2- اضطراب مزمن. 8

3- اضطراب حاد 8

طبقه‌بندی اختلالات اضطرابی.. 8

طبقه‌بندی DSM-IV-TR.. 9

نظریه مكاتب در مورد اضطراب.. 9

الف) نظریه زیست‌شناختی. 9

ب) نظریه روان تحلیل‌گری.. 11

ج) نظریه رفتاری: یادگیری- رفتاری نگر. 14

د) نظریه پدیدارشناختی و وجودی.. 17

دیدگاه شناختی. 17

نظریه یادگیری شناختی – اجتماعی. 19

تعریف فوبی (هراس). 21

علائم اضطراب اجتماعی. 23

 

جنبه‌های ادراکی. 23

جنبه‌های رفتاری.. 24

جنبه‌های فیزیولوژیکی. 24

همایندی مرضی. 25

ویژگی‌های بالینی هراس اجتماعی. 25

اختلال‌های اضطرابی فوبیک… 26

تداوم اختلال هراس اجتماعی. 26

مؤلفه‌های هراس (اضطراب) اجتماعی. 28

بعد فیزیولوژیكی. 28

فیزیولوژی اضطراب.. 28

بعد رفتاری.. 29

بعد شناختی. 29

الگوی شناختی اختلال هراس اجتماعی. 30

ماهیت تفكر منفی در افراد مبتلا به هراس اجتماعی. 32

رفتارهای ایمنی موقعیتی. 33

درمان هراس اجتماعی. 35

الگوی تعاملی. 38

تأثیر درمان شناختی در هراس اجتماعی. 40

درمان شناختی ـ رفتاری.. 44

یک مطلب دیگر :

توصیف درمان شناختی ـ رفتاری.. 44

نظریه‌های درمان شناختی ـ رفتاری.. 46

1- نظریه روان‌درمانی ـ شناختی بک… 46

2- نظریه عقلانی ـ عاطفی الیس.. 47

الگوهای رایج درمان اختلال هراس.. 47

1- حساسیت‌زدایی تدریجی (منظم) 47

2- آرمیدگی عضلانی. 51

پسخوراند زیستی. 51

كنترل نفس‌نفس‌زدن. 52

آموزش ابراز وجود 52

تحقیقات خارجی.. 53

تحقیقات داخلی.. 57

جمع‌بندی.. 62

فصـل سوم: روش پژوهش.. 63

روش تحقیق.. 63

شركت كنندگان. 63

ابزار اندازهگیری.. 63

پرسشنامه‌ی هراس اجتماعی. 63

مقیاس اضطراب بك. 64

روش اجرای پژوهش.. 64

روش‌های آماری تحلیل داده‌ها 64

فصل چهارم: یافته‌های پژوهش.. 66

روش تجزیه و تحلیل داده‌ها 66

تحلیل داده‌ها 67

بررسی مفروضات تحلیل‌های آماری.. 67

– نرمال بودن توزیع متغیرها در جامعه. 67

بررسی فرض همگنی واریانس‌های متغیرهای پژوهشی. 68

بررسی فرض همگنی رگرسیون متغیرهای پژوهشی.. 69

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری.. 71

فرضیه 1. 71

فرضیه 2. 72

پیشنهادها 74

2-1- عزت نفس… 12

2-1-1-ابعادعزت نفس… 12

2-1-2-عزت نفس اجتماعی. 12

2-1-3-عزت نفس بدنی. 13

2-1-4-عزت نفس تحصیلی. 13

2-1-5-عزت نفس خانوادگی. 13

2-1-6-عزت نفس كلی. 13

2-1-7-نظریه های عزت نفس… 16

2-2- تصویر بدن. 18

2-2- 1 تعریف تصویر بدن. 18

2-3-بخش سوم : گروه درمانی. 22

2-3-1تعریف گروه درمانی. 22

2-3-2- رویکردهای نظری روان‌درمانی گروهی. 22

2-4- چاقی. 25

2-4-1-تعریف چاقی. 25

2-4-2-تشخیص… 26

2-4-3-شیوع. 26

2-4-4-عوارض… 26

2-4-5-سبب شناسی. 27

2-5- گروه درمانی چاقی. 29

2-6- پیشینه تحقیق. 30

2-6-1- تحقیقات انجام شده در داخل کشور 30

2-6-2- تحقیقات انجام شده در خارج کشور 32

2-7- جمع بندی پیشینه. 34

فصل سوم: روش تحقیق

3-1- مقدمه. 36

3-2- روش تحقیق. 36

3-3- جامعه آماری. 37

3-4- نمونه آماری و روش نمونه گیری. 37

3-5- روش اجرا 38

 

