2-1-2  ارزیابی­های خودکارآمدی در سنین مختلف…………………………………………………………………………13

2-1-3  احساس خودکارآمدی……………………………………………………………………………………………………..14

2-1-3-1  سن وتفاوت­های جنسیت ……………………………………………………………………………………………15

2-1-3-2 ظاهر جسمانی……………………………………………………………………………………………………………..15

2-1-4  مراحل رشد سرمشق­گیری و احساس کارآیی………………………………………………………………………15

2-1-4-1  کودکی…………………………………………………………………………………………………………………….. 15

2-1-4-2 نوجوانی……………………………………………………………………………………………………………………..15

2-1-4-3   بزرگسالی………………………………………………………………………………………………………………….15

2-1-4-4   پیری………………………………………………………………………………………………………………………..16

2-1-5  منابع ارزیابی­های خودکارآمدی…………………………………………………………………………………………18

2-1-6 احساس خویشتن……………………………………………………………………………………………………………..19

2-1-7  چگونه به تفکر و تخیل فعال دست یابیم……………………………………………………………………………19

2-1-8  افراد دارای خودکارآمدی بالا…………………………………………………………………………………………….20

2-1-9 مردم با خودکارآمدی پایین………………………………………………………………………………………………..20

2-1-10 راهکارهایی برای رسیدن به خودکارآمدی بالا…………………………………………………………………….21

2-2 شخصیت ……………………………………………………………………………………………………………………………22

2-2-1 شخصیت شما تابع اندیشه­های شماست………………………………………………………………………………23

2-2-2 ابعاد شخصیت از نظر آیزنک …………………………………………………………………………………………….24

2-2-2-1 برون­گرایی، درون­گرایی…………………………………………………………………………………………………25

2-2-2-2 روان­رنجورخویی………………………………………………………………………………………………………….25

2-2-3 اصول شخصیت شناسی…………………………………………………………………………………………………….26

2-2-3-1 ثبات بین فرهنگی ……………………………………………………………………………………………………… 26

2-2-3-2 ثبات عوامل ………………………………………………………………………………………………………………..26

2-2-4 عوامل به وجود آورنده شخصیت ………………………………………………………………………………………27

2-2-4-1 عوامل رفتار ………………………………………………………………………………………………………………..27

2-2-4-2 عوامل زیستی شخصیت ……………………………………………………………………………………………….31

2-2-4-2-1 عوامل جنسیت ……………………………………………………………………………………………………….31

2-2-4-2-2 عوامل سن ……………………………………………………………………………………………………………..33

2-2-5 عوامل موثر بر شکل­گیری شخصیت …………………………………………………………………………………..33

2-2-5-1 عامل وراثت…………………………………………………………………………………………………………………33

2-2-5-2 عامل محیط…………………………………………………………………………………………………………………34

2-2-5-3 عامل یادگیری………………………………………………………………………………………………………………35

2-2-5-4 عامل والدین ……………………………………………………………………………………………………………….35

2-2-5-5 عامل رشد……………………………………………………………………………………………………………………35

2-2-5-6 عامل هوشیاری…………………………………………………………………………………………………………….35

2-2-5-7 عامل ناهوشیار……………………………………………………………………………………………………………..36

2-2-6 نظریه­های مرتبط با صفات و سنخ­های شخصیت و خودکارآمدی …………………………………………..36

2-2-6-1 اصول شخصیت شناسی موری……………………………………………………………………………………….37

2-2-6-2 صفات شخصیت …………………………………………………………………………………………………………38

2-2-6-3 رویکرد کتل به صفات شخصیت…………………………………………………………………………………….39

2-2-6-4 نظریه­های خلق و خوی باس و پلامین…………………………………………………………………………….40

2-2-6-5 درماندگی آموخته شده­ی سلیگمن………………………………………………………………………………….41

2-2-7 ساخت شخصیت در اسلام ……………………………………………………………………………………………….42

2-3  پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………44

2-3-1 تحقیقات داخلی……………………………………………………………………………………………………………….44

2-3-2 تحقیقات خارجی……………………………………………………………………………………………………………..46

 

