عزت نفس: 8

پیشرفت تحصیلی: 8

طلبه(شاغل به تحصیل): 8

تعاریف عملیاتی 8

عزت نفس: 8

 

پیشرفت تحصیلی: 9

طلبه: 9

فصل دوم 10

ادبیات تحقیق 10

عزت نفس و تعاریف آن 11

اهمیت عزت نفس 16

نحوه شکل گیری عزت نفس 19

ویژگی ها و نشانه های عزت نفس بالا 22

ویژگی ها و نشانه های عزت نفس پایین 24

ابعاد عزت نفس 26

روشهای ایجاد و تقویت عزت نفس 30

محبت کردن 30

احترام گذاشتن 31

استقلال دادن 32

همبستگی 33

بی همتایی 35

ایجاد حس قدرت 37

الگوها 39

پیشرفت تحصیلی و تعاریف آن 45

 

اهمیت پیشرفت تحصیلی 47

عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی 49

روشهای اندازه گیری پیشرفت تحصیلی 51

ارزشیابی وابسته به ملاک 51

ارزشیابی و ابسته به هنجار 52

ارزشیابی از طریق مشاهده 53

ارزشیابی از طریق انجام کار 56

ارزشیابی آغازین، تکوینی و تراکمی 57

ارزشیابی از طریق آزمون شفاهی 60

ارزشیابی از طریق آزمون کتبی 62

مدل‌های پیشرفت تحصیلی 63

مدل تامسون 63

مدل رینالدس و والبرگ 64

مدل مینیر 64

مدل استیپک 65

مدل روبن، مک کوچ و ریس 68

مدل ری و الیوت 70

مدل نلسن، بنر، نیل و استاج 71

مدل فنورال، رومن و کوستاس 71

 

مدل هالیکاری، نوجی و کومیولینین 72

مدل استوپنسکی، رینالد،‌دانیلس، هانیس و پری 73

مدل ساولینن، آهونن،‌ آرو، توالوانن و هلوپنن 74

مدل رابیلر، دیویس، میلز، مارشال و پیپ 75

مدل پامیکلسکی، دیون و بروک 75

استفاده از نتایج ارزشیابی برای بهبود طرح آموزشی 77

نتایج پژوهش های انجام شده 78

فصل سوم 89

روش تحقیق 89

جامعه آماری 90

روش نمونه گیری 91

حجم نمونه 92

ابزار پژوهش 93

اعتبار و روایی 95

شیوه نمره گذاری 96

میزان عزت نفس 97

بررسی ابعاد عزت نفس 97

روش انجام تحقیق 99

روش آماری و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها 100

 

فصل چهارم 101

تجزیه و تحلیل داده 101

یافته ها 102

یافته های توصیفی 103

پاسخهای نمونه آماری به آزمون عزت نفس به تفکیک درصد 103

پیشرفت تحصیلی 106

میانگین، انحراف معیار و وایریانس پاسخهای گزینه ها 107

نمرات عزت نفس افراد حجم نمونه، فراوانی ها و درصدهای آنها 111

نمرات عزت نفس عمومی افراد حجم نمونه، فراوانی ها و درصدهای آنها 113

نمرات عزت نفس خانوادگی افراد حجم نمونه، فراوانی ها و درصدهای آنها 115

نمرات عزت نفس اجتماعی افراد حجم نمونه، فراوانی ها و درصدهای آنها 117

نمرات عزت نفس تحصیلی افراد حجم نمونه، فراوانی ها و درصدهای آنها 119

دامنه تغییرات، میانگین و انحراف معیار معدل، عزت نفس، عزت نفس عمومی، عزت نفس خانوادگی، عزت نفس اجتماعی و عزت نفس تحصیلی 121

واریانس معدل، عزت نفس، عزت نفس عمومی، عزت نفس خانوادگی، عزت نفس اجتماعی، تحصیلی 123

داده های استنباطی 126

فرضیه اصلی: میزان ضریب همبستگی میان  پیشرفت تحصیلی و عزت نفس 126

فرضیه فرعی 1: میزان ضریب همبستگی میان پیشرفت تحصیلی و عزت نفس عمومی 

128

 

