2-6-1دیدگاه زیستی 18

2-6-2دیدگاه روانکاوی 19

2-6-3مدل های شرطی سازی 20

2-6-4دیدگاه شناختی 22

2-6-4-1مدل بک، امری و گرینبرگ (1985) باورهای ناکارآمد 23

2-6-4-2مدل هپ، گنسلر و هیمبرگ (1989) 24

2-6-4-3مدل رپی و هیمبرگ 25

2-6-4-4مدل کلارک و ولز 26

2-7………………………………………………………………… توجه متمرکز بر خود 28

2-7-1دیدگاه­های نظری توجه متمرکز بر خود 31

2-7-1-1دوال و ویکلوند (1972) 31

2-7-1-1-1شروع حالت خود- آگاهی عینی 32

2-7-1-1-2پیامد های خود- آگاهی عینی: خود- ارزیابی 32

2-7-1-2نظریه سیبرنتیک کارور و اسچیر (1981) در مورد خود-گردانی 35

 

2-7-1-3ارتباط نظریه کارور و اسچیر با اضطراب اجتماعی 37

2-7-1-4کلارک و ولز 40

2-7-1-5راپی و هیمبرگ 45

2-8 مروری بر یافته­های توجه متمرکز بر خود و سوگیری حافظه 49

فصل سوم 13

3-1……………………………………………………………………………………… روش پژوهش 56

3-2…………………………………………………………………………………. جامعه آماری 56

3-3………………………………………………………… ابزار جمع آوری اطلاعات 57

3-3-1مقیاس هراس اجتماعی کانور و همکاران 57

3-4 ویبراتور مغناطیسی 58

یک مطلب دیگر :

3-4-1آزمون حافظه : فهرست واژگان و تکلیف کامپیوتری حافظه 58

3-5……………………………………………………………………….. روش اجرای پژوهش 59

3-6………………………………………………………. روش تجزیه تحلیل داده­ها 60

فصل چهارم 56

4-1……………………………………………………………………………………………….. مقدمه 63

4-2یافته­های آماری پژوهش 65

4-3سوال اول پژوهش 67

4-4سوال دوم پژوهش 67

4-5سوال سوم پژوهش 68

فصل پنجم 63

5-1مقدمه 71

5-2سوال اول پژوهش 71

5-3سوال دوم پژوهش 72

5-4سوال سوم پژوهش 73

5-5…………………………………………………………………….. محدودیت­های پژوهش 74

5-6پیشنهادهای پژوهشی 74

منابع ………………………………………………………………………………………………………………………………………………76

• فصل اول

کلیات تحقیق                                                               

1-1   مقدمه

اکثر افراد هنگام مواجهه با رویدادهای فشارزا دچار احساس نگرانی و اضطراب می­شوند، اما این­گونه واکنش­ها پاسخ­های بهنجاری به چنین موقعیت­ها می­باشند. اضطراب هنگامی نابهنجار محسوب می‏‏شود که در پاسخ به موقعیت­هایی باشد که براحتی می­توان با آن کنار آمد و به صورت مزمن و مداوم باشد. اضطراب یک احساس منتشر، بسیار ناخوشایند و اغلب مبهم است که با یک یا چند احساس ­جسمی مانند احساس تپش قلب، بیقراری، تعریق و سردرد همراه می­گردد (سادوک، سادوک، 2007، ترجمه پورافکاری، 1390).

پریشانی­ها و ناراحتی­های ذهنی در برخی از موقعیت های اجتماعی خاص، تا حدودی مورد انتظار و طبیعی است. منطقی است که فرض کنیم همه افراد یک بار یا بیشتر خجالت کشیدن، ترس ناگهانی یا حتی بند آمدن زبانشان در حین مکالمه را تجربه کرده باشند. هنگامی که این تجارب به صورت روزمره چندین بار تکرار شوند و مرتبا تبادلات اجتماعی روزمره، ترس یا اضطراب را تحریک نماید، موجبات رفتار اجتنابی نابهنجار، قابل ملاحظه و اضطراب اجتماعی بیمار گونه^[1] را فراهم می­کند. این شرایط از نظر بالینی به نام اختلال فوبی اجتماعی نامیده می­شود، یک اختلال اضطراب مزمن و ناتوان­کننده که عواقب مضری بر کیفیت زندگی و عملکرد انطباقی^[2] فرد مبتلا می­گذارد (مارکس و گلدر^[3]، 1966). این نشانگان به شدت با آسیب پذیری برای چندین حالت روانپزشکی تضعیف کننده، مرتبط است (استین^[4] و همکاران، 2001). برای نشان دادن وسعت این مشکل باید گفت که فوبی اجتماعی دارای ارتباط بسیار قوی با اشکال دیگر آسیب شناسی روانی است و شدت بیماری­های انسان را بیشتر می­کند.

1-2   بیان مسله

2-2-2) نظریه‌های اهمال­کاری 16

1-2-2-2) نظریه روان تحلیل­گری اهمال­کاری 17

2-2-2-2) نظریه کمال‌گرایی، ترس از شکست و دوری از اضطراب 17

3-2-2-2) نظریه خود ناتوان‌سازی و اهمال­کاری 19

3-2-2) شیوع اهمال­کاری تحصیلی بر اساس تحقیقات قبلی 21

4-2-2) چهار سبک اهمال‌کاری از دیدگاه واکر 22

1-4-2-2) اهمال‌کاران کمال‌گرا 22

2-4-2-2) اهمال‌کاران تعویق­گرا 22

3-4-2-2) اهمال‌کاران سیاست­گرا 23

4-4-2-2) اهمال‌کاران تنبیه­گرا 23

5-2-2) عوامل مؤثر بر اهمال­کاری تحصیلی 23

6-2-2) دیدگاه‌های مختلف در مورد اهمال‌کاری 24

1-6-2-2) اهمال­کاری به‌عنوان مشکل رفتاری 24

2-6-2-2) اهمال‌کاری به‌عنوان مشکل شناختی و انگیزشی 25

3-6-2-2) اهمال‌کاری به‌عنوان یک عادت و خصیصه شخصیتی 26

7-2-2) عوامل مؤثر بر اهمال‌کاری تحصیلی 27

1-7-2-2) تفاوت‌های فردی 27

2-7-2-2) ویژگی‌های تکلیف 28

3-7-2-2) ویژگی‌های جمعیت‌شناسی 28

3-2) بخش دوم) پنج عامل بزرگ شخصیت 29

1-3-2) تعریف شخصیت 29

2-3-2) پنج عامل بزرگ شخصیت 32

1-2-3-2) عامل روان رنجورخویی (عصبیت یا شاخص هیجان) 32

 

2-2-3-2) برون­گرایی در مقابل درونگرایی 33

3-2-3-2) تجربه­پذیری در مقابل بسته بودن در تجربه 34

4-2-3-2) همسازی (توافق پذیری) در مقابل دگرستیزی 36

5-2-3-2) وظیفه­شناسی در مقابل فقدان جهت یا مسامحه­کاری 37

4-2) بخش سوم: سبک‌های فرزندپروری 38

1-4-2) سبک­های تربیتی 38

2-4-2) ابعاد فرزندپروری از دیدگاه شیفر 41

1-2-4-2) والدین گرم و آزاد گذارنده 42

2-2-4-2) والدین گرم و کنترل‌کننده (مقتدر) 43

3-2-4-2) والدین سرد و کنترل‌کننده (سخت­گیر) 44

4-2-4-2) والدین سرد و آزاد گذارنده (مسامحه‌کار) 45

3-4-2) الگوهای فرزندپروری مک­کوبی و مارتین 46

1-3-4-2) فرزندپروری سلطه طلبانه 47

2-3-4-2) فرزندپروری مقتدرانه 47

3-3-4-2) فرزندپروری سهل­گیر 48

4-3-4-2) فرزندپروری بی­توجه 49

4-4-2) الگوها و سبک فرزندپروری از دیدگاه یانگ 50

5-4-2) سنخ­شناسی فرزندپروری خانواده 53

6-4-2) تنیدگی والدین 54

7-4-2) رابطه بین شیوه‌های فرزندپروری و شکل‌گیری هویت 55

8-4-2) مروری بر تحقیقات انجام انجام شده داخل و خارج کشور 57

1-8-4-2) تحقیقات مرتبط خارجی 57

2-8-4-2) تحقیقات مرتبط داخلی 61

جمع بندی پژوهشهای انجام شده پیشین 65

فصل سوم: روش پژوهش

1-3) مقدمه 69

2-3) طرح تحقیق 69

3-3) جامعه آماری 70

یک مطلب دیگر :

