1-6-1- قلمرو موضوعی 8

1-6-2- قلمرو زمانی 8

1-6-3- قلمرو مکانی 8

1-7- تعاریف مفهومی و عملیاتی واژه ها 8

1-7-1- تعاریف مفهومی واژه ها 8

1-7-2- تعاریف عملیاتی واژه ها 9

فصل دوم:مبانی نظری و تجربی تحقیق 10

2-1- مقدمه 10

2-2- سرمایه اجتماعی 12

2-2-1- زمینه تاریخی سرمایه اجتماعی 18

2-2-2- ابعاد سرمایه اجتماعی 18

2-2-3- شاخص های سرمایه اجتماعی 20

2-2-4- مروری بر نظریات سرمایه اجتماعی 25

2-2-4-1- سرچشمه بحث‌های کلاسیک ‌سرمایه ‌اجتماعی 27

2-2-4-2- کاربردهای معاصر ‌سرمایه ‌اجتماعی 27

2-2-5- کاربرد سرمایه ‌اجتماعی برای جامعه 32

2-2-6- ارتباط نظری بین سرمایه ‌اجتماعی و رفاه 34

2-2-7- تأثیر دین  بر سرمایه اجتماعی 36

2-2- 8- رابطه سرمایه اجتماعی با اخلاق 36

2-3- بهسازی سازمانی 37

2-3-1- آموزش کارکنان 39

2-3-2- ویژگی ها و اصول آموزش در سازمان 46

2-3-3- بهره گیری از مشارکت کارکنان 48

2-3-4- دلایل عدم تناسب آموزش کارکنان با نیازهای شغلی 49

2-3-5- نقش اخلاق در مدیریت منابع انسانی 51

2-3-5-1- فواید مدیریت اخلاق در آموزش مدیریت منابع انسانی 52

2-4- پیشینه تحقیق 53

2-4-1- پیشینه داخلی 54

2-4-2- پیشینه خارجی 56

2-5- مدل مفهومی تحقیق 57

فصل سوم: روش تحقیق 59

3-1- مقدمه 59

3-2- مراحل انجام پژوهش 60

3-3- روش و طرح تحقیق 61

3-4- جامعه آماری 62

3-5- نمونه آماری 62

3-6- ابزارهای گردآوری داده ها 63

 

3-7- روایی و پایایی ابزار جمع آوری دادهها 63

3-7-1- روایی 64

3-7-2- پایایی 65

3-8- روش تجزیه و تحلیل دادهها 66

3-8-1- تجزیه و تحلیل توصیفی 66

3-8-2- تجزیه و تحلیل استنباطی 66

فصل چهارم:    تجزیه و تحلیل یافته‌ها 67

4-1- مقدمه 67

4-2- اطلاعات جمعیتشناختی 67

4-2-1- جنسیت 68

4-2-2- سن 69

4-2-3-تحصیلات 70

4-2-4-سابقه کاری 71

4-3- بررسی فرضیات تحقیق 72

4-3-1- مقایسه میانگین رتبهی متغیرها با استفاده از آزمون فریدمن 80

فصل پنجم: نتایج و پیشنهادها 82

5-1- مقدمه 82

5-2- یافتههای جمعیت شناختی تحقیق 82

5-3- بررسی فرضیات تحقیق 83

5-3-1- فرضیه اصلی اول: سرمایه اجتماعی بر بهسازی سازمانی در کارکنان اداره آموزش و پرورش شهرستان لامرد تأثیر دارد. 83

5-3-2- فرضیه اصلی دوم: ابعاد درونی سرمایه اجتماعی بر بهسازی سازمانی در کارکنان اداره آموزش و پرورش شهرستان لامرد تأثیر دارد. 83

5-3-3- فرضیه اصلی سوم: ابعاد بیرونی سرمایه اجتماعی بر بهسازی سازمانی در کارکنان اداره آموزش و پرورش شهرستان لامرد تأثیر دارد. 83

5-3-4- فرضیه فرعی اول: بعد هنجارهای سرمایه اجتماعی بر بهسازی سازمانی در کارکنان اداره آموزش و پرورش شهرستان لامرد تأثیر دارد. 84

5-3-5- فرضیه فرعی دوم: بعد عقاید دینی سرمایه اجتماعی بر بهسازی سازمانی در کارکنان اداره آموزش و پرورش شهرستان لامرد تأثیر دارد. 84

5-3-6- فرضیه فرعی سوم: بعد اعتماد سرمایه اجتماعی بر بهسازی سازمانی در کارکنان اداره آموزش و پرورش شهرستان لامرد تأثیر دارد. 84

5-3-7- فرضیه فرعی چهارم: بعد شبکه سرمایه اجتماعی بر بهسازی سازمانی در کارکنان اداره آموزش و پرورش شهرستان لامرد تأثیر دارد. 85

5-3-8- فرضیه فرعی پنجم: بعد مشارکت سرمایه اجتماعی بر بهسازی سازمانی در کارکنان اداره آموزش و پرورش شهرستان لامرد تأثیر دارد. 85

5-3-9- فرضیه فرعی ششم: بعد قانون سرمایه اجتماعی بر بهسازی سازمانی در کارکنان اداره آموزش و پرورش شهرستان لامرد تأثیر دارد. 85

5-4- بحث و بررسی 85

یک مطلب دیگر :

5-6- پیشنهادات تحقیق 88

5-7- محدودیت های تحقیق 91

5-8- پیشنهادات برای تحقیقات آتی 92

منابع: 93

پیوست ها 99

 

چکیده

بسیاری از سازمان ها صرف نظر از اندازه و نوع کسب و کار به اهمیت سرمایه اجتماعی به عنوان منبع پایدار رقابت و تعالی و مبنایی برای نوآوری و تطبیق پذیری شان اعتراف دارند. هدف از این پژوهش بررسی بررسی تأثیر سرمایه های اجتماعی بر بهسازی سازمانی کارکنان اداره آموزش و پرورش شهرستان لامرد است. روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی می­باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه کارکنان اداره آموزش و پرورش شهرستان لامرد می باشد که به روش تصادفی طبقه­ای و با استفاده از جدول مورگان از تعداد 850 نفر 300 نفر به عنوان نمونه پژوهش مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار این پژوهش پرسشنامه بوده که روایی پرسشنامه با استفاده از نظرات خبرگان و پایایی آن با استفاده از آزمون ضریب آلفای کرونباخ محاسبه گردید که برای پرسشنامه سرمایه اجتماعی 778/0 و برای پرسشنامه بهسازی سازمانی 865/0 حاصل گردید که نشان دهنده پایایی مناسب پرسشنامه های تحقیق می باشد. نتایج حاصل از رگرسیون خطی برای هر یک از فرضیات تحقیق نشان داد که سرمایه اجتماعی بر بهسازی سازمانی در کارکنان اداره آموزش و پرورش شهرستان لامرد تأثیر معناداری دارد. ابعاد درونی سرمایه اجتماعی شامل هنجارها، عقاید دینی و اعتماد و ابعاد بیرونی سرمایه اجتماعی شامل شبکه، مشارکت و قانون نیز بر بهسازی سازمانی تأثیر مستقیم و معناداری دارند. همچنین نتایج تحقیق بر مبنای آزمون رگرسیون چندگانه و نیز آزمون فریدمن نشان می دهد که بعد قانون نسبت به سایر ابعاد تأثیر بیشتری بر بهسازی سازمانی کارکنان اداره آموزش و پرورش شهرستان لامرد دارد و بعد از آن به ترتیب ابعاد مشارکت، شبکه، عقاید دینی، اعتماد و هنجارها قرار دارند.

کلید واژگان: سرمایه اجتماعی، بهسازی سازمانی، عقاید دینی، مشارکت، اعتماد.

1-1- مقدمه

برخی محققان معتقدند که بین علم و جامعه مبادله متقابل وجود دارد؛ به طوری که علم هدف ها و مسایل خود را برای تولید دانش از جامعه دریافت می کند و در مقابل، نتایج خود را در اختیار جامعه قرار می دهد. لذا علم با سایر معرفت های بشری رابطه دارد و برای پیشرفت خود به منابع معرفتی(ذهنی) و غیرمعرفتی(عینی) نهادهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نیاز مند است(محسنی، 1375). علم نیز حزء نهاد فرهنگی است و فرهنگ از چهار جزء اصلی باورها، ارزشها، هنجارها و فن آوری ها تشکیل شده است. باورها به چیستی ها، ارزشها به باید ها و نبایدها، هنجارها به چه انجام شود و فن آوری به چگونه انجام شود، پاسخ می دهند(چلبی، 1375). البته، برخی از اثبات گرایان براین باورند که علم نیز به ارزشها و هنجارها پاسخ می دهد(حقیقتیان،1387). امروزه  مفهوم سرمایه اجتماعی در کنار سرمایه های انسانی و اقتصادی مورد توجه قرار گرفته است. در واقع، سرمایه اجتماعی را می توان بخشی از ثروت ملّی به حساب آورد که بستر مناسبی برای بهره برداری از سرمایه انسانی و فیزیکی (مادّی) و راهی برای نیل به موفقیت و توسعه اجتماعی و اقتصادی قلمداد می شود. هیچ مجموعه انسانی، بدون سرمایه اجتماعی نمی تواند اقدامات مفید و هدفمندی انجام دهد. سرمایه اجتماعی همانند سایر اشکال سرمایه مولّد است؛ یعنی، تحقّق اهداف معیّنی را که در نبودش محقّق نمی‌شوند، امکان‌پذیر می‌گرداند. هیچ فردی به تنهایی مالک این سرمایه نیست. سرمایه اجتماعی، دارای دو جزء اعتماد و پیوند است که با تقویت آن فرآیند توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تسهیل می‌شود.

1-2- بیان مساله

در جهان تجاری امروز بیشترین ارزش سازمانی مبتنی بر داراییهای غیرملموس است. توانایی برای شناخت و برآورد منبع این ارزش برای سازمانها مهم و حیاتی است(Chang,2004). در چنین فضایی این سؤال اساسی قابل طرح است که راز بقا و موفقیت، سرآمدی وتعالی سازمان در بازار رقابتی امروز چیست؟ با نگاهی به ادبیات مربوطه و بررسی نظریات اندیشمندان، شاید بتوان پاسخ سؤال را در ایجاد، حفظ و تداوم سرمایه اجتماعی یافت. نگریستن به تعالی سازمانی و سرآمدی در چارچوب ساختارهای اجتماعی راه را برای یک چشم انداز وسیع در خصوص سرآمدی و تعالی هموار می سازد، به طوری که توجه را به سمت نکاتی که کمتر به آنها پرداخته شده است، یعنی جنبه اجتماعی _ اقتصادی و تعالی سازمانی جلب می کند(Sankaran,2008). اخیراً سرمایه اجتماعی سبب ایجاد تئوری هایی شده که پایه ای برای سایر مطالعات مدیریت هستند. بنابراین مفهوم سرمایه اجتماعی توجه زیادی را در تحقیقات مربوط به نظریه سازمان به خود جلب کرده است. همان طور که سرمایه فیزیکی، با ایجاد تغییرات در مواد جهت شکل دادن به ابزارهایی که تولید را تسهیل می کند به وجود می آید و از جنبه ای ملموس و قابل مشاهده برخوردار است، سرمایه انسانی، با تغییر دادن افراد برای کسب مهارت ها و توانایی هایی به آنها پدید می آید و افراد را توانا می سازد تا به شیوه های جدید رفتار کنند و بنابراین کمتر ملموس بوده و در مهارت ها و دانشی که فرد کسب کرده تجسم می یابد. اما سرمایه اجتماعی، حتی کمتر از این ملموس بوده و در روابط میان افراد تجسم می یابد و موقعی سرمایه اجتماعی به وجود می آید که روابط میان افراد به شیوه ای دگرگون شود که کنش را تسهیل نماید(Coleman,1988). از سویی بهسازی سازمانی از اهیمت ویژه­ای برخوردار است. آموزش و بهسازی هم به تغییر رفتار فرد مربوط می­شود و هم به تغییر عملکرد شغلی او. هدف از آموزش اصلاح و بهبود سریع عملکرد شغلی است و هدف از بهسازی و توسعه، آماده ساختن فرد برای مسئولیت­های شغلی آینده از طریق دستیابی به تجارب، دانش، مهارت و نگرشها است. آموزش و بهسازی منابع انسانی فعالیتهای مهمی درتمام سازمانها هستند (برنادرین[1]، 2003). آموزش نیازهای شغلی کارکنان جدید الاستخدام و نیاز کارکنان موجود به مهارت­ها و دانش جدید را تامین می سازد. تغییرات بویژه در فناوری و بازسازی سازمانی را موجب می­شود. بدین معنی که افراد و سازمان را به­طور مستقیم با شرایطی که یادگیری جدید را می طلبد مواجه می­سازد.

بر این اساس به نظر می رسد سرمایه اجتماعی در بهبود فرآیند مدیبهسازی سازمانی نقش حائر اهمیتی داشته باشد. در این پژوهش بر مبنای مدل سرمایه اجتماعی ناهاپیت و گوشال(1998) و مدل سرمایه اجتماعی پوتنام(2002)، ابعاد درونی سرمایه اجتماعی شامل هنجارها، عقاید دینی و اعتماد و ابعاد بیرونی شامل شبکه، مشارکت و قانون مورد بررسی قرار گرفته و تأثیر آن بر بهسازی سازمانی در کارکنان اداره آموزش و پرورش شهرستان لامرد مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است و محقق به دنبال پاسخگویی به این سوال است که سرمایه اجتماعی چه تأثیری بر بهسازی سازمانی کارکنان اداره آموزش و پرورش شهرستان لامرد دارد؟

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق

امروزه  مفهوم سرمایه اجتماعی در کنار سرمایه های انسانی و اقتصادی مورد توجه قرار گرفته است. در واقع، سرمایه اجتماعی را می توان بخشی از ثروت ملّی به حساب آورد که بستر مناسبی برای بهره برداری از سرمایه انسانی و فیزیکی (مادّی) و راهی برای نیل به موفقیت و توسعه اجتماعی و اقتصادی قلمداد می شود. هیچ مجموعه انسانی، بدون سرمایه اجتماعی نمی تواند اقدامات مفید و هدفمندی انجام دهد. سرمایه اجتماعی همانند سایر اشکال سرمایه مولّد است؛ یعنی تحقّق اهداف معیّنی را که در نبودش محقّق نمی‌شوند، امکان‌پذیر می‌گرداند(برجسته،1389). هیچ فردی به تنهایی مالک این سرمایه نیست. روند جدید که به نظر می رسد برای رهبران کسب و کار جالب باشد، استفاده از مفهوم سرمایه درباره افراد و به ویژه اندیشه سرمایه اجتماعی است که توجه مدیران عالی سازمان ها را به خود جلب کرده است. چنین زمینه مساعدی از وجود مباحث اجتماعی در محدوده سازمان شرایط رویکرد به سرمایه اجتماعی را در سازمان و مدیریت فراهم کرده و بررسی سرمایه اجتماعی و استفاده از آن در مطالعات سازمانی نیز به سرعت افزایش یافته است. اهمیت سرمایه اجتماعی در مطالعات سازمان ها و تبیین موقعیت نسبی نقش آفرینان در بسیاری از حوزه های مورد توجه در تحقیقات سازمان تأیید شده است. بهسازی مجموعه کنشهای هدفمند، از پیش اندیشیده شده و طرحریزی شده‌ای است که با هدف افزایش اثربخشی فرد و سازمان، بطور مداوم و نظام مند به بهبود و ارتقای سطح دانش، فنون، مهارتها،تجارب و نگرش­های مربوط به بهبود عملکرد شغلی حال و آینده کارکنان می‌پردازد.

بهسازی منابع انسانی به­عنوان یکی از فعالیت­های ضروری برای تطبیق نیروی انسانی با شرایط متغیر سازمان فرایندی است که در شیوه سنتی آن، صرفاً نظری و کلاس محور بوده و به جای جنبه­ی کارآموزی، بیشتر جنبه آموزشی و به تعبیری وقت گذرانی اداری داشته، اما امروزه، روش­های جدیدی برای آموزش کارکنان دولت وجود دارد که از جمله آنها می­توان طرح توسعه فردی، آموزش از راه دوره/ مجازی، آموزش خرد، مربیگری درمدیریت، مرشدی، قراردادهای یادگیری را نام برد. باتوجه به نقش و جایگاه آموزش کارکنان در فرآیند توسعه سازمان­های امروزی، برنامه­ریزی، هدایت و کنترل آن در مسیر تحقق اهداف هر سازمان ضرورتی اجتناب ناپذیر می­باشد (محبت، 1390).

نتایج پژوهش حاضر می­تواند به­مدیران آموزش و پرورش در ارائه بهتر راهکارهای مناسب جهت توسعه سرمایه اجتماعی خود که بتواند بهسازی مطلوب­تری در سازمان موجب شود کمک رساند. همچنین می­تواند به برنامه­ریزی و تصمیم­سازی بهینه سازمانی منجر شود. فواید پژوهش حاضر می­تواند مورد مطالعه مدیران جهت شناسایی ضعف­های موجود در نظام تامین منابع انسانی باشد و همچنین پایداری و ثبات محیطی را به همراه داشته باشد.

1-4- اهداف تحقیق

1-4-1- اهداف اصلی

2-2-3 اهداف و وظایف کتابخانه‌های تخصصی 11

2-2-4 جامعه‌ی استفاده‌کننده از کتابخانه‌های تخصصی 13

2-2-4-1 انواع استفاده‌کنندگان 14

2-2-4-2 اطلاعات و استفاده‌کنندگان 15

2-2-5 خدمات کتابخانه‌های تخصصی و ارزیابی آن 19

2-2-5-1 فراهم‌آوری و انتخاب مواد 21

2-2-5-2 سازماندهی اطلاعات 22

2-2-5-3 اشاعه‌ی اطلاعات 24

2-2-6 استانداردهای کتابخانه‌های تخصصی در ایران 25

2-3 بررسی استفاده‌کنندگان 27

2-3-1 تعاریف، اهداف و اهمیت بررسی استفاده‌کنندگان 27

2-3-2 تاریخچه بررسی استفاده‌کنندگان در جهان و ایران 30

2-3-2-1 مرکز تحقیقات بررسی استفاده‌کنندگان 33

2-3-3 روش‌های بررسی استفاده‌ از کتابخانه 35

2-3-4 انواع بررسی استفاده‌کنندگان 36

2-3-5 کتابخانه‌های تخصصی و بررسی استفاده‌کنندگان 36

2-4 تحقیق و توسعه 37

2-4-1 تعریف تحقیق و توسعه 40

2-4-2 نقش اطلاعات در تحقیق و توسعه 41

2-4-3 کتابخانه‌های مراکز تحقیق و توسعه 43

2-4-4 اطلاعات صنعتی 44

2-5 صنعت خودرو 46

2-5-1 تاریخچه صنعت خودرو در جهان و ایران 47

2-5-2 نقش تحقیق و توسعه در صنعت خودرو 49

2-5-2-1 مرکز طراحی و توسعه محصولات جدید ایران خودرو 50

2-5-2-2 شرکت تحقیق، طراحی و تولید موتور ایران خودرو (ایپکو) 51

2-5-2-3 تحقیقات و نوآوری سایپا 52

2-6 پیشینه‌ی پژوهش 53

2-6-1 پیشینه‌ی پژوهش در ایران 53

2-6-2 پیشینه‌ی پژوهش در خارج از ایران 60

2-6-3 استنتاج از پیشینه پژوهش 63

فصل سوم: روش‌شناسی پژوهش

3-1 مقدمه 65

3-2 روش پژوهش 65

3-3 جامعه 65

3-4 حجم نمونه 66

3-5 ابزار گردآوری داده‌ها 66

3-6 اعتبار پرسشنامه 67

3-7 روش تجزیه و تحلیل داده‌ها 67

فصل چهارم: یافته‌های پژوهش

4-1 مقدمه 69

4-1-1 اطلاعات جمعیت شناختی 69

4-1-1-1 جنسیت 69

4-1-1-2 سن 70

4-1-1-3 مقطع تحصیلی 70

4-1-1-4 رشته تحصیلی 71

4-1-1-5 سابقه کار 72

4-1-2 انگیزه، منابع و روش‌های کسب اطلاعات 72

4-1-2-1 میزان استفاده از کتابخانه 72

4-1-2-2 میزان امانت 74

4-1-2-3 هدف متخصصان از استفاده از کتابخانه 75

4-1-2-4 روش‌های تامین اطلاعات 77

4-1-2-5 جدید و روزآمد بودن منابع کتابخانه 78

4-1-2-6 شکل منابع اطلاعاتی 79

4-1-2-7 روش‌های جستجوی منابع چاپی 80

4-1-2-8 روش‌های جستجوی منابع الکترونیکی 81

4-1-2-9 میزان استفاده از انواع منابع اطلاعاتی 84

4-1-2-10 میزان برآورده شدن نیازهای اطلاعاتی متخصصان 86

4-1-3 خدمات کتابخانه 88

 

4-1-3-1 کافی بودن خدمات کتابخانه برای رفع نیازهای اطلاعاتی 88

4-1-3-2 سرعت خدمات اطلاع‌رسانی 93

4-1-3-3 تامین نیازهای اطلاعاتی با کمک کتابدار 94

4-1-3-4 میزان استفاده از سایت داخلی کتابخانه 95

4-1-3-5 میزان آسان‌سازی کار با سایت به دلیل نحوه طراحی آن 96

4-1-3-6 میزان تطابق سایت با نیازهای اطلاعاتی متخصصان 97

4-1-3-7 دلایل استفاده از سایت داخلی کتابخانه 98

4-1-3-8 میزان تاثیر خدمات اطلاع‌رسانی در فرایند کاری متخصصان 99

4-1-3-9 میزان رضایت از اجزای خدمات کتابخانه 100

4-1-3-10 میزان رضایت متخصصان از کتابخانه 101

4-1-3-11 مشکلات استفاده از کتابخانه 101

4-2 پرسش‌های اساسی 104

4-3 آزمون فرضیه‌ها 120

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادها

5-1 مقدمه 128

5-2 نتیجه‌گیری 128

5-3 تحلیل نتایج 131

5-4 پیشنهادهای اجرایی 134

5-5 پیشنهادها برای پژوهش‌های آینده 135

منابع و مآخذ 137

پیوست الف پرسشنامه 144

پیوست ب معرفی کتابخانه ایران خودرو 149

پیوست پ معرفی کتابخانه ایپکو 151

پیوست ت معرفی کتابخانه سایپا 153

پیوست ث جداول و نمودارهای اولویت متخصصان در استفاده از منابع 154

مقدمه و بیان مساله

هرگاه نظام‌های اطلاعاتی، اطلاعات را با سرعت بیشتر و با هزینه‌ای کمتر در دسترس استفاده‌کننده قرار دهند، کاهش زمان بازیابی اطلاعات، هزینه‌های پژوهش و کارشناسی را کاهش می‌دهد و اطلاعات حاصل، بر غنای کار می‌افزاید. در غیر این‌صورت، کارشناسان، پژوهشگران و تصمیم‌گیران برای دستیابی به کوچک‌ترین اطلاع دچار ابهام و سردرگمی می‌شوند و هزینه‌ها نیز افزایش پیدا می‌کند (میرزائی، 1368). به عبارت دیگر رساندن اطلاعات صحیح و مناسب به شخص مناسب و در شکلی قابل استفاده می‌تواند از اتلاف منابع، وقت و دوباره‌ کاری‌های پژوهش بکاهد (سلیمی، 1380). اطلاعات از سه بعد اساسی قابل بررسی است: تولید اطلاعات، مدیریت اطلاعات، و کاربرد اطلاعات. مدیریت اطلاعات عبارت است از فرایند شناسایی، انتخاب، گردآوری، رده‌بندی، ذخیره‌سازی و اشاعه‌ی اطلاعات تولید شده در داخل و در خارج از کشور. این کار به وسیله مراکز اسناد و مدارک، کتابخانه‌ها یا مراکز اطلاعات علمی و فنی انجام می‌شود. حلقه‌ای که تولید و کاربرد اطلاعات را به هم پیوند می‌دهد، عموماً کتابخانه‌ها، مراکز اسناد و مدارک، پایگاه‌های اطلاعاتی و سازمان‌هایی با نام‌های مشابه هستند. همه این‌ها، یک وظیفه‌ اصلی را دنبال می‌کنند: گردآوری، سازماندهی، ذخیره‌سازی و اشاعه اطلاعات (میرزائی، 1368).

کتابخانه‌های تخصصی همگام با انقلاب صنعتی به وجود آمدند. در بین انواع کتابخانه‌های مختلف، کتابخانه‌های مراکز تحقیق و توسعه، که از نوع کتابخانه‌های تخصصی هستند، به پژوهش اهمیت زیادی می‌دهند و یکی از وظایف اصلی این کتابخانه‌ها، گردآوری، سازماندهی و اشاعه‌ی منابع اطلاعاتی برای پژوهشگران می‌باشد تا بتوانند برای انجام پژوهش‌های خویش از این منابع بهره گیرند. به عبارت دیگر در مراکز تحقیق و توسعه کتابخانه به عنوان قلب آن مراکز عمل می‌کند (مرادی مقدم، 1386) در نتیجه کتابخانه‌های مراکز تحقیق و توسعه نقش بسیار مهمی در توسعه اقتصادی و صنعتی یک کشور می‌توانند ایفا کنند. در صورتی که این کتابخانه‌ها نتوانند از عهده‌ی وظایف خود به خوبی برآیند فرایند تحقیق و توسعه که رسالت اصلی این مراکز است دچار مشکل خواهد شد.