3-6- محتوای جلسات.. 39

3-7- ابزارهای تحقیق. 42

3-7-1- پرسشنامه روابط چند بعدی خود- بدن. 42

3-7-1-1- نمره گذاری پرسشنامه. 42

3-7-1-2- پایایی و روایی پرسشنامه. 42

3-7-2- پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ.. 43

3-7-2-2- اعتبار و روایی آزمون. 43

3-7-3- پرسشنامه مشخصات دموگرافیک.. 44

3-7-4- مصاحبه بالینی ساخت یافته برای اختلالات محور یک در

(SCID I) DSM-IV. 44

3-7-5- مصاحبه بالینی ساخت یافته اختلالات شخصیت در

(SCID II) DSM-IV. 44

3-7-6- پرسشنامه الگوهای خوردن و وزن (QEWP-R) 45

3-7-7- ترازو 46

3-7-8- متر 46

3-8-روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 46

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل نتایج تحقیق

4-1- مقدمه. 48

4-1-1-یافته‌های توصیفی متغیرهای پژوهش… 48

4-1-2- میانگین و انحراف معیار متغیرهای پژوهش… 49

یک مطلب دیگر :

4-2 تحلیل‌های آماری مربوط به فرضیات پژوهش… 50

4-2-1-فرضیه شماره یک.. 51

4-2-2- فرضیه شماره دو 52

4-2-3- فرضیه شماره سه. 54

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- مقدمه. 58

5-2-تجزیه و تحلیل فرضیه ها 58

5-2-1-فرضیه شماره یک.. 58

5-2-2- فرضیه شماره دو 60

5-2-3- فرضیه شماره سه. 61

5-4-محدودیت‌های پژوهش… 62

5-5-پیشنهادهای نظری، کاربردی. 63

منابع

منابع فارسی. 64

منابع انگلیسی. 66

پیوست‌ها

پیوست یک: تعهدنامه ی رازداری در گروه…………………………………………………………………………… 72

پیوست دو: فرم رضایت نامه آگاهانه داوطلبان انسانی شرکت کننده در طرح تحقیقاتی…. 73

پیوست سه: راهنمای گروه درمانی شناختی چاقی مبتنی بر نظریه جودیت بک (2008)     78

پیوست چهار: فرم ثبت اطلاعات دموگرافیک………………………………………………………………………. 98

پیوست پنج: پرسش نامه تصویر بدن و سبک زندگی مربوط به وزن………………………………… 100

پیوست شش: پرسشنامه الگوی خوردن و وزن (QEWP-R)……………………………………………… 101

پیوست هفت: پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ …………………………………………………………………… 104

چکیده و صفحه عنوان به انگلیسی

کلیات

در قرن حاضر، تغییر در شیوه زندگی، رویکردتمایل به شهرنشینی و صنعتی شدن با افزایش شیوع بیماریهای غیر واگیرهمراه شده است. تغذیه یکی از عوامل مهم در بروز بیماریهای غیر واگیر به حساب می آید و چاقی[1] به عنوان مهمترین مشکل تغذیه ای کشورهای پیشرفته و کشور های در حال توسعه محسوب می شود که با سرعت قابل ملاحظه ای در حال افزایش است. تغییر الگوی غذایی روزانه و کاهش فعالیت فیزیکی روزمره که ناشی از روند روز افزون مشاغل کم تحرک است، در بروز این مشکل نقش اساسی دارند.

این مشكل درجامعه بشری گسترش یافته است، به نحوی که چاقی را بیماری قرن نامیده اند.اضافه وزن و چاقی تهدیدی جدی برای سلامت محسوب میشود و شیوع چاقی در جهان رو به افزایش است(اگدن[2]، 2010 ).

چاقی باعث ایجاد عوارض جسمی، نظیر بیماری های قلبی – عروقی، دیابت، آسیب دیدگی مفاصل و غیره   می گردد. چاقی پیامدهای روان شناختی نیز در پی دارد. این پیامدها شامل کاهش کیفیت زندگی،کاهش سطح اعتماد به نفس، خودکار آمدی و … می شود.