4-3) نمونه و روش نمونه­گیری 70

5-3) ابزارهای پژوهش 71

1-5-3) پرسشنامه اهمال‌کاری تحصیلی 71

2-5-3) پرسشنامه شخصیت گلدبرگ 72

3-5-3) سبک‌های فرزندپروری والدین 73

6-3) روش اجرا 74

7-3) روش تجزیه و تحلیل 75

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­ها

1-4) غربال­گری دادها 79

2-4) توصیف داده­ها 79

1-2-4) توزیع فراوانی افراد نمونه برحسب جنسیت 80

3-2-4) توزیع فراوانی افراد نمونه بر حسب شغل پدر 82

4-2-4) توزیع فراوانی افراد نمونه بر اساس تحصیلات پدر 83

5-2-4) توزیع فراوانی افراد نمونه بر اساس تحصیلات مادر 84

3-4) تحلیل داده­ها 85

4-4) بررسی پیش فرض­ها 85

1-4-4) بررسی استقلال داده­ها 85

2-4-4) نرمال بودن داده­ها 85

3-4-4) آزمون هم خطی بودن 88

5-4) بررسی فرضیه­های پژوهش 90

فصل پنجم: بحث و نتیجه­گیری

1-5) مقدمه 103

2-5) جمع بندی 112

3-5) محدودیت­های تحقیق 112

4-5) پیشنهادهای پژوهشی 112

5-5) پیشنهادهای کاربردی 113

منابع فارسی 117

منابع انگلیسی 124

مقدمه

امروزه هیچ‌کس بی‌نیاز از تعلیم و تربیت و یادگیری نیست؛ ازاین‌رو دوران تحصیل یک فرد به‌عنوان مهم‌ترین زمان یادگیری، از اهمیت ویژه‏ای برخوردار است. موفقیت در یادگیری در این دوران همواره مورد توجه نظام‌های آموزشی و محققان حیطه آموزش‌وپرورش بوده است. کانون این توجه، ناکامی تعدادی از یادگیرندگان است که در یادگیری مشکل دارند. این ناکامی پیامدهای زیانباری را برای نظام‌های آموزشی و یادگیرندگان به همراه داشته و دارد (دولتی، 1391).

ازجمله علل این ناکامی‌ها در دانش­آموزان اهمال­کاری است. اهمال­کاری باعث می­شود که انجام تکلیف در فاصله زمانی تعیین‌شده به دلیل انجام کارهای غیرضروری و خوش‌گذرانی‌های زودگذر به شکست منتهی شود و یادگیری در فرد به خوبی صورت نگیرد. استیل^[1]) 2007) فردی را اهمال­کار می­داند که هنگام شروع تکلیفی که از او خواسته‌شده، آن را به آهستگی انجام می­دهد و به بهانه اینکه آن را بعداً انجام خواهد داد، قصد ترک آن را دارد.

2-1) بیان مسأله

دوران تحصیل یک فرد به‌عنوان مهم‌ترین زمان یادگیری، از اهمیت ویژه‏ای برخوردار است. یکی از چالش­های فرا­روی تعلیم و تربیت و به‌خصوص یادگیری فراگیران که تقریباً همیشه بر بهره‌وری و بهزیستی افراد اثر سوء دارد، اهمال­کاری دانش‌آموزان است. اهمال‌کاری اگرچه بخشی از رفتار تمامی انسان‌ها است ولی یک صفت نامطلوب و منفی تلقی می‌شود .این رفتار زمانی که شدت می­یابد و به‌صورت عادت درمی‌آید، می‌تواند مسئله‌ساز باشد ‏(توکلی، ‏92). اهمال‌کاری به تعویق انداختن عملی است به‌خصوص هنگامی‌که تعویق بدون دلیل مناسب باشد ‏(بالکیس و دیورو^[2]، 2009).

اهمال­کاری می­تواند در همه جنبه‌های زندگی خود را نشان دهد. این مفهوم جلوه‌های گوناگونی دارد، اما متداول­ترین نوع آن اهمال‌کاری تحصیلی است. این نوع نسبت به انواع دیگر بیشتر موردتوجه پژوهشگران قرار گرفته است. علت این توجه ازیک‌طرف پیامدهای منفی آن برای میلیون­ها دانشجو و دانش‏آموز و از طرف دیگر دسترسی آسان­تر این گروه­ها برای پژوهش و درمان است (مون و ایلینگ‏ورث^[3]، 2005). اهمال‏کاری تحصیلی به‌عنوان نوعی «نقص در خودتنظیمی»، در معنای ناتوانی فرد در کنترل افکار، هیجانات، عواطف و عملکرد مطابق با معیار­های مورد نظر خود مطرح شده است (فارن^[4]، 2004). یکی از پیامدهای منفی اهمال‌کاری تحصیلی، تمایل به «تنزیل موقت[5]» است که در آن، فرد پاداش‏های کوچک اما در دسترس را به پاداش­های بزرگ اما دور از دسترس ترجیح می­دهد (هاول، واتسون، پاول و بورو^[6]، 2006). تنزیل موقت و به تبع آن اهمال‌کاری تحصیلی، تابع برخی عوامل موقعیتی، نظیر تأخیر در پاداش و آزارندگی تکلیف و برخی ویژگی‌های شخصیتی از قبیل پایین بودن خودآگاهی، بی‏نظمی ذهنی، خودکنترلی کم و نقصان انگیزش پیشرفت است (استیل، 2007).

اهمال­کاری از عوامل گوناگونی مانند اعتمادبه‌نفس پایین، نداشتن طرح یا برنامه­ریزی، بی‌نظمی و عدم توانایی در مدیریت زمان، ترس از عدم موفقیت، اضطراب و افسردگی ناشی می­گردد (سواری، 1390). کوستا و مک­کری^[7] (1992) در پژوهشی به این نتیجه رسیدند که بین اهمال‌کاری و ابعاد مدل پنج عاملی شخصیت رابطه وجود دارد؛ بنابراین شخصیت و ویژگی‏های شخصیتی می­تواند یکی از عوامل اصلی بروز اهمال‏کاری تحصیلی باشد.