از آنجا که رسالت هر نظام اطلاع‌رسانی تسریع بهره‌گیری از اطلاعات برای استفاده‌کنندگان است، شناخت استفاده‌کننده، نیازهای وی و روش‌هایی که جهت کسب اطلاع به کار می‌گیرد، ضروری است. پویایی هر کتابخانه بستگی به میزان استفاده از منابع اطلاعاتی موجود در آن دارد و میزان استفاده از منابع اطلاعاتی هر کتابخانه نمایانگر میزان ارزشمندی و مفید بودن مجموعه منابع آن کتابخانه می‌باشد (جباری، 1374، ص 4). آگاهی از میزان ‌استفاده‌ی کاربران از منابع اطلاعاتی موجود در کتابخانه گامی مثبت در جهت ارتقا کیفیت خدمات و منابع موجود در آن می‌باشد (محمدی، 1382). یکی از گروه‌های مهم استفاده‌کننده‌ی اطلاعات علمی، فنی و تخصصی را متخصصان تشکیل می‌دهند. اهمیت دسترسی موثر این گروه به اطلاعات و نقشی که آنان در توسعه صنعتی و فنی هر کشور دارند، موجب مطالعات بسیار بر روی منابع و روش‌های کسب اطلاع این گروه در کشورهای مختلف جهان شده است. عدم شناخت صحیح جامعه‌ی استفاده‌کننده و نیازهای آن، اغلب موجب گمراهی مسئولین کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی می‌شود و احتمال دست نیافتن به اهداف نظام اطلاع‌رسانی را بسیار زیاد می‌کند. هدف هر سازمان و مرکز اطلاع‌رسانی رفع نیازهای استفاده‌کنندگان است و در صورتی که این مراکز شناخت کامل از مراجعان، روش‌ها و منابع مورد نیاز آنان داشته باشند می‌توانند با تصمیم‌گیری‌های درست از صرف بودجه‌های غیرضروری و

یک مطلب دیگر :

مفهوم و مصداق، نهج البلاغه، گروه همسالان، فرهنگ و تمدن

 خرید‌های نادرست منابع کاسته و با مطالعه روش‌ها و عادات استفاده‌کنندگان، از مشکلات آنان در راه دسترسی به اطلاعات آگاه شده و در نوع خدمات و نحوه ارائه آنها تغییرات لازم را اعمال نمایند (سلیمی، 1380).

در ایران، صنعت خودرو از جمله اولین و مهمترین صنایع غیر نفتی بوده است که وارد کشور شد و برنامه‌ریزی‌ها و سرمایه‌گذاری‌های کلانی در مورد آن انجام گرفته است. به همین دلیل این صنعت همواره با اهمیت و مورد توجه مدیران ارشد و سیاستگذاران بوده است. همچنین این صنعت به لحاظ ویژگی‌هایی همچون سطح بالای اشتغال‌زایی، میزان نقدینگی و سرمایه در گردش حجیم، وجود صنایع جنبی گسترده، وجود بازار گسترده و نهایتاً فناوری سطح بالای آن اهمیت ویژه‌ای جهت توسعه فناورانه‌ی صنعت کشور دارد (ملائی، 1373، ص2). در حال حاضر صنایع خودروی ایران برای بهبود کمی و کیفی محصولات و خدماتشان مراکز تحقیق و توسعه ایجاد کرده‌اند. متخصصان، پژوهشگران، و نخبگان صنعت خودروی ایران در این مراکز مشغول فعالیت هستند که طبیعتاً نیازهای اطلاعاتی متعدد و متنوعی دارند. در این مراکز کتابخانه‌هایی ایجاد شده است که باید پاسخگوی نیازهای اطلاعاتی متخصصان این مراکز باشند. هیچ مرکز تحقیقاتی و اجرایی بدون برخورداری از یک کتابخانه مجهز با منابع کافی و روزآمد، و کتابداران توانا قادر به ادامه‌ی پژوهش یا انجام درست امور خود نمی‌باشد. اما، متاسفانه به نظر می‌رسد در این مراکز توجه کافی به کتابخانه‌ها صورت نگرفته است و این کتابخانه‌ها آن طور که انتظار می‌رود پاسخگوی نیازهای اطلاعاتی متخصصان نیستند. به نظر می‌رسد متخصصان به دلیل عدم تامین اطلاعات مورد نیازشان از طریق کتابخانه، از کتابخانه فاصله گرفته‌اند و نیازهای اطلاعاتی خود را به روش‌های دیگری، از جمله اینترنت، برطرف می‌کنند. در این پژوهش میزان استفاده‌ی متخصصان از کتابخانه‌های این مراکز مورد بررسی قرار خواهد گرفت تا مشخص شود عملکرد این کتابخانه‌ها در پاسخگویی به نیازهای اطلاعاتی کاربرانشان چگونه بوده است. همچنین روش‌های کسب اطلاعات توسط متخصصان و میزان رضایت آنها از کتابخانه بررسی خواهد شد.

کتابخانه‌ها، بدون شناخت کافی از کاربران خود نمی‌توانند خدمات مناسبی ارائه کنند و اغلب در امر اطلاع‌رسانی دچار مشکلات و کاستی‌هایی می‌گردند. به همین دلیل نتیجه‌ی این پژوهش می‌تواند راه حل‌هایی را به مدیران کتابخانه‌های این مراکز جهت اصلاح روش‌ها و خدمات اطلاع‌رسانی ارائه کرده و به شناخت روش‌های درست و سریع جستجوی اطلاعات و اهداف و انگیزه‌های مراجعان و الگوهای رفتاری آنان در امر اطلاع‌یابی کمک نماید.

1-2 اهداف

هدف اصلی از انجام این پژوهش بررسی میزان استفاده‌ی متخصصان مراکز تحقیق و توسعه‌ی صنعت خودروی ایران از کتابخانه‌های تخصصی این مراکز است. اهداف فرعی این پژوهش عبارتند از:

1. بررسی چگونگی برآورده شدن نیازهای اطلاعاتی متخصصان مراکز تحقیق و توسعه صنعت خودروی ایران
2. تعیین میزان رضایت متخصصان صنعت خودروی ایران از کتابخانه‌های وابسته

1-3 تعاریف عملیاتی

مراکز تحقیق و توسعه صنعت خودرو: در این پژوهش منظور از مراکز تحقیق و توسعه، شرکت‌‌های وابسته به صنایع خودروسازی هستند که وظیفه انجام تحقیق و توسعه در زمینه‌ی صنعت مربوطه را به عهده دارند. در حال حاضر در ایران سه مرکز تحقیق و توسعه فعال وجود دارد که وابسته به دو شرکت خودروسازی ایران‌خودرو و سایپا هستند.

متخصصان: افرادی هستند که در مراکز تحقیق و توسعه صنعت خودروی ایران مشغول به کار هستند و در فرایند تحقیق و توسعه نقش دارند.

ایپکو: شرکت تحقیق، طراحی و تولید موتور ایران‌خودرو که به عنوان مرکز تحقیق و توسعه در زمینه تخصصی موتور خودرو فعالیت می‌کند. این شرکت زیرمجموعه شرکت خودروسازی ایران‌خودرو می‌باشد و به اختصار ایپکو نامیده می‌شود.

ان.پی.دی: مرکز طراحی و توسعه محصولات جدید ایران‌خودرو که به عنوان مرکز تحقیق و توسعه شرکت خودروسازی ایران‌خودرو فعالیت می‌کند و به اختصار ان.پی.دی نامیده می‌شود.

سایپا: مرکز تحقیقات و نوآوری سایپا که به عنوان مرکز تحقیق و توسعه شرکت خودروسازی سایپا مشغول فعالیت است. در این پژوهش این مرکز به اختصار سایپا نامیده می‌شود.

1-4 پرسش‌های اساسی

1. متخصصان مراکز تحقیق و توسعه‌ی صنعت خودروی ایران چگونه و با استفاده از چه روش‌هایی به اطلاعات مورد نیاز خود دست می‌یابند؟
2. هدف متخصصان مراکز تحقیق و توسعه‌ی صنعت خودروی ایران از استفاده از کتابخانه‌های وابسته چیست؟
3. متخصصان مراکز تحقیق و توسعه‌ی صنعت خودروی ایران در دستیابی به اطلاعات مورد نیاز خود با چه مشکلاتی مواجه هستند؟
4. میزان استفاده‌ی متخصصان مراکز تحقیق و توسعه‌ی صنعت خودروی ایران از منابع چاپی و الکترونیکی موجود در کتابخانه‌های وابسته چقدر است؟
5. متخصصان مراکز تحقیق و توسعه‌ی صنعت خودروی ایران از کدام نوع از منابع بیشتر استفاده می‌کنند؟ کتاب‌ها، مقالات، استانداردها و …؟
6. منابع اطلاعاتی موجود در کتابخانه‌های مراکز تحقیق و توسعه‌ی صنعت خودروی ایران تا چه میزان نیازهای اطلاعاتی متخصصان را برآورده می‌کند؟
7. میزان رضایت متخصصان مراکز تحقیق و توسعه‌ی صنعت خودروی ایران از استفاده از کتابخانه‌های وابسته چقدر است؟
8. راهکارهای پیشنهادی متخصصان مراکز تحقیق و توسعه‌ی صنعت خودروی ایران در ارتباط با بهبود خدمات کتابخانه‌های وابسته چیست؟

1-5 فرضیه‌ها

1. بین میزان برآورده شدن نیازهای اطلاعاتی متخصصان و سطح تحصیلات آنها همبستگی وجود دارد.
2. بین میزان برآورده شدن نیازهای اطلاعاتی متخصصان و سابقه‌ی کاری آنها همبستگی وجود دارد.
3. بین میزان رضایت متخصصان مراکز تحقیق و توسعه‌ی صنعت خودروی ایران از کتابخانه‌های وابسته و میزان استفاده از کتابخانه همبستگی وجود دارد.
4. بین سطح تحصیلات متخصصان مراکز تحقیق و توسعه‌ی صنعت خودروی ایران و میزان استفاده‌ی آنها از کتابخانه‌های وابسته همبستگی وجود دارد.
5. بین سابقه کاری متخصصان مراکز تحقیق و توسعه‌ی صنعت خودروی ایران و میزان استفاده‌ی آنها از کتابخانه‌های وابسته همبستگی وجود دارد.
6. بین متخصصان مراکز تحقیق و توسعه‌ی صنعت خودروی ایران با رشته‌های تحصیلی متفاوت از لحاظ میزان استفاده‌ی آنها از کتابخانه‌های وابسته تفاوت معنی داری وجود ندارد.

2-1 مقدمه

کتابخانه‌ها نظام‌های اطلاعاتی پویایی هستند که مهمترین کارکرد آنها پاسخگویی به نیازهای اطلاعاتی استفاده‌کنندگان است. امروزه تعداد و میزان توسعه‌ی کتابخانه‌ها یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی کشورها به حساب می‌آید، لذا پرداختن به این مقوله می‌تواند تاثیر بسزایی در رشد و توسعه‌ی کشور داشته باشد. از میان انواع کتابخانه‌ها، کتابخانه‌های تخصصی به دلیل نقش و جایگاه ویژه‌ای که دارند از اهمیت خاصی برخوردارند. بخش اول این فصل به کتابخانه‌های تخصصی اختصاص داده شده است و در آن ضمن بیان تعاریف، اهداف و وظایف کتابخانه‌های تخصصی، جامعه‌ی استفاده‌کننده از کتابخانه‌های تخصصی به طور کامل تشریح شده است. در ادامه خدماتی که کتابخانه‌های تخصصی به استفاده‌کنندگان ارائه می‌کنند به گونه‌ای مختصر بررسی شده و در انتها نیز استانداردهای کتابخانه‌های تخصصی در ایران بیان شده است.

هدف اصلی کتابخانه‌ها پاسخگویی به نیازهای اطلاعاتی استفاده‌کنندگان است. به همین دلیل یکی از روش‌های ارزیابی کتابخانه‌ها، بررسی استفاده‌کنندگان می‌باشد که انواع و روش‌های گوناگونی دارد. در بخش دوم بررسی استفاده‌کنندگان به عنوان روش پژوهش به طور کامل تشریح شده است.

سپس به بررسی تحقیق و توسعه و نقش اطلاعات در آن پرداخته و اطلاعات صنعتی به عنوان اصلی‌ترین نوع اطلاعات مورد نیاز در واحدهای تحقیق و توسعه صنعتی توضیح داده شده است.

صنعت خودرو در هر کشوری از صنایع مادر به حساب می‌آید. در کشور ما نیز صنعت خودرو از جمله اولین و مهمترین صنایع غیرنفتی بوده است. در بخش چهارم ضمن پرداختن به صنعت خودرو و نقش آن در توسعه‌ی اقتصادی، اهمیت تحقیق و توسعه در این صنعت تشریح شده است. سپس سه مرکز تحقیق و توسعه در صنعت خودروی ایران که جامعه‌ی این پژوهش هستند، معرفی شده‌اند.

در پایان نیز سعی شده است پیشینه‌های مرتبط با این پژوهش در ایران و جهان بررسی شود و جایگاه این پژوهش در ارتباط با پژوهش‌های گذشته مشخص شود.

2-2 تعاریف و مفاهیم کتابخانه‌های تخصصی

در متون گوناگون اصطلاحات مختلفی برای کتابخانه‌های تخصصی^[1] به کار رفته است: کتابخانه‌های اختصاصی، کتابخانه‌های پژوهشی، مرکز اطلاعات، کتابخانه تخصصی تحقیقاتی، و مرکز خدمات اطلاع‌رسانی (مدیرامانی، 1381-1385: 1457-1459).

همچنین تعاریف متعددی برای کتابخانه‌های تخصصی ارائه شده است. برخی از آنها عبارتند از:

«کتابخانه‌ی تخصصی واحدی است از یک سازمان که هدف آن فراهم ساختن اطلاعات خاص برای پیشرفت کار سازمان یا برای گروه محدودی است. کتابخانه‌های تخصصی بر حسب سیاست‌ها، روش‌ها و مجموعه‌های مختلفی که دارند به چند نوع تقسیم می‌شوند: کتابخانه‌های شرکت‌های صنعتی، کتابخانه‌های دولتی و سازمان‌های وابسته، کتابخانه‌های انجمن‌های حرفه‌ای مانند کانون وکلا، موسسات تحقیقاتی مستقل، کتابخانه‌های موسسات بازرگانی مانند بانک‌ها و جز آن» (سلطانی و راستین، 1379: 334-335).

همچنین کتابخانه‌ی تخصصی عبارت است از «کتابخانه‌های تحقیقاتی که با مجموعه‌‌های تخصصی خود خدمات اطلاعاتی ویژه‌ای را به گروهی از کاربران و پژوهشگران ارائه می‌دهند. این اصطلاح مراکز خدمات اطلاع‌رسانی را نیز دربرمی‌گیرد» (تعاونی، 1381: 1).

1-2بیان مساله……………………………………………………………………………………………………………………3

1-3اهداف پژوهش……………………………………………………………………………………………………………..5

1-4اهمیت و ضرورت پژوهش……………………………………………………………………………………………………..5

1-5 سوال های اساسی پژوهش……………………………………………………………………………………………………..6

1-6فرضیه های پژوهش……………………………………………………………………………………………………………….6

1-7متغییرهای اساسی پژوهش……………………………………………………………………………………………………….6

1-8تعاریف مفهومی و عملیاتی اجزای پژوهش………………………………………………………………………………..6

1.روش سنجش منابع و نظام های الکترونیکی …………………………………………………………………………………………….6

2.شاخص ای-متریک………………………………………………………………………………………………………………………………..7

3.مقاله تمام متن……………………………………………………………………………………………………………………………………….7

4.هزینه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………7

5.سودمندی……………………………………………………………………………………………………………………………………………..7

6.کاربران…………………………………………………………………………………………………………………………………………………7

7. کتابخانه پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری…………………………………………………………………………..7

8 .میزان استفاده………………………………………………………………………………………………………………………………………..7

9 .پایگاه های اطلاعاتی……………………………………………………………………………………………………………………………..7

10 .ضریب تاثیر……………………………………………………………………………………………………………………………………….7

11. حوزه های موضوعی…………………………………………………………………………………………………………………………..8

فصل دوم:مروری بر ادبیات تحقیق و پیشینه تحقیق

2-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………..10

2-2 کتابخانه ها در عصر چاپی…………………………………………………………………………………………………….10

2-3 چالش های جدید کتابخانه ها در انقلاب رقومی……………………………………………………………………..11

2-4 ماهیت سنجش منابع و نظام های الکترونیکی………………………………………………………………………….12

2-5 مروری اجمالی بر پایگاههای اطلاعاتی…………………………………………………………………………………..12

2-6  نگاهی اجمالی بر استانداردهای سنجش منابع و نظام های الکترونیکی………………………………………15

2-7 ضرورت سنجش منابع و نظام های الکترونیکی……………………………………………………………………….23

2-8 ضرورت سنجش هزینه های منابع و نظام های الکترونیکی………………………………………………………24

2-9 پیشینه پژوهش………………………………………………………………………………………………………………….. 25

الف.پیشینه پژوهش در ایران……………………………………………………………………………………………25

ب .پیشینه پژوهش در خارج از ایران……………………………………………………………………………….29

2-10 جمع بندی پیشینه های پژوهش…………………………………………………………………………………………..31

فصل سوم: روش اجرای پایان نامه

3-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………….35

3-2 روش پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………35

3-3 جامعه آماری پژوهش…………………………………………………………………………………………………………35

 

3-4 ابزار گردآوری داده…………………………………………………………………………………………………………….36

3-5 روش تجزیه و تحلیل داده…………………………………………………………………………………………………..37

1.جمع آوری داده ها…………………………………………………………………………………………………….37

2.آماده سازی داده ها……………………………………………………………………………………………………37

3.تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………………………………37

3-6. محدودیتهای پژوهش……………………………………………………………………………………………………….39

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها

4-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………….42

4-2 تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………………………….42

4-3 فرضیه اول: میزان استفاده از پایگاههای اطلاعاتی الکترونیکی، در حوزه های مختلف موضوعی، متفاوت است…………………………………………………………………………………………………………………………… 63

4-4 فرضیه دوم: بین میزان استفاده از مجلات الکترونیکی و ضریب تاثیر آنها رابطه وجود دارد……………70

4-5 فرضیه سوم: میزان استفاده از پایگاه ها اطلاعاتی الزویراز سایر پایگاهها بیشتر بوده است………………71

4-6 فرضیه چهارم: هزینه های صرف شده جهت خرید پایگاههای اطلاعاتی ، سودمند بوده است………..73

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………76

5-2 بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………….. 76

5-3 سوال اول پژوهش: میزان استفاده از پایگاههای اطلاعاتی کتابخانه پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری بین سالهای 1384 الی 1391 چه اندازه است؟…………………………………………………………..76

5-4 سوال دوم پژوهش: آیا میان مجلاتی که ضریب تاثیر بالایی دارند و استفاده از انها در این پایگاهها، رابطه وجود دارد؟……………………………………………………………………………………………………………………  77

5-5 سوال سوم پژوهش: کدام پایگاه اطلاعاتی میان کاربران پرنفوذ می باشد؟…………………………………..77

5-6 سوال چهارم پژوهش: آیا هزینه های صرف شده جهت خرید پایگاههای اطلاعاتی کتابخانه پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری سودمند بوده است؟……………………………………………………………. 77

5-7 آزمون فرضیه ها………………………………………………………………………………………………………………..77

5-8 فرضیه اول پژوهش: میزان استفاده از پایگاه های اطلاعاتی الکترونیکی، در حوزه های موضوعی متفاوت است…………………………………………………………………………………………………………………………….77

5-9 فرضیه دوم پژوهش: بین میزان استفاده از مجلات الکترونیکی و ضریب تاثیر آنها رابطه وجود دارد.77

5-10فرضیه سوم پژوهش: میزان استفاده از پایگاه اطلاعاتی الزویر از سایر پایگاهها بیشتر بوده است…..78

یک مطلب دیگر :

5-11فرضیه چهارم پژوهش: هزینه های صرف شده برای خرید پایگاههای اطلاعاتی، سودمند بوده است78

5-12 نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………..78

5-13پیشنهاداتی جهت اجرای پژوهش…………………………………………………………………………………………78

5-14پیشنهادهایی برای پژوهش های آتی…………………………………………………………………………………….79

فهرست منابع……………………………………………………………………………………………………………………………80

چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………………..86

عنوان به انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………..87

مقدمه

پیشرفتهای سریع فناوری اطلاعات و ارتباطات و کاربرد وسیع آن در تمامی ابعاد زندگی، جامعه امروز را با تغییراتی بی سابقه مواجه کرده است.آهنگ شتاب در زندگی، تجربه های روزمره، و برنامه های زمانی معمول انسانها چنان دگرگون شده اند که در هیچ برهه ای از تاریخ مانند آن پیدا نمی شود.کتابخانه ها نیز در ابتدا فناوری اطلاعات را برای تسریع کارهای روزمره و کاهش هزینه های عملیات خود به کار گرفتند.(علیدوستی. 1385، 15)

امروزه کتابخانه ها تنها مخزنی برای نگهداری کتابها نیستند و کتابداران می کوشند تا در قبال هزینه هایی که جامعه به کتابخانه ها می پردازد، خدمات کتابداری و اطلاع رسانی را به بهترین شکل ارائه دهند.همچنین کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی عمدتاً بخشی از سازمان ها و نهادهای بزرگتر هستند و لذا باید پاسخگوی مراجع بالاتر در مورد بودجه و عملکرد خود باشند.به همین دلیل لازم است کتابداران و مدیران کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی، پیوسته امکانات و خدمات مراکز متبوع خود را از نظر کیفی و کمی مورد ارزیابی قرار دهند.پرس[1](2004) نیز بر استفاده از ابزارهای سنجش کیفی در کتابخانه ها تاکید و نیز بر این نکته اذعان دارد که برای این سنجش  ها در کشورهای مختلف نیاز به عملکردها و روش های اجرایی متفاوتی می باشد.

کتابخانه های پیشین محیطی فیزیکی بودند که به تدریج تغییر یافتند و کم کم انواع جدیدی از مجموعه ها و خدمات ظهور یافتند که عمدتاً در پاسخ به توسعه جدیدترین قالب ها و اطلاعات انجام شد.وقتی که پیشرفت های حاصل از فن آوری های رقومی مربوط به اواخر قرن 20، در تمامی جنبه های کتابخانه های امروزی نفوذ کردند، برجسته ترین دگرگونی های کتابخانه ای در نتیجه ظهور اینترنت به وقوع پیوست. در واقع اینترنت به بی رقیب ترین و مهم ترین رسانه ارتباطی موثر تبدیل شده است و تاثیر آن را می توان در همه جنبه های فرهنگ نوین و اقتصاد جهانی مشاهده نمود.اکنون اینترنت امکان انتشار و دسترسی به اطلاعات را در کمترین زمان و فارغ از محدودیت های حضور فیزیکی میسر ساخته است.اینترنت هم چنین امکان ثبت و تجزیه و تحلیل سریع داده ها را به روشی متفاوت از روش های شناخته شده پیشین به وجود آورده است.تا زمانی که این شبکه جهانی با ظهور پیشرفت های بیشتر در حیطه فن آوری های رایانه ای و رقومی کامل تر می شود، به شکل دهی روش اشاعه و کسب اطلاعات ادامه خواهد داد و از این رو به اصلی ترین عامل سریع رشد و تغییر در بخش هایی نظیر پزشکی، رسانه ها، پژوهش علمی، نشر و تجارت تبدیل خواهد شد.(وایت.2006،13)

با ظهور انقلاب الکترونیکی، امروزه کتابخانه ها خدمات و منابع خود را در شکل های مختلف ارائه می
دهند: هم در قالب چاپی و هم در قالب الکترونیکی.به همین دلیل، کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی دیگر نمی توانند تنها بر میزان استفاده از منابع چاپی تکیه کنند.مدیران و کتابداران کتابخانه به اعداد و ارقام دقیقی درباره همه خدمات و منابع کتابخانه نیاز دارند تا مطلع شوند که کاربران چگونه و به چه میزان از منابع ارائه شده، استفاده می نمایند.یکی از دقیق ترین روش های تهیه آمارها و گزارش های مربوط به استفاده از منابع الکترونیکی، استفاده از روش سنجش منابع و نظام های الکترونیکی کاربران این منابع است(وایت، 2006،12).

سنجش به طور کلی همان استانداردهای اندازه گیری اند.شاید محاسبه تعداد بازدیدها از یک وب سایت ساده ترین شکل سنجش منابع و نظام های الکترونیکی باشد.چنین محاسباتی ممکن است شامل تعداد دفعات دسترسی به یک صفحه وب، یا حجم بازدید از صفحه وب در یک روز یا هفته باشند.تعریف کلی تر و جامع تر سنجش منابع و نظام های الکترونیکی عبارت است از محاسبه میزان فعالیت و استفاده از اطلاعات شبکه ای.