اﻣﺮوزه ﭼﺎﻗﯽ ﺑﻌﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﻌﻀﻞ اﺻﻠﯽ ﻧﻈﺎم ﺳﻼﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﻮازات د ﯾﺎﺑﺖ ﻗﻨﺪ ی اﭘﯿﺪﻣﯽ دو ﻗﻠﻮ ی ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﮑﻢ ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ . ﺑﻄﻮرﯾﮑﻪ ﻃﯽ ﺳـﻪ دﻫـﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺷﯿﻮع ﭼﺎﻗﯽ در دﻧﯿﺎ ﺑﻪ دو ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. 65 درﺻﺪ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺟﻬﺎن در ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﻓﺰاﯾﺶ وزن و ﭼـﺎﻗﯽ ﺑـﯿﺶ از ﮐﻢ وزﻧﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺮگ و ﻣﯿﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ . ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺣﺪود 2/8 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ از اﻓﺮاد ﺑﺎﻟﻎ دﻧﯿﺎ ﺑﻌﻠﺖ ﭼﺎﻗﯽ دﭼﺎر ﻣﺮگ و ﻣﯿﺮ ﻣـﯽ ﺷـﻮﻧﺪ . ﺑﻌـﻼوه 44 درﺻـﺪ ﺑـﺎر دﯾﺎﺑﺖ“ 23 درﺻﺪ ﺑﺎر ﺑﯿﻤﺎرﯾﻬﺎی اﯾﺴﮑﻤﯿﮏ ﻗﻠﺐ و ﺑﯿﻦ 7 ﺗﺎ 41 درﺻﺪ ﺑﺎر ﺑﺮﺧﯽ از ﺳﺮﻃﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ وزن و ﭼﺎﻗﯽ ﻧﺴﺒﺖ داده ﻣﯽ ﺷﻮد( عزیزی،1392).

چاقی یک اختلال روانی نیست و هم چنین در اغلب موارد پیامد فرآیندهای روانشناختی نابهنجار نیز محسوب می گردد. با این وجود این مشکل در بسیاری از افراد مبتلا به آن اضطراب گسترده ای ایجاد می کند. واکنش های مردم به چاقی یک از علل اصلی این اضطراب به شمار می آید. رسانه های گروهی، افراد کوچه و بازار و حتی متخصصان بهداشت اغلب چاقی را شرم آور و افراد فربه را واجد بیماریهای شحصیتی می دانند و بدین ترتیب این افراد قربانی تبعیض های متعددی در قلمرو حرفه ای، تحصیلی و ارتباطی در می آیند(دادستان،1378).

در چهارمین مجموعه تشخیصی و آماری انجمن روانپزشکی آمریکا (1992)  پرخوری به عنوان عمده ترین اختلالات تغذیه شناخته شده اند. اختلال پرخوری به مفهوم بالینی بر اساس برانگیختگی ناگهانی، مقاومت ناپذیر و مهار نشدنی نسبت به خوردن مشخص می شود. مدت زمان آن محدود است و از چند دقیقه تا یک ساعت طول می کشد. مقدار غذایی که بیمار در خلال این مدت مصرف می کند آشکارا بیش از بسیاری دیگر از افراد است که در همین مدت و شرایط توانایی خوردن آن را دارند (انجمن روانپزشکی آمریکا، 1992؛ به نقل از دادستان، 1378).

تاکنون برنامه های متعددی برای درمان چاقی ارایه شده، که در اغلب این برنامه ها تاکید بر کاهش دریافت انرژی و افزایش فعالیت بوده است. نتایج تحقیقات نشان داده است که این خصوص مداخله های طولانی مدت نسبتا ناکارآمد هستند و نهایتا به صورت چرخه معیوب به افزایش وزن منتهی می گردد. درمان شناختی –رفتاری[3] با تغییر در تفکر و نگاه فرد به مواد غذایی، تغذیه و با تغییر سبک زندگی نقش مهمی در درمان چاقی داشته است.

بر مبنای نظریه های شناختی- رفتاری انسان زندگی خود را بر مبنای گرایش های ذاتی  منطقی و تجربی بنا می کند که از این طریق بتواند از آشفتگی های هیجانی اجتناب نماید. اگر به عقل به عنوان راهنمای خود در زندگی توجه کنید رابطة انسان با خود، دیگران و جهان می تواند مؤثرتر باشد. هر چند عقل برای مهار مشکلات به تنهایی کافی نیست و نقاط ضعف هم دارد و این نقاظ  ضعف انسان را ناراحت می کند اما برای به حداقل رساندن اختلال های هیجانی مبنای بهتری از بکار بردن شناخت برای مهار رویدادهای شخصی و بین فردی وجود ندارد و تفکر نوعی نور در تاریکی است. بر این اساس در درمان عقلانی -هیجانی الیس  عقاید و تفکرات غیر منطقی افراد می تواند سبب کاهش عزت نفس و توانمندی فرد در موقعیت های فردی و اجتماعی گردد (پروچسکا[4] و نورکراس[5]،1389).