1-7-2 تعریف عملیاتی آمادگی برای بی حوصلگی.. 16

1-7-3 تعریف مفهومی هیجان خواهی.. 17

1-7-4 تعریف عملیاتی هیجان خواهی.. 17

1-7-5 تعریف مفهومی پرخاشگری.. 18

1-7-6 تعریف عملیاتی پرخاشگری.. 18

1-7-7 تعریف مفهومی معنا و هدف در زندگی.. 19

1-7-8 تعریف عملیاتی معنا و هدف در زندگی.. 20

1-7-9 تعریف مفهومی انگیزش تحصیلی.. 20

1-7-10 تعریف عملیاتی انگیزش تحصیلی.. 20

2-1 مقدمه.. 22

2-2 شواهد نظری در خصوص بیحوصلگی.. 24

2-2-1 دیدگاه روانکاوی :.. 24

2-2-2 رویکرد تحولی :.. 25

2-2-3 رویکرد اسنادی :.. 26

 

2-3-1 سایر نظریه ها و پژوهشهای روانشناختی بیحوصلگی.. 28

2-3-2 دیدگاه فیزیولوژیکی :.. 30

2-3-3 رویکرد عوامل صنعتی- انسانی :.. 32

2-3-4 مدل اجبار- تلاش.. 36

2-3-5 مدل مقاومت.. 37

2-3-6 مدل بیحوصلگی به عنوان یک سازه ی اجتماعی.. 39

2-4  اندازه گیری وسنجش آمادگی برای بیحوصلگی :.. 42

2-4-1 مقیاس آمادگی بیحوصلگی (BPS).. 43

2-5 پیش بینی کنندههای بیحوصلگی :.. 43

2-5-1 هیجان خواهی :.. 43

2-5-2 خشم و پرخاشگری:.. 45

2-5-3 معنا در زندگی :.. 46

2-5-4 انگیزش تحصیلی.. 49

2-6 پیشینه تجربی.. 51

2-6-1 تحقیقات انجام شده ساختار عاملی  BPS :.. 51

2-6-2  تحقیقات انجام شده پیش بینی کننده ها ی آمادگی برای بی حوصلگی   56

2-7 خلاصه فصل دوم :.. 58

3-1 روش.. 55

3-2 جامعه، نمونه و روش نمونه گیری.. 55

یک مطلب دیگر :

3-3-1 مقیاس هیجان خواهی زاکرمن – فرم پنجم.. 55

3-3-2  مقیاس پرخاشگری باس و پری.. 56

3-3-3  مقیاس معنا و هدف زندگی.. 57

3-3-4  مقیاس انگیزش تحصیلی:.. 57

3-3-5 مقیاس آمادگی برای بیحوصلگی (BPS):.. 57

3-4 روش جمع آوری داده ها.. 58

3-5 روشهای تجزیه و تحلیل داده ها:.. 58

4-1 مقدمه.. 60

4-2 بخش توصیفی.. 60

4-3 بخش استنباطی و پاسخ به سؤالات پژوهشی.. 61

4-3-2 روایی سازه.. 67

5-1 مقدمه.. 85

5-1-1 سؤال 1: مؤلفه های آمادگی برای بی حوصلگی در دانشجویان ایرانی کدامند؟   85

5-1-2 سؤال 2: آیا هیجان خواهی، خشم و پرخاشگری، معنا و هدف در زندگی و انگیزش تحصیلی می توانند آمادگی برای بی حوصلگی را در دانشجویان ایرانی پیش بینی کنند؟.. 88

5-1-3 سوال3: آیا ماجراجویی و هیجان زدگی، تجربه جویی، بازداری زدایی و حساسیت نسبت به یکنواختی و ملال می توانند آمادگی برای بیحوصلگی را در دانشجویان ایرانی پیش بینی کنند.. 89

5-1-4 سؤال4) آیا پرخاشگری کلامی، پرخاشگری بدنی، خشم و بدگمانی می توانند آمادگی برای بیحوصلگی را دانشجویان ایرانی پیش بینی کنند؟.. 90

5-1-5 سوال 5) آیا انگیزش درونی و بیرونی می توانند آمادگی برای بیحوصلگی را در دانشجویان ایرانی پیش بینی کنند؟.. 91

5-1-6 سؤال 6: آیا میزان آمادگی برای بیحوصلگی در دانشجویان دختر و پسر متفاوت است؟.. 92

5-1-7 سؤال 7: آیا میزان آمادگی برای بیحوصلگی بر حسب مقطع تحصیلی متفاوت است؟.. 93

5-1-8 سؤال 8: آیا میزان آمادگی برای بیحوصلگی بر حسب رشته تحصیلی متفاوت است؟.. 93

5-2 محدودیتهای این پژوهش :.. 93

5-3 پیشنهادات برای پژوهش آتی :   94

مقدمه

بی­حوصلگی[1]، یک حالت روانی است که با فقدان توجه و تمرکز مشخص می­شود ­(میکلاس و ودانویچ[2]،1993). پدیده بی حوصلگی بر اساس پنج بعد عاطفی (احساسات ناخوشایند و بیزاری آور)، شناختی (ادراک زمان تغییر و تحریف یافته)، فیزیولوژیکی (برانگیختگی پایین)، ابرازی (تظاهرات چهره ای، بدنی و کلامی)، و انگیزشی (انگیزه تغییر فعالیت و یا ترک موقعیت) تعریف می شود (آلرک[3]، نت[4]، توماس[5]، گوتز[6]، لیا [7]و دنیلز[8]،2010). بی­حوصلگی شامل پردازش­ها و فرآیندهای عاطفی، شناختی، فیزیولوژیکی، ابرازی، و انگیزشی ویژه­ای، همراه با پردازش هیجانات همزمان است. با این حال، آن فراتر از یک حالت بی اثر است که فقط به فقدان لذت و علاقه اشاره دارد (پیکرون[9]، گوتز، دنیلز، استاپ­نیسکی[10]، و پری[11]، 2010).

با ارائه­ی توضیح فوق، بهتر است بی­حوصلگی یک هیجان ویژه در نظر گرفته شود، که ممکن است اغلب در افراد  نادیده گرفته شود، زیرا در مقایسه با هیجاناتی مثل خشم و اضطراب چندان مشهود و آشکار نیست (پیکرون و همکاران، 2010).

2-2-4-3 نظریه سائق. 17

2-2-4-4 نظریه  ناکامی-  پرخاشگری. 17

2-2-4-5 نظریه شناخت اجتماعی. 18

2-2-4-6 نظریه شناختی. 19

2-2-4-7 الگوی عمومی پرخاشگری  (GAM). 19

2-2-4-8مدل شرمساری-پرخاشگری تانجی. 22

2-2-4-9 نظریه انتقال هیجان. 22

2-2-4-10 نظریه فردیّت­زدایی–پرخاشگری زیمباردو (1969). 24

2-2-5 تفاوت­های جنسیتی در پرخاشگری. 24

2-3 سبک­ها یا شیوه­های فرزندپروری. 24

2-3-1 تعریف فرزندپروری. 24

2-3-2 دیدگاه­های نظری سبک­های فرزندپروری. 26

2-3-2-1 دیدگاه شیفر. 26

2-3-2-2 دیدگاه آلپورت. 26

2-3-2-3 دیدگاه­های بالدوین، کلهورن و پریس. 27

2-3-2-4دیدگاه بامریند. 27

2-4 مهارت­های اجتماعی. 30

2-4-1 عوامل تعیین کنندۀ مهارت­های اجتماعی. 32

پیشینه تجربی. 35

نتیجه­گیری. 38

فصل سوم

3-1 مقدمه. 40

3-2 جامعه آماری. 40

3-3 نمونه، روش نمونه­گیری و روش اجرا. 40

3-4طرح پژوهش. 41

3-5 ابزارهای پژوهش. 41

3-6 روش تجزیه و تحلیل. 42

فصل چهارم

4-1 مقدمه. 45

4-2یافته­های توصیفی پژوهش. 45

4-3: تحلیل استنباطی داده­های پ‍‍ژوهش. 56

فصل پنجم

5-1 بحث. 64

5-2 نتیجه­گیری. 67

5-3 محدودیت­ها. 68

5-4 پیشنهادهای کاربردی. 68

5-5 پیشنهادهای پژوهشی. 68

منابع و مآخذ

 

منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………………….71

منابع انگلیسی ……………………………………………………………………………………………………………..77

مقدمه

‌‌‌‌‌‌یکی‌از متداول­ترین مشکلات رفتاری دوران کودکی پرخاشگری است. مراجعه افراد به مراکز بالینی، از شیوع این مشکل خبر می­دهد. برآوردها نشان می­دهند که مراجعات به درمانگاه­های سرپایی برای مشکلات سلوک، یک سوم تا نیمی از کلّ موارد مراجعان کودک و نوجوان را شامل می­شود(هربرت،1387).