این تعریف عام از سنجش منابع و نظام های الکترونیکی به خاطر داده هایی است که درباره ی تعداد بازدیدکنندگان منحصر به فرد شناخته شده یک وب سایت، تعداد کل جستجو های ماهیانه در مورد واژه یا عبارتی خاص در پایگاه داده، میزان خریدهای پیوسته ویجت اکس [2]و حجم کلی درخواست های شبکه ای که در یک ماه معین پاسخ داده شده اند، ارائه می شود.ارزش این داده ها در قابلیت گردآوری و مربوط ساختن آن ها نهفته است که به منظور کسب بینشی بهتر نسبت به نحوه تعامل و استفاده مردم یا گروه ها از اطلاعات یا خدمات قابل دسترسی در قالب های شبکه ای و الکترونیکی جمع آوری می شوند.(وایت، 2006،17)

کتابخانه ها نیز درصدد هستند تا استفاده از سنجش منابع و نظام های الکترونیکی را عمدتاً به منظور مدیریت مجموعه و تنظیم بودجه آن بررسی کنند.

در واقع بررسی تعداد دفعات استفاده و تعیین هزینه-سودمندی منابع اطلاعاتی الکترونیکی از جمله روشهای علمی در ارزیابی این نوع منابع شناخته شده اند، چرا که مجموعه خوب مجموعه ای است که جامعه استفاده کننده به واسطه ی آن بتواند نیازهای اطلاعاتی خود را رفع کند و در عین حال از لحاظ هزینه بیشترین صرفه جویی را موجب شود.(شهرزادی،1385،130)

1-2.بیان مساله

در محیط های کاغذ مبنا، کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی حلقه مرکزی در زنجیر اطلاعات بوده اند.به هر حال، ما در کانون گذاری بنیادین قرار گرفته ایم که از رقومی شده اطلاعات حاصل آمده و همه اجزای زنجیره اطلاعات نیز در شرایط بی ثباتی قرار دارند.وظایفی که نویسندگان، ناشران، کتابداران و سایر فراهم آورندگان خدمات اطلاع رسانی بر عهده دارند در حال تغییر است و در بسیاری از موارد حد و مرزهایی که حدود وظایف آنها را معین می نمود، نامشخص و تیره تار گشته است.(دورنر، 2000،20)

در طی 50 سال گذشته، رایانه و انقلاب ارتباطی، روش انجام امور در بسیاری از سازمان ها را شدیدآتغییر داده است. به گفته چارلز جان شر[3](2000) اکنون ما در یک جهان بدون سیم زندگی می کنیم، .با الگوهای قدیمی سیم های دوزوجی تلفن، کابل هم محور و فیبرهای نوری، شبکه های ارتباطی فیزیکی تقریباً در همه جای جهان وجود دارند و در مکان هایی که در دسترس نیستند می توان از ماهواره بهره گرفت.

تاثیر فن آوری های جدید بر پیشرفت های آتی اغلب اشتباه برآورد می شود، و ابتکارات خلاقانه بشری به گونه ای است که ابزارهای حاصل، بیشتر برای اهدافی سوای آنچه که برای آن طراحی شده بودند به کار گرفته می شوند.با تحولات رقومی، اکنون می توان داده ها و اطلاعات را به هر گوشه جهان ارسال کرد و این موضوع برای تقریباً تمام بشریت و نیز کتابداران اهمیت زیادی دارد.اما بر خلاف بسیاری از پیش بینی ها- که استدلال می کنند ما در حال رسیدن به دوره خوش دستیابی ارزان همگانی هستیم-هنوز مسائل سیاسی، فرهنگی و مالی وجود دارندکه تحقق این امر را در بین بسیاری از اقشار اجتماع و بسیاری از نقاط جهان مانع می شود.شکاف و طبقه رقومی وجود دارد و می تواند برای فقرا، بیسوادان، و کسانی که در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند معایب بیشتری پدید آورد.

یکی از ارکان اساسی در  کتابخانه های تخصصی وجود پایگاه ها و بانک های اطلاعاتی می باشد تا پژوهشگران و محققان بتوانند از آن بهره لازم را ببرند و از آخرین دستاوردهای علمی-تحقیقاتی مطلع شوند.

دسترسی به پایگاه های اطلاعاتی یکی از وظایف اصلی و مهم کتابدار، در کتابخانه تخصصی است.چگونگی خرید این نوع منابع و آگاهی یافتن از اینکه جامعه کتابخانه از کدام پایگاه بیشترین استفاده را دارد امری است بدیهی و ضروری.

یکی از دقیقترین و حیاتی ترین روش های تهیه آمارها و گزارش های مربوط به استفاده از منابع الکترونیکی، استفاده از روش سنجش منابع و نظام های الکترونیکی کاربران این منابع است. روش سنجش منابع و نظام های الکترونیکی کاربران طور خلاصه چنین تعریف می شود این عبارت را می توان این گونه تعریف کرد: محاسبه و ارزیابی میزان فعالیت و استفاده کاربران از اطلاعات شبکه ای و الکترونیکی.

یکی از عوامل تاثیر گذار در خرید پایگاه های اطلاعاتی می توان به هزینه های مالی آن اشاره کرد.استفاده کارآمد از منابع، یکی از مهم ترین فعالیتهای مدیریتی در حوزه منابع در حال توسعه رقومی و ایجاد کتابخانه های رقومی است.تاریخ توسعه کتابخانه، نمونه هایی بسیار از کتابخانه هایی بزرگ دارد که از طریق بذل و بخشش خیرین یا عموم مالیات دهندگان و بدون توجه زیاد به هزینه-کارایی توسعه ایجاد شده اند: آندره کارنگی[4] بین سالهای 1881 تا 1917، برای تاسیس 2509 کتابخانه 56 میلیون دلار اهدا کرد.

مدیران امروزی با یازار اقتصادی جدیدی مواجه هستند که ، حتی در موارد نادری که بودجه فراوانی نیز وجود دارد، باید حتی از آخرین قطره ارزشمند منابع موجود استفاده نمایند تا بودجه را برای حال و آینده حفظ نمایند.اندازه گیری ارتباط بین سودمندی و هزینه،مبحث دشواری است و با خدمات رقومی این دشواری بیشتر شده و سودمندی اغلب به طور کامل حاصل نمی شود.به نظر می رسد که دست یافتن به نقطه تعادل هزینه و سودمندی میسر نباشد.هر کتابخانه برای برآورد هزینه و سودمندی معیار خاص خود را خواهد داشت و باید تا حد ممکن بکوشد- جه از طریق سنجه های توزینی و چه از طریق مقایسه مستقیم هزینه ها-این معیارها را به اصطلاحاتی قابل سنجش که قابل مقایسه نیز باشد تبدیل کند.

 

چکیده…………………………………………………………………………………………………………………………………………..1

 

فصل اول کلیات پژوهش

 

1ـ1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………..3

 

1ـ2 بیان مسئله………………………………………………………………………………………………………………………………..6 1-3اهمیت و ضرورت پژوهش…………………………………………………………………………………………………………9

 

1ـ4 اهداف پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………9

 

1ـ5 فرضیه­ پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………9

 

1ـ6 پرسش های پژوهش……………………………………………………………………………………………………………… 10

 

1ـ7 تعریف مفاهیم پژوهش……………………………………………………………………………………………………………10 1ـ7ـ1 تعاریف  مفهومی………………………………………………………………………………………………………………..10

 

1ـ7ـ2تعاریف عملیاتی…………………………………………………………………………………………………………………..11

 

1ـ8  متغیر­های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………….11

 

فصل دوم : مبانی نظری و مرور پیشینه­های پژوهش

 

2-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………….13

 

2ـ2 تعریف خواندن…………………………………………………………………………………………………………………….13

 

2ـ3 نظریه های خواندن ……………………………………………………………………………………………………………….14

 

2ـ4 اهداف خواندن………………………………………………………………………………………………………………………15

 

2ـ5 نگرش خواندن ………………………………………………………………………………………………………………………16

 

2ـ6 مدل­های خواندن …………………………………………………………………………………………………………………..18

 

2ـ6ـ1 مدل بالابه پایین …………………………………………………………………………………………………………………19

 

2ـ6ـ2 مدل پایین به بالا ……………………………………………………………………………………………………………….20

 

2ـ6ـ3 مدل تعاملی………………………………………………………………………………………………………………………..20

 

2ـ6ـ4 مدل جبرانی تعاملی……………………………………………………………………………………………………………..20

 

2ـ6ـ5 مدل پیوند­گرا …………………………………………………………………………………………………………………….21

 

2ـ6ـ6 مدل متوازن ……………………………………………………………………………………………………………………….21

 

2ـ6ـ7 مدل کارایی کلامی ……………………………………………………………………………………………………………..22

 

2ـ7 تعریف مطالعه ……………………………………………………………………………………………………………………..22

 

2ـ8 راهبرد­های مطالعه ………………………………………………………………………………………………………………….23

 

2-9 تفاوت بین خواندن و مطالعه……………………………………………………………………………………………………25

 

2-10عادت مطالعه………………………………………………………………………………………………………………………..26

 

2ـ11 مولفه­های عادت مطالعه…………………………………………………………………………………………………………28

 

2-12 روش­های جدید مطالعه ………………………………………………………………………………………………………38

 

2ـ12ـ1 روش SQ3R……………………………………………………………………………………………………………………39

 

2ـ12ـ2 روش SQ6R……………………………………………………………………………………………………………………40

 

2ـ12ـ3روشSQ4R……………………………………………………………………………………………………………………..42

 

2ـ10ـ4 روش SQ5R……………………………………………………………………………………………………………………42

 

2ـ12ـ5 روش مردر ……………………………………………………………………………………………………………………..43

 

2ـ12ـ6 روش آموزش دو جانبه …………………………………………………………………………………………………….44

 

2ـ12ـ7 روش مطالعه مشارکتی ……………………………………………………………………………………………………..45

 

2ـ12ـ8 روش پرسیدن دو جانبه ……………………………………………………………………………………………………46

 

2ـ12ـ9 روش خواندن انتقادی ……………………………………………………………………………………………………..47

 

2ـ13 پیشینه­های پژوهش …………………………………………………………………………………………………………….47

 

2ـ13ـ1 پیشینه­های داخل ایران……………………………………………………………………………………………………..47

 

2ـ13ـ2 پیشینه­های خارج از ایران ………………………………………………………………………………………………..56

 

2-14 استنتاج از پیشینه­های پژ.وهش…………………………………………………………………………………………….61

 

فصل سوم: روش پژوهش

 

3ـ1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………..63 2جمعیت آماری……………………………………………………………………………………………………………………………63

 

3-3 نمونه­ی آماری و شیوه نمونه­گیری و تعیین حجم نمونه……………………………………………………………….63

 

3-4روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………….64

 

3ـ5 ابزار جمع­آوری اطلاعات ………………………………………………………………………………………………………..65

 

3-6 شیوه­ی جمع­آوری اطلاعات……………………………………………………………………………………………………66

 

3-7 شیوه تجزیه و تحلیل داده­ها…………………………………………………………………………………………………….66

 

3-8 اعتبار و پایایی……………………………………………………………………………………………………………………….67

 

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده­ها

 

4ـ1مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………70

 

4ـ2 یافته­های توصیفی …………………………………………………………………………………………………………………70

 

4ـ3 پاسخ به پرسش­های پژوهش…………………………………………………………………………………………………..75.

 

4-4 آزمون فرضیه­ها……………………………………………………………………………………………………………………..85

 

فصل پنجم:بحث، نتیجه­گیری و پیشنهاد­ها

 

5ـ1مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………91

 

5ـ2 نتیجه­گیری……………………………………………………………………………………………………………………………92

 

5-3پیشنهاد­ها………………………………………………………………………………………………………………………………96

 

5-4 محدودیت­های پژوهش………………………………………………………………………………………………………….96

 

منابع و مآخذ………………………………………………………………………………………………………………………………..97

 

پیوست­ها و ضمائم………………………………………………………………………………………………………………………104

 

چکیده­ی انگلیسی ………………………………………………………………………………………………………………………110

 

چکیده:

 

 

هدف: این پژوهش با هدف تعیین وضعیت نگرش خواندن و عادت­ مطالعه مدد­جویان ندامت­گاه­های شهر خرم­آباد انجام گرفته است .

 

روش: این پژوهش از نوع کاربردی و به روش پیمایشی با رویکرد تحلیلی است. جامعه مورد مطالعه، مدد­جویان ندامت­گاه­های شهر خرم­آباد در سال 1393 که تعداد آن­ها 2890 نفر بوده و تعداد 120 نفر به روش نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای انتخاب شده است. برای گردآ­وری داده­ها از پرسشنامه نگرش­ خواندن ASRA[1]  و عادت­ مطالعه [2] PSSHIاستفاده شده است و برای تحلیل داده­ها و مقیاس­های نگرش­ خواندن و عادت­مطالعه از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است.

