2-1- دلزدگی و دلزدگی زناشوئی……………………………………………………………………………………………12

2-2- تعریف دلزدگی…………………………………………………………………………………………………………….12

2-3- چگونگی پدیدآیی و تحول دلزدگی………………………………………………………………………………….14

2-4- علائم دلزدگی………………………………………………………………………………………………………………15

2-5- دلزدگی زناشویی………………………………………………………………………………………………………….18

2-5-1- تعریف دلزدگی زناشوئی…………………………………………………………………………………………….18

2-5-2 مبانی نظری دلزدگی…………………………………………………………………………………………………….19

2-5-3- دلزدگی زناشوئی از دیدگاه اصالت وجودی و روان تحلیل گری……………………………………….19

2-5-4- سایر دیدگاه ها دلزدگی……………………………………………………………………………………………..21

2-6- متغیرهایی که سبب تشدید دلزدگی می شوند…………………………………………………………………….21

2-6-1- متغیرهایی که از دلزدگی پیش گیری می کنند…………………………………………………………………23

2-7- عوامل مرتبط با دلزدگی زناشوئی…………………………………………………………………………………….24

2-7-1- استرس و دلزدگی زناشوئی…………………………………………………………………………………………24

2-7-2- وظایف والدینی و دلزدگی زناشوئی……………………………………………………………………………..26

2-7-3- دلزدگی زناشویی و طول مدت ازدواج………………………………………………………………………….27

2-8- تفاوت روند طبیعی زندگی مشترک و دلزدگی زناشوئی……………………………………………………….28

2-8-1- راه های جلوگیری از دلزدگی زناشوئی…………………………………………………………………………29

2-9- شخصیت…………………………………………………………………………………………………………………….31

2-10- نظریه های شخصیت……………………………………………………………………………………………………34

2-10-1- رویکرد روان تحلیل گری…………………………………………………………………………………………34

2-10-2 رویکرد پدیدار شناختی………………………………………………………………………………………………35

2-10-3- رویکرد شناختی……………………………………………………………………………………………………..36

2-10-4- رویکرد رفتاری……………………………………………………………………………………………………….37

2-10-5- رویکرد یادگیری اجتماعی………………………………………………………………………………………..37

2-10-6- نظریه کتل……………………………………………………………………………………………………………..39

2-10-7- نظریه بقراط……………………………………………………………………………………………………………39

2-10-8- نظریه کرچمر………………………………………………………………………………………………………….40

2-10-9- رویکرد صفات……………………………………………………………………………………………………….41

2-11- تیپ های روان شناختی یونگ……………………………………………………………………………………….42

2-12- پیشینه تاریخی مدل پنج عامل شخصیت………………………………………………………………………….43

2-13- عوامل پنج گانه شخصیت……………………………………………………………………………………………..46

2-13-1- روانژندی……………………………………………………………………………………………………………….

47

2-13-2- برون گرایی……………………………………………………………………………………………………………48

2-13-3- انعطاف پذیری……………………………………………………………………………………………………….49

2-13-4- دلپذیر بودن……………………………………………………………………………………………………………50

2-13-5- مسئولیت پذیری و با وجدان بودن……………………………………………………………………………..50

2-14- سبک مقابله ای…………………………………………………………………………………………………………..51

2-14-1- طبقه بندی فرآیند مقابله ای……………………………………………………………………………………….53

2-15- پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..55

 

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

3-1- روش شناسی تحقیق……………………………………………………………………………………………………..58

3-2- متغیرهای پژوهش………………………………………………………………………………………………………….58

3-3- جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………………..59

3-4- نمونه و روش نمونه گیری………………………………………………………………………………………………59

3-5- ابزار پژوهش………………………………………………………………………………………………………………..59

3-5-1- پرسشنامه فرسودگی زناشوئی………………………………………………………………………………………59

3-5-2- سیاهه ی پنج عامل شخصیت و فرم تجدید نظر شده ی آن……………………………………………….61

3-5-3- مقیاس راهبردهای مقابله با تنیدگی……………………………………………………………………………….63

3-6- روش اجرای پژوهش…………………………………………………………………………………………………….64

2-7- ابزار تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………………65

 

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها

4-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………….67

4-2- یافته های توصیفی پژوهش…………………………………………………………………………………………….67

4-3- یافته های استنباطی……………………………………………………………………………………………………….71

 

فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1- تجزیه و تحلیل فرضیه های پژوهش………………………………………………………………………………..90

5-2- محدودیت های پژوهش……………………………………………………………………………………………….98

5-3- پیشنهادهای پژوهش…………………………………………………………………………………………………….98

5-1-3- پیشنهادهای پژوهشی……………………………………………………………………………………………….98

5-3-2- پیشنهادهای کاربردی……………………………………………………………………………………………….99

 منابع و مآخذ

فهرست منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………….100

فهرست منابع لاتین………………………………………………………………………………………………………………101

پیوست ها ………………………………………………………………………………………………………………………….106

 هدف اصلی این پژوهش، بررسی رابطه بین پنج عامل بزرگ شخصیت و سبک های مقابله ای با فرسودگی زناشویی در زنان کارمند شهرستان اسلام آبادغرب بود.پژوهش حاضر توصیفی از نوع مطالعات همبستگی می‏باشد. جامعه آماری را کلیه زنان کارمند شهرستان اسلام آبادغرب تشکیل دادند. حجم نمونه پژوهش 144 کارمند زن بود که

یک مطلب دیگر :

چرا باید از تلگرام برای کسب و کارمان استفاده کنیم؟

 از بین اداره های این شهرستان به صورت خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای به کار گرفته شده شامل، مقیاس فرسودگی زناشویی پاینز و نانز، مقیاس پنج عاملی جدید شخصیت و فرم تجدیدنظر شده آن از مک کری و کاستا، مقیاس راهبردهای مقابله با تنیدگی اندلر و پارکر بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از همبستگی پیرسون و رگرسیون همزمان صورت گرفت. نتایج نهایی پژوهش حاکی از آن بود که موافق بودن (عامل چهارم ویژگی های شخصیتی) می تواند فرسودگی زناشویی را پیش بینی کند، اما سائر عامل ها پیش بینی کننده فرسودگی زناشویی نیستند. همچنین نتایج نشان داد که  از بین سبک های مقابله ای سبک هیجان مدار و سبک اجتنابی می توانند فرسودگی زناشویی را پیش بینی کنند. بنابراین یافته های به دست آمده نشان داد که گشودگی، موافق بودن، سبک هیجان مدار، وسبک اجتنابی توان پیش بینی فرسودگی زناشویی را دارند.

کلید واژه ها: ویژگی های شخصیتی، سبکهای مقابله ای، فرسودگی زناشویی

  مقدمه:

به طور سنتی و معمول اساس تشکیل خانواده با ازدواج گذاشته می شود. ازدواج، اولین ومهمترین مرحله در چرخه زندگی خانوادگی است که در آن انتخاب همسر صورت می گیرد و موفقیت در دیگر مراحل زندگی به موفقیت در این مرحله بستگی دارد(نیتزل[1] و هاریس[2]،2008). ازدواج مهم ترین رویداد زندگی فرد است و مهمترین مرحله چرخه ی زندگی خانوادگی محسوب می شود(سیاتیری،1384). بدین منظور، وجود مجموعه ای از آگاهی ها و اطلاعات در جهت ارتقای کیفیت ازدواج الزامی می باشد (رفاهی،1387). ویژگی های شخصیتی عامل مهمی است که در کیفیت زندگی فرد تأثیر گذار است. شناخت شخصیت می تواند به انسان کمک کند تا خود و دیگران را بهتر بشناسد، از طریق شخصیت می توانیم پی ببریم که آدمی در یک موقعیت خاص چه رفتاری از خود نشان می دهد وترجیحات وی چیست؟ (شولتز و شولتز،13799). عامل دیگری که در کیفیت زناشویی می تواند مهم باشد سبک های مقابله ای است.

توجه روز افزون به نقش فرسودگی  در زندگی روزمره و اثر آن در ارتباط با ابعاد مختلف شخصیت و شیوه هایی که افراد در مقابله با این تنیدگی به کار می برند زمینه ساز انجام تحقیقات متعدد شده است. شواهد بدست آمده حاکی از آن است که شخصیت با هر دو عامل فرسودگی و سبک مقابله مرتبط است. لذا با توجه به اهمیت موضوع، در این تحقیق نیزسعی شده که رابطه میان پنج عامل بزرگ شخصیت و سبک های مقابله ای با فرسودگی زناشویی مورد مطالعه قرار گیرد.

 1 -1 بیان مساله

خانواده از ارکان عمده و نهادهای اصلی هر جامعه و یکی از طبیعی­ترین گروههایی است که می­تواند نیازهای مادی، عاطفی، تکاملی و همچنین نیازهای معنوی انسانها را برطرف نماید.