آنچه باعث توجه محقّقان به رفتارهای پرخاشگرانه شده است، اثر نامطلوب آن بر رفتارهای بین­فردی و هم­چنین اثر ناخوشایند آن بر حالت درونی و روانی افراد است (نژادی کاشانی، مهرزمانی، داورمنش و صالحی، 1389).

از طرف دیگر، اختلالات رفتاری تا حدّ‌ زیادی وضعیّت تحصیلی و رشد اجتماعی کودکان را تحت­الشّعاع خود قرار می­دهند، تا آنجا که این کودکان نمی­توانند به درستی مسیر سالم و تکاملی رشد را طی کنند (عبدالهی بقرآبادی، شریفی درآمدی و دولت­آبادی1389). هم­چنین، پرخاشگری تأثیرات بلند­مدّت جبران­ناپذیری بر کودکان برجا می­گذارد. مانند خودپندارۀ ضعیف و افسردگی، تکانشگری و بیش‌­فعّالی و طرد شدن از سوی همسالان که خود می­تواند زمینه­ساز بسیاری از مشکلات هم­چون اخراج از مدرسه و بزهکاری باشد (ماتسوریا، هاشمیموتو و تویکی[1]، استرو و گودلاسکی[2]، کریک و گرات پیتر[3]؛ نقل از نصیرزاده و روشن، 1389).

بسیاری از عواملی که منجر به بروز عصبانیّت و پرخاشگری  می­شود، شامل مواردی از این دست هستند؛ عدم کنترل خشم، ناتوانی در تعدیل احساسات و پردازش اطّلاعات اجتماعی، برخوردهای خصمانه و مهارت ضعیف در حلّ مشکلات، هم­چنین برخی عوامل خطر محیطی نیز وجود دارند که شامل سخت­گیری بیش از حدّ والدین، نظارت کم و بی­کفایتی در پرورش کودک می­شود (فیندلر[4]، نقل از دروز1389). از سوی دیگر، پژوهش­های انجام شده حاکی از ارتباط پرخاشگری با مشکلات یادگیری است. به عنوان نمونه یک­چهارم کودکانی که دچار کند­خوانی هستند و یک­سوم کودکان مبتلا به اختلال ناتوانی در خواندن پرخاشگر هستند. علاوه بر این، رابطه منفی همدلی با پرخاشگری در پژوهش میلر و آیزنک[5] مشخص شده است (هاشمی؛ میرزمانی؛ داورمنش؛ صالحی 1389).

هم­چنین کودکان پرخاشگر معمولاً در خواندن نشانه­های هیجانی، درک دیدگاه طرف مقابل و مدیریت خشم مشکل دارند. از طرف دیگر، به نظر می­رسد این کودکان به‌طور مداوم در موقعیّت­های اجتماعی ­مبهم، نیّات­خصمانه استنباط می­کنند. آن‌ها در مقابله با همسالان غیرپرخاشگر خود، پاسخ­های ناشایسته­تر و پرخاشگرانه­تری نسبت به مسائل اجتماعی بروز می­دهند و راه­حل­های بسیار پرخاشگرانه را برای دست­یابی به پیامدهای مثبت در پیش می­گیرند (واحدی، 1385). درکل، رویکردهای مختلف روان‌شناختی روان­تحلیل­گری، گشتالتی، یادگیری اجتماعی، شناختی و رفتاری و نیز دیدگاه زیست­شناختی در ارتباط با علل پرخاشگری مطرح است.

1-2 بیان مسئله

یکی از شایع‌ترین مشکلات رفتاری کودکان که موجب ناراحتی و پریشانی دیگران می­شود و بهداشت روانی فرد، خانواده و جامعه را مختل می­کند پرخاشگری است (نمازی، 1377). پرخاشگری در حقیقت یکی از نمود­های رشد اجتماعی است، که کودک به اشکال مختلف از قبیل خراب کردن، برداشتن اسباب بازی کودکان دیگر، جیغ زدن، گریه کردن، زد­ و خورد کردن و ناسازگاری و اختلاف ظاهر می­کند (ماسن[6]، 1383).

بارون[7] معتقد است که واژه پرخاشگری زیرمجموعه اختلال سلوک[8]از ریشه لاتین (Aggredi) مشتق شده که به معنای پیش رفتن و نزدیک شدن به هدفی می­باشد. امّا روان‌شناسان اجتماعی، پرخاشگری را مشتمل بر رفتارهایی می­دانند که به واسطه آن‌ها فرد به خود یا دیگران آزار جسمانی وارد می­کند. به‌عبارت دیگر، پرخاشگری را می­توان تحمیل عمده برخی از شکل­های صدمه و آسیب به خود و دیگران معنی کرد (نقل از یعقوبی، سهرابی و مفیدی، 1390). به نظر لورنز هم پرخاشگری نوعی غریزه است، یعنی تکانه­ای ارثی است نه خودمختار، که در کودکان به سرعت رام و پالایش می­شود. لورنز[9] پرخاشگری و جلوه­های ضدّاجتماعی آن را براساس تحوّل گرایش­های ذاتی و فطرتی و نظام­های­کنترلی که برای مقابله با این گرایش­ها پدید می­آیند تبیین می­کند (هربرت،1387).

یک مطلب دیگر :

به نظر پژوهشگران، نخستین طلیعه رفتار پرخاشگرانه، بازشناسی خشم در چهره افراد است که توانایی تشخیص آن از سه ماهگی در اطفال بوجود می­آید. مرحله بعدی، ابراز خشم در واکنش به ناکامی است. که از نیمه دوم سال اول زندگی آغاز می­شود. الگوهای رفتاری پرخاشگری به هنگام تعارض با همسالان و بزرگسالان در سال­های دوّم و سوّم زندگی شکل می­گیرد و در غالب بدعنقی و اعمال زور مثل زدن، هل دادن، لگدزدن بروز می­کنند (کراهه،1390).

پژوهش­های تحولی نشان می­دهند که تفاوت­های جنسی در رفتار پرخاشگرانه در سنین پایین، از حدود 2 ـ 3 سالگی بروز می­کند و پسران پرخاشگرتر از دختران می­شوند. پسرها اغلب بیشتر از دخترها پرخاشگری فیزیکی از خود نشان می­دهند، امّا دخترها بیشتر به پرخاشگری کلامی(ناسزاگویی، بددهنی) و پرخاشگری رابطه­ای متوسل می­شوند (کوی و داج[10]؛ مکوبی[11]؛ کریک و گرات پیتر[12]؛ به نقل از کراهه، 1390).

در سبب­شناسی پرخاشگری، گلدشتاین، کراستر و گارفیلد (1988) مطرح کردند که رفتار پرخاشگرانه یک زنجیره رفتاری است علّت واحدی ندارد و مجموعه ای از عوامل در پیدایش آن مؤثر هستند، به‌طوری‌که‌ از عوامل ژنتیکی گرفته تا عوامل اجتماعی و روانی مطرح را نموده اند. ازجمله، در زمینه مسائل ژنتیکی راشتون و  همکاران (1985؛ نقل از ناظر، بیرشک و جلیلی، 1379). نشان دادند که میزان پرخاشگری در دوقلوهای یک تخمکی بیشتر از دوقلوهای دوتخمکی است.

