2-1-1-3- رویکرد اقتصاد اعتباری (ویکسل).. 13

2-1-2- نظریه کینز بر تقاضای پول.. 14

2-1-3-تئوری‎های تقاضای پول پس از کینز.. 17

2-1-3-1- تحلیل بامول بر تقاضای معاملاتی پول.. 18

2-1-3-2- نقدی بر نظریه بامول.. 20

2-1-3-3- تحلیل توبین بر تقاضای سفته‏بازی.. 22

2-1-3-4- نقدی بر نظریه کینز و توبین.. 26

2-1-3-5- نظریاتی بر تقاضای احتیاطی.. 29

2 -1-4- فریدمن.. 33

2-1-5- رویکرد اقتصاد خرد به تقاضای پول کینز.. 35

2-1-5-1- مدل همپوشانی نسلی.. 36

2-1-5- 2- مدل‎های مبتنی بر پیش پرداخت نقدی یا محدودیت کلاور   39

2-1-5-3- مدل زمان- خرید.. 41

2-1-6- خلاصه و جمع بندی.. 45

2-2- تحقیقات پیشین تقاضای پول.. 46

2-2-1- تحقیقات داخلی.. 46

2-2-2- تحقیقات خارجی.. 49

2-2-3- جمع بندی.. 50

فصل سوم: تصریح مدل نظری و برآورد الگوی تجربی تقاضای پول

3-1- تصریح مدل نظری.. 51

3-1-1- شرحی بر متغیرها.. 52

3-1-2- معرفی الگوی ریاضی و فرم تابع تقاضای پول ایران.. 55

3-2- تابع تجری تقاضای پول.. 59

3-2-1- نگاهی به ادبیات سری زمانی.. 59

3-2-2- آزمون پایایی و تعیین مرتبه جمعی متغیرها.. 60

 

3-2-3- برآورد الگوهای تقاضای پول.. 61

3-2-3-1- برآوردهای مربوط به الگوی تقاضای نقدینگی (M2).. 62

3-2-3-3- برآوردهای مربوط به الگوی تقاضای پول (M1).. 68

3-2-4- آزمون ثبات الگوهای پولی.. 74

فصل چهارم: ادبیات موضوع بهینه پول (مبانی نظری و پیشینه تحقیق)

4-1- مبانی نظری.. 79

4-1-1- مقدمه ای بر سیاست‎های پولی.. 79

4-1-2- نقش لنگر اسمی.. 81

4-1-3- رژیم‎های مختلف سیاست پولی.. 82

4-1-3-1- روش هدف‎گذاری نرخ ارز.. 82

4-1-3-2-  روش هدف‎گذاری پولی.. 84

4-1-3-3- روش هدف‎گذاری تورمی.. 85

4-1-3-4-  سیاست پولی همراه با یک لنگر اسمی ضمنی.. 87

4-1-4- قاعده بهینه پولی.. 88

4-2- تحقیقات پیشین بهینه پول.. 91

4-2-1- تحقیقات داخلی.. 91

4-2-2- تحقیقات خارجی.. 92

فصل پنجم: بررسی الگوی قاعده بهینه سیاست پولی در ایران

5-1- مقدمه.. 95

5-2- بررسی تراز تجاری در ایران.. 96

5-3- طراحی قاعده بهینه پولی.. 103

5-3-1- انتخاب تابع زیان بانک مرکزی.. 105

5-3-2- تصریح قیود مدل و تعریف متغیرها.. 106

5-4- بررسی پایایی متغیرها قیود بهینه‎سازی بانک مرکزی.. 112

5-5- نتایج برآورد قیود بهینه‎سازی بانک مرکزی.. 113

5-6- نمایش مسئله بهینه‎سازی در فضای حالت.. 116

یک مطلب دیگر :

5-7- حل مسئله بهینه‎سازی.. 118

5-8- مقایسه واقعیت و بهینه.. 124

فصل ششم: نتیجه گیری و پیشنهادات

6-1- جمع بندی.. 130

6-2- توصیه های سیاستی.. 136

فهرست جداول

جدول 3-1- نتایج آزمون پایایی متغیرها با استفاده از آزمون دیکی فولر تعمیم یافته.. 61

جدول 3-2- نتایج برآورد الگوی کوتاه مدت ARDL(1,0,0,0) تقاضای نقدینگی با درنظرگرفتن نرخ ارز موزون.. 63

جدول 3-3- نتایج برآورد ضرائب بلندمدت الگوی تقاضای پول به روش ARDL بر اساس معیار شوارتز بیزین با درنظرگرفتن نرخ ارز موزون.. 64

جدول 3-4- نتایج برآورد الگوی کوتاه مدت ARDL(1,0,0,0) تقاضای نقدینگی بدون نرخ ارز موزون.. 65

جدول 3-5- نتایج برآورد ضرائب بلندمدت الگوی تقاضای پول به روش ARDL بر اساس معیار شوارتز بیزین بدون نرخ ارز موزون.. 67

جدول 3-6- نتایج برآورد الگوی تصحیح خطای تقاضای نقدینگی بدون نرخ ارز موزون   68

جدول 3-7- نتایج برآورد الگوی کوتاه مدت ARDL(1,0,0,0) تقاضای پول با درنظرگرفتن نرخ ارز موزون.. 69

جدول 3-8- نتایج برآورد ضرائب بلندمدت الگوی تقاضای پول به روش ARDL بر اساس معیار شوارتز بیزین با درنظرگرفتن نرخ ارز موزون.. 70

جدول 3-9- نتایج برآورد الگوی کوتاه مدت ARDL(1,0,0,0) تقاضای پول بدون نرخ ارز موزون.. 71

جدول 3-10- نتایج برآورد ضرائب بلندمدت الگوی تقاضای پول به روش ARDL بر اساس معیار شوارتز بیزین بدون نرخ ارز موزون.. 72

جدول 3-11- نتایج برآورد الگوی تصحیح خطای تقاضای پول بدون نرخ ارز موزون   73

جدول 5-1- نتایج آزمون پایایی متغیرها با استفاده از آزمون دیکی فولر تعمیم یافته.. 113

جدول 5-3- آزمون‎های مربوط به رابطه منحنی فیلیپس.. 114

جدول 5-4- آزمون‎های مربوط به رابطه تقاضای کل.. 115

جدول 5-5- آزمون‎های مربوط به رابطه تراز حساب جاری.. 116

جدول 5-6- ضرائب قاعده پولی با تغییر وزن هریک از متغیرهای تابع زیان به طور جداگانه.. 121

جدول 5-7- مقادیر بهینه نقدینگی در مقایسه با مقادیر واقعی تحت وزن های مختلف   125

فهرست نمودارها

نمودار 3-1- مجموع تجمعی باقیمانده های تکراری (آزمون CUSUM).. 75

نمودار 3-2- مجموع تجمعی مربعات باقیمانده های تکراری (آزمون CUSUMSQ)   75

نمودار 3-3- مجموع تجمعی باقیمانده های تکراری (آزمون CUSUM).. 76

نمودار 3-4- مجموع تجمعی مربعات باقیمانده های تکراری (آزمون CUSUMSQ)   77

نمودار 5-1- روند تراز تجاری ایران در سال‎های 87-1352. 98

نمودار 5-2- مقایسه روند نرخ ارز رسمی و  غیررسمی طی سال‎های 87-1357  99

نمودار 5-3- روند درآمدهای نفتی دولت طی سال‎های 87-1355. 101

نمودار 5-4- روند نسبت هزینه‎های دولت به تولید ناخالص داخلی طی سال‎های 87-1357  102

نمودار 5-5- روند تقاضای نقدینگی، نقدینگی واقعی، نقدینگی بهینه   125

  مقدمه

تقاضا برای پول بعد قابل توجه اقتصاد پولی است و پول متغیر مهم و حیاتی جهت تعیین و اثرگذاری سطح فعالیت اقتصادی کل در هر کشور است. به خصوص فهم و توصیف درست از تابع تقاضای پول برای سیاست‎های پولی گذشته و برای تدوین سیاست‎های معاصر و آینده بسیار ضروری است. دانستن عوامل تعیین‎کننده تقاضای پول با اجزاء متفاوت در اقتصاد در تدوین سیاست پولی صحیح مفید خواهد بود.”[1]

لذا باوجود اینکه تئوری‎های اقتصادی از دهه 1980 به بعد تأکید بر نقش تجمیع پولی در تعریف پول که یکی از متغیرهای مهم در اثرگذاری کارائی سیاست‎های پولی است داشتند، تحقیقات قابل ملاحظه‎ای در رابطه با تقاضای پول به عنوان عامل مهم اثرگذار در نتیجه‎بخشی سیاست‎های پولی ادامه دارد.

شناخت خصوصیات تابع تقاضای پول از دو جنبه برای ایران دارای اهمیت است. اول: حجم پول یک متغیر عمده اقتصاد کلان و نیز یکی از ابزارهای اصلی سیاست‏های کنترل تقاضای کل می‎باشد. استفاده از سیاست‏های پولی از طریق کنترل حجم پول یکی از ابزارهای مهم کنترل تورم است. مخصوصاً تابع تقاضای پول (اگر از درجه ثبات بالایی نیز برخوردار باشد)‌، می‌تواند کمک زیادی در تدوین و اجرای سیاست‏های پولی برای کنترل نرخ تورم و کنترل تولید ناخالص اسمی باشد. دوم: به واسطه محدودیت‎های بازار سرمایه در ایران، پول، مهمترین دارایی مالی محسوب می‌شود و نقش بسیار مهمی در بازار سرمایه دارد. بنابراین اطلاعات راجع به تقاضای پول و نرخ جانشینی آن با دیگر دارایی‌ها برای کنترل جریان‎های مالی و تعدیل نقدینگی در بازار سرمایه لازم است.

از طرفی در دهه­های اخیر با گسترش و برجسته شدن نقش سیاست‎های پولی در ایجاد ثبات و یا بی‏ثباتی در قیمت­ها و تولید؛ و نیز با توجه به مطالعات تجربی و نظری در خصوص ارتباط میان تورم و رشد اقتصادی، تلاش جهت معرفی قاعده بهینه پولی برای هدایت سیاست پولی رونق گرفته است.