 

یافته­ها: یافته­ها نشان می­دهد بین نگرش به خواندن و عادت به مطالعه مدد­جویان ندامت­گاه­های شهر خرم­آباد تفاوت معنا­داری وجود دارد.با توجه به نوع متغیرها(هردو کمی) برای مقایسه آنها از آزمونOne-Sample Test استفاده شد با توجه به سطح معنا­داری متغیر­های مورد­نظر چون سطح معنا­داری آن از05/0 کم­تر می­باشد و برابر000/0 می­باشد نتیجه می­گیریم بین نگرش به خواندن و عادت به مطالعه تفاوت معنا­داری وجود دارد و فرضیه ما مورد تایید قرار می­گیرد.همچنین با توجه به یافته­های پژوهش نگرانی، سختی و دشواری با میانگین 30/1 درصد در هنگام خواندن مهمترین عامل شکل­دهی نگرش نسبت به خواندن دارد و وضعیت فیزیکی و تندرستی با میانگین03/1 درصد بیشترین تأثیر در عادت به مطالعه داشته است. درنتیجه، مدد­جویان ندامت گاه­های شهر خرم­آباد نیاز به برنامه­ریزی برای لذت و سرگرمی ورفع نگرانی، سختی، دشواری، ترغیب و تشویق از سوی دیگران و چگونگی رویارویی با فعالیت خواندن در نگرش خواندن را دارند و نیز مدد­جویان ندامت­گاه شهر خرم­آباد برای عادت به مطالعه نیاز به برنامه­ریزی و راه­هایی برای تقویت حافظه، توانایی خواندن، تقسیم بندی زمان، وضعیت فیزیکی و تندرستی، یادداشت کردن، انگیزش و یادگیری دارند .

 

کلید واژه­ها: خواندن ، عادت­مطالعه، مدد­جویان، ندامت­گاه­های شهر خرم­آباد، مطالعه، نگرش  خواندن

 

   1-1مقدمه

 

از زمانی که خط اختراع شد و بشر توانست اندیشه­‌هایش را به شکل ثبت شده نگهداری نماید و به سایر انسان­‌ها انتقال دهد یکی از اهدافش خوانده شدن این دانش مکتوب بوده است. بشریت می­‏خوانده و می‏خواند تا امکان پرورش احساساتش فراهم شود و از این رهگذر آگاهی‏­های او رشد کند. علاوه بر این شناخت مردمان و فرهنگ‏­های مختلف، یادگیری موضوعات جدید، شروع سبک‌­های جدیدی از زندگی همه ارمغان‏­های خواندن هستند. خواندن عملی است که در آن دیدن، شناسایی علائم نوشتاری، تبدیل این علائم به صوت، درک مجموعه علائم و آواها و درنتیجه درک معنا از آن حاصل می‏شود؛ اما این درک بی­هدف صورت نمی‏­گیرد و خواننده گاه به قصد آموختن، زمانی با هدف آگاه شدن و درجایی هم به قصد لذت بردن و پرکردن اوقات فراغت به این عمل روی می‏آورد که البته هر سه هم می­توانند با هم همراه باشند.(قزل ایاغ 21،1386)

 

کتاب، یکی از ابزار­های کمال، تفکر، رشد و تعالی انسانی است. از دیرزمان اهمیت مطالعه نزد اهل علم وادب شناخته شده است و درباره آن سخن‏ها گفته­‏اند. کتاب، حتی در روزگار پیشرفت‌­های چشم‌گیر بشر در عرصه­‏های دانش، تمدن و فرهنگ، نه تنها اهمیت خود را از دست نداده، بلکه جنبه‌­های گسترده‏تر، تازه‏تر و جلوه‏­هایی پایدارتر یافته است. بی‏گمان، کسانی که در وادی پیشرفت­‌های گوناگون، گام­‏های بلندی برداشته‏اند، هرگز با کتاب و کتاب­خوانی بیگانه نبوده‏اند، بلکه مطالعه را عنصری اصلی و ضروری دانسته‏اند. کتاب­خوانی و مطالعه، سیر در‌اندیشه­‌های دیگران و گشودن پنجره‏ای به دنیای ناشناخته‏­هاست. مطالعه، پنجره‏ای به سوی‌اندیشه‏­ها، تجربه­‏ها، آموخته‏­ها و‌اندوخته­‏ها است. مطالعه روشمند، مطالعه کتاب‌­های مناسب و شناخت آفات و بازدارنده­‏های‏ مطالعه می‏تواند دغدغه ذهنی خانواده، اولیای مدرسه‏ و صاحب‏نظران باشد. بر این اساس، امروزه انتخاب و به‌­کارگیری روش­‌های مناسب مطالعه، بحثی جدی است( اشرفی­ریزی 1387 ، 58 ) . مطالعه، از روزنامه گرفته تا کتب بسیار سخت، یکی از کارهایی است که ما را قبل از هر چیز از تنهایی درونی خارج می­کند و رابطه­ای بین ما و دیگران برقرار می­سازد.
( جانسن[3] 1380 ،1 )

 

براساس گزارش کمیسیون خواندن در ایالات متحده آمریکا^[4] عمل خواندن اساس و پایه موفقیت نه تنها در دوران مدرسه و دانشگاه بلکه در سرتاسر زندگی یک شخص است (اندرسون، هایبرت، اسکات و ویلکینسن^[5] 1985).

 

خواندن به مثابه یک فرآیند، روشی برای تفکر و نوعی از تجربه حقیقی در نظر گرفته می‏شود و مهارت­‏های پیچیده­ی متعددی را شامل می­‏شود (عبدالکریم و حسن^[6] 2007، 285-298.) گاهی اوقات به غلط، خواندن را عملی منفصل و بی­تحرک می‏نامند زیرا پیام‏­ها را بدان­معنی که یک گوینده یا نویسنده خلق کرده است نمی‏رساند. اما با این وجود نمی‏توان به سادگی پردازش فعال ذهن که همان عمل خواندن است را ناچیز شمرد( خاوری 1383، 110)

 

اگر خواندن در انسان به صورت عادت دربیاید، دیگر ارتباط او با جهان دانش و آگاهی سخت نخواهد بود و بدون هیچ زحمتی خواهد توانست از راه خواندن و مطالعه، درک و اندیشه خود را نسبت به جهان هستی رشد و تعالی بخشد( میرحسینی و بهرامی 1391،115). بدون وجود عادت صحیح به خواندن، فرصت‏­های ارتقای شخصی و موفقیت‏­های شغلی احتمالا محکوم به فنا شدن هستند. پس نباید خواندن را در داخل و حتی در خارج از محیط‏­های آموزشی یک امر بی­اهمیت تلقی کرد. اما امری که پیشتر از ایجاد عادت به خواندن باید انجام بگیرد و برای پیشبرد آن ضروری است، شناخت مؤلفه‏­های مختلف آن است. انواع خواندن، انواع مواد خواندنی، مقدار زمان اختصاص داده

یک مطلب دیگر :

تعداد(درصد)، تریگلیسرید

 شده به خواندن، خواندن در زمان­‏های متفاوت، مجراهای دسترسی به مواد خواندنی و مکان خواندن همگی جنبه­‏های مختلفی در فرآیند خواندن هستند که در ترکیب با نگرش‏­های یک فرد نسبت به خواندن^[7] مسیر خوانداری^[8] او را شکل می­‏دهند

( گائونا و گونزالس^[9] 2011،73-55).

 

مطالعه به منزله یک مهارت اجتماعی، نردبان ترقی و تکامل هر ملت است. برخی والدین و مربیان تصور می‏کنند عادت به مطالعه، ذاتی و وراثتی است‏ که فقط برخی به آن‏ رو می‏آورند و دیگران نمی‏توانند اهل مطالعه باشند. شاید به همین دلیل، برای ایجاد عادت به مطالعه در فرزندان خود هیچ‌گونه تلاشی نمی‏کنند. پژوهش‌­های‏ اخیر در زمینه تعلیم و تربیت ثابت کرده عادت‏ به مطالعه، اکتسابی است؛ یعنی همانطور که کودکی، خواندن و نوشتن را یاد می‏­گیرد، می‏تواند مطالعه‏ را هم بیاموزد. پس باید روش مطالعه را به او آموخت و او را به خواندن عادت داد. امروزه توجه به کتاب و کتاب­خوانی، نشان‌دهنده رشد فرهنگی و ملی هر کشور است و شمار کتاب­‌ها و نشریه­‌های منتشر شده هر کشور در یک سال، تعداد کتابخانه­‌ها، کتاب‌­خوان‌ها، نویسندگان، مترجمان و ناشران، معیار اساسی توسعه­یافتگی به‌شمار می‌آید. بنابراین، گسترش فرهنگ مطالعه و کتاب­خوانی، توسعه کتابخانه‌ها، چاپ و انتشار کتاب و شیوه بهره­‌گیری از این ابزار بی‌رقیب فرهنگی، ضرورت رشد و تعالی جامعه است. در این میان، ایجاد رغبت و عادت به مطالعه و کتابخوانی در کودکان و نوجوانان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است(باب­الحوائجی و یزدیان­مهر 1389، 53-31)

 

مطالعه، خواه مفید و خواه مضر، یکی از موضوع­های بسیار برای فعالیت است . درسی که از آن می­توان آموخت هیچ­گاه پایان نمی­پذیرد . همیشه می­توان چیزی راجع به آن گفت. به­همین جهت است که خواندن از کار­های بسیار مهیج است(جانسن 1380، 6) .

 

از آن جا که نگرش‏­ها نسبت به خواندن به طور مستقیم از باورها و ارزش‏گذاری‌­های شخصی، احساسات و عواطف فرد و کنش­پذیری و نیات رفتاری وی اثر می‏پذیرد و نیز اهداف خوانش را ترسیم نموده و در شناسایی و درک محیط پیرامون کمک نموده و از طرفی مطالعه، نگریستن و دقت نظر در چیزی برای فهمیدن و آگاهی یافتن از آن است. از این‌رو، همواره مطالعه با نگرش، دقت، فهم و آگاهی همراه خواهد بود و عادت مطالعه موجب یادگیری مادام­العمر می شود. پژوهش حاضر، درصددبررسی نگرش‏خواندن و عادت مطالعه مدد­جویان ندامت­گاه­های شهر خرم­آباد است تا براساس آن تصمیم مناسبی از طرف مدیریت ندامت­گاه برای گسترش فرهنگ کتاب­خوانی اتخاذ شود.

 

1-2 بیان مسئله

 

تأثیر خواندن در زندگی مردم به طور گسترده‏ای شیوع دارد. یک خواننده می­‏تواند مهارت‏­های جدید را فرا بگیرد، با حقایق علمی نوین آشنا شود. او می‏­تواند نسبت به جهان دانایی­‏های بیشتری را کسب کند. بنابراین خواندن این توانایی را دارد تا خواننده را از حالت منفعل به حالت فعال دگرگون کند(تانوسکدی^[10] 2011،83). نتایج پژوهش‏­های متعددی نشان داده‏اند که مشکلات مربوط به مهارت­‏های یادگیری و عدم آشنایی دانشجویان با روش­های مؤثر و کارآمد خواندن و در ابعادی گسترده­‏تر مطالعه، در شکست تحصیلی آنها دخیل بوده است. نتایج این بررسی­‏ها بیانگر این است که تأثیر خواندن در بهبود فرآیند­های شناختی-ادراکی-واکنشی و در نهایت سرنوشت شغلی دانشجویان امری قطعی و مسلم است (کوشان و حیدری 1385 ،189-185). البته در این بین برخی دانشجویان زمان زیادی را صرف خواندن می­کنند ولی خیلی کم در مورد بهبود مهارت­‏های خواندن فکر می­‏کنند و با همان شیوه­ای که در دبیرستان می­‏خوانند در دانشگاه نیز می­‏خوانند. آنها به این نکته توجه ندارند که خواندن یک فعالیت پیچیده و یکی از اجزای اساسی زندگی علمی یک دانشجوی باسواد اطلاعاتی است.

 

کتابخانه­‏ها نیز در شکل‌دهی نگرش‏­های خواندن و عادت مطالعه نقش دارند. کتابخانه­‏ها مکان­‏هایی هستند که در آنها عادت به خواندن کسب می‏شود. کتابخانه­‏ها موفقیت دانشجویان در دانشگاه را افزایش می‏­دهند و به آنها کمک می­‏کنند تا دانش ضروری در مقابله با چالش­های متغیر علمی را به دست بیاورند(اردمار[11] و دمیرل2009، 2240-2233). بررسی تاریخی فرهنگ انسان در همه زمان‏­ها گویای این حقیقت است که بین کتابخانه و اجتماع پیوندی استوار وجود دارد بنابراین کتابداران باید بتوانند مواد خواندنی را در
شکل­‏های مختلف آن در زندگی اجتماعی انسان جدید به­عنوان یک وسیله ارتباطی، اطلاع‌رسانی و تعلیماتی مطرح کنند تا از این رهگذر در شکل‌­دهی عادات و نگرش‏­های خواندن اثرگذار باشند.
( صمدی 1380).