در زمینه مسائل اجتماعی برخی محقّقان  نیز مشکل کودک و نوجوان پرخاشگر را نداشتن کنترل کلام درونی بر روی رفتارها می‌دانند؛ لذا آموزش خویشتن‌داری یا خودآموزی کلامی یا به‌عبارتی خودکنترلی را پیشنهاد می­دهند(کنراد و همن[13] 1985). به اعتقاد صاحب­نظران فوق هر انسانی قبل از هر عمل فکر می کند، تدبیری می اندیشد و در ذهن خود مسئله را تجزیه و تحلیل می­کنند، سپس دست به عمل می­زند. این محقّقان معتقدند که کودکان پرخاشگر تا حدّ زیادی تکانشی هستند؛ یعنی قبل از عمل تفکر ندارند یا کلام درونی که اعمال آشکار آن‌ها را هدایت نماید ندارند، لذا بدون خویشتن‌داری و برنامه ریزی قبلی دست به عمل می­زنند. به همین خاطر در درمان سعی می­شود کنترل کلام درونی بر روی رفتار آشکارا افزایش یابد تا از این طریق جلوی اعمال ناشایست گرفته شود(کنرادو همن؛1985).

بعضی از محقّقین نیز مشکل کودک و نوجوان پرخاشگر را نداشتن مجموع مهارت­های اجتماعی لازم در شرایط بحرانی می­دانند، لذا آموزش مهارت­های اجتماعی مورد نیاز را توصیه می­کنند. ازجمله سیورد و سیپواک (1980؛ عطاری، شهنی ییلاق، کوچکی، بشلیده1384)؛ در مرکز بهداشت روان در فیلادلفیا چنین مطرح کرده­اند که بسیاری از مشکلات مربوط به ناسازگاری رفتاری که کودکان با آن روبرو هستند احتمالا تاحدودی نتیجه کمبود مهارت­های شناختی-اجتماعی در حلّ مسائل بین اشخاص است. بدین معنا که کودکان پرخاشگر یا تکانشی یا کودکانی که از دیگران ترس بسیار دارند ممکن است مهارت­های اساسی ادراک دیگران، کنار آمدن با روابط بین اشخاص را نداشته باشند (نقل ازعطاری، شهنی ییلاق، کوچکی، بشلیده1384).

تحقیق لیوارجانی و غفاری (1389) نیز نشان می­دهد که کودکانی که در مهارت­های اجتماعی نقص دارند اغلب با مشکلات یادگیری و رفتاری مواجه می شوند. چنان­که نقص در مهارت­های اجتماعی پایه­ای باقی بماند، در درازمدّت فرد را با مشکلاتی از قبیل چرخه‌های شکست، طرد شدن از طرف همسالان، ضعف تحصیلی در مدرسه و مشکلات سازگاری در بزرگسالی مواجه می­سازد. وامّادر تعریف و معنا ومفهوم مهارت­های اجتماعی، این مهارت‌ها را به رفتارهایی اطلاق می­کنند که شالودۀ ارتباطات موفق و رودررو را تشکیل می­دهند (هارجی، ساندرز و دیکسون 1384).

با توجه به دلایل مختلفی که برای پرخاشگری کودکان بیان می­کنند. علل خانوادگی نیزبه عنوان یک- سری از عوامل محیطی در بررسی عوامل تربیتی افراد مؤثر می­باشند. چرا که خانواده به عنوان اولین محیط اجتماعی زندگی افراد بسیار می­باشد. و خیلی از چیزها را افراد در سال­های اولیه حیات اجتماعی خود می­آموزند. سبک تربیتی خانواده از جهات مختلف می­تواند موجب بروز و یا تشدید پرخاشگری شود که مهم‌ترین این عوامل عبارتند از:

1.نحوۀ برخورد والدین با نیازهای کودک    2.وجودالگوهای نامناسب     3.تنبیه والدین و مربیان    4.تشویق رفتارهای پرخاشگرانه- تأثیر رفتارهای پرخاشگرانه، خصوصا در هنگام کودکی ونیز طرد کودک از سوی والدین عاملی است در جهت تشدید رفتارهای پرخاشگرانه (ماسن، 1387).

بنابراین خانواده و سبک فرزند پروری خانواده تأثیر زیادی می­تواند در پرخاشگری داشته باشد، تحقیقات زیادی در ارتباط پرخاشگری و سبک فرزند- پروری انجام شده است.

تحقیقی با عنوان برّرسی رابطه شیوه­های فرزند پروری والدین با پرخاشگری فرزندان آن­ها و دانش­آموزان پسر توسط کرام، مهرآیین و صباعی (1388)، انجام گرفته که حاکی از ارتباط این دو می­باشد.تحقیقات بندورا[14] (1973)نیز نشان داده است که پرخاشگری کاملا جنبه تقلیدی دارد و از راه مشاهده کسب می­شود (کریمی، 1378).

تحقیق دیگری نیز توسط یوسفی (1386) و…انجام گرفته که نشان دادند سبک­های فرزند پروری و مهارت­های زندگی با پرخاشگری رابطه دارند.

بابا­خانی(2011)درتحقیقی به بررسی تأثیر آموزشی مهارت­های اجتماعی بر کاهش پرخاشگری(فیزیکی و کلامی)پرداختند. نتایج تحقیقات آن­ها نشان داد که آموزش مهارت­های اجتماعی در کاهش پرخاشگری فیزیکی تاثیری ندارد ولی پرخاشگری کلامی را کاهش می­دهد.

با توجه به فزونی پرخاشگری در جامعه صنعتی شهری امروز و با توجه به نظریات و یافته­های فوق در این تحقیق بنا داریم به تعیین میزان پرخاشگری و نقش سبک­های فرزندپروری و مهارت­های اجتماعی در پرخاشگری دانش­آموزان پایه چهارم و پنجم شهر زنجان بپردازیم.

1-3 اهمیّت و ضرورت مسئله

پرخاشگری در دوران کودکی یک مشکل فراگیر، پایدار و خطرناک است که توجه روزافزون را به خود جلب کرده است و روان‌شناسان و دست­اندرکاران و کسانی که با کودک سروکار دارند، در جستجوی راه­حلّی برای این معضل اجتماعی هستند. آمار خشونت و رفتارهای پرخاشگرانه از دیرباز در جوامع بشری شایع بوده است. مراجعه به آمار مندرج در پژوهش­ها و منابع علمی خبر از شیوع این مشکل اجتماعی در 30 درصد کودکان و نوجوانان که دائماً درگیر رفتارهای پرخطر بوده گزارش می­نمایند. همین­ طور، 35 درصد آن­ها هر ازچندگاهی درگیر این مسائل هستند (واحدی، 1385). برخی از تخمین­ها به افزایش10درصد اختلال سلوک و افزایش نافرمانی­ها در بین کودکان در یک دهه‌ی گذشته خبر می­دهند (لووت[15] و شیفلد[16]، 2007).

یافته­های برآمده از پژوهش­های پیشین از یک سو حاکی از آن است که کودکان پرخاشگر در بزرگسالی هم به ادامه پرخاشگری تمایل دارند و از سوی دیگر بررسی­ها از گسترش روزافزون خشونت و رفتار­های پرخاشگرانه در مدارس به‌ویژه در سال­های اخیر حکایت می­کند (سیلور[17]، 2005).

