گفتار پنجم- قراردادهای بیع متقابل 51
گفتار ششم- قراردادهای خدمات فنی و تخصصی. 55
مبحث دوم- قراردادهای توأم با ریسک بیشتر برای کارفرما…..76
گفتار نخست- قراردادهای خدماتی محض… 58
گفتار دوم- قراردادهای پیمانکاری عمومی. 60
گفتار سوم- قراردادهای مهندسی و طراحی، تامین کالا، ساخت و راه­اندازی   61
مبحث سوم- قراردادهای ریسک مشترک… 67
گفتار نخست- موافقتنامه عملیات مشترک(JOA) 67
گفتار دوم- قراردادهای مشارکت در سرمایه گذاری (جوینت ونچر) 72
بخش دوم- روش­های حقوقی مدیریت ریسک
فصل نخست- مدیریت ریسک­های بنیادین در قراردادهای نفتی.. 81
مبحث نخست- جذب سرمایه. 82
گفتار نخست- تأمین مالی پروژه­محور 83
گفتار دوم- تأمین مالی ساختاریافته 87
گفتار سوم- تأمین مالی شرکتی. 89
گفتار چهارم- اوراق قرضه 91
مبحث دوم- مدیریت ریسک­های اقتصادی. 95
گفتار نخست- تورم 95
گفتار دوم- نرخ بهره 98
گفتار سوم- تبدیل ارز 103
گفتار چهارم- انتقال ارز 105

مبحث سوم- مدیریت ریسک­های حقوقی-قراردادی. 106
گفتار نخست- ریسک­های قانونی. 106
قسمت نخست- مالیات­ها و عوارض.. 107
قسمت دوم- گمرک.. 110
قسمت سوم- نیروی کار 111
قسمت چهارم- مسائل مربوط به حفاظت از محیط زیست.. 115
گفتار دوم- سلب مالکیت.. 120
گفتار سوم- فورس­ماژور(قوه قاهره) 124
فصل دوم- پیشگیری از بروز اختلافات و روش­های حل و فصل آن. 131
مبحث نخست- پیشگیری از بروز اختلافات.. 131
گفتار نخست- کمیته مدیریت مشترک(JMC) 131
گفتار دوم- کمیته­های تخصصی. 136
مبحث دوم- روش­های حل و فصل اختلافات… 137
گفتار نخست- روش­های حل و فصل غیر قضایی(ADR) 138
قسمت نخست- مذاکره 143
قسمت دوم- میانجیگری.. 147
قسمت سوم- میانجیگری-داوری.. 149
قسمت چهارم- سازش.. 150
قسمت پنجم- ارزیابی اختیاری توسط کارشناس.. 152

یک مطلب دیگر :

