگزین می گویند. اولین بار در 25 ژوئیه سال 1978 دو پژوهشگر به نام های پاتریک استپتو و رابرت ادوار، دختری به نام لوئیس براون را به روش تلقیح خارج رحمی (IVF) و کاشت جنین در رحم مادرش به عنوان اولین نوزاد آزمایشگاهی به دنیا آوردند ودرسال 1985 اوتیان و همکارانش اولین مورد تولد به روش رحم جایگزین را گزارش کردند، البته پاتریک استپتو و رابرت ادوار و پس از کشمکش های بسیار، نخستین کسانی بودند که اولین قرارداد رحم جایگزین را در اروپا منعقد نمودند و نوزاد مربوطه درسال 1989 به دنیا آمد..