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………..49

3-1   روش پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………49

3-2  جامعه آماری، نمونه آماری، روش نمونه گیری………………………………………………………………………..49

3-3  ابزارهای جمع­آوری اطلاعات……………………………………………………………………………………………….51

3-3-1 پرسشنامه خودکارآمدی شرر………………………………………………………………………………………………51

3-3-2 پرسشنامه شخصیت نئو……………………………………………………………………………………………………..53

3-3-2-1 حیطه­ها و جنبه­های پرسش­نامه شخصیت NEO……………………………………………………………..55

3-4 نحوه­ی اجرای پرسشنامه­ها…………………………………………………………………………………………………….60

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­ها

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………61

4-1  آمار توصیفی……………………………………………………………………………………………………………………….61

4-2 آمار استنباطی……………………………………………………………………………………………………………………….63

4-3 آزمون فرضیه­های پژوهش……………………………………………………………………………………………………..64

فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادات

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………69

5-1 بحث و نتیجه­گیری……………………………………………………………………………………………………………….69

5-3   محدودیت­های پژوهش……………………………………………………………………………………………………….71

5-4  پیشنهادات پژوهش……………………………………………………………………………………………………………  71

منابع مآخذ   …………………………………………………………………………………………………………………………….. 72

فهرست منابع فارسی  ……………………………………………………………………………………………………………….. 72

فهرست منابع انگلیسی  ……………………………………………………………………………………………………………….75

پیوست­ها   ……………………………………………………………………………………………………………………………….78

چکیده انگلیسی   ……………………………………………………………………………………………………………………….91

چکیده

هدف از ای پژوهش بررسی رابطه بین خودکارآمدی و سنخ­های شخصیت در معلمان می­باشد. جامعه آماری این پژوهش معلمان شهرستان عنبرآباد به تعداد 1500 نفر می­باشند که 150نفر از آنان به عنوان نمونه آماری به روش طبقه­بندی و در درون هر طبقه­ تصادفی منظم انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسش­نامه شخصیت نئو، (NEO)، با روایی72/. وتست خودکارآمدی عمومی شرر با روایی 81/. است. داده­ها با استفاده از نرم­افزار SPSS و با روش آماری رگرسیون گام­به­گام و آزمون t مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته­ها نشان داد که بین وظیفه­شناسی، گشودگی به تجربه وتوافق با خودکارآمدی رابطه مثبت معنا داری وجود دارد. اما بین روان­رنجورخویی و خودکارآمدی رابطه­ای وجود ندارد. و بین برونگرایی و خودکارآمدی نیز رابطه­ای وجود ندارد. همچنین نتایج نشان داد که متغیر­های جمعیت­شناختی، (سن، تحصیلات و سابقه کار) با خودکارآمدی معلمان رابطه­ای ندارند.

واژه­های کلیدی: خودکارآمدی، سنخ­های شخصیت، معلمان شهرستان عنبرآباد

مقدمه

اساس و استمرار جوامع بشری از دیرباز بر شالوده آموزش و پرورش استوار بوده است و هر چه گردونه تاریخ به جلو می­رود روز­به­­روز بر اهمیت و نقش اساسی آن افزوده می­شود. چرا که این نهاد وظیفه­ی مهم تعلیم و تربیت آدمیان را بدوش می­کشد و ترقی و سعادت جوامع در گرو کارکرد صحیح، سالم و پویای آن می­باشد. در میان عوامل و عناصر متعدد و فراوانی که در حوزه آموزش و پرورش دخیل هستند، یقیناً نقش معلم به عنوان محور و مدار علم و دانش و چراغ هدایت از سایرین برجسته­تر و اصلی تر است.