این واحد اجتماعی عدالت انسانی و کانون صمیمانه­ترین روابط و تعاملات بین­فردی است(حسینی، 1382). ازدواج نخستین پیمان عاطفی و قانونی زندگی به شمار می­رود و همسر گزینی و پیمان زناشویی، هر دو نشانه بالندگی و پیشرفت شخصی هستند(برنشتاین و برنشتایین[3]، ترجمه پورعابدی و منشی، 1380). در دوران معاصر وقوع وقایعی چون انقلاب­ها، صنعتی شدن جوامع، جنبش فمینیستی، فراگیر شدن رسانه­ها، خانواده را دستخوش تغییراتی کرده است. در نتیجه قوی­ترین پیوندهای انسانی در خانواده در معرض تهدید جدی قرار گرفته و آشفتگی در روابط رخ داده است. آثار این آشفتگی ها درخانوده در قالب مشکلات فردی وخانوادگی بروز می کند که یکی از آنها فرسودگی زناشویی^[4] است(هالفورد[5]، 1998؛ به نقل از شاهکوه و تبریزی، 1391).

فرسودگی زناشویی، کاهش تدریجی دلبستگی عاطفی به همسر است که با احساس بیگانگی، بی علاقگی و بی تفاوتی زوجین به یکدیگر و جایگزینی عواطف منفی به جای عواطف مثبت به همراه است. در یک ازدواج سرخورده یکی یا هردو زوج ضمن تجربه احساس گسستگی از همسر و کاهش علایق و ارتباطات متقابل، نگرانی های قابل توجهی در خصوص تخریب فزاینده رابطه و پیشروی به سمت جدایی و طلاق دارند (کایزر^[6]، 1996). فرسودگی از پا در افتادن جسمی، عاطفی و روانی است که از عدم تناسب بین توقعات ناشی می شود. فرسودگی یک روند تدریجی است و به ندرت به طور ناگهانی بروز می کند. در واقع صمیمیت و عشق به تدریج رنگ می بازد و به همراه آن احساس خستگی عمومی عارض می شود. در شدیدترین نوع آن، این فرسودگی باعث فروپاشی رابطه می شود. فرسودگی طبق تعریف، از پا افتادگی جسمی، عاطفی و روانی است که ناشی از عدم تناسب مزمن بین انتظارات و واقعیت است (پاینز[7]،1996؛ ترجمه گوهری راد و افشار، 1383).

رویکرد صفات یه شخصیت امروزه جایگاه ویژه ای را در مطالعات شخصیت کسب کرده است. بسیاری از محققان رویکرد صفات برآنند که می توان صفات را بر اساس پنج بعد گسترده تر و دو قطبی تنظیم کرد. این ابعاد به عنوان پنج عامل بزرگ^[8] خوانده می شوند که عبارتند از روان آزرده خویی،^[9] برون گرایی^[10]، سازگاری^[11]، پذیرا بودن به تجربه^[12]و مسئولیت پذیری^[13] (قلی زاده، برزگری، غریبی، بابا پور، 1388) کاستا و مک کری (1990) در نظریه ی خود پنج ویژگی شخصیت را به این صورت تعریف کرده اند؛ روان رنجورخویی به سازگاری، ثبات عاطفی فرد، ناسازگاری و روان نژندی مربوط است. داشتن احساسات منفی همچون ترس، غم، برانگیختگی، خشم، احساس گناه، احساس کلافگی دائمی و فراگیر مبنای این مقیاس را تشکیل می دهند (صفری، گودرزی، 1388). برون گراها افرادی اجتماعی هستند اما اجتماعی بودن فقط یکی از ویژگی های این افراد است. افزون بر این آنان در عمل قاطع، فعال و حراف یا اهل گفتگو هستند. این افراد هیجان و تحرک را دوست دارند و برآنند  که به موفقیت در آینده امیدوار باشند. مقیاس برون گرایی نشان دهنده ی علاقه افراد به توسعه صنعت و کار خود است. سازگاری بر گرایش های ارتباط بین فردی تأکید دارد (صفری، گودرزی، 1388). فرد موافق اساساً نوعدوست است، با دیگران احساس همدردی می کند و مشتاق برای کمک به آنان است. عناصر تشکیل دهنده گشودگی نسبت به تجربه، تصورات فعال، حساسیت به زیبایی، توجه به تجربه های عاطفی درونی و داوری مستقل می باشد، در باروری تجربه های درونی و دنیای پیرامون کنجکاو بوده و زندگی آنها سرشار از تجربه است. منظور از با مسئولیت و باوجدان بودن کنترل خویشتن به فرآیند فعال طراحی، سازماندهی و اجرای وظایف است (صفری، گودرزی، 1388).

از دیگر موضوعات مورد بررسی در این پژوهش راهبردهای مقابله­ای^[14] است. در دنیای امروز تنیدگی به عنوان یکی از آفات نیروی انسانی شناخته شده است و اثرات مخرب آن بر زندگی فردی و اجتماعی افراد، به ویژه کارکنان یک سازمان کاملاً مشهود است. افراد سازمان در موقعیت های تنیدگی زا از شیوه­های مقابله­ای متفاوتی استفاده می­کنند (هارن و میشل[15]، 2003). مفهوم مقابله از دهه­های گذشته به طور رسمی در حوزه روان شناسی مطرح شده است و طی سال­های اخیر مطالعات زیادی در خصوص فرآیند مقابله و انواع سبک­های مقابله­ای انجام شده است. پژوهش­های اخیر نشان داده­اند که نوع راهبرد مقابله­ای فرد نه تنها سلامت روانی، بلکه بهزیستی جسمانی وی را نیز تحت تأثیر قرار می­دهد(ایرلند[16] و همکاران، 2005 ).

لازاروس و فولکمن^[17] از اولین پژوهشگرانی بودند که در یک چارچوب منسجم به موضوع مقابله پرداخته­اند. افراد به منظور جلوگیری، مدیریت و کاهش تنیدگی، تلاش­های شناختی و رفتاری انجام
می دهند که لازاروس و فولکمن آن را مقابله نامیده­اند.

اندلر و پارکر[18](1990) سه نوع سبک مقابله­ای را مطرح کردند که عبارتند از: 1: سبک مقابله
­)مساله مدار 2) سبک مقابله هیجان­مدار 3) سبک مقابله­ای اجتنابی. در سبک مقابله­ای مسأله­ مدار^[19] فرد بر مسأله متمرکز می­شود و سعی در حل آن دارد. در این سبک فرد به جمع­آوری اطلاعات مربوط به حادثه فشار زا می­پردازد، درباره آن فکر می­کند، منابعی را که از آن برخوردار است ارزیابی می­کند، و برای استفاده از منابع در دسترس خود طرح و برنامه­ای آماده می­کند. مقابله هیجان­مدار بر کنترل هیجانات و واکنش­های عاطفی تأکید می­نماید. افراد در این سبک مقابله، هیجانی برخورد می­کنند و با گریه کردن، عصبانب شدن و فریاد زدن با فشار روانی مقابله می­کنند(کلینکه، 1999؛ به نقل از محمد خانی و باش­قره، 1387 ). در سبک مقابله­ای اجتنابی، فرد سعی در تغییرات شناختی و دور شدن از واقعیت­های فشارآور دارد و با فاصله گرفتن از مشکل، اقدام به فرار و اجتناب کرده و برای دریافت حمایت عاطفی تلاش می­کند. در این حالت فرد به دنبال برگرداندن آرامش بهم خورده­ای است که به خاطرموقعیت فشارزا، به وجود آمده است وکوشش می­کند تا خود را از آشفتگی های موجود و پریشانی برهاند(ایرلند و همکاران، 2005).

برای رویارویی با رویدادهای زندگی آگاهی از عوامل شخصیتی بسیار مهم است. زیرا عوامل شخصیتی با این مسئله که یک فرد چگونه دنیا را مشاهده می­کند و چگونه به عوامل و موقعیت­های تنش­زا پاسخ می­دهد ارتباط نزدیکی دارد (کلینگ، به نقل از پوریوسف و آزاد فلاح، 1391). با نگرش به تأثیرگذاری برخی از عوامل شخصیتی بر کاربرد راهبردهای مقابله­ای، مثلاً این که، با وجدان بودن، راهبردهای مقابله­ای سازگارانه را تسهیل می­کند و برعکس روان آزرده­گرایی، راهبردهای مقابله­ای ناسازگارانه را تسهیل می­کند و با شناخت هر چه بیشتر و بهتر عوامل شخصیتی و به تبع آن راهبردهای مقابله­ای می­توان فرسودگی زناشویی را پیش­بینی کرد. ویژگی­های شخصیتی و راهبردهای مقابله­ای در کنار متغیرهای بسیاری از جمله فرسودگی شغلی، سلامت روان، رضایت زناشویی، سازگاری زناشویی و… مورد سنجش قرار گرفته است. حال باتوجه به نقش این دو متغیر در موارد مشابه همچون سازگاری و رضایت زناشویی و خلاء سنجش آن با فرسودگی زناشویی، انجام چنین پژوهشی در خور توجه است. از این رو در این پژوهش، در پی پاسخ به این سؤال هستیم که آیا ویژگی­های شخصیتی و سبک­های مقابله­ای می­توانند فرسودگی زناشویی را پیش­بینی کنند؟

هدف اصلی این پژوهش آن است که: باتوجه به ویژگی های شخصیتی و سبک های مقابله ای افراد، به پیش بینی فرسودگی زناشویی زنان شاغل شهرستان اسلام آبادغرب اهتمام نماید.

