1- 6- 1- تعریف متغیرها 8

1- 6- 1- 1-  تعریف مفهومی یادگیری از طریق تلفن­همراه 8

1- 6-1-2-  تعریف عملیاتی یادگیری از طریق تلفن­همراه 8

1- 6- 1-3-  تعریف مفهومی یادگیری.. 8

1- 6- 1- 4-  تعریف عملیاتی یادگیری.. 8

1- 6- 1 -5-  تعریف مفهومی انگیزه پیشرفت… 8

1- 6- 1- 6-  تعریف عملیاتی انگیزه پیشرفت… 8

فصل دوم: مبانی نظری

2-1- مقدمه. 10

2-2- بخش اول: فراگیری زبان دوم. 10

2- 2- 1- مکتب­های فکری در فراگیری زبان دوم. 10

2-2- 1- 1 – ساخت­گرایی (رفتارگرایی) 11

2-2- 1- 2- عقل گرایی و روانشناسی شناختی (کارکردی/نقشی) 11

2- 2- 1-3- دیدگاه تعاملی/ساختگرایان.. 12

2-2-2- نظریه­های آموزش زبان.. 12

2-2-2-1- نظریه ناظر استفن دی کراشن (فرضیه درون نهاد) 13

2-2-2-2- نظریه موقعیتی.. 14

2-2- 2-3- نظریه ساخت­گرایی زبان.. 15

2-2- 2- 4 – نظریه یادگیری جمیزآشر. 16

2-2-2-5- نظریه زبانشناسی گاتگنو (طریق خاموش) 17

2-2- 2- 6-  نظریه یادگیری اجتماعی زبان.. 17

2-2-2- 7- نظریه تلقینی لازانف… 18

2-2- 2- 8- نظریه زبان کل­گرا 19

2-2-2- 9 – نظریه هوش­های چندگانه. 19

2-2-2-10- نظریه واژگانی.. 19

2-2-2- 11- نظریه توانش ارتباطی.. 20

2-2-2- 12- نظریه یادگیری جمعی.. 21

2-2-2-13- نظریه محتوا محور 21

2-2-3- الگوهای آموزش… 23

2-2-3-1- الگوهای آموزش زبان و فناوری رایانه­ای آموزش زبان.. 23

2-2-3-1- 1- الگوی ریچاردز راجرز در آموزش زبان.. 23

2-2-3-1- 2- الگوی تحلیل آموزش زبان مک­کی.. 24

2-2-3-1- 3- الگوی آموزش محتوا محور 24

2-2-3- 1- 3- 1- آموزش زبان مضمون محور 24

2-2-3- 1- 3- 2- آموزش زبان  حمایت شده 24

2-2-3- 1- 3- 3- آموزش ضمیمه. 24

2-2-3- 1- 3- 4- رویکرد تدریس گروهی.. 25

2-2-3- 1- 3- 5- رویکرد مهارت محور 25

2-2-3- 1- 4- الگوهای شناختی.. 25

2-2-3- 1- 4- 1- الگوهای  پردازش توجه مک لالین.. 25

2-2-3- 1- 4- 2- الگوهای  ضمنی و صریح.. 26

2-2- 3- 1- 5- الگوی ساختارگرایی اجتماعی.. 27

2-2- 3- 1- 5- 1- فرضیه کنش متقابل لانگ… 27