قسمت ششم- ارزیابی توسط کارشناس.. 153
قسمت هفتم- رسیدگی اختصاری.. 155
گفتار دوم- داوری. 157
گفتار سوم- قضایی. 168
نتیجه­گیری و پیشنهادها 176
منابع.. 182
مقدمه
الف) بیان موضوع
اکتشاف و بهره برداری از میادین نفتی در کشورهای نفتخیز از اهمیت بالایی برخوردار است و این کشورها پیوسته در حال رقابت با یکدیگر به منظور جذب سرمایه خارجی هستند. در این راه کشورهایی موفق خواهند بود که همراه با تحولات صنعت نفت اقدام به کاهش و مدیریت ریسک های این صنعت نمایند. به عنوان نمونه پیش بینی وقوع فورس ماژور(جنگ یا آتش سوزی و…) در یک پروژه نفتی امری دشوار است زیرا این وقایع خارج از اراده ی متولیان پروژه است. همچنین بروز اختلافات میان دولت میزبان و شرکت نفتی خارجی، سلب مالکیت، تغییر قانون، مسایل زیست محیطی نیز از دیگر مسایل مرتبط با یک پروژه ی نفتی است. در صورتی که این مسایل به درستی مدیریت نشود می تواند از انگیزه ی سرمایه گذاران خارجی بکاهد.
همان­طور که می­دانیم یک سرمایه­گذار انتظار دارد که در یک بازه زمانی مشخص سودی را متناسب با میزان سرمایه گذاری خود کسب کند. حضور سرمایه گذار خارجی در بخش بالادستی صنعت نفت نیز از این مساله مستثنی نیست. به عبارت دیگر سرمایه گذاران خارجی برای حضور در بخش بالادستی صنعت نفت، نخست به تحلیل هزینه-فایده[1] می پردازند و پس از آن که سوددهی احتمالی پروژه را بالا و ریسک های آن را قابل مدیریت دانستند، اقدام به سرمایه گذاری در پروژه های نفتی می کنند.
ریسک بخش جدانشدنی پروژه های صنعتی از جمله صنعت نفت است بنابراین برای جذاب کردن این پروژه ها و رونق سرمایه گذاری نیاز به مدیریت ریسک های این صنعت داریم. مدیریت ریسک بخش اصلی مدیریت استراتژیک یک پروژه است به عبارت ساده تر زمانی که متولیان پروژه راهبرد و خط مشی خود برای انجام عملیات پروژه را تهیه می کنند به خودی خود با ریسک هایی که ممکن است در طول حیات پروژه به وقوع بپیوندد نیز روبرو می شوند. به منظور مدیریت ریسک های پروژه متولیان باید اقدام به شناسایی و تبیین ریسک ها کنند و تاثیرات احتمالی آنها را نیز مشخص نمایند. پس از این مرحله متناسب با اهداف، توانایی، شدت و ضعف ریسک اقدام به تهیه طرح پاسخگویی خواهند نمود. روش های حقوقی مدیریت ریسک بر آن است تا با کمک قرارداد و استفاده از دانش حقوق بسیاری از ریسک های پروژه را مدیریت کند.
به نظر می رسد که روش های حقوقی ظرفیت بالایی برای مدیریت ریسک ها دارد. زیرا با نگاهی به ریسک ها متوجه می شویم که هر یک از آنها واجد آثار حقوقی نیز هستند مثلا وقوع فورس ماژور این پرسش را مطرح می کند که حقوق و تکالیف طرفین قرارداد چه وضعیتی خواهد داشت؟ بدین ترتیب طرفین باید به دنبال روش حقوقی برای مدیریت ریسک وقوع فورس ماژور باشند تا پس از وقوع آن، دچار اختلاف نشوند.
از آنجایی که پروژه های بالادستی صنعت نفت نیازمند سرمایه گذاری های عظیمی است بنابراین تمرکز بر احتمال موفقیت و شفافیت آن، امری ضروری است. همچنین مدیریت حقوقی روابط مبتنی بر سرمایه گذاری مشترک یا عملیات مشترک و به طور کلی ریسک های پروژه که در ارتباط با ایمنی، بودجه، برنامه ی کاری و… هستند، نیز باید مورد توجه قرار بگیرد.
زمانی که نتوان از وقوع یک رویداد واجد ریسک جلوگیری یا اجتناب نمود اغلب به دنبال راهی می رویم تا تاثیرات آن را به حداقل ممکن کاهش دهیم. البته باید خاطر نشان کرد که تهیه ی یک طرح برای مدیریت ریسک لزوما به مدیریت کامل و منتفی کردن اثرات منفی ریسک های پروژه منتهی نمی شود زیرا به هنگام ارزیابی ریسک ها دقیقا نمی توان اثرات آنها را مشخص و پاسخ متناسب با ریسک را تعیین نمود؛ اما زمانی که از دریچه حقوقی به ریسک های پروژه نظر می افکنیم می توان در رابطه با چنین ریسک هایی نیز ضمانت اجراهای کافی در نظر گرفت یا قرارداد را به صورت انعطاف پذیر تهیه کرد تا بسته به اوضاع و احوال اقدام به تغییر برنامه یا عملیات پروژه شود.