          1-2- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق:

2-3      تنظیم هیجان…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 57

2-4     جمع بندی پایانی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 80

فصل سوّم: روش پژوهش

3-1     مقدّمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………82

3-2   طرح پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 82

3-3    جامعه، نمونه و روش نمونه گیری……………………………………………………………………………………………………………………………………82

3-4     ابزارهای جمع آوری اطّلاعات…………………………………………………………………………………………………………………………………………82

3-4-1   پرسشنامه ویژگی های جمعیت شناختی…………………………………………………………………………………………………………………….82

3-4-2   مقیاس شخصیّت مرزی………………………………………………………………………………………………………………………………………………..83

3-4-3    فرم تجدیدنظر شده سایکوپاتی…………………………………………………………………………………………………………………………………..83

3-4-4    پرسشنامه تنظیم شناختی هیجان………………………………………………………………………………………………………………………………84

3-5      روش جمع آوری داده ها………………………………………………………………………………………………………………………………………………85

3-6      روش تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………………………………………………………………………… 85

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1      مقدّمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….87

4-2     یافته های توصیفی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………87

4-3    یافته های استنباطی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..89

4-4     تحلیل سؤالات پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..94

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1   مقدّمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..99

5-2    بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………99

5-3   محدودیّت ها……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..105

5-4   پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………105

منابع

منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….106

منابع انگلیسی…………………………………………………….

۱-۱مقدمه

در حال حاضر اختلالات روانی به دلیل ماهیت آشفته ساز،شیوع فراوان و پیچیدگی های ماهیتی و نیز       هزینه های گزاف مراقبتی مورد توجه فراوان قرار گرفته اند.بعلاو

ه نگاه جامعه ی امروز به آنها،نگاه علمی و به سرعت در حال پیشرفت است(بخشی پور،دژکام،مهریار و بیرشک ،۱۳۸۳). در این میان، اختلالات شخصیت در زمره مهمترین مشکلات اجتماعی و پزشکی هستند که روانپزشکان، متخصصان بهداشت روانی، جامعه شناسان و…توجه جدی بدان داشته اند. شیوع آنها در جمعیت عمومی بین ۱۰ تا ۲۰ درصد تخمین زده می شود. افراد مبتلا به اختلال شخصیت معمولاً برچسب های آزارنده، پرتوقع، یا انگل دریافت می کنند و کلاً پیش آگهی آنها نامطلوب شمرده می شود. تقریباً نیمی از تمام بیماران روان پزشکی دچار اختلالات شخصیت هستند که غالباً توأم با اختلالات محور یک است. اختلال شخصیت در عین حال زمینه ساز سایر اختلالات روانپزشکی نظیر    سوء مصرف مواد، خودکشی، اختلالات عاطفی، کنترل تکانه، اختلالات خوردن و اختلالات اضطرابی است و این امر موجب تداخل در درمان و افزایش ناتوانی، بیماری و مرگ و میر در این بیماران می گردد(کاپلان و سادوک[1]،۱۳۸۲).

انجمن روان پزشکی آمریکا (۲۰۰۰APA,)[2]،۱۰نوع اختلال شخصیت را در۳ خوشه طبقه بندی کرده است. خوشه A با رفتار عجیب و غریب مشخص شده و مرکب از اختلالات پارانویید، اسکیزوئید و اسکیزوتایپال است. خوشه B که با رفتارهای هیجانی و نمایشی مشخص شده است، شامل اختلالات شخصیت ضداجتماعی، نمایشی، مرزی و خودشیفته است. خوشه C هم که با رفتارهای اضطرابی مشخص می شود، شامل اختلالات شخصیت اجتنابی، وابسته و وسواسی-جبری است (کاپلان و سادوک،۱۳۸۲).

در این بین، اختلال شخصیت مرزی با شیوع ۱ تا ۲درصد در جمعیت عمومی و ۱۰ درصد در جمعیت غیربستری و ۲۰-۲۵درصد در جمعیت بستری شده،یکی از اساسی ترین دغدغه های بهداشت روانی است(اسوارتز[3] و همکاران؛۱۹۸۹،پارک؛پارک[4]،۱۹۹۷؛گاندرسون[5]؛‍۱۹۸۴وایدیگر[6]؛۱۹۸۶،به نقل از جرج کروس و رینولدز،۲۰۰۱). همپوشی این اختلال با اختلالات محور یک حدوداً بین ۴۰-۶۰ درصد تخمین زده می شود (مارزیالی[7] و مونرو-بلوم[8]،۱۹۹۴،به نقل از جرج کروس و رینولدز،۲۰۰۱) که افسردگی و اختلال دوقطبی  متداول ترین اختلالات بوده و بیان می شود ۸۷ درصد مرزی ها علایم اختلال افسردگی را نشان                 می دهند(کوروبلی و همکاران[9]،۱۹۹۶؛هادزیاک و همکاران[10]،۱۹۹۶،به نقل ازجرج کروس و رینولدز،۲۰۰۱).

از سویی، اختلال شخصیت ضداجتماعی نیز به موجب نقش عظیمی که روی سلامتی عمومی و وضع اقتصادی جوامع دارد، نسبت به دیگر اختلالات شخصیت، مرجّح ترین اختلال شخصیت برای پژوهش است. بیماران مبتلا به این اختلال نسبت به جمعیت عمومی، به احتمال بیشتری با اختلالات محور یک، هم ابتلایی دارند، این اختلالات شامل افسردگی اساسی(۳۰٪)،اختلال دوقطبی،پانیک[11]،اختلال نقص توجه و بویژه اختلال مصرف مواد است. برآورد می شود که ۸۰ درصد بیماران ضداجتماعی می توانند سوء مصرف کنندگان مواد باشند. آمارها نشان می دهند که تقریباً ۳درصد مردان و۱ درصد زنان در بین جمعیت عمومی آمریکا، ویژگی های مربوط به ملاک های اختلال شخصیت ضداجتماعی را نشان می دهند (جرج کروس[12] و رینولدز[13]،۲۰۰۱).

با توجه به شیوع، پیچیدگی، همایندی بالا با اختلالات محور یک و نیز هزینه های گزافی که در قبال این اختلالات چه از جنبه مراقبتی و چه از نظر خساراتی که از سوی

یک مطلب دیگر :

رابطه بین جهت گیری ارزشی و تعهد سازمانی - دانلود پایان نامه ها

 مبتلایان به این اختلالات شخصیتی  به جوامع تحمیل می شود، پرداختن به اختلالات شخصیت مرزی و ضداجتماعی از اولویت های پژوهشی در حوزه سلامت روانی است. در این راستا، فهم سازه های تأثیر گذار و بیان صریح عواملی که به طور مستقیم و یا غیر مستقیم بر این اختلالات اثر می گذارند، کاری بس دشوار است، با این حال تلاش محققان در این زمینه نتایج   امیدوارکننده ای در پی داشته است.در همین راستا، توجه به نقش سازه روانشناختی تنظیم هیجان و بالاخص راهبردهای شناختی تنظیم هیجان در سبب شناسی اختلالات شخصیت ضداجتماعی و مرزی باتوجه به وجود    بی ثباتی هیجانی و ناتنظیمی هیجانی در خوشه  Bاختلالات شخصیت (کریک و جی گر[14]؛۲۰۰۱) و بررسی اثرات مستقل این راهبردها با بهره گیری از نظام تحلیلی آماری پیشرفته مدل یابی معادلات ساختاری[15] جهت پیش بینی و تبیین اثرات این سازه ها بر این حوزه از اختلالات شخصیت، می تواند کمک کننده پژوهش ها و رویکردهای درمانی آتی در زمینه اختلالات شخصیت باشد.