رفتار­های پرخاشگرانه آسیب­های ­روانی و اجتماعی بسیار بالایی برای کودک به وجود می­آورد و دست آورد ضعیف تحصیلی، عزّت­نفس پایین، تحمّل سرخوردگی، مهارت­های اجتماعی ضعیف و علایم افسردگی را شامل می­شود. گریز از مدرسه و آسیب­ به روابط خانواده و همسالان نیز از پیامد­های رفتار پرخاشگرانه به­شمار می­آید (ساندرز[18]، قولی[19] و نیکلسون[20]،2000).

علاوه بر این­ها پرخاشگری بر قربانیان این­گونه رفتار­ها نیز پیامد­های منفی مانند افسردگی، اضطراب، احساس تنهایی، عزّت­نفس پایین، فکر خودکشی درپی دارد. و هم‌چنین باعث شکل گرفتن دیدگاه منفی به مدرسه می­شود و در نتیجه به ترک تحصیل قربانیان منجر می­شود (رابین[21]، دویر[22]، بوث-لافورس[23]، کیم[24]، بورگس[25] و روس-کراسنر[26]، 2004).

ازسویی نیز،کاهش پرخاشگری کودکان نیازمند برنامه­ریزی صحیح و اصولی و برخورد جدّی و البته علمی مسئولان است. لازمه‌ی‌ چنین مقابله­ای، بیش از هر چیز آگاهی از چگونگی پیدایش، عوامل تأثیرگذار، سیر تغییرات و نیز میزان شیوع آن در بین دانش­آموزان است. این تحقیق در راستای دانش­افزایی در این مورد و کمک به دست­اندرکاران نظام آموزشی و نیز والدین جهت برنامه­ریزی صحیح درمورد تربیت یا مقابله مؤثر با افزایش میزان انواع اختلالات پرخاشگری در دانش­آموزان می­تواند مثمرثمر باشد.

1-4 اهداف پژوهش

هدف کلی:

تعیین میزان رفتارهای پرخاشگرانه و نقش سبک­های فرزندپروری و مهارت­های اجتماعی در پرخاشگری دانش­آموزان شهر زنجان.

اهداف جزئی:

1. تعیین میزان شیوع رفتارهای پرخاشگرانه در دانش­آموزان دختر وپسر پایه­های چهارم و پنجم ابتدایی
2. تعیین تفاوت میزان مؤلفه­های پرخاشگری در بین دانش­آموزان دختر و پسر
3. تعیین نقش سبک­های فرزندپروری در پرخاشگری در دانش­آموزان پایه­های چهارم و پنجم ابتدایی
4. تعیین نقش مهارت­های اجتماعی در پرخاشگری دانش­آموزان

1-5 سؤال­های پژوهش

1. میزان شیوع اختلال پرخاشگری دانش­آموزان دختر وپسر پایه­های چهارم و پنجم ابتدایی چقدر است؟

2.آیا میزان مؤلفه­های پرخاشگری در بین دانش­آموزان دختر و پسر متفاوت است؟

2-1-2  ارزیابی­های خودکارآمدی در سنین مختلف…………………………………………………………………………13

2-1-3  احساس خودکارآمدی……………………………………………………………………………………………………..14

2-1-3-1  سن وتفاوت­های جنسیت ……………………………………………………………………………………………15

2-1-3-2 ظاهر جسمانی……………………………………………………………………………………………………………..15

2-1-4  مراحل رشد سرمشق­گیری و احساس کارآیی………………………………………………………………………15

2-1-4-1  کودکی…………………………………………………………………………………………………………………….. 15

2-1-4-2 نوجوانی……………………………………………………………………………………………………………………..15

2-1-4-3   بزرگسالی………………………………………………………………………………………………………………….15

2-1-4-4   پیری………………………………………………………………………………………………………………………..16

2-1-5  منابع ارزیابی­های خودکارآمدی…………………………………………………………………………………………18

2-1-6 احساس خویشتن……………………………………………………………………………………………………………..19

2-1-7  چگونه به تفکر و تخیل فعال دست یابیم……………………………………………………………………………19

2-1-8  افراد دارای خودکارآمدی بالا…………………………………………………………………………………………….20

2-1-9 مردم با خودکارآمدی پایین………………………………………………………………………………………………..20

2-1-10 راهکارهایی برای رسیدن به خودکارآمدی بالا…………………………………………………………………….21

2-2 شخصیت ……………………………………………………………………………………………………………………………22

2-2-1 شخصیت شما تابع اندیشه­های شماست………………………………………………………………………………23

2-2-2 ابعاد شخصیت از نظر آیزنک …………………………………………………………………………………………….24

2-2-2-1 برون­گرایی، درون­گرایی…………………………………………………………………………………………………25

2-2-2-2 روان­رنجورخویی………………………………………………………………………………………………………….25

2-2-3 اصول شخصیت شناسی…………………………………………………………………………………………………….26

2-2-3-1 ثبات بین فرهنگی ……………………………………………………………………………………………………… 26

2-2-3-2 ثبات عوامل ………………………………………………………………………………………………………………..26

2-2-4 عوامل به وجود آورنده شخصیت ………………………………………………………………………………………27

2-2-4-1 عوامل رفتار ………………………………………………………………………………………………………………..27

2-2-4-2 عوامل زیستی شخصیت ……………………………………………………………………………………………….31

2-2-4-2-1 عوامل جنسیت ……………………………………………………………………………………………………….31

2-2-4-2-2 عوامل سن ……………………………………………………………………………………………………………..33

2-2-5 عوامل موثر بر شکل­گیری شخصیت …………………………………………………………………………………..33

2-2-5-1 عامل وراثت…………………………………………………………………………………………………………………33

2-2-5-2 عامل محیط…………………………………………………………………………………………………………………34

2-2-5-3 عامل یادگیری………………………………………………………………………………………………………………35

2-2-5-4 عامل والدین ……………………………………………………………………………………………………………….35

2-2-5-5 عامل رشد……………………………………………………………………………………………………………………35

2-2-5-6 عامل هوشیاری…………………………………………………………………………………………………………….35

2-2-5-7 عامل ناهوشیار……………………………………………………………………………………………………………..36

2-2-6 نظریه­های مرتبط با صفات و سنخ­های شخصیت و خودکارآمدی …………………………………………..36

2-2-6-1 اصول شخصیت شناسی موری……………………………………………………………………………………….37

2-2-6-2 صفات شخصیت …………………………………………………………………………………………………………38

2-2-6-3 رویکرد کتل به صفات شخصیت…………………………………………………………………………………….39

2-2-6-4 نظریه­های خلق و خوی باس و پلامین…………………………………………………………………………….40

2-2-6-5 درماندگی آموخته شده­ی سلیگمن………………………………………………………………………………….41

2-2-7 ساخت شخصیت در اسلام ……………………………………………………………………………………………….42

2-3  پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………44

2-3-1 تحقیقات داخلی……………………………………………………………………………………………………………….44

2-3-2 تحقیقات خارجی……………………………………………………………………………………………………………..46

 