2-2- 3- 1- 6-  الگوی هاربارد در فناوری آموزش زبان.. 27

2- 2- 4- رویکردهای تدریس در زبان انگلیسی.. 28

2-2- 4- 1- رویکردهای سنتی درآموزش زبان انگلیسی.. 28

2-2- 4- 2- رویکردهای نوین در آموزش زبان انگلیسی.. 29

2-2- 4- 2- 1- رویکردهای مبتنی بر نظریه­ی روانشناسی سازه­گرایی.. 29

2-2- 4- 2- 2- رویکردهای مبتنی برفناوری.. 29

2-2- 4- 2- 3- رویکردهای مبتنی بریادگیری الکترونیکی.. 29

2-2- 4- 2- 4- نرم­افزار آموزشی.. 30

2-2- 4- 2- 5- یادگیری سیار در آموزش زبان انگلیسی.. 31

2-2- 4- 2- 6- پیام متنی.. 32

2-3- بخش دوم: فناوری و آموزش… 32

2-3- 1- کاربردهای فنآوری در آموزش… 33

2-3- 1-1- نقش­های یاددهی-یادگیری فاوا 34

2-3- 1- 2- نقش فاوا در تسهیل یاددهی- یادگیری.. 34

2-3- 1- 3- نقش فاوا در انگیزه یادگیری.. 34

2-3- 1- 4- نقش فاوا یادگیری شادگر محور 34

2-3- 1- 5- نقش فاوا در سنجش و ارزیابی.. 35

2-3- 1- 5- 1- ارزیابی یادگیری آموزشگاهی (یادگیری دروس) 35

2-3- 1- 5- 2- ارزیابی مهارت­های فاوا 35

2-3- 1- 5- 3- نقش فاوا در بهبود مهارت­های تفکر. 35

2-3- 2- یادگیری مادام العمر و فناوری.. 36

2- 3- 3- یادگیری از طریق موبایل.. 37

2- 3- 3- 1- انواع وسایل موبایل.. 39

2-3-3- 1- 1- دستیار دیجینال شخصی(PDA) 39

2-3-3- 1-2- گوشی­های هوشمند. 39

2-3- 3- 1-3- تلفن­همراه 39

2-3-3 -1- 4- لپ تاب شخصی و نوت بوک… 40

2-3- 3- 2- رابطه یادگیری از طریق موبایل، یادگیری الکترونیکی و یادگیری از راه دور 40

2- 3- 3- 3- فواید به کارگیری یادگیری از طریق موبایل در آموزش عالی.. 41

2-3-3- 4- مشخصات و ویژگی­های ابزار موبایل.. 41

2-3- 3- 4- 5- اهداف یادگیری از طریق موبایل.. 42

2-3- 3- 6- ویژگیهای یادگیری از طریق موبایل.. 42

2-3- 3-7-  مزایای یادگیری از طریق موبایل.. 43

2-3-3- 8-  معایب یادگیری از طریق موبایل.. 43

2-3-3-9- الگوهای (مدل) یادگیری از طریق موبایل.. 43

2-3- 3- 9- 1- مدل فریم(FRAME ) 43

2-3-3-9- 1- 1- خلاصه الکوی فریم. 45

 