۲-۱ بیان مسأله

زمانی که فردی در کنار آمدن با مسائل زندگی مشکلاتی داشته باشد و رفتار وی به طور پایدار، مقاوم و انعطاف ناپذیر، موجب پریشانی و آشفتگی دیگران شود، در چنین شرایطی، اختلال شخصیت مطرح می شود(کریس هیلی[16]؛۲۰۰۸). اختلالات شخصیت بیانگر مجموعه ای از رفتارهای گوناگون و پیچیده هستند. جلوه  آشفتگی روانی در هر یک از این اختلالات کاملأ متفاوت است، با این حال مشکلاتی که افراد مبتلا به اختلال شخصیت تجربه می کنند، هر روز و در اغلب تعامل های آنها با دیگران وجود دارد. مشکلات این افراد اعم از اینکه وابستگی شدید، ترس از صمیمیت زیاد، نگرانی شدید، دروغگویی فراوان و بی دلیل و رفتار های استثمارگرایانه  یا خشم کنترل ناپذیرباشد، به هر حال این افراد معمولاً ناخشنود و ناسازگارند. آنها در دور معیوبی گرفتار      می شوند که درآن، سبک شخصی آشفته شان دیگران را بیزار نموده و از این رو شیوه های برقراری ارتباط مشکل آفرین آنها را تشدید می کند (هالیجین[17] و ویتبورن[18]؛۲۰۰۳).

درDSM-IV-TR[19] اختلالات شخصیت به سه گروه یا خوشه تقسیم بندی شده اند. خوشه A مرکب از اختلالات پارانویید، اسکیزوئید و اسکیزوتایپال است. خوشه B شامل اختلالات شخصیت ضداجتماعی، نمایشی، مرزی و خودشیفته بوده و خوشه C هم، شامل اختلالات شخصیت اجتنابی، وابسته و وسواسی جبری است (۲۰۰۰ APA,). در این بین، اختلالات شخصیت خوشه ی  Bکه با رفتارهای نمایشی و هیجانی مشخص       می شوند، جزء متداول ترین و پربسامدترین اختلالات شخصیت معرفی شده در DSM-IV-TRهستند (به نقل از کریستالین سالترز-پدنئولت[20]،۲۰۱۱). مطالعات انجام شده نیز همواره حاکی از آن بوده است که این اختلالات، مشکلات و عوارض بسیاری را سبب می شوند. از این میان، دو اختلال شخصیت ضداجتماعی و مرزی به دلیل همایندی بالا با بیشتر اختلالات از جمله اختلالات خلقی، اضطرابی، اختلال مصرف مواد، همچنین خودکشی و به هم زدن نظم عمومی و ایجاد مسایل قانونی از اهمیت ویژه ای برخوردارند (جرج کروس و رینولدز،۲۰۰۱).

اختلال شخصیت مرزی یکی از شایعترین اختلالات شخصیت در بیماران بستری و در مراجعان به       کلینیک های روانشناسی و روانپزشکی است (بارلو و دوراند[21]،۲۰۰۲ ،به نقل از حنایی؛۱۳۸۸). شیوع آن در حدود ٪۱۵ جمعیت عمومی و ٪۵۰ در میان مبتلایان به اختلالات شخصیت تخمین زده می شود (وایدیگر[22] و ویسمن[23]،۱۹۹۱، به نقل از حنایی؛1388). اکثر افراد مبتلا به این اختلال(۵۰ درصد) در دوره سنی ۱۸ تا ۲۵ سال، مبتلا به این اختلال تشخیص داده می شوند. همچنین دو سوم کل جمعیت بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مرزی را زنان تشکیل می دهند(گاندرسون،۲۰۰۸؛ به نقل از محمودعلیلو و شریفی،۱۳۹۰)[24].     استرن[25] ( ۱۹۳۸) معتقد است که بیماران مبتلا به این اختلال در مرز بین نوروز[26] و سایکوز[27] قرار دارند به طوری که وقتی تحت فشار روانی شدید قرار می گیرند به رفتار ها و فرآیند های فکری سایکوتیک دچار  می شوند و سریعاً به سطوح سالم تری از کارکرد روانی باز می گردند (به نقل از کریس هیلی،۱۳۹۰). مشخصه بارزشان ناپایداری در خلق، حالات عاطفی، واقعیت آزمایی و خودانگاره است. به نظر می رسد این بیماران همیشه در بحران به سر می برند. چرخش های سریع خلق، رفتارهای غیرقابل پیش بینی، خودزنی های مکرر، هم زمان بودن احساس خصومت و وابستگی و روابط بین فردی آشفته از خصوصیات بارز این نوع اختلال شخصیت است. همچنین تکانشی بودن، احساس مزمن پوچی و فقدان احساس هویت، دوپاره سازی در روابط بین فردی و خودکشی از دیگر ویژگی های این اختلال است (نوردهال[28]،نیساتر[29]،۲۰۰۵؛سادوک و سادوک[30]،۲۰۰۵ ؛به نقل از حنایی، ۱۳۸۸).

از سویی، یکی از راه های توصیف اختلال شخصیت مرزی استفاده از حروف اول علایم این اختلال است که در مجموع عبارت «من ناامیدم»[31]را تشکیل می دهند و شامل، آشفتگی هویت(I)[32]، بدتنظیمی هیجانی(D)[33]، احساس تهی بودن(E)[34]،رفتار خودکشی گرایانه(S)[35]، عقاید پارانوئید(P)[36]، احساس رهاشدگی(A)[37]، تکانشگری(I)[38] و خشم®[39] است. در خصوص رفتارهای آسیب به خود این بیماران، داستی میلر[40](۱۹۹۴) معتقد است که چنین اعمالی آن قدر معانی متعدد و نهفته دارد که حتی شخصی که اقدام به آن می کند، همیشه از دلایل آن آگاه نیست. در مورد برخی از معانی یا دلایل نهفته در اعمال خودآسیب زنی می توان به نوعی راهبرد مقابله ای یا کنار آمدن با فشار روانی، روشی برای ابراز خشم شدید و یا فریاد کمک طلبی و عملی به عنوان توجه برگردانی اشاره نمود (کریس هیلی،۱۳۹۰).

علاوه بر این،اختلال شخصیت ضداجتماعی یکی دیگر از اختلالات شخصیت خوشه B است که شاید بیشترین مطالعات انجام شده درباره اختلالات شخصیت مربوط به این اختلال است(هیثر بارنت ویگ[41]،۱۳۸۸).

پیش تر، این اختلال با عناوینی چون، سایکوپاتیک[42]، سوسیوپاتیک[43]، دیس سوشیال[44] و شخصیت جنایی[45] شناخته می شد. باور و نگرش اساسی این افراد آنست که حق دارند قوانین و اصول را بشکنند. جنگ جویی،   بهره کشی در روابط، فقدان همدلی و حساسیت های اجتماعی جزء خصایص معمول این بیماران است (جرج کروس و رینولدز،۲۰۰۱).

ناتوانی برای سازگاری با موازین اجتماعی در ارتباط با رفتار قانونی، که با دست زدن به اعمال تکراری،که زمینه را برای دستگیری فراهم می کند، تظاهر می کند؛ فریبکاری و دروغگویی های مکرر؛ رفتار تکانشی و ناتوانی برای طرح ریزی های پیشاپیش؛ تحریک پذیری و پرخاشگری به همراه نزاع و حملات فیزیکی مکرر؛   بی احتیاطی نسبت به ایمنی خود و دیگران؛ عدم احساس مسئولیت مستمر که با ناتوانی برای حفظ رفتار شغلی با ثبات تظاهر می کند و فقدان احساس پشیمانی، ویژگی های توصیف کننده مبتلایان به اختلال شخصیت ضداجتماعی هستند،از طرفی،این اختلال در مردان سه برابر بیشتر از زنان است(کاپلان و سادوک،۱۳۸۲).

اختلال شخصیت ضداجتماعی سیر بدون پسرفت دارد و اوج شدت آن معمولاً دراواخر نوجوانی است. پیش آگهی اختلال متغیراست و گزارش هایی از کاهش علایم با افزایش سن داده شده است، البته مشخص نیست که این کاهش علایم به خاطر بالا رفتن سن است یا افزایش آگاهی اجتماعی. افسردگی، اضطراب، الکلیسم و         سوء مصرف دارو اختلالاتی هستند که بیشترین همایندی را با اختلال شخصیت ضداجتماعی دارند (کاپلان و سادوک،۱۳۸۲).