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………..49

3-1   روش پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………49

3-2  جامعه آماری، نمونه آماری، روش نمونه گیری………………………………………………………………………..49

3-3  ابزارهای جمع­آوری اطلاعات……………………………………………………………………………………………….51

3-3-1 پرسشنامه خودکارآمدی شرر………………………………………………………………………………………………51

3-3-2 پرسشنامه شخصیت نئو……………………………………………………………………………………………………..53

3-3-2-1 حیطه­ها و جنبه­های پرسش­نامه شخصیت NEO……………………………………………………………..55

3-4 نحوه­ی اجرای پرسشنامه­ها…………………………………………………………………………………………………….60

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­ها

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………61

4-1  آمار توصیفی……………………………………………………………………………………………………………………….61

4-2 آمار استنباطی……………………………………………………………………………………………………………………….63

4-3 آزمون فرضیه­های پژوهش……………………………………………………………………………………………………..64

فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادات

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………69

5-1 بحث و نتیجه­گیری……………………………………………………………………………………………………………….69

5-3   محدودیت­های پژوهش……………………………………………………………………………………………………….71

5-4  پیشنهادات پژوهش……………………………………………………………………………………………………………  71

منابع مآخذ   …………………………………………………………………………………………………………………………….. 72

فهرست منابع فارسی  ……………………………………………………………………………………………………………….. 72

فهرست منابع انگلیسی  ……………………………………………………………………………………………………………….75

پیوست­ها   ……………………………………………………………………………………………………………………………….78

چکیده انگلیسی   ……………………………………………………………………………………………………………………….91

چکیده

هدف از ای پژوهش بررسی رابطه بین خودکارآمدی و سنخ­های شخصیت در معلمان می­باشد. جامعه آماری این پژوهش معلمان شهرستان عنبرآباد به تعداد 1500 نفر می­باشند که 150نفر از آنان به عنوان نمونه آماری به روش طبقه­بندی و در درون هر طبقه­ تصادفی منظم انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسش­نامه شخصیت نئو، (NEO)، با روایی72/. وتست خودکارآمدی عمومی شرر با روایی 81/. است. داده­ها با استفاده از نرم­افزار SPSS و با روش آماری رگرسیون گام­به­گام و آزمون t مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته­ها نشان داد که بین وظیفه­شناسی، گشودگی به تجربه وتوافق با خودکارآمدی رابطه مثبت معنا داری وجود دارد. اما بین روان­رنجورخویی و خودکارآمدی رابطه­ای وجود ندارد. و بین برونگرایی و خودکارآمدی نیز رابطه­ای وجود ندارد. همچنین نتایج نشان داد که متغیر­های جمعیت­شناختی، (سن، تحصیلات و سابقه کار) با خودکارآمدی معلمان رابطه­ای ندارند.

واژه­های کلیدی: خودکارآمدی، سنخ­های شخصیت، معلمان شهرستان عنبرآباد

مقدمه

اساس و استمرار جوامع بشری از دیرباز بر شالوده آموزش و پرورش استوار بوده است و هر چه گردونه تاریخ به جلو می­رود روز­به­­روز بر اهمیت و نقش اساسی آن افزوده می­شود. چرا که این نهاد وظیفه­ی مهم تعلیم و تربیت آدمیان را بدوش می­کشد و ترقی و سعادت جوامع در گرو کارکرد صحیح، سالم و پویای آن می­باشد. در میان عوامل و عناصر متعدد و فراوانی که در حوزه آموزش و پرورش دخیل هستند، یقیناً نقش معلم به عنوان محور و مدار علم و دانش و چراغ هدایت از سایرین برجسته­تر و اصلی تر است.

بدیهی است که معلم زمانی می­تواند به رسالت آموزشی خود عمل نماید و انتظارات اجتماعی را برآورده سازد که از ویژگی­های مکفی و لازم برخوردار باشد (کرمی پور،

یک مطلب دیگر :

پایان نامه با واژگان کلیدی عملکردی، 00/0، حیطه

 1383). یکی از این ویژگی­ها که با موفقیت یا شکست معلمان در ارتباط است، خودکارآمدی می­باشد. آلبرت بندورا[1] (1978) خودکارآمدی را باور فرد نسبت به توانایی­اش در انجام وظایف محوله تعریف نموده است. خودکارآمدی بر این موضوع دلالت دارد که نحوه اندیشه، باور و احساس افراد بر رفتار آنها تأثیر می­گذارد (اسدبرقی، 1389).

خودکارآمدی معلمان نقش اساسی در تربیت و آموزش دانش آموزان دارد. لذا وجود هر گونه مشکل در خودکارآمدی معلمان می­تواند بر عملکرد شغلی آنها تأثیر گذاشته و به جامعه دانش آموزی و طبیعتاً آینده کشور منتقل شود (توبین[2]، 2006).

در حقیقت رهبری نسل آینده هر جامعه ای بدست معلمان آن جامعه است. بنابراین معلم باید از لحاظ شخصیت[3] آن ­چنان باشد که دانش­آموزان او را به عنوان یک رهبر و راهنمای مطلع، مهربان و صدیق بپذیرند و الگوی رفتاری خویش قرار دهند. ( شعاری نژاد، 1375).

2- بیان مسئله

شاید برای همه­ی ما زیاد اتفاق افتاده باشد که به قول معروف بر سر دو­راهی گیر کرده باشیم و وقتی که می­خواهیم کاری را انجام دهیم ولی نمی­دانیم که آیا می­توانیم آن کار ­را به درستی به پایان برسانیم یا نه؟ بی­تردید عوامل و ویژگی­هایی در هر یک از افراد وجود دارد که هر کدام از آنها  را وادار به گرفتن تصمیمی متفاوت از بقیه می­نماید.

بندورا به­تدریج بر اهمیت ادراک فرد از خودکارآمدی به­عنوان میانجی شناختی عمل انسان تأکید کرد، وقتی انسان در حال بررسی عمل است و یا این­که به آن مشغول است، قضاوت­هایی نیز از توانایی خود در انجام دادن وظایف گوناگون و شرایط آن­ها به عمل می­آورد، این قضاوت­ها ممکن است در سطوح مختلف تفکر، هیجان و عمل انجام گیرد. (شولتز[4]،1990؛ ترجمه سید­محمدی، 1388).

حسین نوید­نیا رابطه میان پنج عامل بزرگ شخصیت و باور­های کارآمدی معلمان را مورد ارزیابی قرار داد. نتایج این مطالعه نشان داد که دو متغیر برون گرایی و وجدان با باورهای کارآمدی معلمان پیش بینی معنی­داری داشت.

تحقیقات زیادی نشان داده­اند که باورهای خودکارآمدی نقش کلیدی و مهمی در سنخ­های شخصیتی افراد بازی می­کنند، منظور از باورهای خودکارآمدی ارزیابی شناختی افراد در زمینه توانایی خوبی برای انجام تکالیف می­باشد (یازمن[5]، 2001).

با این­حال برخی شواهد موجود حاکی از آن است که سنخ­های شخصیتی افراد  نه به­خاطر عدم توانایی بلکه به­خاطر ضعف در باور خودکارآمدی نسبت به برخی سنخ­های شخصیتی احساس ناتوانی می­کنند. (بست[6]، 1981).

بر حسب نظر بندورا (1997) وقتی فرد باور داشته باشد که توانایی پیشرفت و کسب موفقیت را داراست به خودکارآمدی دست یافته است. الگوی فکری، انگیزش، واکنش­های هیجانی و برداشت انسان از خودکارآمدی خود، از طریق انتخاب فعالیت­ها، میزان تلاشی که برای یک موقعیت صرف می­کند، هنگام انجام یک فعالیت بر عملکردش تأثیر دارد. بنابراین یک معلم با خودکارآمدی قوی، با انگیزه بالاتر و پافشاری بیشتر با موانع روبرو شده و کارایی بیشتری از خود نشان خواهد داد (کاکروگلو[7]، 2008).