بدیهی است که معلم زمانی می­تواند به رسالت آموزشی خود عمل نماید و انتظارات اجتماعی را برآورده سازد که از ویژگی­های مکفی و لازم برخوردار باشد (کرمی پور،

یک مطلب دیگر :

پایان نامه با واژگان کلیدی عملکردی، 00/0، حیطه

 1383). یکی از این ویژگی­ها که با موفقیت یا شکست معلمان در ارتباط است، خودکارآمدی می­باشد. آلبرت بندورا[1] (1978) خودکارآمدی را باور فرد نسبت به توانایی­اش در انجام وظایف محوله تعریف نموده است. خودکارآمدی بر این موضوع دلالت دارد که نحوه اندیشه، باور و احساس افراد بر رفتار آنها تأثیر می­گذارد (اسدبرقی، 1389).

خودکارآمدی معلمان نقش اساسی در تربیت و آموزش دانش آموزان دارد. لذا وجود هر گونه مشکل در خودکارآمدی معلمان می­تواند بر عملکرد شغلی آنها تأثیر گذاشته و به جامعه دانش آموزی و طبیعتاً آینده کشور منتقل شود (توبین[2]، 2006).

در حقیقت رهبری نسل آینده هر جامعه ای بدست معلمان آن جامعه است. بنابراین معلم باید از لحاظ شخصیت[3] آن ­چنان باشد که دانش­آموزان او را به عنوان یک رهبر و راهنمای مطلع، مهربان و صدیق بپذیرند و الگوی رفتاری خویش قرار دهند. ( شعاری نژاد، 1375).

2- بیان مسئله

شاید برای همه­ی ما زیاد اتفاق افتاده باشد که به قول معروف بر سر دو­راهی گیر کرده باشیم و وقتی که می­خواهیم کاری را انجام دهیم ولی نمی­دانیم که آیا می­توانیم آن کار ­را به درستی به پایان برسانیم یا نه؟ بی­تردید عوامل و ویژگی­هایی در هر یک از افراد وجود دارد که هر کدام از آنها  را وادار به گرفتن تصمیمی متفاوت از بقیه می­نماید.

بندورا به­تدریج بر اهمیت ادراک فرد از خودکارآمدی به­عنوان میانجی شناختی عمل انسان تأکید کرد، وقتی انسان در حال بررسی عمل است و یا این­که به آن مشغول است، قضاوت­هایی نیز از توانایی خود در انجام دادن وظایف گوناگون و شرایط آن­ها به عمل می­آورد، این قضاوت­ها ممکن است در سطوح مختلف تفکر، هیجان و عمل انجام گیرد. (شولتز[4]،1990؛ ترجمه سید­محمدی، 1388).

حسین نوید­نیا رابطه میان پنج عامل بزرگ شخصیت و باور­های کارآمدی معلمان را مورد ارزیابی قرار داد. نتایج این مطالعه نشان داد که دو متغیر برون گرایی و وجدان با باورهای کارآمدی معلمان پیش بینی معنی­داری داشت.

تحقیقات زیادی نشان داده­اند که باورهای خودکارآمدی نقش کلیدی و مهمی در سنخ­های شخصیتی افراد بازی می­کنند، منظور از باورهای خودکارآمدی ارزیابی شناختی افراد در زمینه توانایی خوبی برای انجام تکالیف می­باشد (یازمن[5]، 2001).

با این­حال برخی شواهد موجود حاکی از آن است که سنخ­های شخصیتی افراد  نه به­خاطر عدم توانایی بلکه به­خاطر ضعف در باور خودکارآمدی نسبت به برخی سنخ­های شخصیتی احساس ناتوانی می­کنند. (بست[6]، 1981).

بر حسب نظر بندورا (1997) وقتی فرد باور داشته باشد که توانایی پیشرفت و کسب موفقیت را داراست به خودکارآمدی دست یافته است. الگوی فکری، انگیزش، واکنش­های هیجانی و برداشت انسان از خودکارآمدی خود، از طریق انتخاب فعالیت­ها، میزان تلاشی که برای یک موقعیت صرف می­کند، هنگام انجام یک فعالیت بر عملکردش تأثیر دارد. بنابراین یک معلم با خودکارآمدی قوی، با انگیزه بالاتر و پافشاری بیشتر با موانع روبرو شده و کارایی بیشتری از خود نشان خواهد داد (کاکروگلو[7]، 2008).