اختلال شخصیت ضداجتماعی و مرزی نیز همانند دیگر اختلالات شخصیت، بواسطه نشانه های رفتاری، هیجانی، شناختی و نیز بین فردی شان به کارکردهای روزانه‌‌ مبتلایان، تأثیرات منفی بر جا می گذارند (هالیجین و ویتبورن،۲۰۰۳).روابط بین فردی مختل، مشکلات هویتی، مشکلات تحصیلی و شغلی و نیز   درگیری های قانونی ازجمله این مشکلات هستند(کاپلان و سادوک،۲۰۰۷).مسأله تنظیم هیجان به عنوان یک مشکل و مشخصه اساسی مبتلایان به اختلالات شخصیت خوشه Bاست (کریک و جی گر؛۲۰۰۱).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

یک مطلب دیگر :

منبع مقاله با موضوع عقد اجاره، سند رسمی، قانون مدنی

 

 

 

صفحه		عنوان
1		چکیده
		فصل اول: طرح تحقیق
2		مقدمه
4		ضرورت انجام تحقیق
5		اهداف کلی و جزئی
6		فرضیه ها
6		تعاریف مفهومی وعملیاتی متغیرها
		فصل دوم: پیشینه‌ی پژوهش
10		مقدمه
13		تعامل والدین- فرزند در ایران
14		مبانی نظری متغیرها
16		تحقیقات داخلی و خارجی انجام یافته در ارتباط با موضوع
17		جمع‌بندی از مبانی نظری و عملی برای ساختن پشتوانه‌ی معتبر تحقیق
		فصل سوم: روش تحقیق
20		مقدمه
21		جامعه آماری
21		ابزارهای گردآوری داده ها
23		شیوه تجزیه و تحلیل داده ها
		فصل چهارم: یافته‌های تحقیق
24		مقدمه
33		فرضیه ها
39		بحث و نتیجه­گیری
40		منابع

 

چکیده

در این رساله به بررسی رابطه­ی بین وضعیت سلامت عمومی و شیوه های فرزند پروری جانبازان با وضعیت تحصیلی فرزندان آن­ها در استان اصفهان پرداخته شده است. جامعه مورد بررسی فرزندان جانبازان تحت پوشش ستاد شاهد آموزش و استان اصفهان است که بدین منظور نمونه ای به حجم 141 نفر از بین دانش آموزان پسر و دختر مقاطع ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب گردیدند. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از ابزارهای اندازه گیری تحقیق شامل پرسشنامه شیوه های فرزند پروری دیانا بامریند (1971) و پرسشنامه سلامت عمومی GHQ-28 و وضعیت تحصیلی و سایر اطلاعات جمیت­شناختی جمع­آوری شد.

در ادامه از ضریب همبستگی پیرسون و کندال توسط نرم­افزار SPSS نسخه 19 جهت بررسی رابطه بین شیوه فرزند پروری مقتدارانه، استبدادی و سهل­گیرانه و وضعیت تحصیلی استفاده گردید. در نتیجه شیوه فرزندپروری مقتدرانه با وضعیت تحصیلی دانش­آموزان مقطع ابتدایی و افسردگی و عملکرد اجتماعی پدر با وضعیت تحصیلی دانش­آموزان مقطع راهنمایی ارتباط معنی داری داشت.

 فصل اول

طرح تحقیق

مقدمه

موضوع افت تحصیلی دانش آموزان و پیشرفت آموزشی آنها به منظور کاهش هزینه ها و افزایش بهره وری و کارایی نظام آموزشی در سه دهه اخیر به یکی از مهم ترین مباحث مهم نظام آموزشی ما تبدیل شده است، این چالش که در حال حاضر مسئولان نظام آموزشی و بسیاری از اولیای دانش آموزان را به نحوی با خود درگیر کرده است، به یکی از حوزه­های فعال در تحقیقات پژوهشگران تبدیل شده است و مباحث­ علمی فراوانی در بین روانشناسان، مشاوران و متخصصان تعلیم و تربیت، پیرامون ابعاد مختلف این موضوع تا به امروز در جریان است، به عنوان مثال می­توان به مهدوی­غروی مریم، خسروی معصومه و نجفی محمود (1391)، مظاهری امیر و مظاهری مسعود (1392) سورگی سیروس (1392) و بسیاری دیگر اشاره کرد.

از آن­جایی­که خانواده نقش اساسی در حفظ سلامت روانی، اجتماعی و جسمانی کودکان دارد، یکی از مهم­ترین عناصر تاثیرگذار بر عملکرد تحصیلی دانش­آموزان نیز به شمار می­رود، ازاین رو نابسامانی خانوادگی، مشکلات روحی و روانی نوجوانان و جوانان، عدم کنترل پدر و مادر بر انتخاب دوستان، قایل شدن آزادی بی حد و حصر یا به عبارت دیگر اعتقاد به رهایی و بی بند و باری فرزندان و تمایل نوجوانان و جوانان به تفریحات ناسالم از جمله عناصری هستند که می تواند یک فضای نا سالمی را به وجود آورد و وضعیت تحصیلی فرزندان را تحت الشعاع خود قرار دهد.

تاکنون تحقیقات بنیادی فراوانی در خصوص ساختار خانواده و رابطه آن با رشد و توسعه شخصیت فرزندان در ابعاد مختلف صورت پذیرفته است. براساس نظریه بامریند[1](1991)، سبک های فرزند پروری به عنوان واسطه ی بین متغیرهای هنجاری آنان و جامعه پذیری فرزندان عمل می کند و با شایستگی های اجتماعی آنان رابطه دارد. الیس[2](2003)، نشان داد که بین سبک های فرزند پروری مقتدرانه با سازماندهی، پیشرفت تحصیلی و جهت گیری عقلانی در کودکان رابطه مثبت وجود دارد هم­چنین تحقیقات دیگری نشان داده است که نوجوانانی که والدین خودکامه دارند کمتر متکی به خود هستند ونمی توانند به تنهایی کاری انجام دهند یا از خود عقیده ای داشته باشند شاید به این دلیل که به قدر کافی فرصت نداشته اند که عقاید خود را بیازمایند یا مستقلانه مسئولیت قبول کنند در ضمن این نوجوانان اعتماد به نفس کمتر واستقلال وخلاقیت کمتری دارند، ذهن کنجکاوی ندارند، از لحاظ اخلاقی کمتر رشد یافته اند ودر برخورد با مشکلات روزمره عملی، تحصیلی وذهنی انعطاف پذیری کمتری دارند (گوای[3] ،1997).

علاوه براین جامعه مورد بررسی در این رساله یعنی فرزندان جانبازان جنگ در استان اصفهان، به طور خاص با مسائل جبری دیگری که ساختار خانواده و والدین و دانش­آموزان را به طور مستقیم و غیرمستقیم تحت تاثیر قرا می­دهد دست به گریبان هستند. توجه به اینکه در هر جنگی علاوه بر آسیب های جبران ناپذیر جسمی، صدمات روحی روانی (که اصطلاحاً PTSD[4] نامیده می شود) نیز  به شرکت کنندگان در آن وارد می شود، که از جمله علائم آن ، سعی در اجتناب کردن از افکار و احساس های مربوط به ضربه، فعالیت­ها، مکان­ها یا افراد یاد آور خاطره ضربه، کاهش قابل ملاحظه علاقه یا شرکت در فعالیت­های مهم اجتماعی، احساس گسستگی با دیگران ، محدودیت عاطفی مثل نداشتن احساس­های عاشقانه ، احساس کوتاه­تر شدن آینده، نداشتن انتظار شغل، ازدواج، فرزند، عمر طبیعی داشتن، اختلال خواب، احساس تحت فشار بودن، اختلالات درکی و تفکر (از جمله هذیان، توهم، تصورات آزاردهنده، خطاهای حسی کاذب و واکنشهای هذیانی)، دردهای روان‌تنی (از جمله سردرد، خستگی و دردهای عضلانی، ناتوانی در نقشهای اجتماعی و …) می‌باشد. با توجه به این مسائل در خانواده جانبازان  PTSDنیز  به دلیل مشکلات خاص جانباز و تأثیر این مشکلات بر همسر و فرزندان، جوّ خانواده آرامش لازم را نخواهد داشت، چرا که در نتیجه عوارض ناشی از جنگ این افراد برخلاف افراد عادی، معمولا با مسائلی ازجمله عدم مسؤولیت‌پذیری، ناتوانی در انجام نقش پدری و …روبرو هستند و جرّ و بحثهای کلامی زیادی با افراد خانواده خود دارند (شریفی­راد غلامرضا و مطلبی محمد 1385). لذا کودکان چنین خانواده‌ای در شرایط یکسانی نسبت به سایر کودکان قرار ندارند، از این رو ممکن است از وضعیت تحصیلی متفاوتی نیز برخوردار باشند. بنابراین بررسی وضعیت تحصیلی فرزندان جانبازان PTSD از اهمیت زیادی برخوردار است و لازم است به طورخاص مورد توجه محققان، روانشناسان، روانپزشکان، مسؤولین بنیاد ، مسئولین آموزش و پرورش و معلّمان قرار بگیرند.