 

اما فعالیت پیچیده خواندن همان طور که پیشتر ذکر شد دارای مؤلفه‑‏هایی است که از آنها تأثیر می‏­پذیرد و شناخت این مؤلفه­‏ها در بهبود یا تضعیف خواندن اثر می­‏گذارند. براساس همین مؤلفه‌­ها دسته‌­بندی­‏های مختلفی از اهداف خواندن توسط بسیاری از پژوهشگران انجام گرفته است. یکی از این تقسیم‌بندی­‏ها از آن‏وبیکو^[12] است. وی اهداف خواندن را در 4 بخش طبقه­‌بندی کرده است. او اولین هدف خواندن را برای لذت، سرگرمی و آرامش می‏داند. دومین هدف از خواندن در جهت افزایش اطلاعات عمومی انجام می‏گیرد. وبیکو سومین هدف برای خواندن را کسب دانش ذکر می‏کند. او خواندن برای کسب دانش را همان مطالعه کردن می‏داند. در نهایت این پژوهشگر چهارمین هدف از خواندن را ترکیبی از سه هدف بالا عنوان می‏­کند( اوگانرومبی و جیبویگا^[13]، 1995).

 

گروهی که«خواندن آزاد» نامیده می‏شود و در آن لذت بردن و سرگرم شدن هدف اصلی تلقی می‏شود و هرچه از آن حاصل می‏شود برنامه ریزی نشده است و گروه دیگر «خواندن مقید» است که در آن خواننده خود را از ابتدا پایبند اصول خاصی قرار می‏دهد و درپایان نیز نتیجه کار خود را می‏سنجد مثل آموختن کاری یا یافتن پاسخ برای سئوال­‏هایی و یا در معرض ارزشیابی قرار دادن خود.(. قزل ایاغ به نقل از توران میرهادی 1386 ،22)

 

در برخی از متون از این دو نوع کلی خواندن تحت عنوان واحد نگرش­‏ها نسبت به خواندن^[14] بحث شده است. البته نگرش­‏ها نسبت به خواندن و علاقه‌­مندی‏ها نسبت به خواندن خود دو بازوی مفهوم بزرگتری به نام انگیزش نسبت به خواندن^[15] می‏باشند. اگرچه این اصطلاحات در متون مختلف به­جای همدیگر به کار رفته‏اند اما دارای تفاوت‏­های ساختاری هستند. نگرش­‏ها نسبت به خواندن را همان­طور که پیشتر ذکر شد می‌توان احساسات و باور­های یک شخص درباره عمل خواندن تعبیر کرد اما علاقه‌مندی­‏ها نسبت به خواندن به ترجیحات خواندنی افراد از قبیل گونه­‏ها^[16]، موضوعات و زمینه­‏هایی مربوط می‏شود که یک فرد عمل خواندن خویش را در قالب آنها شکل می‏دهد و در نهایت انگیزش نسبت به خواندن بیشتر به حالات درونی افراد مربوط می‏شود که آنها را نسبت به خواندن ترغیب می‏نماید بنابراین اگر بپذیریم لازمه زیستن در سده 21 میلادی خواندن و نوشتن بیشتر از هر زمان دیگری در تاریخ بشریت است و مصادیق آن در همه امور زندگانی از جمله داشتن شغل مناسب، رعایت حقوق شهروندی و مدیریت زندگی شخصی قابل مشاهده است و دربرابر هجوم اطلاعاتی که به سمت انسان می‏آید خواندن و نوشتن ابزارهایی برای مقابله هستند پس باید در این دو زمینه پژوهش‏­هایی را انجام داد( کلارک و رامبلد^[17] 2006). جامعه، متشکل از افرادی هستند که در کنار یگدیگر زندگی می کنند و بر روی باورها و ارزش های یکدیگر تاثیر می گذارند و اگر یک جامعه از سلامت روحی و روانی برخوردار باشد امنیت اجتماعی برقرار بوده و موجب بالندگی و توسعه فرهنگی، اقتصادی و سیاسی می شود. ناهنجاری های موجود در جامعه یکی از تصاویر نادرست فرهنگی است. وجود ندامت گاه ها حکایت از وجود ناهنجاری است و انجام انواع  بزه کاری، پژوهشگر را به این سوال معطوف کرد که خواندن و مطالعه چه تاثیری در کاهش بزه کاری خواهد داشت. بنابراین، پژوهشگر، در صدد پاسخ به این پرسش که وضعیت نگرش خواندن و عادت مطالعه بین مددجویان ندامت­گاه شهر خرم آباد چکونه است؟ ونیز، میزان نگرش خواندن و عادت مطالعه و نیز رابطه معنا­داری با جنسیت، میزان تحصیلات، سن، مدت حبس و نوع بزه آنها مورد بررسی قرار گرفته است .1-3 اهمیت و ضرورت پژوهش

 

خواندن به طور فزاینده‏ای موضوع بسیاری از پژوهش­های عملی و نظری بوده است. این پژوهش‏­ها حاصل فعالیت پژوهشگران رشته‏­های متفاوتی از قبیل علوم اطلاعات و دانش­‏شناسی، تعلیم و تربیت، علوم اجتماعی و نظام­‏های اطلاعاتی است. اما علی­‏رغم پژوهش‏­های بسیاری که در این حوزه انجام گرفته مخصوصاً در ایران نتایج و یافته­‏های اکثر آنها در حد نظری باقی مانده و عمدتاً منجر به بهبود امر خواندن نشده است. از همین رو پژوهشگران سعی دارند تا از طریق انجام یک بررسی نظام‏­مند به یافته­های دقیقی درباره نگرش خواندن و عادت مطالعه مدد­جویان ندامت­گاه­های شهر خرم­آباد دست پیدا کنند و آنها را به­صورت کاربردی به سازمان مسئول یعنی امور فرهنگی و کتابخانه ندامت­گاه ارائه دهند تا از این طریق هم در اجرای برنامه‏­های ترویج کتاب­خوانی و هم در برنامه‏­های مجموعه‏­سازی کتابخانه‏­های ندامت­گاه­ها بازنگری­‏های لازم صورت بگیرد.

 

 1-4 اهداف پژوهش

 

الف. اهداف اصلی

 

هدف اصلی این پژوهش نگرش‏ خواندن و عادت مطالعه مدد­جویان ندامت­گاه­های شهر خرم­آباد است.

 

ب. اهداف فرعی

 

1-6-7- تعریف مفهومی نگرش دانش‌آموز نسبت به مدرسه 12

1-6-8- تعریف عملیاتی نگرش دانش‌آموز نسبت به مدرسه 13

فصل دوم:پیشینه پژوهشی 14

2-1- پیشینه نظری 15

2-1-1- مقدمه 15

2-1-2- انگیزش 15

2-1-2- 1- تاریخچه نظریه‌پردازی در مورد انگیزش 15

2-1-2-2- تعریف انگیزش 16

2-1-2-3- شاخص‌های انگیزش 16

2-1-2- 4- دیدگاه‌های نظری در مورد انگیزش 18

2-1-2-4-1 دیدگاه رفتاری 18

2-1-2-4-2- دیدگاه انسان گرایانه 18

2-1-2-4-3- دیدگاه شناختی 19

2-1-2-4-4-  دیدگاه فرهنگی – اجتماعی 19

2-1-2- 5-  نقش انگیزش در یادگیری 20

2-1-2- 6- انگیزش تحصیلی 21

2-1-2-6-1-  نظریه خود ـ تعیینی 22

2-1-6- 2- عوامل مؤثر بر انگیزش تحصیلی 23

2-1-6-2-1-  عوامل آموزشگاهی و مدرسه‌ای 23

2-1-6-2-1-1- اثرات معلم و کلاس درس 24

2-1-6-2-1-2- جو مدرسه 24

2-1-6-2-1-3- سازگاری با مدرسه 25

2-1-6-2- 2-  عوامل خانوادگی 25

2-1-6-2-3-1-نقش محیط خانه 26

2-1-6-2-3-2- وضعیت اجتماعی- اقتصادی خانواده 26

2-1-6-2-3-3- سبکهای تربیتی والدین 27

2-1-6-2- 3- عوامل اجتماعی 27

2-1-6-2-3-1- اثر همسالان بر انگیزش تحصیلی 28

2-1-6-2-3-2- هنجارها، ارزش ها و باورهای مشترک 28

2-1-3- مفهوم تاب‌آوری 29

2-1-3-1- تاریخچه نظریه‌پردازی در مورد تاب‌آوری 31

2-1-3-2- رویکردهای نظری مرتبط با تاب‌آوری 32

2-1-3-2-1- نظریه بالبی و سبک دلبستگی 32

2-1-3-2-2- رویکرد آدلر به تاب‌آوری 33

2-1-3-2-3- رویکرد شناختی – اجتماعی بندورا درباره تاب‌آوری 34

2-1-3-2-4- نگاه سلیگمن به تاب‌آوری 34

2-1-3-2-5-رویکرد فرانکل به تاب‌آوری 35

2-1-3-3- انواع تاب‌آوری 37

2-1-3-3-1- تاب‌آوری عمومی 37

2-1-3-3-2- تاب‌آوری حقیقی 37

2-1-3-3-3- تاب‌آوری تلقیحی 37

2-1-3-4- ویژگی‌های افراد تاب آور 38

2-1-3-5- اصول تاب‌آوری 39

2-1-3-6- مراحل حصول تاب‌آوری 39

2-1-3-7- راهبردهای تقویت و پرورش تاب‌آوری 40

2-1-3-8- راهبردهای ایجاد و تقویت تاب‌آوری در مدارس 41

2-1-4- سبک‌های والد گری یا شیوه‌های فرزند پروری 42

2-1-4-1-  تاریخچه والدگری 44

2-1-4-2- نظریه دایانا بامریند 45

2-1-4-3- انواع سبک‌های والد گری 46

2-1-4-3-1- سبک والدگری مقتدرانه 46

2-1-4-3-2- سبک والد گری مستبدانه 47

2-1-4-3-3- سبک والد گری سهل وگیرانه 47

2-1-4-3-4- سبک والدگری مسامحه کارانه 48

2-1-4-4- مناسب‌ترین سبک والد گری 48

2-1-4-5- عوامل تأثیرگذار بر سبک‌های والد گری 49

2-1-4-6- ابعاد سبک‌های والد گری 51

2-1-4-6-1- پاسخ‌دهی والدین (گرم بودن) 51

2-1-4-6-2- توقع و انتظارات والدین (کنترل) 52

2-1-4-6-3- بعد تعهد والدین (مشارکت و دخیل شدن): 53

2-1-4-7- پیامدهای سبک‌های والدگری 54

2-1-4-7-1- پیامدهای سبک والد گری مقتدرانه 54

2-1-4-7-2- پیامدهای سبک والدگری مستبدانه 54

2-1-4-7-3- پیامدهای سبک والد گری سهل گیرانه 55

2-1-5- نگرش 55

2-1-5-1- ویژگی‌ها و ابعاد نگرش 56

 

2-1-5-2- چگونگی شکل‌گیری نگرش‌ها 56

2-1-5-3- شرایط یادگیری نگرش‌ها 58

2-1-5-3-1- شرایط درونی 58

2-1-5-3-2- شرایط بیرونی 58

2-1-5-4- الگوهای تغییر نگرش 59

2-1-5-4-1- الگوهای یادگیری 59

2-1-5-4-1-1-. نظریه محرک و پاسخ 59

2-1-5-4-1-1-1- نظریه هاولند 59

2-1-5-4-1-2- نظریه مشوق‌ها و تعارض‌ها 60

1-2-5-4-2- الگوهای شناختی 61

1-2-5-4-2-1- نظریه تعادل 61

1-2-5-4-2-2- نظریه توافق 61

1-2-5-4-2-3- نظریه همسازی شناختی 61

1-2-5-4-2-4- نظریه قضاوت اجتماعی 61

1-2-5-4-2-5- نظریه کارکردی 62

1-2-5-5- نگرش در حیطه تحصیلی 63

2-1-5-6- مؤلفه‌های نگرش نسبت به مدرسه 64

2-1-5-6-1- نگرش نسبت به مدرسه 64

2-1-5-6-2- نگرش نسبت به معلمان و کلاس‌ها 64

2-1-5-6-3- ادراک خود تحصیلی 64

1-2-5-6-4- ارزش‌گذاری هدف 65

2-1-5-6-5- انگیزش / خود نظم دهی 65

2-2- پیشینه پژوهشی 66

2-2-1- پژوهش‌های داخلی 66

2-2-2- پژوهش‌های خارجی 69

2-3- جمع‌بندی 70

فصل سوم: روش تحقیق 72

3-1- مقدمه 73

3-2- روش پژوهش 73

3-3- جامعه آماری 73

3-4- نمونه و روش نمونه‌گیری 73

3-5- ابزار پژوهش 73

3-5-1- پرسشنامه انگیزش تحصیلی ASM 74

3-5-1-1- روایی و پایایی پرسشنامه انگیزش تحصیلی ASM 74

3-5-2- پرسش‌نامه تاب آوری کونور و دیویدسون 74

3-5-2-1- روایی و پایایی پرسش‌نامه تاب آوری کونور و دیویدسون 74

3-5-3- پرسشنامه سبک‌های فرزند پروری بامریند 75

3-5-3-1- روایی و پایایی پرسشنامه سبک‌های فرزند پروری بامریند 75

3-5-4- پرسشنامه نگرش نسبت به مدرسه SAAS-R 76

3-5-4-1- روایی و پایایی پرسشنامه نگرش نسبت به مدرسه SAAS-R 76

3-6- فرایند اجرای پژوهش 76

3-7- روش تجزیه‌وتحلیل 77

فصل چهارم :   تجزیه و تحلیل داده‌ها 78

4-1- مقدمه 79

4-2- توصیف داده‌ها 79

4-2-1- توصیف کمی متغیرها 79

یک مطلب دیگر :