1-2- بیان مساله

بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی  پدیده چاقی در20 سال گذشته  افزایش چشمگیری داشته است. این سازمان سلامت زنان راازشاخصهای رشدیافتگی كشورها معرفی نموده است.چاقی یکی ازمهمترین چالشها در حوزه سلامتی است که در تمام کشورها هزینه های اقتصادی و روانشناختی زیادی را برای مهار آن به خود اختصاص داده است.تغییردرشیوه زندگی؛مانندمصرف  غذاهای پرچرب وكاهش فعالیت فیزیكی،موجب رشدروزافزون چاقی وافزایش وزن دركشورهای توسعه یافته ودرحالت وسعه شده است. این عوامل واجد جنبه های زیستی،روانشناختی واجتماعی هستند که در نتیجه برای مهار و درمان آن نیز نیاز برنامه های درمانی ترکیبی و همه جانبه است.

1-6-1- گروه درمانی مبتنی بر تنظیم هیجان. 13

1-6-2- ناگویی خلقی.. 13

1-6-3- اجتناب تجربی.. 13

1-6-4-اختلال سوء مصرف مواد. 13

1-6-5- اختلال شخصیت مرزی.. 13

 

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش

2-1- اختلال شخصیت مرزی.. 15

2-1-1-چشم انداز تاریخی اختلال شخصیت مرزی.. 15

2-1-2- نظریه زیستی- اجتماعی لینهان. 16

2-1-3- رویکرد روان پویشی.. 17

2-1-4- رویکرد توصیفی.. 17

2-1-5- نظریه روابط موضوعی.. 18

2-1-6- نظریه روابط شئ کرنبرگ.. 19

2-1-7- مدل مسیر های چندگانه زانارینی و فرانکنبورگ.. 20

2-2- تنظیم هیجان. 21

2-2-1- مدل پردازشی.. 22

2-2-2- هیجان و شایستگی اجتماعی.. 23

2-2-3- خود تنظیمی.. 23

2-2-4- هوش هیجانی.. 24

2-2-5- سطح هوشیاری.. 24

2-2-6-چرا تنظیم هیجان مهم است؟. 24

2-2-7- تنظیم هیجان چیست؟. 25

2-2-8- تنظیم هیجان و انواع اختلالات.. 26

2-2-9- درمان هیجان محور 29

2-2-10- اصلاح راهبردهای تنظیم هیجان از طریق مدل گراس… 29

2-2-10-1- مرحله ی اول: انتخاب موقعیت.. 31

 

2-2-10-2- مرحله دوم: اصلاح موقعیت.. 32

2-2-10-3- مرحله سوم: گسترش توجه. 33

2-2-10-4- مرحله ی چهارم، تغییر شناختی.. 36

2-2-10-5- مرحله ی پنجم: تعدیل پاسخ. 37

2-3- نظریه های مرتبط با سوء مصرف مواد. 38

2-3-1- نظریه های روان پویشی.. 39

2-3-2- نظریه های شناختی.. 39

2-3-3- نظریه های رفتاری.. 40

2-3-4- نظریه یادگیری اجتماعی.. 40

2-3-5- نظریه یا الگوی باورداشت تندرستی.. 40

2-4-  روان درمانی اختلالات وابسته به مواد. 41

2-4-1- رویکرد درمانی روان پویشی.. 41

2-4-2- رویکرد مصاحبه انگیزشی.. 42

2-4-3- رویکرد پزشکی.. 42

2-4-4- گروه درمانی.. 42

2-5- ناگویی خلقی.. 43

2-5-1-چشم انداز تاریخی ناگویی خلقی.. 43

2-5-2-همه گیر شناسی ناگویی خلقی.. 45

2-5-3- سبب شناسی.. 46

یک مطلب دیگر :

2-5-4- ناگویی خلقی و نظریه دلبستگی.. 47

2-5-5- آسیب های دوران کودکی و ناگویی خلقی.. 49

2-5-6- ناگویی خلقی از دیدگاه روان‌پویشی.. 51

2-5-7- اختلال شخصیت مرزی و ناگویی خلقی.. 52

2-6- پژوهش های پیشین.. 54

2-7- سوالات پژوهش… 60

 

فصل سوم: روش پژوهش

3-1- طرح پژوهش، بیان متغیرها و نحوه تغییر یا کنترل آن‌ها 62

3-2- جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری.. 62

3-3- ابزار پژوهش… 63

3-3-1-پرسش نامه ناگویی خلقی تورنتو (TAS-20) 63

3-3-2- پرسش نامه پذیرش و عمل  نسخه دوم. 65

3-3-3- پروتکل درمان تنظیم هیجان. 66

3-4- روش اجراء 70

3-5- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 70

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1- یافته های توصیفی.. 72

4-2-تحلیل استنباطی داده ها 75

4-2-1-سؤال اول: آیا گروه­درمانی مبتنی بر تنظیم هیجان بر ناگویی خلقی بیماران

مبتلا به اختلال سوء مصرف مواد با همبودی اختلال شخصیت مرزی تأثیر معناداری دارد؟. 75

4-2-2- سوال دوم: آیا  گروه درمانی مبتنی بر تنظیم هیجان بر  اجتناب تجربی بیماران

مبتلا به اختلال سوء مصرف مواد با همبودی اختلال شخصیت مرزی تأثیر معناداری دارد؟. 77

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری

5-1- بحث و نتیجه‌گیری.. 80

5-1-1- بحث سؤال اول: آیا گروه درمانی مبتنی بر تنظیم هیجان بر ناگویی

خلقی بیماران مبتلا به اختلال سوء مصرف مواد با همبودی اختلال شخصیت

مرزی تأثیر معناداری دارد؟. 80

5-1-2- بحث سؤال دوم: آیا  گروه درمانی مبتنی بر تنظیم هیجان بر  اجتناب تجربی

بیماران مبتلا به اختلال سوء مصرف مواد با همبودی اختلال شخصیت مرزی تأثیر

معناداری دارد؟. 84

5-2- محدودیت‌های پژوهش… 86

5-3- پیشنهادات.. 87

5-3-1- پیشنهادات پژوهشی.. 87

5-3-2- پیشنهادات کاربردی.. 88

منابع

منابع فارسی.. 89

منابع انگلیسی.. 92

پیوست‌ها

موضع گیری نظری در خصوص بحران هویت میانسالی.. 12

تاریخچه هویت میانسالی.. 12

تحول هویت در دوران میانسالی.. 15

بحران هویت میانسالی.. 16

موضع گیری‌های نظری در خصوص رضایت از زندگی.. 18

تاریخچه مطالعات رضایت از زندگی.. 18

تعریف رضایت از زندگی.. 20

دیدگاه‌های مختلف پیرامون رضایت از زندگی.. 23

دیدگاه مزلو. 23

دیدگاه آدلر. 24

دیدگاه اریکسون.. 24

دیدگاه هورنای.. 25

دیدگاه برن.. 25

دیدگاه سالیوان.. 26

دیدگاه فروم. 27

دیدگاه یونگ… 27

دیدگاه آلپورت.. 28

موضع‌گیری‌‌های نظری در خصوص روان‌درمانی پویشی کوتاه مدت.. 29

نظریه‌ روان‌پویشی کوتاه مدت.. 29

شکل‌گیری و رشد شخصیت از دیدگاه روان‌پویشی.. 

31

تعریف روان‌درمانی پویشی کوتاه مدت.. 32

شخصیت از دیدگاه نظریه‌ روان‌پویشی کوتاه مدت.. 33

شخصیت بهنجار: ویژگی‌های توصیفی.. 34

شخصیت بهنجار: عوامل ساختاری و تحولی.. 35

مدل روان‌پویشی طبقه‌بندی اختلالات.. 38

فرایند روان‌درمانی‌پویشی کوتاه مدت.. 41

جمع‌بندی.. 43

فصل سوم: روش پژوهش… 44

طرح پژوهش… 44

شرکت کنندگان.. 44

ابزار تحقیق.. 44

روش اجرای تحقیق.. 45

روش تجزیه و تحلیل داده‌ها 46

فصل چهارم: یافته‌های پژوهش… 47

یا فته های جمعیت شناختی.. 47

یافته های مربوط به فرضیه‌های تحقیق.. 50

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری.. 54

نتیجه گیری نهایی.. 56

محدودیت‌های پژوهش… 

یک مطلب دیگر :

تحقیق با موضوع فراوانی، مدیریت، پاسخگویان، توزیع

57

پیشنهادهای پژوهش… 58

منـابع.. 59

منابع فارسی.. 59

منابع لاتین.. 61

پیوست‌ها 66

چکیده

هدف از انجام این پژوهش بررسی اثر‌بخشی روان‌درمانی پویشی کوتاه‌مدت به شیوه گروهی بر کاهش نشانه‌های بحران هویت میانسالی وافزایش رضایت از زندگی میانسالان می­باشد. طرح پژوهش شبه آزمایشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون و پیگیری است. جامعه آماری این پژوهش شامل كلیه افرادی که در  بهمن ماه سال 1393، برای رفع مشکلات روانی به کلنیک روانشناختی ارین منطقه2 شهر مشهد مراجعه کردند و در بازه سنی 35 تا 50 سالگی قرارداشتند. پژوهشگر نمونه‌ای به حجم 16 نفر را از بین افراد جامعه آماری انتخاب کرد.برای نمونه‌گیری از شیوه نمونه‌گیری داوطلبانه با جایگزینی تصادفی استفاده شد اعضای نمونه انتخابی به صورت جایگزینی تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند گروه آزمایش در12 جلسه به مدت 2ساعت در گروه درمانی روانپویشی کوتاه مدت قرار گرفتندو گروه کنترل بدون دریافت درمانی در لیست انتظاربودند. آزمودنی­های گروه آزمایش در دو مرحله پیش آزمون، پس آزمون با مقیاس‌های پرسشنامه بحران هویت میانسالی (ICQ) و مقیاس رضایت از زندگی مورد سنجش قرار گرفتند. یافته­های این پژوهش با استفاده از نرم‌افزار SPSS و با روش آماری تحلیل کواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان می دهد روان درمانی پویشی کوتاه مدت گروهی به طور معناداری باعث کاهش نشانه‌های بحران هویت میانسالی و افزایش رضایت از زندگی گروه ازمایش نسبت به گروه کنترل شده است.

   کلیدواژه­ها: روان پویشی کوتاه مدت گروهی، بحران هویت میانسالی، رضایت از زندگی.

 بیان مسأله

میان‌سالی به منزله مرحله‌ای از تحول روانشناختی در گستره زندگی یا دوره‌ای انتقالی تعریف شده است كه تغییرهای زیست شناختی، روانشناختی و اجتماعی را در بر می‌گیرد (جانسون^[1]، 2006). این دوره سنی كه با عنوان انتقال میانسالی از آن نام می‌برند یك رویداد طبیعی و برهه بهنجاری از فرایند تحول در گستره زندگی است و عموماً در اواخر دهه 30 یا آغاز دهه 40 روی می‌دهد. این دوره مستلزم اخذ تصمیم‌های تازه درباره ادامه چیزی است كه فرد تا این گذرگاه به آن مبادرت ورزیده است یا اتخاذ تصمیم‌هایی است كه تغییرات انسانی را در بر خواهد داشت (كورسینی^[2]، 2003).

روانشناسان تحولی، زندگی انسان را به مراحل گذاری تقسیم کرده­اند که در هر  مرحله تغییراتی در این زندگی فرد اتفاق می­افتد که او باید با این تغییرات به نحو مطلوب برخورد کند. یکی از این مراحل گذار در چرخه زندگی انسانی كه  تغییراتی را در جنبه‌های مختلف زندگی او بوجود می‌آورد، دوره انتقال میانسالی می‌باشد. این تغییرات بوجود آمده در زندگی فرد بر كاركرد كلی او تاثیر می‌گذارد و ممکن است زمینه‌ساز بروز مشکلاتی در زندگی روزمره او گردد (لاچمن^[3]، 2004).

از موضع یك روی‌آورد تحولی، رویدادهای تحولی در دوره میانسالی عمدتاً مبنی بر محور مفهوم بحران هویت میانسالی است. در همین راستا برك^[4] (2008) با طرح دیدگاه‌های مختلف دیگران در این خصوص، بحران هویت میانسالی را تایید كرده است و آن را آشوب درونی، تردید نسبت به خود و بازساخت‌دهی كلی شخصیت در دوره انتقال به میانسالی می‌داند. بحران میانسالی وضعیتی احساسی از شک و اضطراب است که در آن شخص به دلیل درک این که نیمی از دوره زندگی وی گذشته است، ناآرام می‌گردد. این حالت معمولاً بازتاب‌هایی از شیوه‌ای که شخص زندگی‌اش را تا کنون بدان شیوه گذرانده است را شامل می‌شود و معمولاً با احساسی مبتنی بر اینکه به اندازه کافی زندگی وی به سامان نرسیده و نتایج قابل توجهی از آن حاصل نگردیده، همراه است (لوینسون^[5]، 1987؛ نقل از سادوك^[6] و سادوك، 1390). فرد در این حالت ممکن است نسبت به زندگی، پیشه یا شریک زندگی خود احساس ملالت نماید و برای ایجاد تغییر در این موارد، میل قوی‌ای را حس کند (جانسون، 2006).

به طور سنتی تحقیقاتی كه به مطالعه وضعیت روانشناختی افرادی که بحران هویت میانسالی را تجربه می‌کنند، پرداخته‌اند، بر نشانه‌های آسیب‌شناسی این قشر تمركز كرده‌اند و سلامت روان را مترادف با نبود این نشانه‌ها در نظر گرفته‌اند. اما امروزه دیدگاه جدیدی در علوم وابسته به سلامت به‌طور اعم و در روانشناسی به‌طور اخص در حال شکل‌گیری و گسترش است كه در این دیدگاه و رویکرد علمی تمرکز بر‌ روی رضایت از زندگی و بهزیستی از جبنه مثبت است (ریف، کیس و شامتكین^[7]، 2002). در این دیدگاه نداشتن بیماری برای احساس سلامت كافی نیست، بلكه داشتن احساس رضایت از زندگی، پیشرفت بسنده، تعامل كارآمد و مؤثر با جهان، انرژی و خلق مثبت، پیوند و رابطه مطلوب با جمع و اجتماع و پیشرفت مثبت، از مشخصه‌های فرد سالم است. رویکرد بهزیستی روانشناختی و رضایت از زندگی، رشد و تحول مشاهده شده در برابر چالش‌های وجودی زندگی را بررسی می‌کند و به شدت بر توسعه انسانی تاکید دارد (ریف و سینگر^[8]، 1998).

همچنین در تعریف سازمان جهانی بهداشت (1998) نیز، بهداشت روان فقط به معنی نبود بیماری روانی نیست بلكه بیشتر با نوعی سلامت ذهنی ارتباط دارد. افرادی از نظر روانی سالم هستند كه احساس كنند به خوبی با زندگی و مسائل و تغییرات آن كنار می‌آیند، مسئولیت پذیر باشند و از توانایی‌های ذهنی خود به راحتی استفاده كنند، با دیگران ارتباط خوب و مناسبی بر قرار كنند، به فعالیت‌های سازنده و مفید بپردازند و در نهایت از زندگیشان رضایت داشته باشند (کشاورز و مهرابی، 1388). بنابراین یکی دیگر از متغیرهایی که در توجه به وضعیت روانشناختی میانسالان از اهمیت بالایی برخوردار است، رضایت از زندگی آن‌ها می‌باشد.

کنترل درونی و بیرونی خشم. 17

پرخاشگری از دیدگاه روانکاوی. 18

چارچوب نظری مدل مبتنی بر طرحواره 24

طرحوارههای ناسازگار اولیه. 25

منشأ طرحوارههای ناسازگار اولیه. 26

حیطه های طرحواره های ناسازگار اولیه. 26

ذهنیت های طرحواره ای. 32

تکنیک های طرحواره درمانی. 33

جمع بندی. 37

فصل سوم – روش پژوهش

طرح پژوهش.. 38

شرکت کنندگان. 38

ابزار گردآوری داده ها 38

پرسشنامه افسردگی بک.. 38

پرسشنامه خشم سرکوب شده 39

 

پرسشنامه طرحواره های ناسازگار اولیه. 40

روش اجرای پژوهش.. 41

تجزیه و تحلیل اطلاعات. 41

فصل چهارم-یافته های پژوهش

یافته های پژوهش.. 42

داده های جمعیت شناختی. 42

بررسی توصیفی دادههای خام 43

تجزیه و تحلیل استنباطی فرضیه های تحقیق. 45

غربالگری و تحلیل دادهها 45

فرضیهها 46

فرضیه اول. 46

فرضیه دوم 47

فرضیه سوم 49

فصل پنجم – بحث و نتیجه گیری

مقدمه. 53

فرضیه های پژوهش.. 53

فرضیه اول. 53

فرضیه دوم 54

فرضیه سوم 56

محدودیتهای پژوهش.. 57

یک مطلب دیگر :

پیشنهادات. 57

منابع. 58

منابع انگلیسی : 60

پیوست.. 64

پیوست1: پرسشنامه افسردگی بک 2. 64

پیوست 2: پرسشنامه طرحوارههای ناسازگار اولیه. 68

پیوست 3 – پرسشنامه خشم سرکوب شده 71

چکیده

در مطالعات روان تحلیلگری، منشا شکل­گیری افسردگی را خشم سرکوب شده در روابط بین فردی شناسایی کرده­اند. هدف این پژوهش، بررسی اثربخشی طرح­واره درمانی بر خشم سرکوب شده و افسردگی ناشی از آن در دانشجویان با نشانگان افسردگی است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانشجویان دانشگاه­ فردوسی مشهد، که با شکایت افسردگی به کلینیک­ دانشگاه­ مراجعه می­کنند، تشکیل می­دهد. نمونه آماری این پژوهش را 30 نفر از دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد، مقطع لیسانس که با شکایت افسردگی با خشم سرکوب شده به کلینیک دانشگاه ارجاع نموده­اند، تشکیل می­دهد. نمونه گیری در این پژوهش بصورت در دسترس بود. در این پژوهش طرح­واره درمانی بعنوان متغیر مستقل در گروه آزمایش اجرا شد، و متغیرهای خشم سرکوب شده(مولفه های خشم سرکوب شده و مهار افراطی آن) و افسردگی(پرسشنامه افسردگی بک – 2) و طرح­واره های ناسازگار اولیه(پرسشنامه طرحواره های یانگ) بعنوان متغیر وابسته مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که طرح­واره درمانی سبب بهبود نمرات متغیرهای افسردگی، خشم سرکوب شده و مهار افراطی آن در مقایسه با گروه کنترل شد(05/0>p). همچنین در این نمونه پژوهشی، طرح­واره های ناسازگار اولیه (محرومیت هیجانی، خویشتن داری، بازداری هیجانی و رهاشدگی) سهم معنادار در پیش بینی خشم سرکوب شده آنان داشتند. یافته­ی این پژوهش چنین بود که خشم سرکوب شده سهم معنی دار در پیش بینی افسردگی افراد با نشانگان افسردگی داشته و طرح­واره درمانی می تواند درمانی اثربخش در بهبودی این نوع از افسردگی باشد.

کلید واژه ها : طرح واره درمانی ، خشم سرکوب شده ، افسردگی

فصل اول: مقدمه پژوهش

افسردگی اختلال شایعی است که هزینه زیادی به بیمار و سیستم بهداشت روانی جامعه تحمیل می کند. هزینه های درمان، از دست دادن کار و افت کارکرد شغلی و اجتماعی ناشی از افسردگی در آمریکا سالانه نزدیک به 43 میلیارد دلار است. هزینه تشخیص و درمان افسردگی نسبت به سایر اختلالات پزشکی هنوز هم کمتر است اما هزینه هایی که افسردگی درمان نشده ایجاد می کند، همیشه قابل توجه است( نیوتن – هاوز[1] ، دیور[2] ، تایر[3]، 2008).

یک مطالعه در انگلستان بار اقتصادی مشکلات روانشناختی را در بیماران مبتلا به اختلالات خلقی که در ارتباط با پزشکان عمومی خود هستند را 9/7 میلیارد پوند در سال تخمین زدند(مک کرون،[4] وانا سیری،[5] پاتل[6] ، 2008). اگرچه پژوهش مشابه پژوهشهای ذکرشده در جامعه ما مقدور نیست اما می توان حدس زد که آمارها در جامعه ما نیز اگر بیشتر نباشد، کمتر نبوده و مستلزم توجه بیشتر به تشخیص دقیق تر اختلال افسردگی و تدوین روان­درمانی موثرتر به منظور جلوگیری از عود و مزمن شدن اختلال است. بروز سالیانه اختلال افسردگی به نقل از کاپلان و سادوک (2007)، 59/1 است که دربین  زنان 89/1 درصد در مقابل مردان که 1/1 درصد است.

برای تبیین علت و سبب شناسی افسردگی فقط نمی توان به دنبال یک دلیل واحد بود. طبق مطالعاتی که توسط مکاتب مختلف صورت گرفته­است، شروع و سیر آن می تواند به متغیرهای زیست شناختی ، سابقه بیماری ، محیطی و روانی اجتماعی مربوط باشد( قاسم زاده، 1389).

بیان مساله

در راستای بررسی دلایل ابتلا به افسردگی، خشم[7] از جمله عواملی است که در بین بیماران افسرده از نظر بالینی مورد توجه قرار گرفته و آنرا یکی از دلایل ابتلا به افسردگی می دانند(سینیکا لوتونن[8]، 2007). خشم در بین افراد می­تواند به شکلهای متفاوت ظاهر شود، از افرادی که خشم شان را انکار می کنند تا آنهایی که مشخصا تحریک پذیرند و رفتارهای پرخاشگرانه دارند(بوش[9]، 2013). افرادی که خشم شان را انکار می کنند اغلب ناتوان از تحمل آن هستند و اقدام به خودسرزنشی می کنند. برخی افراد نیز ممکن است خشم شدیدی در فانتزیها با مردم یا موقعیت های محیطی تجربه کنند ولی با فهمیدن آن مانع بروزش شوند. برخی افراد نیز ممکن است پرخاشگر و تحریک پذیر باشند و احساس گناه شدیدی برای نحوه ای که خشم شان را نشان می دهند داشته باشند(بوش، 2013).

اسپیلبرگر[10](2000) با تدوین پرسشنامه حالت – صفت و بیان خشم، خشم را یک پدیده چند بعدی متشکل از خشم درونی شده، خشم برونی شده و خشم کنترل شده بیان می کند. خشم درونی شده گرایش به فرونشانی افکار و احساسات دارد. خشم برونی شده گرایش به رفتارهای پرخاشگرانه نسبت به افراد و محیط دارد و خشم کنترل شده توانایی مانیتور کردن و ممانعت ازتجربه و بیان خشم دارد(برایدول[11]، 2007).