به منظور برطرف نمودن مشکلات تحصیلی فرزندان شاهد و ایثارگر، ستادی در آموزش و پرورش به همین نام به وجود آمده است. در بین مسئولین این ستاد که مسئولیت رسیدگی و بهبود شرایط تحصیلی فرزندان جامعه تحت پوشش خود را برعهده دارند، همواره این سئوال مطرح بوده که با توجه به اینکه فرزندان جانبازان بدلایل ذکر شده در شرایط یکسانی نسبت به فرزندان سایر خانواده­ها قرار ندارند، و فرزندان شهدا نیز از نعمت وجود پدر در خانواده بهره مند نیستند، آیا نیاز به حمایت های آموزشی و پرورشی بیش­تری دارند؟ و مهم­تر این­که کدامین ابعاد از شرایط زندگی فرزندان، برای بهبود و یا اصلاح در اولویت قرار دارند؟ در این راستا دو بعد از مسائل این قشر خاص مورد توجه محقق قرار گرفته است. یکی از این ابعاد وضعیت سلامت عمومی جانبازان است، که شامل 4 خرده مقیاس شامل افسردگی، اختلال در عملکرد اجتماعی، اضطراب و بی­خوابی و علائم روان­تنی است که تصور می­شود ساختار خانواده و در نتیجه شرایطی که فرزندان در آن درحال رشد هستند، تاثیر قابل ملاحضه­ای داشته است. همچنین شیوه فرزندپروری آن­ها و ارتباط آن با وضعیت روحی و جسمانی آن­ها نیز بعد دیگری از وضعیت خاص این جامعه است که مورد بررسی قرار گرفت. بنابراین پژوهش حاضر با هدف برسی رابطه بین سلامت عمومی جانبازان و سبک های فرزند پروری آنان با وضعیت تحصیلی فرزندان انجام پذیرفت. لذا سئوال کلی که در این پژوهش به آن پاسخ داده شد، این است که کدام یک از سبک های فرزند پروری با وضعیت تحصیلی فرزندان شاهد و ایثارگر رابطه دارد و تاثیر آسیب های وارده ناشی از جنگ در وضعیت تحصیلی در چه حدی می باشد ؟

ضرورت انجام تحقیق

جنگ به عنوان یک عامل استرس زا می تواند منجر به عوارض ناگواری در زندگی انسان­ها شود. افرادی که مستقیما در جنگ شرکت می کنند و به نوعی در معرض ترومای ناشی از این بلای خانمان سوز قرار می گیرند، اولین قربانیان جنگ هستند. اثرات جنگ تا اعماق خانواده ها و جامعه نیز نفوذ می کند. خانواده مجروحین، معلولین، شهدا و اسرا قربانیان فراموش شده جنگ محسوب می شوند. شیوه های فرزندپروری جانبازان ممکن است متاثر از وضعیت جانبازی و سلامت روانی آنان باشد که می­تواند در وضعیت تحصیلی فرزندان آن­ها موثر واقع شود. از طرف دیگر، یکی از وظایف ذکر شده در اساسنامه طرح شاهد، تربیت، آموزش و رشد همه جانبه فرزندان شاهد و فرزندان جانبازان می باشد که در آینده بتوانند باکسب دانش و معنویت اسلامی انسانهایی مفید و مثمرثمر برای جامعه خویش باشند.

با استفاده از نتایج این تحقیق می­توان با تعیین نوع ارتباط سبک تربیتی ایشان بر نتیجه عملکرد تحصیلی فرزندان در جهت اصلاح شیوه های فرزندپروری آن­ها ازطریق اطلاع رسانی و برگزاری دوره های مشاوره خانواده اقدم نمود. لذا علاوه بر ستاد شاهد آموزش و پرورش، بنیاد شهید و امور ایثارگران نیز می تواند براساس یافته های این تحقیق اقدام به برنامه ریزی از طریق اختصاص اعتبارات لازم در راستای تقویت بنیه علمی فرزندان جانبازان نماید.

برخی از صاحب‌نظران در حیطه‌ی تعلیم و تربیت مانند جودیت ریچ هریس[5] معتقدند که والدین، هیچگونه اثر بلند مدتی بر روی شخصیت یا هوش فرزندان خود ندارند . به نظر او ، والدین کودک ، نقش اساسی در دوران کودکی فرزند خود دارند اما هیچگونه تاثیر بلند مدت بر هوش یا شخصیت یا شیوه ی رفتارفرزند خود، در شرایطی که کنار او نیستند ، بر جا نمی گذارند . بر اساس نظر وی ، بررسی تازه یی نشان داده کودکانی که بیشترین اوقات 3 سال اول زندگی خود را در مراکز مهد کودک سپری کرده بودند با کودکانی که د رخانه بودند ، از نظر رفتار یا سازگاری ، فرقی با هم نداشتند .کودکانی که باید با خواهران وبرادران خود برای جلب توجه والدین رقابت کنند ، از نظر شخصیتی ، با تک فرزندان خود فرقی ندارند .

البته برخی از محققان نیز مانند جروم کیگان[6] با این نظر مخالفند. به نظر او اثرات والدین بر کودکان تاثیر آشکاری دارد. والدینی که به طور مستمر با فرزندان خود حرف می‌زنند و برای آن‌ها کتاب می‌خوانند، معمولاً کودکانی به وجود می‌آورند که وسیع ترین خزانه لغات، بالاترین نمره هوش و بهترین نمرات درسی را دارند.

اهداف کلی و جزئی

ادبیات پژوهش

1-2 مقدمه 14

2-2 اختلال وسواسی – جبری 14

1-2-2 ویژگیهای بالینی 15

2-2-2 همه گیر شناسی 16

3-2-2 سیر و پیش آگهی 17

3-2 توصیف وسواس فکری 17

1-3-2 ویژگی های اصلی وسواسها ی فکری 18

2-3-2 تمایز وسواسهای بهنجار و نابهنجار 18

4-2 توصیف اجبار 20

1-4-2 تمایز اجبارهای بهنجار و نابهنجار 20

5-2 سبب شناسی 21

1-5-2 عوامل زیستی 21

2-5-2 عوامل روانی_اجتماعی 22

6-2 زیرگونههای اختلال وسواسی – جبری 26

1-6-2 زیرگونه ی شستشو/آلودگی 27

2-6-2 زیرگونه ی نظم/تقارن 27

3-6-2 زیرگونه ی احتکار 27

4-6-2 زیرگونه ی وسواس فکری 28

7-2 رویکرد ابعادی به آسیب شناسی OCD 28

8-2 رویکردهای ابعادی به OCD  و مطالعات تحلیل عاملی 30

9-2 ارزیابی مدلهای ابعادی 31

10-2 مزیت رویکردهای ابعادی 32

11-2 شخصیت و طبقه بندی مورد توافق در باب آن 33

12-2 پیدایش و توسعه ی مدل پنج عاملی شخصیت 34

13-2 مفهوم پردازی نظری از این پنج عامل بزرگ 37

1-13-2 نوروتیسم 37

2-13-2 برونگرایی 37

3-13-2 باز بودن (گشودگی) به تجارب 38

4-13-2 توافق 39

5-13-2 با وجدان بودن 40

14-2 نظریه پنج عاملی شخصیت 41

 

15-2 شخصیت و آسیب شناسی روانی 42

16-2 آسیب شناسی روانی از دیدگاه مدل پنج عاملی 44

17-2 آسیب شناسی محور یک و مدل پنج عاملی ((FFM 45

18-2 مدل های ساختاری و صفات شخصیت 46

19-2 دلایل ارتباط با صفات شخصیت 46

1-19-2 خلق و صفات عاطفی: 46

2-19-2 ثبات اختلالات هیجانی 47

3-19-2 روابط ژنتیکی 47

20-2 ابعاد شخصیتی و اختلال وسواسی – جبری 48

فصل سوم

روش پژوهش

1-3 مقدمه 54

2-3 نوع پژوهش 54

3-3 جامعه، نمونه و روش نمونه گیری 54

4-3 ابزارهای پژوهش 54

1-4-3 سیاهه بازنگری شده شخصیت نئو (NEO-PI-R) 54

2-4-3 سیاهه بازنگری شده وسواسی-جبری (OCI-R) 55

5-3 روش جمع آوری داده ها 55

6-3 روش تجزیه و تحلیل داده ها 56

فصل چهارم

 

یک مطلب دیگر :

یافته های پژوهش

1-4 مقدمه 59

2-4 یا فته های توصیفی 59

جدول 1-4 : شاخص های مرکزی و پراکندگی متغیر های پیش بین 59

جدول 2-4 : شاخص های مرکزی و پراکندگی متغیرهای ملاک 59

3-4 یافته های استنباطی 61

یافته ها 61

مدل اندازه گیری : تحلیل عاملی تاییدی 61

جدول 3-4 : شاخص های برازندگی مدل اندازه گیری مدل 4 عاملی زیرگونههای اختلال وسواسی-جبری 61