4-3- آزمون فرضیه‌ها 81

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری 90

5-1- مقدمه 91

5-2- بحث و نتیجه گیری 91

5-3- محدودیت‌های پژوهش 97

5-4- پیشنهادات 97

5-4-1- پیشنهادات کاربردی 97

5-4-2- پیشنهادات پژوهشی 98

منابع و مأخذ 99

پیوست 109

چکیده انگلیسی…………………………………115

چکیده

پژوهش حاضر با هدف پیش بینی انگیزش تحصیلی بر پایه تاب آوری ، سبک های والدگری و نگرش دانش آموز نسبت به مدرسه در دانش آموزان دختر پایه اول متوسطه شهر مهریز انجام شد . روش تحقیق در این طرح همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان دختر پایه اول متوسطه شهر مهریز در سال تحصیلی 94-93 و مادرانشان که در مجموع 261 نفر بودند و روش نمونه گیری به دلیل پراگندگی جامعه مورد مطالعه تصادفی خوشه ای چند مرحله ای بود و حجم آن نیز به روش کوکران محاسبه گردید بنابراین 156 دانش آموز دختر و 156 نفر از مادران آنها نمونه پژوهش را تشکیل دادند . ابتدا دانش آموزان سه پرسشنامه انگیزش تحصیلی والرند (AMS ) ، تاب آوری کونور و دیویدسون CD-RIS و نگرش نسبت به مدرسه SAAS-R را تکمیل نمودند . سپس مادران آنها پرسشنامه سبک های فرزندپروری بامریند را تکمیل نمودند ضمن آنکه پرسشنامه دانش آموز با مادر دارای یک کد بود . پس از تکمیل پرسشنامه ها و استنتاج نتایج از طریق تحلیل رگرسیون ،یافته های پژوهش نشان دادند که بین تاب آوری، سبک والدگری مقتدرانه و انگیزش تحصیلی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد (05/0P< ) و بین سبک والدگری مستبدانه با انگیزش تحصیلی همبستگی معنادار وجود ندارد و بین سبک والدگری سهل انگار و انگیزش تحصیلی رابطه منفی وجود دارد (05/0P< ) همچنین بین نگرش نسبت به معلم و کلاس، انگیزش/خودنظم دهی، نگرش نسبت به مدرسه، ادراک خود تحصیلی و ارزش گذاری هدف ها با انگیزش تحصیلی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد(05/0P< ).

واژه های کلیدی : انگیزش تحصیلی، تاب آوری، سبک های والدگری، نگرش نسبت به مدرسه.

  

فصل اول                                                                                1

کلیات پژوهش  s         مقدمه s        بیان مسأله s        اهمیت و ضرورت s        اهداف پژوهش s        فرضیه‌های پژوهش s        معرفی متغیرها و تعریف مفهومی و عملیاتی آن‌ها

  1-1- مقدمه

در عصر تکنولوژی، علم و دانش مهم‌ترین رکن پیشرفت جوامع به شمار می‌رود که می‌توان از آن تحت عنوان شاخصی مهم، جهت توسعه یافتگی جوامع یاد نمود. وجود انگیزش تحصیلی[1] در دانش آموزان یکی از دلایل این پیشرفت در آینده خواهد بود، در واقع انگیزش تحصیلی زیرساختی است برای رسیدن به اهداف آموزشی و به دنبال آن توسعه. از نظرگاه دیگر در یک نظام آموزش و پرورش هدفمند که به سوی شکوفایی همه جانبه استعدادها و توانایی‌های دانش پژوهان گام بر می‌دارد، باید کل جریانات دخیل در آموزش را مد نظر قرار داد.

با توجه به این که یکی از وظایف تعلیم و تربیت توانا ساختن نسل آینده در اداره امور و سپردن میراث فرهنگی به آن‌هاست در واقع این عمل یک سرمایه گذاری محسوب می‌شود. اگر این نظام نتواند نیروهای انسانی تحت آموزش خود را در قالب انواع تخصص‌ها و مهارت‌ها به شکوفایی برساند در واقع این امکانات و نیروها به هدر رفته است، لذا تفکر عاقلانه حکم می‌کند به عامل‌های مؤثر و دخیل در رسیدن به شکوفایی دانش آموزان توجه شود؛ بنابراین بررسی انگیزش تحصیلی دانش آموزان به عنوان عاملی مؤثر پیش نیاز یک سیستم آموزشی موفق خواهد بود. انگیزش تحصیلی بهره وری در آموزش و پرورش و یادگیری پایدارتر و عمیق تر را به دنبال دارد و از هدر منابع مالی و انسانی جلوگیری به عمل خواهد آورد.

انگیزش از مباحثی است که همیشه و برای همه روانشناسان و حتی فیلسوفان مطرح بوده و هست. سالهاست که اهمیت انگیزش تحصیلی به عنوان کلیدی‌ترین اصل در یادگیری دانش آموزان مدارس مورد توجه صاحب نظران قرار گرفته است. به حدی که مشکل می‌توان کتاب یا مجله ای را در زمینه تعلیم و تربیت و مدرسه یافت که بخشی از آن به مسئله انگیزش تحصیلی و یادگیری دانش آموزان اختصاص نیافته باشد.

به طور کلی انگیزش عامل درونی است که فرد را از درون به فعالیت وا داشته و منبعث از نیازهای فرد است (سیف، 1382).

تأملی اندک بر پدیده انگیزش نشان می‌دهد که انگیزش به ندرت پدیده واحدی در نظر گرفته می‌شود. دانش آموزان نه تنها در سطوح انگیزش متفاوت بوده بلکه در جهت گیری انگیزش هم متفاوت‌اند. جهت گیری‌های انگیزشی مربوط به نگرش‌های اساسی و اهدافی است که باعث انجام کار می‌شود و در واقع به چرایی عمل و رفتار بر می‌گردد. مفهوم انگیزش وقتی به کار می‌رود که قصد تعیین علت‌ها یا تعیین کنندگان رفتار شخص یا اشخاص در میان باشد و پی بردن از این که چه عامل درونی یا بیرونی باعث پیدایش رفتاری خاص در فرد شده است (Deci & Ryan, 2002).

انگیزش تحصیلی بیشترین رضایت خاطر را برای دانش آموز به بار خواهد آورد، آموختن بدون انگیزش غیر ممکن است. پس باید انگیزه‌ها و تقویت کنندگان و دلایل آن را در شاگردان شناخت و نباید این نکته را فراموش کرد که انگیزش هم وسیله است و هم هدف پیشرفت و موفقیت. رفتار و انگیزش دانش آموز بستگی به ویژگی‌های شخصیتی دانش آموز، توانایی دانش آموز و عوامل مدرسه ای او دارد (Deci & Ryan, 2002). پس هرگاه در فعالیت‌های دانش آموز کاهشی احساس شد و یا چنان که باید و شاید انرژی مصرف نکرد باید به انگیزش او و نقش با اهمیت مدرسه و دست اندرکارانش اندیشید و گرنه تشویق و تنبیه و حتی پند و اندرز مسئله را حل نخواهد کرد.

عوامل مختلفی بر انگیزش تحصیلی دانش آموزان مؤثر می باشد از آن جمله می توان به عوامل شخصیتی و فردی، عوامل خانوادگی و عوامل آموزشگاهی اشاره نمود که در این پژوهش به عواملی ازاین چهار دسته توجه شده که کمتر موردتوجه دیگر پژوهشگران  بوده است.

تاب آوری خصوصیتی است خاص نوجوانانی که با وجود مواجهه با استرس و شرایط ناگوار در زندگی‌شان، تسلیم افت تحصیلی، مشکلات تحصیلی، جسمی و روحی نمی‌شوند و به پیشرفت و موفقیت دست می‌یابند (Linqanti, 1992).

سبک‌های والدگری یا شیوه‌های فرزند پروری یکی ازمؤلفه های اساسی در رشد و تربیت فرزندان است و اغلب ارتباط با مهم‌ترین دستاوردهای اساسی در رشد و تربیت فرزندان مانند توانایی‌های شناختی و اجتماعی آن‌ها دارد و زمینه ساز بسیاری از ابعاد شخصیتی، نگرش‌ها، احساسات و عادات افراد می‌باشد.

متغیر دیگری که در این پژوهش به آن پرداخته شده و پژوهشگران خیلی کم به آن توجه نموده‌اند نگرش دانش آموز نسبت به مدرسه است. مدرسه به عنوان یک گروه اجتماعی از افراد مختلفی تشکیل شده است که از نظرتجارب، فرهنگ خاص، شخصیت و ابعاد گوناگون دیگر، با هم متفاوت هستند. تعامل بین اعضای یک مدرسه تا حد زیادی متأثر از جوی است که بر مدرسه حاکم است و با توجه به این که نگرش دانش آموز نسبت به مدرسه می‌تواند مثبت یا منفی باشد و این نگرش تحت تأثیر جو مدرسه می‌باشد لذا متخصصان امر تربیت باید به این مهم توجه خاص داشته و در جهت بهبود شرایط مدارس بکوشند.

در مجموع با توجه به مطالب مطرح شده این موضوع در ذهن پژوهشگر به وجود آمد که در رابطه با عوامل پیش بینی کننده انگیزش تحصیلی پژوهشی انجام دهد. امید است که نتایج این تحقیق بتواند برای ارائه راهکارهای مناسب جهت بهبود شرایط انگیزشی دانش آموزان مثمر ثمر واقع شود.

1-2- بیان مسئله پژوهش

مفهوم انگیزش[2] همواره مورد توجه جوامع بشری بویژه پژوهشگران و محققان آموزش و پرورش بوده است. انگیزش فرایندهایی است که به رفتار انرژی داده، آنرا هدایت کرده، نگه می‌دارد (بیابانگرد، 1386). انگیزش ظرفیت ذاتی و طبیعی برای فراگیری مثبت است و نیاز به پرورش یافتن دارد تا بنیان نهادن (مک کومز و پاپ، 2005، ترجمه ابراهیمی قوام آبادی، 1384). انگیزش معمولاً به نیروهایی اطلاق می‌شود که انتخاب، ثبات، شدت و تداوم رفتار را تعیین می‌کند و در تعریف به فرایند برانگیختن و نگهداری رفتارهایی دلالت دارد که به سوی هدفی متوجه است (Schunk 2000, به نقل از کدیور، 1382). در کاربردهای آموزشی انگیزش، به تعبیرهای مختلفی از جمله انگیزش تحصیلی برمی خوریم.

انگیزش تحصیلی انگیزه روانشناختی فراگیری است که با اثرگذاری برانواع مختلف فعالیت‌های تحصیلی به تمایل فرد برای رسیدن به هدف‌های تحصیل اشاره دارد. این سازه با حصول آگاهی از چگونگی تأثیر فرایندهای شناختی انگیزشی شخص روی فعالیت‌هایی که برای پیشرفت تحصیلی وی اهمیت دارند برآورده می‌شود، انگیزش تحصیلی باهدف‌های ویژه، نگرش‌ها و باورهای خاص روش‌های نائل شدن به آن‌ها و تلاش و کوشش فرد در ارتباط است (شهنی ییلاق و همکاران 1384). انگیزش تحصیلی به اعتقاد فراگیران در مورد توانایی خود در کسب موفقیت تحصیلی گفته می‌شود (Legault et al, 2006). انگیزش تحصیلی تحت تأثیر عوامل مختلفی، از جمله عوامل فردی، اجتماعی، خانوادگی و آموزشگاهی قرار دارد. از جمله عوامل فردی که می‌توان به آن اشاره نمود تاب آوری است.