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی کردن سنخ­های شخصیتی با خودکارآمدی معلمین می­باشد. براین اساس در این پژوهش این سؤالات مورد بررسی قرار می­گیرند که آیا بین سنخ­های شخصیت (روان­رنجوری، برون­گرایی، توافق، وظیفه­شناسی و گشودگی به تجربه) با خودکارآمدی در بین معلمان رابطه وجود دارد؟

بنابر­این در این تحقیق به دنبال این هستم به بررسی رابطه[8] سنخ­های شخصیتی[9] با خودکارآمدی در معلمان شهرستان عنبرآباد بپردازم و این­که خودکارآمدی چه تأثیری بر سنخ­های شخصیتی دارد و سنخ­های شخصیتی چه­قدر باعث می­شود که خودکارآمدی جامعه آماری پژوهش بالا برود و چه تأثیری می­تواند بر روند کاری آن­ها داشته باشد؟

3- ضرورت و اهمیت تحقیق

اگر­چه انسان تحت تأثیر و موقعیت­ها قرار دارد، به دلیل تعیین هدف برای خود و قضاوت درباره خودکارآمدی و خود­سنجی موجودی فعال است(کدیور، 1386).

در تحقیقی که توسط رحیم بدری در سال (1391) که هدف آن تعیین نقش جهت گیری هدف، خودکارآمدی در خودتنظیم­گری و شخصیت در دانشجویان بود، نشان داد  که بین خودکارآمدی در خود تنظیمی و وظیفه شناسی در شخصیت رابطه مثبت و بین خودکارآمدی در خود تنظیمی و روان­رنجورخویی رابطه منفی وجود دارد. بنابر­این شناخت شخصیت فرد به او کمک می­کند که بتواند احساس کارآمدی و یا خودکارآمدی[10] خود را در زندگی تقویت کرده و آن را بالا ببرد.

بنا­بر­این اگر افراد خود و احساس خودکارآمدی خود را بر اساس ویژگی­های شخصیتی خود بشناسند بهتر می­توانند در زندگی موفق شوند، همان­گونه برای هر­کدام از ما اتفاق افتاده است وقتی می­بینیم یک نفر در حال انجام کار سختی است و سعی دارد آن­را انجام دهد برای­ این­که به او اعتماد به نفس دهیم به او می­گوییم تو می­توانی. برای این­که خودش را باور کند.

شهریار عزیزی در سال (1384) در تحقیقی با عنوان بررسی الگوی خودکارآمدی عمومی،  خودکارآمدی اینترنتی و نوع شخصیت در دانشجویان دانشگاه‌ شهید بهشتی انجام داد که ، به رابطه­ی مثبت بالایی بین خودکارآمدی عمومی و نوع شخصیت افراد دست یافت.

در پژوهش­های جدید تمرکز عمده­ای بر مدل پنج عاملی وجود دارد که در آن پنج عامل یا ابعاد اصلی شخصیت عبارتند از: روان­رنجور­خویی[11] ، برون­گرایی[12]/درون­گرایی، گشودگی­به­تجربه[13]، توافق­جویی[14] /مخالفت­ورزی، وظیفه­شناسی[15] (دیویسون­و­همکاران[16]، 2007؛ ترجمه شمسی­پور، 1388).

چگونگی شخصیت افراد در سازگاری شغلی و بالا بردن خودکارآمدی اهمیت زیادی دارد. بعضی مشاغل برای افراد سر­به­زیر و ساکت مناسب است در حالی که تعدادی از مشاغل برای افراد برون­گرا مناسب به نظر می­رسد توانایی سازگاری اجتماعی سهم بزرگی در موفقیت شغلی و خودکارآمدی دارد(قدسی، 1387، 97). سازش و هماهنگی بین نوع محیط باعث بالا رفتن خودکارآمدی می­گردد و این به نوبه خود تحت تأثیر ویژگی­های شخصیتی افراد  به رضایت خاطر منجر می­شود.(حسینی، 1383). اهمیت این موضوع را از آن­جا می­توان فهمید که در روایات و احادیث بسیاری آمده است که:  «خود­شناسی سودمند­ترین دانش­هاست». و هم­چنین روایات بسیاری با این مضمون آمده است:(من عرف نفسه فقد عرف ربه)« هرکس خود را بشناسد ،خدای خود را می­شناسد».