فرضیه فرعی 2: میزان ضریب همبستگی میان پیشرفت تحصیلی و عزت نفس خانوادگی 130

فرضیه فرعی 3: میزان ضریب همبستگی میان پیشرفت تحصیلی و عزت نفس اجتماعی 132

فرضیه فرعی 4: میزان ضریب همبستگی میان پیشرفت تحصیلی و عزت نفس تحصیلی 134

میزان ضریب همبستگی عزت نفس و عزت نفس عمومی و عزت نفس خانوادگی و عزت نفس اجتماعی و عزت نفس تحصیلی 136

فصل پنجم 140

نتیجه گیری 140

بحث  و جمع بندی 141

فرضیه اصلی: همبستگی بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی 141

فرضیه فرعی 1-  همبستگی بین عزت نفس عمومی و پیشرفت تحصیلی 142

فرضیه فرعی 2- همبستگی بین عزت نفس خانوادگی و پیشرفت تحصیلی 142

فرضیه فرعی 3- همبستگی بین عزت  نفس اجتماعی و پیشرفت تحصیلی 142

فرضیه فرعی 4- همبستگی بین عزت  نفس تحصیلی و پیشرفت تحصیلی 143

فرضیه فرعی 5- پایین بودن میانگین مربوط  میل به تغییر در خود 143

فرضیه فرعی 6- پایین بودن میانگین مربوط به احساس غرور از نتایج تحصیلی 144

محدودیت ها 145

1– محدودیت در منابع و پایان نامه ها 145

2– مشکل اولیه در برآورد میزان جمعیت جامعه آماری 145

3– مشکلات هماهنگی در برگزاری نظر سنجی 146

 

پیشنهادها 147

1– برگزاری تست عزت نفس کوپر اسمیت در گزینش حوزه علمیه 147

2– اجرای پژوهش های دوره ای بر روی سطوح عزت نفس و پیشرفت تحصیلی در پایه های مختلف 147

فهرست منابع 149

 

فصل اول

 

 کلیات

 

بیان مسأله

همواره و در تمامی نظام های آموزشی، یکی از اهداف مهم و قابل توجه در عرصه تربیت و تحصیل، پیشرفت تحصیلی است؛ یعنی رشد و تناسب آموخته های فرد با توان و استعدادهای بالقوه او.

پیشرفت تحصیلی در ابعاد مختلف از عوامل و فاکتورهای متعددی تأثیر می پذیرد؛ از جنبه های وراثتی، فردی، خانوادگی، اجتماعی و مانند آن که هر کدام به فراخور جایگاه خود، تأثیر متفاوتی دارند و بالطبع قابل بررسی و مطالعه هستند.

حوزه علمیه نیز به عنوان یک نظام آموزشی ممتاز و بسیار متفاوت با الگوهای کلاسیک و رسمی آموزشی در سطح جهان و با قدمتی بیش از هزار سال، از این قاعده مستثنی نیست؛ یعنی با وجود اختلافات عدیده ای که در میان ارکان، روشها و همچنین الگوهای آموزشی و تربیتی نظام حوزه علمیه و سایر نظام های آموزشی و تربیتی موجود است، با این حال از یک سری اصول کلی و یکسان با آنها تبعیت می کند.

 در میان عوامل مختلف مؤثر بر پیشرفت تحصیلی، جایگاه عزت نفس در ابعاد مختلف عمومی، اجتماعی، تحصیلی و خانوادگی قابل توجه و بررسی و از این رو به دغدغه اصلی این پژوهش بدل گشته است و عمده بحث و پرسش در اینجا مطرح می گردد که چه رابطه ای میان عزت نفس طلاب حوزه علمیه قم و پیشرفت تحصیلی آنها وجود دارد؟ بالطبع پاسخ های بدست آمده از رهگذر این پژوهش، مدیران و صاحب نظران تربیتی حوزه را تا حدودی به نقاط قوت و ضعف ساختار آموزشی حوزه های علمیه رهنمون خواهد ساخت. در این میان استفاده از الگوهای تعیین کننده میزان عزت نفس همچون پرسشنامه های معتبر، در این عرصه نقش ویژه ای خواهند داشت. پرسشنامه کوپر اسمیت، یکی از این الگوهای معتبر و آزموده شده در این عرصه است که قابلیت های خود را در عرصه ها و سطوح مختلف به خوبی نشان داده است و قابل اعتماد و اتکا می باشد.

پژوهش ذیل در پی بررسی این سؤال اصلی است که آیا میان عزت نفس طلاب حوزه علمیه قم و پیشرفت تحصیلی آنها رابطه معنا داری وجود دارد؟

 

یک مطلب دیگر :

در کنار این سؤال اصلی، سؤالات فرعی نیز خود را می نمایانند؛ همچون اینکه آیا میان ابعاد عزت نفس (همچون عزت نفس عمومی، خانوادگی، اجتماعی و تحصیلی) طلاب حوزه علمیه قم و پیشرفت تحصیلی آنان نیز رابطه معناداری وجود دارد؟

 

 

پیشینه تحقیق

با توجه به اختصاصی بودن بحث و پژوهش به حوزه های علمیه و همچنین عملکرد تحصیلی طلاب حوزه های علمیه، پس از پیگیری های صورت گرفته نتایج حاصل شده حاکی از عدم وجود پژوهشی مستقل در این حوزه می باشد شاید از همین منظر پژوهش حاضر نو و دارای اهمیت باشد که تا پیش از این مورد توجه و آزمون قرار نگرفته است. با این حال به نظر می رسید مناسب باشد تجربیات و پیشینه های مشابه در سایر نظام های آموزش مد نظر قرار گیرد تا نتایج آنها به طور اجمالی مد نظر باشد و طبیعتاً نظام آموزشی حوزه های علمیه جزئی از چارچوب نظام آموزشی جمهوری اسلامی ایران و همسو با سیاست های کلان آن خواهد بود. از این رو مروری بر سایر پژوهشهای صورت گرفت در این عرصه خواهیم داشت:

1. کوپر اسمیت در یک پژوهش مربوط به تاثیر عزت نفس بر موفقیت تحصیلی 102 دانش آموز کلاس پنجم دبستان به این نتیجه رسیده است که میان عزت نفس و پیشرفت تحصیلی رابطه معنی داری وجود دارد. [ کوپر اسمیت 1967]
2. موریس نشان می دهد که عزت نفس با اعتبار دریافت شده از نمره های یک آزمون خودتأییدی و همچنین میانگین کل نمرات نیمسال به طور مثبت ارتباط دارد[موریس 1993]
3. لئون داری و همکارانش طی یک پژوهش، ارتباط بین تصویر از خود، عملکرد تحصیلی، انگیزش، عزت نفس و اصرار در کار را بررسی نمودند. آنان مشاهده کردند که عملکرد تحصیلی برای آزمودنی هایی که تصاویر روشن و واقع بینانه از آینده خودشان دارند، بهتر بوده است. همچنین آزمودنی هایی که عزت نفس بیشتری داشته اند، در کارها بیشتر اصرار می ورزیدند و انگیزه بیشتری داشتند.[لئون داری و همکاران 1998]
4. پورشافعی نیز پس از اجرای پژوهش در بررسی رابطه عزت نفس با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان سال سوم دوره متوسطه شهرستان قائن به این نتیجه رسید که بین میزان عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان همبستگی معنی داری وجود دارد.[پورشافعی 1370]
5. همچنین ترخان این نتیجه را تبیین نمود که عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تیزهوش، از عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان عادی بالاتر است.[ترخان 1372]
6. علاوه، حسینی نسب پس از بررسی رابط عزت نفس با پیشرفت تحصیلی دانشجویان علوم پایه و علوم انسانی مراکز تربیت معلم تبریز به این نتیجه رسیده است که بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانشجویان مراکز تربیت معلم رابطه معنی داری وجود دارد[حسینی نسب و همکاران 1381]
7. مهدی میرزایی علویچه و همکارانش نیز در مقایسه عزت نفس، منبع کنترل و رابطه آنها با وضعیت تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی شهید صدوقی یزد دریافتند که اکثریت دانشجویان دارای عزت نفس بالا، دارای معدل بالایی هستند[میرزایی علویچه و همکاران 1391]

اهمیت و ضرورت تحقیق

“عزت نفس برای بقا و سلامت روانی انسان حیاتی است. عزت نفس یکی از ملزومات عاطفی زندگی است و بدون آن بسیاری از نیازهای اساسی برآورده نمی شود” [مک کی و فتینگ 1387: 1] از اینرو داشتن عزت نفس برای یک زندگی موفقیت آمیز لازم است.

بی گمان نقش عزت نفس در نظام آموزشی حوزه علمیه و موفقیت تحصیلی، نقشی خاص و بی‌بدیل است. یک طلبه در روند تحصیلی خود همواره شرایط مختلف و متفاوتی را تجربه می کند. شرایطی که به انحای مختلف در تعلیم و تربیت وی نقش دارند. سیر این مراحل تکاملی تربیتی بدون برخورداری از عزت نفس متناسب، امکان پذیر نیست چه بسا افرادی که با انگیزه و توانمندی های بالا وارد عرصه تعلیم و تربیت حوزه های علمیه می شوند و در اثر نقصان عزت نفس، تحصیل را در نیمه راه رها می کنند و امور غیر مرتبط دیگر می پردازند که به تأیید صاحب نظران این امر بسیار مضر و خطرناک است.

از آنجایی که صنف روحانیت، صنفی ممتاز و تأثیرگذار در جامعه و تربیت نسلهای آینده آن است، بررسی جایگاه عزت نفس در نظام آموزشی حوزه های علمیه و طلاب شاغل به تحصیل در آنها امری حائز اهمیت و قابل توجه است.

با توجه به نقش مهم عزت نفس در پیشرفت تحصیلی در تمام گرایش ها و مقاطع تحصیلی و آموزشی، خصوصاً دروس حوزه های علمیه، انجام پژوهش در موضوع فوق ضروری و مفید فائده است. خصوصاً که با پیگیرهای صورت گرفته در اثنای پژوهش از مراکز ذی ربط همچون معاونت آموزش حوزه علمیه، معاونت تهذیب حوزه علمیه و مرکز مطالعات راهبردی روحانیت که متکفل پژوهش در عرصه آسیب شناسی حوزه های علمیه است، خلأ این پژوهشی مورد تأیید مراکز فوق نیز قرار گرفته است.

 

فرضیه های پژوهش

 

فرضیه اصلی:

بین عزت نفس طلاب حوزه علمیه قم و پیشرفت تحصیلی آنها رابطه معناداری وجود دارد.

 

فرضیه های فرعی:

 

• بین عزت نفس عمومی طلاب حوزه علمیه قم و پیشرفت تحصیلی آنها رابطه معناداری وجود دارد.
• بین عزت نفس خانوادگی طلاب حوزه علمیه قم و پیشرفت تحصیلی آنها رابطه معناداری وجود دارد.
• بین عزت نفس اجتماعی طلاب حوزه علمیه قم و پیشرفت تحصیلی آنها رابطه معناداری وجود دارد.
• بین عزت نفس تحصیلی طلاب حوزه علمیه قم و پیشرفت تحصیلی آنها رابطه معناداری وجود دارد.
• تمایل به تغییر در خود در میان طلاب حوزه علمیه قم، پایین است.
• احساس غرور از نتایج تحصیلی در میان طلاب حوزه علمیه قم، پایین است.

 

 

اهداف تحقیق

 

هدف کلی:

 

• مقایسه رابطه عزت نفس طلاب حوزه علمیه قم و پیشرفت تحصیلی آنها

 

اهداف فرعی:

 

• مقایسه رابطه عزت نفس عمومی طلاب حوزه علمیه قم و پیشرفت تحصیلی آنها
• مقایسه رابطه عزت نفس خانوادگی طلاب حوزه علمیه قم و پیشرفت تحصیلی آنها
• مقایسه رابطه عزت نفس اجتماعی طلاب حوزه علمیه قم و پیشرفت تحصیلی آنها
• مقایسه رابطه عزت نفس تحصیلی طلاب حوزه علمیه قم و پیشرفت تحصیلی آنها
• استخراج و بررسی میانگین میزان تمایل به تغییر در خود در میان طلاب حوزه علمیه قم.
• استخراج و بررسی میانگین میزان احساس غرور از نتایج تحصیلی در میان طلاب حوزه علمیه قم

 

واژه های کلیدی

طلبه، عزت نفس، پیشرفت تحصیلی، ابعاد عزت نفس،