مدل اندازه گیری رویه های شخصیتی 62

جدول 4-4:  شاخص های برازندگی مدل اندازه گیری رویه های شخصیتی 62

جدول 5-4 : ماتریس همبستگی متغیرهای مکنون رویه های شخصیتی‌‌‌‌ 63

جدول 6-4 : ماتریس همبستگی متغیر های مکنون زیرگونههای اختلال وسواسی-جبری 63

معادلات ساختاری 64

جدول 7-4 : شاخص های برازندگی مدل ساختاری مفروض 64

تحلیل فرضیه 64

فصل پنجم

بحث و نتیجه گیری

1-5 مقدمه 69

2-5 بحث و نتیجه گیری 69

3-5 محدودیت های پژوهش: 72

4-5 پیشنهادات پژوهشی 73

منابع و مآخذ 74

منابع 75

پیوست ها و ضمائم 84

مقدمه

رابطه بین شخصیت و آسیب شناسی روانی ازنظر مفهومی پیچیده بوده و مدلهای مختلفی در این راستا بوجود آمده اند تا وسعت روابط ممکن را تحت پوشش قرار دهند، که مدلهای ذیل از جمله ی این مدلها می باشند:

الف) مدل عوارض یا مدل اسکار^[1]: مطابق با این مدل، رشد آسیب شناسی روانی، شخصیت پیش مرضی فرد را تغییر می دهد؛ ب) مدل پاتوپلستی^[2] یا مدل تشدید : این مدل فرض می کند که ویژگی های شخصیتی ممکن است سیر، شدت، پیش آگهی و ظهور اختلالات محور یک را متاثر کند؛ ج) مدل آسیب پذیری^[3]: این مدل فرض می کند که صفات شخصیتی ممکن است فرد را نسبت به شکل خاصی از آسیب شناسی روانی آسیب پذیر کند؛ د) مدل پیوستاری: در این مدل فرض می شود که صفات شخصیتی و ظهور علائم آسیب شناسی روانی در یک پیوستار قرار دارند به عبارت دیگر در این مدل رابطه بین شخصیت و آسیب شناسی روانی، ابعادی است و ه) مدل علی مشترک : هر دو تحت تأثیر یک متغیر دیگر هستند (بینونو  و استین^[4] ، 2003؛ کریستنسن  و کسینگ^[5] ، 2006). در دهه ی1990 در باب مطالعات مربوط به روابط بین شخصیت و آسیب شناسی روانی تجدیدنظرهایی صورت گرفت و از آن زمان تاکنون تحقیقات دراین حوزه رشد کرده است (واتسون  و کلارک^[6]، 1994؛ به نقل از واتسون،a 2005).

بسیاری از تحقیقات در شخصیت و روانشناسی بالینی، فهم روابط بین اختلات روانی و تغییر ابعاد شخصیت بهنجار را هدف خود قرار داده­اند. بسیاری از این بررسی ها مدل پنج عاملی ساختار شخصیت را به کار گرفته­اند و بطور کلی نتایجی همسو با روابط مفهومی بین ابعاد شخصیت واختلالات گوناگون نشان داده­اند (آشتون^[7]،a 2008).

2-1 بیان مساله

اختلال وسواسی- جبری^[8] یک اختلال اضطرابی ناتوان کننده است که با افکار وسواسی مقاوم (افکار، تکانه­ها یا تصاویر مزاحم) و یا اعمال وسواسی (رفتارهای تکراری یا اعمال ذهنی متمرکز بر کاهش استرس) تعریف شده است و ناراحتی قابل ملاحظه و اختلال در عملکرد اجتماعی و شغلی قابل ملاحظه ای را باعث می شود (انجمن روانپزشکی آمریکا^[9]، 2000؛ کران، سینمن، داونپورت^[10]، 1996). اگرچه پیشتر اختلال وسواسی- جبری اختلال نسبتاً نادری محسوب می شد ولی تخمین های اخیر دامنه­ی شیوع آن را در طول عمر%3/2 برآورد کرده اند (روسییو، استین، چییو و کسلر^[11]، 2010) و برآورد بالینی افکار وسواسی و اعمال وسواسی در دامنه ی13/0 تا 49/0 قرار دارد (فولانا^[12] و همکاران، 2009). اختلال وسواسی- جبری معمولاً با اختلال های مهمی همراه است. داده­های حاصل از تکرار مطالعه ملی همبودی^[13] اختلال وسواسی- جبری با سایر اختلالات روانی، این اختلال را به عنوان یک اختلال اضطرابی معرفی نموده  است که از نظر آسیب زایی در طبقه بندی “جدی” قرار می گیرد. لازم بذکر می باشد که این نوع طبقه­بندی با بکارگیری شاخص های مختلفی، از جمله سابقه­ی اقدام به خودکشی در طول 12 ماه گذشته، یا ناتوانی کاری قابل توجه و یا اختلال در نقش (کسلر، برگلاند^[14]، دملر^[15]، مریکانگاس^[16] و والترز^[17]، 2005) تعیین می شود. همچنین روسییو و همکاران (2010) گزارش نموده اند که مبتلایان  به این اختلال در طول 12 ماه اختلال نقش جدی درمقیاس ناتوانی شیهان نشان دادند (لئون، الفسون، پرترا، فاربر و شیهان^[18]، 1997). )، این در حالی است که بیش از 90% افراد جامعه علایم وسواسی- جبری را با همان کیفیت و شکل افراد مبتلا به اختلال وسواسی- جبری  تجربه می کنند (راکمان و دسیلوا، 1978؛ پوردون و کلارک، 1993) و همین امر لزوم بررسی و شناخت علایم وسواسی- جبری را دوچندان می نماید، چراکه می تواند به شناسایی دقیق، ارزیابی و درمان این اختلال کمک نماید.

عوامل متعددی همچون سبک تربیتی والدین، عوامل ارثی و ژنتیکی، استرسورهای زندگی، ویژگیهای روانشناختی منحصر به فرد افراد و … در ایجاد و نگهداری این اختلال نقش دارند که یکی از مهمترین این عوامل در شروع و نگهداری اختلال وسواسی- جبری، صفات شخصیتی افراد می باشد. از این رو محققان و متخصصان از دیرباز به مطالعه ی صفات شخصیتی دخیل در ایجاد اختلالات روانی همچون اختلال وسواسی – جبری علاقه مند بوده اند (کلونینجر^[19]، 1987؛ آیزنک^[20] و آیزنک، 1985؛ ژانت، 1903؛ زاکرمن^[21] و همکاران، 1993) و بر همین اساس دیدگاههای مختلفی برای مطالعه ی نقش شخصیت و صفات شخصیتی در اختلال وسواسی- جبری مطرح شده است.

بررسی آسیبهای شخصیت در قالب ارتباط موجود بین اختلال وسواسی- جبری و شاخص های اختلالات محور II توجه زیادی را به خود جلب نموده است. با وجود این،‌ دیدگاه مقوله ای مورد انتقادات بسیاری واقع شده است، چرا که بسیاری از طبقات تشخیصی اختلالات شخصیتی همپوش می­باشند. بنابراین عدم تمییز دقیق مفهوم تشخیصی یک اختلال شخصیتی در مقایسه با اختلال دیگرمی تواند کاربرد بالینی این نوع طبقه بندی را محدود نماید. در واقع استدلال می شود که اختلالات شخصیتی تفاوت های دوگانه­ی مفروض در دیدگاه مقوله ای را دقیقاً منعکس نمی­نمایند. بلکه پیوستاری از عملکرد را منعکس می نماید که در آن مرزهای بین شخصیت های بهنجار و نابهنجار مشخص نمی باشد (سالزمن و پیج^[22]،2004).

پیشینه پژوهش

1-2مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………21

2-2 اختلال افسردگی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………21

1-2-2ویژگی های اختلال افسردگی ………………………………………………………………………………………………………………………………..22

1-1-2-2ملاک های DSMIV-TR در مورد افسردگی…………………………………………………………………………………………………… 24

2-1-2-2شیوع افسردگی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….25

3-1-2-2سن شروع افسردگی…………………………………………………………………………………………………………………………………………….26

4-1-2-2اختلال های توام با افسردگی……………………………………………………………………………………………………………………………..27

5-1-2-2مفهوم سازی شناختی اختلال افسردگی …………………………………………………………………………………………………………..27

3-2اضطراب…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………29

1-3-2شیوع اختلالات اضطرابی…………………………………………………………………………………………………………………………………………30

4-2 اختلال اضطراب منتشر……………………………………………………………………………………………………………………………………………….31

1-4-2ویژگی های اختلال اضطراب منتشر……………………………………………………………………………………………………………………….31

1-1-4-2ملاک های DSMIV-TR در مورد اختلال اضطراب منتشر………………………………………………………………………………32

2-1-4-2شیوع اختلال اضطراب منتشر…………………………………………………………………………………………………………………………….33

3-1-4-2سن شروع اختلال اضطراب منتشر……………………………………………………………………………………………………………………..33