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی کردن سنخ­های شخصیتی با خودکارآمدی معلمین می­باشد. براین اساس در این پژوهش این سؤالات مورد بررسی قرار می­گیرند که آیا بین سنخ­های شخصیت (روان­رنجوری، برون­گرایی، توافق، وظیفه­شناسی و گشودگی به تجربه) با خودکارآمدی در بین معلمان رابطه وجود دارد؟

بنابر­این در این تحقیق به دنبال این هستم به بررسی رابطه[8] سنخ­های شخصیتی[9] با خودکارآمدی در معلمان شهرستان عنبرآباد بپردازم و این­که خودکارآمدی چه تأثیری بر سنخ­های شخصیتی دارد و سنخ­های شخصیتی چه­قدر باعث می­شود که خودکارآمدی جامعه آماری پژوهش بالا برود و چه تأثیری می­تواند بر روند کاری آن­ها داشته باشد؟

3- ضرورت و اهمیت تحقیق

اگر­چه انسان تحت تأثیر و موقعیت­ها قرار دارد، به دلیل تعیین هدف برای خود و قضاوت درباره خودکارآمدی و خود­سنجی موجودی فعال است(کدیور، 1386).

در تحقیقی که توسط رحیم بدری در سال (1391) که هدف آن تعیین نقش جهت گیری هدف، خودکارآمدی در خودتنظیم­گری و شخصیت در دانشجویان بود، نشان داد  که بین خودکارآمدی در خود تنظیمی و وظیفه شناسی در شخصیت رابطه مثبت و بین خودکارآمدی در خود تنظیمی و روان­رنجورخویی رابطه منفی وجود دارد. بنابر­این شناخت شخصیت فرد به او کمک می­کند که بتواند احساس کارآمدی و یا خودکارآمدی[10] خود را در زندگی تقویت کرده و آن را بالا ببرد.

بنا­بر­این اگر افراد خود و احساس خودکارآمدی خود را بر اساس ویژگی­های شخصیتی خود بشناسند بهتر می­توانند در زندگی موفق شوند، همان­گونه برای هر­کدام از ما اتفاق افتاده است وقتی می­بینیم یک نفر در حال انجام کار سختی است و سعی دارد آن­را انجام دهد برای­ این­که به او اعتماد به نفس دهیم به او می­گوییم تو می­توانی. برای این­که خودش را باور کند.

شهریار عزیزی در سال (1384) در تحقیقی با عنوان بررسی الگوی خودکارآمدی عمومی،  خودکارآمدی اینترنتی و نوع شخصیت در دانشجویان دانشگاه‌ شهید بهشتی انجام داد که ، به رابطه­ی مثبت بالایی بین خودکارآمدی عمومی و نوع شخصیت افراد دست یافت.

در پژوهش­های جدید تمرکز عمده­ای بر مدل پنج عاملی وجود دارد که در آن پنج عامل یا ابعاد اصلی شخصیت عبارتند از: روان­رنجور­خویی[11] ، برون­گرایی[12]/درون­گرایی، گشودگی­به­تجربه[13]، توافق­جویی[14] /مخالفت­ورزی، وظیفه­شناسی[15] (دیویسون­و­همکاران[16]، 2007؛ ترجمه شمسی­پور، 1388).

چگونگی شخصیت افراد در سازگاری شغلی و بالا بردن خودکارآمدی اهمیت زیادی دارد. بعضی مشاغل برای افراد سر­به­زیر و ساکت مناسب است در حالی که تعدادی از مشاغل برای افراد برون­گرا مناسب به نظر می­رسد توانایی سازگاری اجتماعی سهم بزرگی در موفقیت شغلی و خودکارآمدی دارد(قدسی، 1387، 97). سازش و هماهنگی بین نوع محیط باعث بالا رفتن خودکارآمدی می­گردد و این به نوبه خود تحت تأثیر ویژگی­های شخصیتی افراد  به رضایت خاطر منجر می­شود.(حسینی، 1383). اهمیت این موضوع را از آن­جا می­توان فهمید که در روایات و احادیث بسیاری آمده است که:  «خود­شناسی سودمند­ترین دانش­هاست». و هم­چنین روایات بسیاری با این مضمون آمده است:(من عرف نفسه فقد عرف ربه)« هرکس خود را بشناسد ،خدای خود را می­شناسد».

با توجه به تحقیقات انجام شده و بررسی­هایی که انجام گرفته و نقش مهم شخصیت و ویژگی­های آن در خودکارآمدی، ما می­توانیم با انجام این تحقیق به اهمیت تحقیق دست پیدا کنیم و از این طریق به بهبود کارآیی معلمان کمک کنیم. بنابر­اینا با توجه به پیچیدگی ویژگی­های انسان و روحیات و اخلاق و افکار او اگر ما بخواهیم معلمان­مان در کارشان دارای خودکارآمدی باشند، ضرورت دارد که این ویژگی­ها را مورد پژوهش قرار داده، شناسایی کرده و متناسب با آن­ها راهکار­های مناسبی ارائه کنیم.

4- اهداف تحقیق

4-1-هدف[17] کلی

تعیین رابطه سنخ­های شخصیتی با خود کارآمدی در معلمان شهرستان عنبرآباد

4-2- اهداف ویژه[18]

1-تعیین رابطه بین روان­رنجورخویی با خودکارآمدی در معلمان شهرستان عنبرآباد

2- تعیین رابطه بین برون­گرایی با خودکارآمدی در معلمان شهرستان عنبرآباد

3- تعیین رابطه بین توافق با خودکارآمدی در معلمان شهرستان عنبرآباد

4- تعیین رابطه بین وظیفه­شناسی با خودکارآمدی در معلمان شهرستان عنبرآباد

5- تعیین رابطه بین گشودگی به تجربه با خودکارآمدی در معلمان شهرستان عنبرآباد

5-فرضیه­های تحقیق

5-1-فرضیه[19] کلی[20]

بین سنخ­های شخصیتی با خودکارآمدی در معلمان شهرستان عنبرآباد رابطه وجود دارد.

5-2- فرضیه­های ویژه

1- بین روان­رنجورخویی با خودکارآمدی در معلمان شهرستان عنبرآباد رابطه وجود دارد.

2- بین برون­گرایی با خودکارآمدی در معلمان شهرستان عنبرآباد رابطه وجود دارد.

3- بین توافق با خودکارآمدی در معلمان شهرستان عنبرآباد رابطه وجود دارد.

4- بین وظیفه­شناسی با خودکارآمدی در معلمان شهرستان عنبرآباد رابطه وجود دارد.

5- بین گشودگی به تجربه با خودکارآمدی در معلمان شهرستان عنبرآباد رابطه وجود دارد.

6-تعاریف عملیاتی واژه­ها و اصطلاحات[21]

سنخ­های شخصیتی: به مجموعه ویژگی­های جسمی، روانی ورفتاری گفته می­شود که هر فرد را از دیگری متمایز می­کند(ترجمه­ی کریمی، 1384).

سنخ­های شخصیتی عبارتند از: برون­گرایی، روان­رنجورخویی، توافق، وظیفه­شناسی، گشودگی به تجربه

خودکارآمدی: بندورا(2001)خودکارآمدی را به صورت اعتقاد افراد به توانایی­شان در اعمال کردن مقداری کنترل بر عملکرد خودشان و بر رویداد­های محیطی تعریف کرد.

تعاریف عملیاتی

 سنخ­های شخصیتی

در این پژوهش سنخ­های شخصیتی عبارت است از  نمره­ای که آزمودنی از طریق تکمیل کردن مقیاس شخصیتی نئو پی آی-آر[22] به دست می­آورد.

خودکارآمدی

در این پژوهش منظور از خودکارآمدی نمره­ای است که معلمان از پرسشنامه خودکارآمدی شرر[23] و همکاران به­دست می­آورند.

 مقدمه: