)  اسنادتجاری الکترونیکی

درماده ۴۱۲پیش نویس لایحه اصلاح قانون تجارت که توسط دفترمطالعات وزارت بازرگانی تهیه گردیده آمده است : ((اسنادتجاری الکترونیکی شامل برات سفته قبض رسمی  انبار سهام اوراق مشارکت وسایراسنادتجاری است که بارعایت تعیین شده درقانون به صورت الکترونیکی اعلام ومبادله می شوند.[۱]

مبحث سوم : نوشته

مقصودازنوشته خط یاعلامتی است که روی کاغذیاچیز دیگر رسم شده وحاکی ازمطلبی باشد.[۲]

زبان دارای دوصورت یانمودملفوظ (ارتعاشات صوتی )ومکتوب(نوشته) است.بنابراین خط نوشته ونوشتارفن ووسیله ای برای نگهداری ثبت وانتقال اندیشه وزبان  است .ازاین روبین نوارصوتی که بااستفاده ازشیوه مکانیکی برروی یک محمل ثبت شده ومتنی ازآن که باحروف الفبا وبه صورت دست نوشته پدیدآمده اختلاف دررسانه ومحمل ّآن وجود دارد اما در هر دو مورد نمود ظاهری وملفوظ نظام ذهنی زبان تجلی یافته است

بنابراین سخنرانی که برروی نوارضبط صوت ضبط شده است جزء اسنادوشواهدکتبی به شمارمی آیندهرچندفهم ودرک این متون از راه چشم صورت نمی گیرد.[۳]    نکته قابل توجه این است که ‚بین سندونوشته رابطه عموم وخصوص مطلق وجوددارد.هرسندی نوشته است ولی هرنوشته ای سندنیست.

مبحث چهارم : ثبت الکترونیکی

وفق بند۵-۱۴و۶-۱۴ازقانون نمونه دفاتراسنادرسمی آمریکاثبت الکترونیکی عمل رسمی دفاتراسنادالکترونیکی درثبت مدارک الکترونیکی است نیزدفاترالکترونیکی بایددارای نسخه الکترونیکی ازمهری باشندکه حاوی نام سردفترمحل وقوع دفترخانه وزمان ثبت باشدکه البته دفاترثبت کاغذی نیزدارای مهرمشابه می باشند.[۴]

مبحث پنجم : داده پیام

درفرهنگ یارانه ماکروسافت واژه داده یک جزءاطلاعاتی معناشده است.[۵]

مبحث ششم :تمامیت سند((integrity

انتساب بی تردیدسند به شخص یااشخاص متقاضی ازطریق امضاء.‚امضاءسندوتصدیق آن ازطریق مهر‚مدرکی رابه وجودمی آوردکه به شخص امضاکننده منتسب است وحداقل ازاین حیث امکان تردیدوجودندارد.

[۱] همان

[۲]  - صدرزاده افشار‚ سیدمحسن  ‚ادله اثبات دعوی درحقوق ایران ‚ مرکزنشردانشگاهی تهران‚ ۱۳۶۹- ص ۶۱

[۳] - عزیزی‚ غلام رضا ‚ بررسی تعریف سندازدیدگاه های گوناگون ‚همان منبع پیشین ‚ص ۱۲۸

[۴]  - السان‚ دکتر مصطفی‚ جنبه های حقوقی ثبت الکترونیکی‚ پرتال اطلاع رسانی وکالت آنلاین  www.vekalatonline.ir‚

[۵] - قلی زاده نوری ‚فرهاد ‚فرهنگ تشریحی اصطلاحات کامپیوتری مایکروسافت ‚انتشارات کانون نشرعلوم ‚چاپ اول ‚خردادماه ۱۳۷۹‚ ص ۱۶۷‚ ذیل واژه Data

الف ) امضای الکترونیکی بنا به تعریف آنسیترال[۱]

«هرگاه قانون وجودامضاراضروری بداندداده پیام امضاشده محسوب می شوداگر:الف)ازروشی برای تعیین هویت شخص وتائیداطلاعات موجوددرداده پیام استفاده شودوب)ازروش به کارگرفته شده متناسب باموضوعی که داده پیام برای آن ایجادیاارسال شده باتوجه به اوضاع واحوال ازجمله هرگونه توافق خصوصی اطمینان حاصل شود .»

ب ) مفهوم امضای الکترونیکی طبق تعریف شورای اروپا[۲]

منظورازامضای الکترونیکی داده های الکترونیکی است که به سایرداده های الکترونیکی متصل یامنطقامرتبط بوده روشی برای احرازاصالت به شمارمی رود.

ج )امضای الکترونیکی درقانون مدنی فرانسه[۳]

درصورتی که امضاءالکترونیکی باشداین امضادرعمل عبارت ازرویه مطمئنی است که شناسائی رابطه امضارا باسندی که منضم به آن است تضمین می کند.

اصل برمطمئن بودن این رویه است مگرآنکه دلیل مخالفی دربین باشد.هنگامی که امضاالکترونیکی انجام می شودهویت امضاکننده وتمامیت سند راباتوجه به شرایط مقرردرمصوبه شورای دولتی تضمین می کند.

د ) مفهوم امضای الکترونیک درقانون تجارت الکترونیک ایران[۴]

امضای الکترونیکی عبارت ازهرنوع علامت منضم شده یابه نحومنطقی متصل شده به داده پیام است که برای شناسائی امضاکننده داده پیام مورداستفاده قرارمی گیرد.

باتوجه به تعاریف فوق امضاالکترونیکی یک داده الکترونیکی است که به داده های الکترونیکی منضم می شودیامنطقابا آن مرتبط است واین امضارابطه امضاکننده راباداده هایی که باآن مرتبط است مشخص می کند.[۵]

سیستم قانونی برخی کشورهای اروپائی مثل اتریش وهلندامضاهای الکترونیکی راباتعریف الگوریتم های مناسب وپارامترهای ایمن طبقه بندی کرده اندواین امر شرایطی رابه وجودمی آوردکه اگریک امضاءارزش اثباتی خودرا دریک حالت ریاضیاتی وفنی غیرقابل پیش بینی ازدست دهدهنوز درسیستم قانونی دارای اعتبار می باشد واین یک نقطه ضعف بزرگ است .ازسویی برخی کشورها مثل آلمان متفاوت عمل کرده اند.بدین ترتیب که نشرالگوریتم مناسب وپارامترهای مربوط رابه عنوان یک وظیفه به مرجع خاصی واگذار کرده اند.دراین صورت ایمنی ازیک حالت مطلق خارج شده وقدری تعدیل می شودامااین راه حل به دلیل پرهزینه بودن ومتغیربودن ازامنیت مبادلات اشخاص به طورعام  حمایت نمی کند.[۶]

[۱] - قاجار‚سیامک ‚تجارت الکترونیک وجرائم مرتبط باآن ‚مجموعه مقالات اولین همایش تخصصی بررسی جرائم رایانه ای ‚تهران معاون آگاهی ‚ناجار۱۳۸۰

[۲] -۲۰۰۲‚۲۹۷۶‚no‚۱۶۷۴٫Lamy droit de 1 informatique et des reseaux‚ed.lamy

[۳] -۲۰۰۰  ‚۶٫Huet‚J;»Vers une consecration de la prevue et de la signature electronique : Dalloz‚doctr.no

[۴] - قانون تجارت الکترونیکی مصوب ۲۹/۱۰/۱۳۸۲ مجلس شورای اسلامی

[۵] - زرکلام ‚دکترستار‚ استادیارگروه حقوق دانشگاه شاهد‚مقا له قانون تجارت الکترونیک وامضاء الکترونیکی ‚سایت کانون سردفتران ودفتریاران www.notary.ir

[۶]- السان‚ دکتر مصطفی‚ ماهیت حقوقی امضای الکترونیکی‚ پرتال اطلاع رسانی وکالت آنلاین  www.vekalatonline.ir‚

بنداول : امضاء الکترونیکی مطمئن

امضای الکترونیکی مطمئن به لحاظ فنی یا یک امضای دیجیتال است [۱]ویایک فرآیندتجاری معقول که طرفین آن رابه رسمیت شناخته اند.[۲]

بنددوم : امضاء دیجیتال

امضاء دیجیتال یک ابزار سندیت بخشیدن الکترونیکی می باشد‚که منجربه سندیت بخشیدن به یک رکورد الکترونیکی ازطریق رمزنگاری باکلیدعمومی می شود.[۳]

ویژگی های مهم امضاهای دیجیتال عبارتنداز:

• درتولیدآنها ازاطلاعاتی که به طورمنحصربه فرد دراختیارامضاءکننده است ‚استفاده می شود.
• به طورخودکاروتوسط رایانه تولیدمی شود.
• امضاء هرپیام وابسته به کلیه بیت های پیام است وهرگونه دستکاری وتغییردرمتن سندموجب مخدوش شدن امضاء پیام می گردد.
• امضاء هرسندی متفاوت باامضاء اسناددیگر است.
• بایدبه راحتی قابل بررسی وتأییدباشدتا ازجعل وانکاراحتمالی آن جلوگیری شود.

هرمکانیزمی که قادربه برآوردن سه نیازباشد‚امضاءدیجیتال نامیده میشود:الف –احرازهویت فرستنده برای گیرنده وجعلی نبودن پیام ب – عدم انکارمحتوای سندیاپیام ج – عدم امکان جعل اسناد وپیام توسط شخص سوم

درواقع تعریف علمی امضای الکترونیک همان گواهی امضاءوشناسائی یک فردعادی درفضای مجازی است.امضای الکترونیک یک شماره رمزبسیارقوی است که به یک فردداده می شودونظام حقوقی هرکشورازآن پشتیبانی می کندودرصورتی که خللی به آن واردشودازنقطه نظرحقوقی قابل پیگرددرمحافل قانونی است.

[۱] -  قاجار‚سیامک ‚تجارت الکترونیک وجرائم مرتبط باآن ‚مجموعه مقالات اولین همایش تخصصی بررسی جرائم رایانه ای ‚تهران :معاون آگاهی ناجار۱۳۸۰‚

[۲]  -  گزارش توجیهی پیش نویس قانون تجارت الکترونیکی ‚ مرکزملی شماره گذاری کالاوخدمات ایران وابسته به مؤسسه مطالعات وپژوهش های بازرگانی  ‚پاییز۸۰

[۳] - رمز نگاری: عبارت است از یک نظام یاالگوی ریاضی /منطقی که براساس آن اطلاعات ومفاهیم قابل شناخت وفهم برای همگان ‚طبق روالی برگشت پذ یربه اطلاعاتی نامفهوم وگنگ تبدیل می شود.این اطلاعات نامفهوم وگنگ توسط کسی که روال معکوس وپارامترهای لازم رامی داندقابل برگشت وبهره برداری است.درواقع رمزنگاری علمی است که با استفاده ازریاضیات داده ها رابه صورت رمزدرآورده ومجددأ به حالت عادی برگردا ند.این علم امکان ذخیره سازی اطلاعات ونیزانتقال اطلاعات بربستری نا امن رامحقق می سازد.عمل رمزنگاری با استفاده ازالگوریتم های ریاضی صورت می گیرد.

کلید:ازکلیدها به منظورایجادامضاهای دیجیتال استفاده می شود.برای هرامضای دیجیتال ‚یک کلیدعمومی ویک کلیدخصوصی وجوددارد. کلیدخصوصی ‚ بخشی ازکلیداست که ازآن به منظورامضای یک پیام استفاده می شود‚ کلیدخصوصی یک رمزعبورحفاظت شده است ونبایددراختیاردیگران قراربگیرد.کلیدعمومی ‚بخشی ازکلیداست که امکان استفاده ازآن برای افراددیگروجوددارد.زمان که این کلید برای اشخاص ارسال می شود‚آنان بااستفاده ازآن قادربه بررسی امضای طرف امضا کننده خواهندبود.

ساختاراصلی امضای دیجیتال بدین صورت است که نویسنده چکیده پیام الکترونیکی اصلی را( این چکیده با استفاده ازیک تابع ریاضی خاص تهیه می گردد) توسط کلیدرمزنگاری محرما نه ( این کلید باید توسط کاربر برای همیشه مخفی نگه داشته شود) خود امضا می کند.خروجی رمزشده امضای دیجیتال شخص است که به انتهای متن اصلی اضافه می گردد.امضای دیجیتال تولیدی ‚ توسط کلیدعمومی مربوط به امضا کننده سندقابل کنترل می باشد.این کلیدعمومی توسط عموم قابل رؤیت ودسترسی می باشد.گیرنده پیام نیزمجددأ چکیده متن دریافت شده را (طبق همان الگوریتم ریاضی خاص ) تهیه می نما یدوسپس ‚ متن دریافت شده به عنوان امضای دیجیتال شخص فرستنده را با کلیدعمومی شخص فرستنده رمز گشائی می نماید.درانتها ‚دوخروجی به دست آمده رابا یکدیگرمقایسه ودرصورت یکی بوده امضای شخص اولأ‚ ثابت می شودشخصی که کلیدعمومی آن دررمز گشایی استفاده شده ‚ نامه راامضاء کرده است ثانیأ ‚ متن دریافتی تغییرنکرده وجامعیت آن حفظ شده است زیرا‚ درصورت تغییریافتن متن ‚ دوچکیده به دست آمده بایکدیگرمنطبق نخواهند بود.ثالثأ ‚ فرستنده نمی تواندامضای نامه راانکارنمایدزیراشخص دیگری نمی تواند به کلیدخصوصی برای امضا دسترسی داشته باشد.

برای محرمانه ماندن اصل پیام می توان بااضافه کردن یک الگوریتم رمزنگاری ‚ اصل داده رانیز هنگام انتقال به حال رمزیا محرمانه درآوردودرسمت گیرنده نیزقبل ازشروع عملیات ( اعتبارسنجی ) متن را ازحالت رمز خارج کرددرنتیجه این عمل ‚ سرویس محرمانگی نیزپوشش داده می شود.

الگوریتم:الگوریتم‚ بیانیه ای هوشمند به منظورحل یک مسأ له بخصوص است.ازنظربرنامه نویسان سیستم کامپیوتر‚الگوریتم به منزله یک طرح کلی ویامجموعه دستورالعمل هایی است که با دنبا ل نمودن آن برنامه ای تولیدمی شود.

الگوریتم رمزنگاری :الگوریتم متقارن‚ الگوریتم نامتقارن ‚توابع درهم سازی

الگوریتم متقارنsymmetric ) (:درالگوریتم رمزنگاری متقارن ‚ازیک کلیدبرای رمزگذاری ورمزگشائی پیغام استفاده می شود.این الگوریتم دارای سرعت بالاهنگام رمزگذاری است .کلیدبه صورت تصادفی وسریع تولید می گردد.معایب این روش ‚تعددکلید برای اعضای هرارتباط ومشکل توزیع کلیدبین طرفین ارتباط می باشد.

الگوریتم نامتقارن (Asymetric):الگوریتم نامتقارن ازدوکلیدخصوصی وعمومی استفاده می کند.یک کلیدبرای رمزنگاری ودیگری برای رمزگشائی .دوکلیدازنظرریاضی باهم ارتباط دارند.به گونه ای که داده رمزنگاری شده باهریک‚ قابل رمزگشائی بادیگری می باشد.مهمترین ویژگی تکنیک نامتقارن ‚غیرقابل انکاربودن ‚امضای الکترونیکی وتأییدمنبع داده ای صحیح می باشد.این الگوریتم نیازبه توزیع وارسال کلید نداردوسرعت پایین درحجم اطلاعات دارد.

توابع درهم سازیHash)):الگوریتم درهم سازی برخلاف دوالگوریتم ذکرشده ازکلیداستفاده نمی کندوعمل رمزنگاری را به  صورت یکطرفه برروی اطلاعات انجام می دهندوعملکرداین توابع برروی داده ها بدین شکل است که با اعمال یک تابع (Hash) برروی یک متن ‚یک چکیده یا دایجیت ازمتن بدست می ایدوتمامیت پیغام راتضمین می کند.