4-1-4-2اختلال های توام با اختلال اضطراب منتشر……………………………………………………………………………………………………….33

5-1-4-2مفهوم سازی شناختی اختلال اضطراب منتشر…………………………………………………………………………………………………..34

5-2 اختلال وسواس فکری – عملی ………………………………………………………………………………………………………………………………….35

1-5-2ویژگی های اختلال وسواس فکری – عملی……………………………………………………………………………………………………………35

1-1-5-2ملاک های DSMIV-TR در مورد اختلال وسواس فکری – عملی…………………………………………………………………..36

2-1-5-2شیوع اختلال وسواس فکری – عملی…………………………………………………………………………………………………………………38

3-1-5-2سن شروع اختلال وسواس فکری – عملی…………………………………………………………………………………………………………38

4-1-5-2اختلال های توام با اختلال وسواس فکری – عملی…………………………………………………………………………………………..38

5-1-5-2مفهوم سازی شناختی اختلال وسواس فکری – عملی………………………………………………………………………………………39

6-2 اختلال پانیک………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………39

 

1-6-2ویژگی های اختلال پانیک ……………………………………………………………………………………………………………………………………..39

1-1-6-2ملاک های DSMIV-TR در مورد اختلال پانیک………………………………………………………………………………………………41

2-1-6-2شیوع اختلال پانیک…………………………………………………………………………………………………………………………………………….42

3-1-6-2سن شروع اختلال پانیک…………………………………………………………………………………………………………………………………….42

4-1-6-2اختلال های توام با اختلال پانیک ……………………………………………………………………………………………………………………..42

5-1-6-2مفهوم سازی شناختی اختلال پانیک ………………………………………………………………………………………………………………..43

7-2 هیجان………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….45

1-7-2 تنظیم هیجان ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..46

1-1-7-2 راهبردهای شناختی تنظیم هیجان ………………………………………………………………………………………………………………….46

8-2 راهبردهای شناختی تنظیم هیجان و اختلالات هیجانی ………………………………………………………………………………………….49

9-2شخصیت……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….53

1-9-2طبقه بندی شخصیت………………………………………………………………………………………………………………………………………………54

2-9-2مدل پنج عاملی شخصیت………………………………………………………………………………………………………………………………………..55

10-2 شخصیت و راهبردهای شناختی تنظیم هیجان ……………………………………………………………………………………………………..57

11-2 شخصیت و اختلالات هیجانی…………………………………………………………………………………………………………………………………..58

12-2 راهبردهای تنظیم هیجان و اختلالات هیجانی در پرتو پژوهش ها ……………………………………………………………………….60

13-2 راهبردهای تنظیم هیجان، شخصیت و اختلالات هیجانی در پرتو پژوهش ها ………………………………………………………62

14-2 خلاصه فصل دوم………………………………………………………………………………………………………………………………………………………65

فصل سوم

روش پژوهش

1-3 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..67

2-3 روش پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….67

3-3 جامعه و نمونه آماری و روش نمونه گیری………………………………………………………………………………………………………………….67

4-3 ابزارهای جمع آوری اطلاعات …………………………………………………………………………………………………………………………………….67

1-4-3 پرسشنامه ویژگی های جمعیت شناختی……………………………………………………………………………………………………………….67

2-4-3 پرسشنامه تنظیم شناختی هیجان…………………………………………………………………………………………………………………………67

3-4-3 پرسشنامه شخصیتی نئو…………………………………………………………………………………………………………………………………………68

4-4-3 پرسشنامه افسردگی بک…………………………………………………………………………………………………………………………………………68

5-4-3 پرسشنامه حساسیت اضطرابی………………………………………………………………………………………………………………………………..69

یک مطلب دیگر :

6-4-3 پرسشنامه پن اسمیت……………………………………………………………………………………………………………………………………………..69

7-4-3 پرسشنامه وسواس فکری-عملی مادزلی………………………………………………………………………………………………………………..69

5-3 روش جمع آوری داده ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………….70

6-3 روش تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………………………………………………………………………………………….70

فصل چهارم

تجزیه و تحلیل داده ها

1-4 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………71

2-4 آمار توصیفی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………71

3-4 آمار استنباطی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………72

4-4 تحلیل فرضیه های ترکیبی- ساختاری ……………………………………………………………………………………………………………………..77

5-4 تحلیل فرضیه ها و سوالات، اثرات مستقیم متغیرها …………………………………………………………………………………………………80

فصل پنجم

بحث و نتیجه گیری

1-5 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………85

2-5 بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….85

3-5 محدودیت ها ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………95

4-5 پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….95

منابع

منابع فارسی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….96

منابع لاتین ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………100

پیوست ها

پرسشنامه تنظیم شناختی هیجان

پرسشنامه وسواس فکری- عملی مادزلی

پرسشنامه حساسیت اضطرابی

پرسشنامه پن اسمیت

پرسشنامه افسردگی بک

پرسشنامه شخصیت نئو

چکیده انگلیسی

مقدمه

در حال حاضر اختلالات روانی به دلیل ماهیت آشفته ساز، شیوع فراوان و پیچیدگی های ماهیتی و همچنین هزینه های گزاف مراقبتی مورد توجه فراوان قرار گرفته اند. بعلاوه ،نگاه جامعه امروز به آن ها، نگاهی علمی و به سرعت در حال پیشرفت است. امروزه اختلالات اضطرابی و خلقی از شایعترین اختلالات روانی هستند و افراد مبتلا به این اختلالات به وفور توسط روان شناسان بالینی تحت درمان قرار می گیرند ( بخشی پور، دژکام، مهریار و بیرشک، 1383).

در این راستا، نرخ شیوع اختلال افسردگی در طول عمر 17درصد (کسلر[1] و همکاران، 2005) و میزان بروز سالیانه افسردگی اساسی 59/1 درصد (زنان 89/1 درصد و مردان 1/1 درصد) است (سادوک[2]و کاپلان[3]،2007). همچنین نرخ شیوع اختلالات اضطرابی به 8/28 درصد و میزان بروز آن به 18 درصد می رسد (کسلر و همکاران، 2005).

فهم سازه های تاثیر گذار و بیان صریح عواملی که به طور مستقیم و یا غیر مستقیم بر افسردگی و اضطراب تاثیر می گذارند،  کاری دشوار است .  با این حال ، تلاش پژوهشگران و محققان در این عرصه ، نتایج امیدوارکننده ای در پی داشته است . در همین راستا ، توجه به نقش سازه های شخصیتی و راهبردهای شناختی تنظیم هیجان در سبب شناسی اختلال های افسردگی و اضطرابی و بررسی اثرات مستقل و تعاملی این سازه ها با بهره گیری نظام آماری پیشرفته مدل یابی معادلات ساختاری جهت پیش بینی و تبیین اثرات این سازه ها بر این حوزه از اختلال های روانشناختی می تواند کمک کننده پژوهش ها و رویکردهای درمانی آتی در زمینه اختلال های هیجانی باشد.

2-1 بیان مساله :

اختلالات افسردگی و اضطرابی ، جزء اختلالات شایع و ناتوان کننده بوده و در طول دو دهه اخیر ،  چندین مطالعه ملی در این حوزه ها  انجام گرفته و دو طبقه از اختلالات روانی را که به ویژه در جمعیت عمومی بزرگسالان رایج است ؛ اختلال افسردگی با شیوع در طول عمر تقریبا 17 درصد و اختلالات اضطرابی با شروع در طول عمر  تقریبا 29 درصد رامشخص کرده اند (کسلرو همکاران، 2005). این اختلالات هزینه های زیادیبه جامعه تحمیل می کنند و با توجه به این مسائل ، تشخیص و توصیف دقیق این اختلالات از اهمیت خاصی برخوردار است.

خلق افراد افسرده، غمگین، مضطرب و تحریک پذیر است، تفکر آن ها کند و آشفته بوده، دچار فقدان تمرکز هستند، دیدگاه بدبینانه ای دارند، خود را سرزنش می کنند، دچار تردید و دودلی اند، عزت نفس پایینی دارند. از فعالیت های شغلی و اجتماعی اجتناب می کنند، تمایل به فرار و گوشه گیری دارند، دچار وابستگی زیادی هستند. در افراد افسرده، راه رفتن کند می شود، گریه کردن وجود دارد. این افراد دچار کاهش یا افزایش اشتها، فقدان نیروی زندگی، اختلال خواب، کندی و بیقراری هستند(بلک برن[4]و دیویدسون[5]، 1989).

از طرفی احساس اضطراب دو مولفه دارد: با خبر شدن فرد از تغییرات جسمی خود (مثل تپش قلب و تعریق) و با خبر شدن از اینکه عصبی شده است یا ترسیده است. اضطراب بر تفکر، ادراک، و یادگیری فرد هم اثر می گذارد (سادوک و کاپلان،2007).