2-3-3-9- 2- مدل یادگیری سیار در کشورهای در حال توسعه. 46

2-3-3-9-2- 1- عوامل موفقیت در الگوی مالینسون.. 48

2-3-3-9-3- الگوهای فرهنگی.. 48

2-3-3-9-3- 1- الگوی (مدل)Hofsteds 48

2-3-3- 9-3-2- الگوی Hall 49

2-3-3-9-4- مدل tenseITS.. 49

2-3-3- 9- 5- مدل یادگیری تلفیقی از طریق موبایل (مدل تلفیقی) 49

2-3-3- 9- 5- 1- جنبه تکنولوژیکی.. 50

2-3-3- 9- 5-2- جنبه­های مربوط به دانشگاه 51

2-3- 3- 9-5-3- جنبه­های مربوط به دانشجو. 51

2-3-4- تلفن­همراه 51

2-3- 4- 1- تاریخچه آموزش مبتنی بر موبایل (تلفن­همراه) 54

2-3- 4-2- دلایل به گارگیری تلفن­همراه درآموزش… 55

2-3- 4-3- مدل­های یادگیری از طریق تلفن­همراه 57

2-3- 4- 4- پیام کوتاه (اس­ام­اس) 57

2-3-4- 5- محدودیت­های تلفن­همراه 58

2-3-4- 5- 1- محدودیت روانشناسی.. 58

2-3- 4- 5- 2- محدودیت آموزشی تلفن­همراه 59

2-3- 4- 5- 3- محدودیت فنی و تکنولوژیکی.. 59

2-3- 4- 5 – 4- محدودیت از نظر هزینه و امکانات.. 59

2-3-4-5- 5- محدودیت­های فرهنگی.. 59

2-4- بخش سوم: پیشینه تحقیق.. 59

2-4- 1- دسته اول.. 59

2-4- 1- 1- تحقیقاتی که روش­های مخلف تدریس را با هم مقایسه کرده­اند. 59

2-4- 1- 2- تحقیقاتی که فناوری را در آموزش زبان به کار برده­اند. 61

2-4- 2- دسته دوم تحقیقاتی که در مورد انگیزه پیشرفت انجام گرفته است… 62

2-4-3- دسته سوم تحقیقاتی که در مورد موبایل و تلفن­همراه انجام شده است… 64

2-4-3- 1- تحقیقاتی که در مورد یادگیری از طریق موبایل انجام شده است… 64

2-4-3- 2- تحقیقاتی که در مورد یادگیری از طریق تلفن­همراه انجام شده است… 66

2-4-3- 2- 1- تحقیقات داخلی.. 66

2-4-3- 2- 2- تحقیقات خارجی.. 67

2-4-4- دسته­بندی تحقیقات.. 72

2-4-5-  جمعبندی.. 73

فصل سوم: روش تحقیق

3-1- مقدمه. 75

3- 2- روش تحقیق.. 75

3- 3- جامعه و نمونه آماری.. 75

3-4- روش نمونه گیری.. 75

3-5- متغیرهای تحقیق.. 76

3- 5- 1- متغیر مستقل.. 76

3- 5-2- متغیر وابسته. 76

3- 6- ابزار جمع آوری اطلاعات.. 76

3- 6- 1- پرسشنامه انگیزه پیشرفت.. 76

3- 6- 2- آزمون معلم ساخته در درس زبان انگلیسی.. 77

3- 6-3- مصاحبه. 77

3- 7- روش اجرا 77

3- 8- روش­های آماری.. 78

 

 

فصل چهارم یافته­های تحقیق

4- 1- مقدمه. 80

4- 2- اطلاعات توصیفی گروه نمونه. 80

4- 3- آمار استنباطی.. 83

4- 4- داده­های کیفی پژوهش ( مصاحبه) 87

4- 4- 1- قسمت اول. 87

4- 4- 2- قسمت دوم. 88

4- 5- نتیجه­گیری.. 89

فصل پنجم بحث و نتیجه­گیری

5-1- بحث و نتیجه گیری.. 91

5- 2- آزمون فرضیه­ها 92

5- 3- نتیجه­گیری از داده­های کیفی.. 93

5-4- نتیجه­گیری کلی.. 93

5- 5- محدودیت­های پژوهش… 93

5- 6- پیشنهادات تحقیق.. 93

5- 6- 1- پیشنهادات برخاسته از تحقیق.. 94

 

یک مطلب دیگر :

5- 6- 2- پیشنهادات برای تحقیقات آینده 94

5- 6- 3- پیشنهادات کاربردی.. 94

منابع. 95

پیوست­ها 103

 

 

 

 

 

«فهرست شکل­ها»

شکل 2- 1- رابطه بین یادگیری از طریق موبایل، یادگیری الکترونیک و یادگیری از راه دور 41

شکل (2) مدل FRAME مارگریت کول (2009). 44

شکل(3) مدل یادگیری سیار در کشورهای در حال توسعه بارکر و مالینسون (2005). 47

شکل (4) مدل یادگیری تلفیقی از طریق موبایل غریبی و محمدی (2009). 50

 

 

 

 

فهرست نمودارها

نمودار 4- 1- توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه به تفکیک گروهها 80

نمودار 4 -2- مقایسه میانگین و انحراف استاندارد نمره آزمون زبان انگلیسی در مرحله اول و دوم در گروه کنترل… 83

نمودار 4- 3- مقایسه میانگین و انحراف استاندارد نمره زبان قبل و بعد از مداخله در گروه آزمایش…… 84

نمودار 4 – 4-  مقایسه میانگین تغییرات نمره  زبان انگلیسی  قبل و بعد از مداخله دردو گروه مورد مطالعه.. 85

 

 

 

فهرست جداول

جدول شماره 3- 1 طرح تحقیق.. 75

جدول شماره 3- 2 روند نمونه گیری… 76

جدول 4- 1 توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه به تفکیک گروهها 80

جدول4- 2 حداقل، حداکثر، میانگین و انحراف استاندارد متغیرهای مورد مطالعه در گروه کنترل… 81

جدول4-3 حداقل، حداکثر، میانگین و انحراف استانداردهای متغیرهای مود مطالعه در گروه آزمایش…… 82

جدول 4-4 مقایسه میانگین نمره آزمون زبان انگلیسی مرحله اول و دوم در گروه کنترل… 83

 جدول 4-5 مقایسه میانگین نمره آزمون زبان انگلیسی قبل و بعد از مداخله در گروه آزمایش….. 84

جدول 4-6 مقایسه میانگین  تعییرات نمره قبل و بعد از آزمون زبان در دو گروه مورد مطالعه. 85

جدول4- 7- مقایسه میانگین نمره انگیزه پیشرفت بعد از مداخله در دو گروه کنترل و آزمایش قبل از تعدیل… 86

جدول 4- 8- مقایسه میانگین نمره انگیزه پیشرفت بعد از مداخله در دو گروه بعد از تعدیل بر اساس نمره قبل… 86

جدول 5 – 1- خلاصه فرضیه­ها…………………………………………………………………………………………………………………………………92

 

 

1-1- مقدمه

زبان در اجتماعات انسانی و در زندگی گروهی و روابط اجتماعی، به واسطۀ نیاز انسان­ها به یکدیگر پدید آمد و در یک تحولات طولانی چند هزار ساله، شکل­های گوناگونی به خود گرفت. هر زبان افق­های تازه­ای در برابر چشمان بشر­ می­گشاید و می­تواند وسیلۀ ارتباط فرهنگی، علمی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی گردد. از این جهت است که زبان را رفتاری اجتماعی دانسته­اند که به اعتقاد برخی از زبان شناسان، مهم­ترین نقش آن ایجاد ارتباط است (نوشین­فر، نقل در عباسی، احمدی و لطفی، 1388).

امروزه با توجه به پیشرفت علم و فنآوری و تحولات پی­درپی، زبان انگلیسی به عنوان زبان بین­المللی و اصلی شناخته شده است (عباسی، احمدی و لطفی، 1388). بنابراین، یادگیری زبان انگلیسی به عنوان یکی از مهم­ترین ابزارهای ارتباطی برای استفاده از منابع و مآخذ علمی و پژوهشی و بهره­گیری از فنآوری­های پیشرفته، از اساسی­ترین مهارت­های مورد نیاز برای زندگی در جهان امروز است. فراگیری زبان انگلیسی کار دشواری است. موفقیت در دستیابی به پیچیدگی­های زبانی نیازمند تلاش فراوان می­باشد. کلاس­های زبان انگلیسی مکانی برای بهبود زبان و ارائه نوآوری­های آموزگاران و فراگیران زبان به منظور تسهیل این روند دشوار است. هدف این نوآوری، بهبود فرایند یادگیری و کاهش تأثیرات نامطلوبِ دشواری­های یادگیری زبان می­باشد (محمدی، 1388). به نظر محققین یکی از مهم­ترین عوامل مؤثر در یادگیری زبان رویکردهای یاددهی- یادگیری (روش تدریس) است. مثلاً موهاشان^[1] (به نقل از ّبیرمی، لیاقت دار و شریف، 1387) روش تدریس کارآمد را به عنوان مهم­ترین عامل تأثیر گذار در یادگیری زبان انگلیسی ذکر نموده است.

در طی چند سال اخیر، آموزش کارآمد زبان انگلیسی از عمده­ترین دغدغه­های مسئولان امر برنامه­ریزی درسی کشور بوده است؛ زیرا به رغم صرف مقدار زیاد زمان، انرژی و سرمایه، میلیون­ها ایرانی پس از چند سال آموزش زبان انگلیسی در نهایت از دستیابی به توانایی برقراری ارتباط مفید و مؤثر عاجزند. عوامل این ناکامی را می­شود در روش نامناسب آموزش معلمان زبان انگلیسی، محتوای آموزشی نامناسب، روش­های تدریس ناکارآمد، بی­انگیزه بودن، دیر شروع کردن آموزش و عدم به کارگیری آموخته­ها جستجو کرد (بیرمی، لیاقت دار و شریف، 1387). از این رو به منظور بهبود آموزش و ارتقای کیفیت یادگیری زبان انگلیسی بایستی شیوه­های سنتی آموزشی زبان انگلیسی مورد تجدید نظر، بازبینی و حتی تغییر قرار گیرد در این راستا توجه به طراحی آموزشی، ابداع الگوها­ی آموزشی و توجه به رویکردها­ی نوین در آموزش زبان انگلیسی جزء مهم­ترین راهکارها­ی عملی برای ارتقاء و پیشرفت در یادگیری زبان­های خارجی بویژه زبان انگلیسی محسوب می­گردد.

 1-2- بیان مسأله

زبان به عنوان وسیله­ای برای ارتباط فرهنگی، علمی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، نقش انکار ناپذیری در جامعه­ی انسانی و شکل­گیری تمدن بشری ایفا می­کند. بنابراین آموزش و فراگیری زبان در عرصه­ی تعلیم و تربیت از اولویت خاصی برخوردار است. امروزه حدود 60 درصد جمعیت دنیا دو زبانه و یا چند زبانه محسوب می­شود (بهرامی، 1388، ص 3). در نتیجه یادگیری زبان خارجی (زبان دوم) در دنیای امروز امری مهم و ضروری تلقی می­شود؛ که آگاهی از روش­های آموزش و یادگیری آن دارای اهمیت فراوان است.

زبان انگلیسی به عنوان یکی از پرکاربردترین زبان­های زنده دنیا، اهمیت اساسی در محافل علمی و بین­المللی دارد. بنابراین، توجه به بازنگری در یادگیری و روش­های تدریس آن امری ضروری محسوب می­شود. در سال­های 1940و قبل از آن، تدریس و یادگیری زبان انگلیسی و از چنین اهمیتی برخوردار نبوده، اما بعد از جنگ جهانی اول و دوم در پی گسترش فعالیت­های مختلف، زبان انگلیسی در اکثر کشورها رایج گردید (فهیم و حقانی، 1384). از آن زمان تاکنون روش­های مختلفی ایجاد شدند. ولی با وجود صرف هزینه­های فراوان نتایج حاصله از روش­های سنتی چندان رضایت بخش به نظر نمی­رسند. تجربه نشان داده است که این آموزش­ها چه در سطح دبیرستان و چه در دانشگاه­ها ناموفق بوده و هرگونه تغییر در امر آموزش زبان تاکنون با شکست مواجه شده است (پیشقدم، 1387).

طبق نظرکارشناسان، روش­های سنتی نیاز فراگیران را در مهارت­های اساسی یادگیری زبان انگلیسی مانند شنیدن، بیان کردن، خواندن و نوشتن به خوبی برآورده نمی­کنند. در مواردی که انگلیسی به عنوان زبان خارجی تدریس می­شود، امکان استفاده از مهارت­های یاد شده کلاس درس برای آنان وجود ندارد. زبان انگلیسی در چنین جاهایی ممکن است برای گرفتن مدرک تحصیلی مورد نیاز باشد؛ در آن صورت زبان انگلیس به عنوان موضوعی مثل علوم دیگر نگریسته می­شود. برای این فراگیران، مفهوم نیاز بیرون از کلاس اهمیت بسیار کمی دارد. و آموخته­ها در زندگی واقعی به­کار گرفته نمی­شوند (عباسی، احمدی و لطفی، 1388). لذا با توجه به این مشکلات در سال­های اخیر محققین به منظور غلبه بر این مشکلات متوجه رویکردهای آموزشی نوین و نظریات تعاملی در آموزش زبان شده­اند. یک دسته از رویکردهای نوینی که در سال­های اخیر مورد توجه قرارگرفته است؛ رویکرد مبتنی بر فناوری است.

فناوری با پیشرفت روزافزون تأثیر شگرفی در ارتقاء و تحول آموزش داشته است. هدف اساسی فناوری آموزشی تسهیل، توسعه و تقویت فرآیند آموزش و یادگیری است. توسعه فنآوری اطلاعات و ارتباطات^[2] در برنامه­های آموزشی و پرورشی، گامی مؤثر و ماندگار بوده که توانسته تحول کیفی در اهداف، برنامه­ها روش­ها و شیوه­ها ایجاد کند و در نتیجه اثربخشی آموزش و پرورش را به دنبال داشته باشد. پیش­بینی می­شود با توسعه فنآوری، رویاهای دیرینه و مشکلات لاینحل از قبیل کاربردی کردن آموزش و پرورش، تمرکز بر توانایی و نیازهای یادگیرندگان، نهادینه کردن دانش­آموز محوری و تغییر نقش معلم به عنوان راهنما و بالاخره اصالت بخشیدن به آموزش مادام­العمر محقق شود (زکی نژاد نقل در حیدری، مدانلو، نیاز آذری و جعفری، 1389). تحقیقات مختلف در نقاط مختلف دنیا حاکی از اثربخشی رویکردهای نوین، بخصوص رویکردهای مبتنی بر فناوری (یادگیری الکترونیکی، یادگیری سیار و …) در امر آموزش و یادگیری زبان است. در زیر به چند نمونه از این تحقیقات اشاره می­شود.

چان کونگ^[3] در تحقیقی به بررسی تأثیر شبکه­­های اینترنتی در یادگیری بخش­های مختلف زبان انگلیسی پرداخت و در پایان به این نتیجه رسید که استفاده از این امکانات می­تواند یادگیری را در بخش­های مختلف زبان انگلیسی افزایش دهد. همچنین دلاکال فاسونی^[4](2001) تأثیر کاربرد کامپیوتر و اینترنت را در یادگیری زبان انگلیسی مورد بررسی قرار داد و به این نتیجه رسیدکه این ابزارها باعث افزایش یادگیری دانش­آموزان می­شود و همکاری و مشارکت را در بین آنان بالا می­برد (نقل در حیدری، مدانلو، نیاز آذری و جعفری، 1389).

در سال­های اخیر یادگیری با ظهور فناوری­های جدید مانند چند رسانه­ای­ها، فرا رسانه­ها، ارتباطات از راه دور و یادگیری موبایل دستخوش تغییرات اساسی شده است. این روش­ها سبب افزایش علاقه، انگیزه و میل به یادگیری در دانشجویان می­گردد و قابلیت­هایی را برای معلمان و فراگیران در آموزش و یادگیری بخصوص یادگیری زبان انگلیسی فراهم می­آورد. در زمینه­ی به­کارگیری موبایل در آموزش نیز تحقیقاتی صورت گرفته است.