با توجه به تحقیقات انجام شده و بررسی­هایی که انجام گرفته و نقش مهم شخصیت و ویژگی­های آن در خودکارآمدی، ما می­توانیم با انجام این تحقیق به اهمیت تحقیق دست پیدا کنیم و از این طریق به بهبود کارآیی معلمان کمک کنیم. بنابر­اینا با توجه به پیچیدگی ویژگی­های انسان و روحیات و اخلاق و افکار او اگر ما بخواهیم معلمان­مان در کارشان دارای خودکارآمدی باشند، ضرورت دارد که این ویژگی­ها را مورد پژوهش قرار داده، شناسایی کرده و متناسب با آن­ها راهکار­های مناسبی ارائه کنیم.

4- اهداف تحقیق

4-1-هدف[17] کلی

تعیین رابطه سنخ­های شخصیتی با خود کارآمدی در معلمان شهرستان عنبرآباد

4-2- اهداف ویژه[18]

1-تعیین رابطه بین روان­رنجورخویی با خودکارآمدی در معلمان شهرستان عنبرآباد

2- تعیین رابطه بین برون­گرایی با خودکارآمدی در معلمان شهرستان عنبرآباد

3- تعیین رابطه بین توافق با خودکارآمدی در معلمان شهرستان عنبرآباد

4- تعیین رابطه بین وظیفه­شناسی با خودکارآمدی در معلمان شهرستان عنبرآباد

5- تعیین رابطه بین گشودگی به تجربه با خودکارآمدی در معلمان شهرستان عنبرآباد

5-فرضیه­های تحقیق

5-1-فرضیه[19] کلی[20]

بین سنخ­های شخصیتی با خودکارآمدی در معلمان شهرستان عنبرآباد رابطه وجود دارد.

5-2- فرضیه­های ویژه

1- بین روان­رنجورخویی با خودکارآمدی در معلمان شهرستان عنبرآباد رابطه وجود دارد.

2- بین برون­گرایی با خودکارآمدی در معلمان شهرستان عنبرآباد رابطه وجود دارد.

3- بین توافق با خودکارآمدی در معلمان شهرستان عنبرآباد رابطه وجود دارد.

4- بین وظیفه­شناسی با خودکارآمدی در معلمان شهرستان عنبرآباد رابطه وجود دارد.

5- بین گشودگی به تجربه با خودکارآمدی در معلمان شهرستان عنبرآباد رابطه وجود دارد.

6-تعاریف عملیاتی واژه­ها و اصطلاحات[21]

سنخ­های شخصیتی: به مجموعه ویژگی­های جسمی، روانی ورفتاری گفته می­شود که هر فرد را از دیگری متمایز می­کند(ترجمه­ی کریمی، 1384).

سنخ­های شخصیتی عبارتند از: برون­گرایی، روان­رنجورخویی، توافق، وظیفه­شناسی، گشودگی به تجربه

خودکارآمدی: بندورا(2001)خودکارآمدی را به صورت اعتقاد افراد به توانایی­شان در اعمال کردن مقداری کنترل بر عملکرد خودشان و بر رویداد­های محیطی تعریف کرد.

تعاریف عملیاتی

 سنخ­های شخصیتی

در این پژوهش سنخ­های شخصیتی عبارت است از  نمره­ای که آزمودنی از طریق تکمیل کردن مقیاس شخصیتی نئو پی آی-آر[22] به دست می­آورد.

خودکارآمدی

در این پژوهش منظور از خودکارآمدی نمره­ای است که معلمان از پرسشنامه خودکارآمدی شرر[23] و همکاران به­دست می­آورند.

 مقدمه: