2-2-1-1-نهاد و سازمان………………………………………………………………………………………………………….. 18

2-2-1-2-اهمیت سازمان‌ها در جامعه…………………………………………………………………………………… 19

2-2-1-3-ماهیت فساد اداری…………………………………………………………………………………………………. 21

2-2-1-4-علل ظهور فساد اداری……………………………………………………………………………………………. 21

2-2-1-5-پیامدهای فساد اداری…………………………………………………………………………………………….. 23

2-2-2-مروری بر نظریه های مرتبط………………………………………………………………………………………. 24

2-3-چارچوب نظری………………………………………………………………………………………………………………… 30

2-4-مدل تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………… 32

2-5- فرضیه های تحقیق………………………………………………………………………………………………………… 32

فصل سوم: روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………. 34

3-1-روش شناسی تحقیق………………………………………………………………………………………………………. 35

3-2- روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………… 35

3-3-ابزار تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………. 35

3-4-جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………………………….. 36

3-5-حجم نمونه و شیوه نمونه گیری…………………………………………………………………………………….. 36

3-6-تعریف  مفاهیم…………………………………………………………………………………………………………………. 36

3-6-1-تعریف نظری یا مفهومی……………………………………………………………………………………………… 36

3-6-2-تعریف عملیاتی……………………………………………………………………………………………………………. 38

3-7-اعتبار………………………………………………………………………………………………………………………………… 40

3-8-پایایی………………………………………………………………………………………………………………………………… 41

3-9-روش تجزیه  و تحلیل داده ها………………………………………………………………………………………… 41

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل دادههای آماری…………………………………………………………………. 42

4-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………. 43

4-2 – یافته های توصیفی……………………………………………………………………………………………………….. 43

4-3-یافته های استنباطی……………………………………………………………………………………………………….. 48

فصل پنجم: نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………. 60

5 – 1- خلاصه پژوهش……………………………………………………………………………………………………………. 61

5-2- بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………….. 62

5-3-پیشنهادها و راهکارها………………………………………………………………………………………………………. 65

5-4-محدودیت‌ها و موانع…………………………………………………………………………………………………………. 66

منابع…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 67

پیوست……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 70

چکیده

فساد اداری پدیده‌ای است که در تمام ادوار تاریخ گریبان‌گیر همه دستگاه‌ها و سازمان‌ها بوده است. فساد عارضه‌ای است که الگو‌سازی آن از دیدگاه نظری پیچیده، گردآوری و دسترسی به داده‌ها از دیدگاه تجربی دشوار، و مبارزه با آن از دیدگاه‌ سیاسی حساسیت برانگیز است. هدف اصلی این تحقیق بررسی نگرش به فساد اداری و عوامل اقتصادی اجتماعی مرتبط با آن در شهر یاسوج بوده است، تحقیق حاضر یک مطالعه کاربردی از نوع پیمایشی می‌باشد. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه کارکنان(18091) و مراجعین به ادارات شهر یاسوج حدود (9000) نفر در سال 1393بوده­اند. حجم نمونه تحقیق 400 نفر،‌که در برآورد حجم نمونه از جدول لین (­1976­) استفاده شده است. روش نمونه‌گیری به صورت تصادفی سیستماتیک از نوع طبقه‌‌ ای چند‌ مرحله‌ای، ­و برای نمایش یافته‌ها از آزمون t مستقل، آزمون آنوا،‌ آزمون پیرسون و رگرسیون چند‌ متغیره استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که متغیرهای وضعیت امکانات، درآمد، پایگاه اقتصادی اجتماعی، سن، سطح تحصیلات و استفاده از رسانه‌های جمعی رابطه معناداری با نگرش نسبت به فساداداری دارند ولی تنها تأثیر متغیر جنسیت در این تحقیق تأیید نشده است. نتیجه ی تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان داد که پایگاه اقتصادی اجتماعی، (7/18) درصد از میزان واریانس متغیر وابسته را تبیین نموده است. نتیجه نهایی این که اغلب عوامل اقتصادی و اجتماعی

 در نگرش نسبت به فساد اداری نقش دارند.

واژگان کلیدی: عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی، نگرش، فساداداری، یاسوج

 

1-1-مقدمه

پدیده فساد اداری، در دنیای امروز و به ویژه در کشورهای در حال توسعه، به عنوان یکی از مهمترین موانع پیشرفت جامعه مطرح شده است. این پدیده صدمات جبران­ناپذیری را بر سرعت حرکت چرخ توسعه جامعه ایجاد کرده و مسیر توسعه و پیشرفت را مسدود و محدود می­سازد. حکومت­ها و دولت­ها از قرن­ها پیش با شکل سوء استفاده کارگزاران دولتی روبرو بوده­اند. در متون باستانی نیز اشاره­های متعددی به این پدیده شده­است که نشان می­دهد، حکومت­ها همیشه نگران سوء­ استفاده شخصی صاحب منصبان و کارگزاران دولتی از موقعیت و امتیازات شغلی بوده­اند. دگرگونی­های سیاسی، وجود نهادهای دوموکراتیک و آزادی مطبوعات در دو قرن اخیر در کشورهای غربی و سایر نقاط جهان، دولت­ها را مجبور کرده است نسبت به اقدامات و عملکرد خود به مردم جوابگو باشند. در نتیجه این تحولات، تخلفات اداری از حساسیت بالایی برخودار شده و دولت­ها به خاطر حفظ مشروعیت سیاسی ناچارند به این مسأله توجه کنند. جرایمی نظیر اختلاس، ارتشاء و جعل، جرایم جدیدی نیستند و قدمتی به اندازه خود دولت­ها دارند (زاهدی و همکاران، 30:1388).

فساد اداری پدیده پیچیده­ای است که ریشه در بسترهای گوناگون دارد که غالباً خارج از کنترل سازمان قرار دارند. فساد اداری تا حد زیادی متأثر از نظام­های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و قضایی است و متقابلاً بر مشروعیت نظام سیاسی، کارایی نظام اداری و مطلوبیت نظام اجتماعی ضربات مهلکی وارد می­آورد. در حال حاضر، فساد اداری به عنوان دامی آشکار در برابر اقتدار نظام­های اداری در سراسر جهان قرار گرفته و تمامی جوامع به مناسبت شرایط سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، قانونی و ساختاری خاصی که در آن واقع شده­اند، تا حدی در این دام گرفتارند و هر نظام به اقتضای شرایط و توانمندی­های خود در تلاش است به نوعی از این دام رهایی یابد و یا حداقل از درجه آسیب­های آن بکاهد. تحقیقات متعددی که بخش­های مختلف جهان و توسط محققان صورت گرفته در سه نقطه با یکدیگر تلاقی می­کنند. مطالعات نشان می­دهد که اولاً فساد اداری به طور گسترده در اکثر نقاط جهان به ویژه کشورهای در حال توسعه وجود دارد. ثانیاً این پدیده نه فقط از نظر نقص عدالت اداری و تضییع حقوق شهروندی، بلکه از نظر توسعه اقتصادی وسیاسی نیز برای جوامع بسیار زیانبار است و ثالثاً برخلاف تصور بسیاری از افراد که فساد اداری را مسأله­ای اجتناب­ناپذیر و حل نانشدنی تلقی می­کنند روش­های مؤثری برای مهار آن وجود دارد. بنابراین پذیرفتن این سه واقعیت یعنی:

1)فراگیر بودن 2) زیانبار بودن 3) قابل کنترل بودن فساد اداری، بنابراین موظفیم که برای کاستن از قلمرو فساد و تحدید زیان­های آن به اقدامات جدی­تر و اصولی­تر رو بیاوریم. چنین اقداماتی در جامعه ما که دوران اصلاحات و گذر به مرحله تکامل یافته­تری از حیات خود قرار دارد از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. از این رو، اقدام برای مواجهه با این مسأله اجتناب­ناپذیر است و هرگام مؤثر به سوی مهار فساد اداری مستلزم رسیدن به شناخت علمی از ماهیت، علل و پیامدهای آن است (حسینی و همکاران، 38:1380).

فساد مسیر رشد اقتصادی را با موانع بسیار مواجه می سازد و بر توسعه اقتصادی اثر منفی دارد. این تأثیر بر اقتصادهای باز بیشتر از اقتصادهای بسته است. فساد اداری از طریق هدایت ناصواب استعدادها و منابع بالقوه و بالفعل انسانی به سمت فعالیت­های نادرست برای دستیابی به درآمدهای سهل الوصول زمینه رکود در تمام ابعاد را فراهم می­کند. بنابراین مقابله با فساد در عرصه­ی اداری ضرورتی جدی و انکارناپذیر است و با توجه به گزارش شفافیت بین­الملل بر تمام بخش­های جامعه اثر می­گذارد (زاهدی و همکاران، 30:1388).

1-2- بیان مسأله

یک مطلب دیگر :

فساد اداری، انجام دادن اعمال اداری توسط مأموران دولتی به شکل ناقص و غیرصادقانه می­باشد (کمیسیون مستقل ضد فساد، 1998). سازمان شفافیت بین­المللی، فساد اداری را سوء استفاده از قدرت و نیروهای دولتی و عمومی در جهت منافع شخصی تعریف می­کند. سوء استفاده شامل به کاربردن استانداردهای غیراخلاقی غیرقانونی می­باشد. برخی محققان فساد اداری را از نظر رفتاری، سوء استفاده از نیروهای عمومی برای منافع شخصی تعریف می­کنند. در حالی تحلیل­گران اندکی ممکن است بر سر تعریف فساد اداری در معنی سوء استفاده از نقش­ها و منابع عمومی برای منافع شخصی بحث داشته باشند (عظیمی و همکاران، 130:1389).

یکی از ویژگی­هایی که در تمام مراحل توسعه بوروکراسی جدید ایران مشاهده می­شود، مسئله فساد اداری است. در گذشته، فساد اداری را ناشی از حرص سیری ناپذیر انسان می­دانستند و به عنوان مثال فیلسوفان اسکولاستیک قرون میانه درباره فساد اداری این­گونه می­اندیشیدند. اما فیلسوفان دوره­ی روشنگری یعنی جنبش فلسفی قرن هجدهم، که ویژگی بارز آن عقل گرایی بود، تعریف امروزی و دقیق تری از فساد اداری به دست داده­اند که عبارت است از سوء استفاده از وجوه عمومی توسط مقام اداری به منظور افزایش درآمدش به طورغیرقانونی . نظریه فلاسفه اسکولاستیک که فساد اداری ناشی از حرص سیری ناپذیر انسان می­داند ناقص و نارساست، چون تأثیر شرایط نهادی مختلف بر فساد اداری را نادیده می­گیرد. نظریه فیلسوفان دوره­ی روشنگری گرچه دقیق است اما هنوز محدود است زیرا فساد اداری را تنها در شکل غیرقانونی آن در نظر گرفته و به شکل­های قانونی فساد اداری اشاره­ای نمی­کند. اگر فساد اداری را به معنی فسادی که در ارتباط با مقامات اداری است در چارچوب شرایطی که این مقامات در آن عمل می­کنند در نظر بگیریم، بهتر می­توان ماهیت آن را درک کرد. برای مثال، در بوروکراسی سنتی خودمان، پیش از مشروطیت مقام اداری را برحسب ارزش­های جامعه و زمان او بهتر می­توان بررسی کرد. بوروکراسی به منزله خرده سیستمی از سیستم بزرگ­تر دولت و جامعه نمی­تواند از تأثیر محیط اجتماعی، فرهنگی و سیاسی خود بر کنار بماند. بنابراین اگر مقام اداری را در مرحله اول توسعه بوروکراسی امروزی کشورمان در نظر بگیریم که در واقع در چارچوب نظام اداری سنتی عمل می­کند. ملاحظه خواهیم کرد که در این شرایط نقش او نقش سوداگر است. شکل­های دیگری از فساد اداری که می­توان آن­ها را«رشوه­های قانونی» نامید در دستگاه اداری رایج است. این­گونه فساد اداری که در چارچوب قانون صورت می­گیرد در واقع شیوه دیگری از برداشت درآمدها و منابع مالی دولت توسط مقامات رسمی است (نقل از صبوری، 119:1380).

با عنایت به این که براساس شواهد موجود و بررسی­ها، نرخ رشد فساد اداری در کشور در حال افزایش است و آمارهای سازمان­های بین­المللی نیز زنگ خطر را برای نظام اداری ایران به صدا در آورده است توجه ویژه به آخرین وضعیت متغیرهای اثرگذار بر بروز و گسترش فساد اداری و روش­های مقابله با آن انجام هرگونه پژوهش را در این حوزه توجیه می­کند. برای نمونه آمارهای سازمان بین­المللی شفافیت در سال­های اخیر، حاکی از کاهش چشمگیر رتبه ایران در زمینه شاخص ادراک فساد است، به گونه­ای که از رتبه 7 در سال 2003 به رتبه 168 در سال 2009 تنزل پیدا کرد(فرهادی نژاد و لگزیان، 46:1390).

نگرش عبارت است از یک آمادگی فکری و احساسی که بوسیله تجربه و گذشته فرد سازمان­دهی می­شود و بر روی عکس­العمل­های انسان نسبت به کلیه پدیده­ها و موقعیت­­هایی که به او مربوط می­شود تأثیری هدایتگر و دینامیک دارد. اما ابعاد نگرش شامل جزء شناختی نگرش که عبارت است از شیوه­هایی که فرد موضوع، یا وضعیتی را ادراک می­کند. جزء احساسی نگرش که به احساسات، عواطف و ارزیابی مطلوب فرد نسبت به موضوع نگرش اطلاق می­شود وجزء رفتاری نگرش که شامل تمایلات­، آمادگی­ها و نیتهای رفتاری نسبت به موضوع نگرش است. نگرش­ها متغییرهای میانی یا حد وسط هستند نه اشیایی ملموس و مرئی، نگرشها سازه­هایی فرعی هستند که می­توان آنها را استنباط نمود نه این که بتوان به طور مستقیم مشاهده کرد. با توجه به این که نگرش به فساد نقش اساسی در وقوع و ادامه فساد دارد، پیش­بینی­های مبتنی بر نگرش در شناختن رفتار افراد خیلی مفید است (حسینی هاشم زاده و حبیبی، 1391: 108).

مطابق نتایج حاصل از یک مطالعه در اقتصاد ایران، یک ارتباط قوی و مثبت بین بودجه دستگاه­های دولتی و فساد اداری وجود دارد به طوری که یک درصد افزایش در بودجه دولت به قیمت ثابت باعث 82 صدم درصد افزایش در پرونده­های اختلاس، ارتشاء و جعل می­گردد. درسال 1381، مسئول تکریم و رضایت ارباب رجوع در کشور اعلام کرد که 90درصد از مراجعه کنندگان به ادارات کشور ابراز کرده اند علاوه بر تعرفه­های مقرر، رشوه پرداخت کرده­اند و براساس نظرسنجی­های به عمل آمده شکایت 90درصد از شاکیان نسبت به روند انجام کار نیز مورد بررسی قرار نگرفته است. از سوی دیگر براساس نظرسنجی مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران، بیش از­­80 درصد مردم معتقدند که در اجرای قانون پارتی بازی می­شود (نقل از عباس زادگان، 143:1383).

در شهر یاسوج آماری در مورد میزان واقعی فساد اداری وجود ندارد، اما مواردی از فساد اداری که گاهی در شهر یاسوج آشکار می­شوند، نشان می­دهد که نمودهایی از  فساد اداری در ادارات شهر یاسوج وجود دارد. بر اساس تجربیات میدانی نگارنده مسئله فساد اداری در شهر یاسوج رو به افزایش است، به گونه ای که بیشتر کارهای اداری بر حسب روابط، که یکی از مظاهر فساد اداری است، انجام می­گیرد، به طوری که بیشترین آمار شکایات نسبت به فساد اداری در ارتباط با شهرداری­ها و شورای شهر، بهداشت و درمان و زیر مجموعه مربوطه نظیر دانشگاه علوم­پزشکی، منابع طبیعی و آبخیزداری و امور آبفای شهری و روستایی درشهر یاسوج می باشد. این آمار و شکایات نسبت به فساد ادارات در شهر یاسوج، خود می تواند به شناخت نگرش مردم به وضعیت فساد اداری در شهر یاسوج کمک کند، و مراجعین و کارکنان ادارات را به این سمت سوق دهد که کمتر از مسیرهای غیر قانونی در ادارت استفاده کنند. با توجه به اینکه رواج مسیرهای غیر قانونی در ادارات علاوه بر اینکه اعتقادات و باورهای مردم را ضعیف کرده و چهره ادارات و دستگاههای اجرایی را زشت­تر می­کند، منجر به افزایش دائمی فساد در ادارات خواهد شد. در این زمینه شناخت نگرش مردم در مورد وضعیت فساد اداری در شهر یاسوج، می تواند سیمای این پدیده را بهتر نمایان سازد.

بنابراین تحقیق حاضر به بررسی نگرش کارکنان و مراجعین به ادارات نسبت به فساد اداری و عوامل اقتصادی اجتماعی مرتبط با آن در شهر یاسوج می پردازد.

1-3-اهداف تحقیق

الف) هدف کلی

شناخت  نگرش به فساد اداری و عوامل اقتصادی اجتماعی مرتبط با آن در شهر یاسوج.

ب) اهداف جزئی

1- شناخت میزان ارتباط وضعیت امکانات با نگرش نسبت به فساد اداری در شهر یاسوج.

2- شناخت میزان ارتباط درآمد با نگرش نسبت به فساد اداری در شهر یاسوج.

3- شناخت میزان ارتباط پایگاه اقتصادی اجتماعی با نگرش نسبت به فساد اداری در شهر یاسوج.

4- شناخت میزان ارتباط تحصیلات  با نگرش نسبت به فساد اداری در شهر یاسوج.

5- شناخت میزان تفاوت جنسیت با نگرش نسبت به فساد اداری در شهر یاسوج.

6- شناخت میزان ارتباط سن با نگرش نسبت به فساد اداری در شهر یاسوج.

7- شناخت میزان ارتباط  استفاده از رسانه های جمعی با نگرش نسبت به فساد اداری در شهر یاسوج.

1-4-اهمیت و ضرورت تحقیق

فساد اداری یکی از بیماری­های مزمن و در واقع کهنه­ترین جراحت نظام اداری تلقی می­شود، چرا که پدیده­ای همزاد دولت است یعنی از هنگامی که فعالیت­های بشر شکل سازمان یافته به خود گرفتند فساد اداری نیز در نتیجه تعاملات درونی و تعامل با محیط از متن سازمان ظهور کرد. آثار به دست آمده از اولین دولت­هایی که در چین و هند تشکیل شدند، بیانگر نگرانی چندین هزار ساله دولت­ها نسبت به سوء استفاده افراد از امکانات و موقعیت دولتی است. این نگرانی همچنان ادامه دارد و به ویژه امروزه به موازات گسترش فعالیت­های دولت در اداره جوامع و از سویی لزوم پاسخگویی بیشتر نزد دولت­ها از اهمیت و حساسیت ویژه­ای برخوردار شده و آنان را بر آن داشته تا به شکل جدی تر به این مسأله بیندیشند (حسینی و فرهادی نژاد،37:1380).

فساد موجب انحطاط و هدر رفتن منافع ملی می­گردد و به کاهش اثر بخشی دولت می­انجامد. رواج فساد اعتقاد و ارزش­های اخلاقی را متزلزل می­کند، هزینه انجام کارها را افزایش می­دهد و بی­انگیزگی و بدبینی ایجاد می­کند و زمینه تضعیف روحیه افراد درستکار را فراهم می­آورد. فساد اداری مانع سرمایه­گذاری می­شود و مسیر رشد و توسعه اقتصادی را تخریب می­کند. آمارهای نگران کننده از وجود فساد در اداره­ها ممکن است تصویر نامطلوبی از جامعه اسلامی در اذهان مردم ایجاد نماید. اگر مردم روزانه با مراجعه به اداره­های دولتی که به منزله نماینده حکومت شناخته می­شوند شاهد بروز فساد باشند این وضع موجب کاهش اعتماد آنان به نظام خواهدشد و پیامدهای نگران کننده­ای را در پی خواهد داشت(سلیمی و پورعزت، 132:1389).

فساد پدیده­ای است که کمابیش در کلیه جوامع جهان وجود دارد. اما نوع، شکل، میزان و سطح توسعه­یافتگی آن تفاوت دارد. امروزه بسیاری از جوامع دریافته­اند که فساد و تخلف اداری یکی از مهمترین تهدیدها در جهت ثبات اقتصادی، توسعه و پیشرفت است. نظام اداری جامعه­ی ایران نیز مدت­هاست از بیماری فساد و تخلفات اداری رنج می­برد. برای حذف یا کاهش این پدیده شوم در نظام اداری کشور نیازمند برنامه­هایی است تا بدین وسیله به تجزیه و تحلیل مسائل پرداخته و ضمن ارزیابی راه­های گوناگون راهبرد بهینه انتخاب و به مرحله اجرا درآید (زاهدی و همکاران، 31:1388).

حساسیت موضوع برای جامعه ایران که در آن نظام براساس ارزش­ها است و مشروعیت آن بر پایه باورهای مذهبی پی­ریزی شده طبیعتاً دو چندان است. علاقه به حل مسأله فساد اداری ناشی از علاقه به بهبود کیفیت زندگی انسان­ها در جوامع گوناگون و پاسخگویی به مسائل مربوط به نابرابری­های اجتماعی است. نگاهی به تعداد مقاله­ها، کتاب­ها، همایش­ها و نشست­های مرتبط با مقوله فساد اداری در چند سال اخیر خود به تنهایی گواهی بر اهمیت روزافزون این پدیده در کشور است.

در ساختار اداری سنتی شهر یاسوج، نظارت بر رفتار افراد در سازمان کمتر و قوانین و مقررات ضعیف تری وجود داشته است و حتی شناختی مردم نسبت به فساد در ادارات نداشته اند. اما با تغییر شکل دادن بافت سنتی شهر به بافتی مدرن، نظارت بر رفتار افراد در ادارات بیشتر و قوانین و مقررات پیچیده تر، زمینه فساد در ادارات را افزون تر، نگرش مراجعین و کارکنان را نسبت به فساد در ادارات  متوجه خود ساخته است.

لذا با عنایت به این­که تاکنون هیچ­گونه پژوهشی در ارتباط با فساد اداری در استان کهگیلویه وبویراحمد و شهر یاسوج  انجام نگرفته است، بررسی مسئله نگرش نسبت به فساد اداری و یافتن عوامل اقتصادی اجتماعی مؤثر بر آن از اهمّیت شایان توجهی برخوردار است.

پیشرفت و سیر تحولی آن. 12

رویکردهای نظری پیشرفت.. 14

1- نوسازی.. 15

2- نفی وابستگی. 19

3- توسعه همه جانبه. 20

برآیند مفهوم  پیشرفت.. Error! Bookmark not defined.

تفاوت پیشرفت و توسعه. 21

پیشرفت اجتماعی. 22

1- مفاهیم همسو با پیشرفت اجتماعی. 23

1-1- تغییر اجتماعی. 23

1-2. نوسازی. 23

1-3. مدرنیته 24

1-4. صنعتی شدن. 24

2-  ویژگی های پیشرفت اجتماعی. Error! Bookmark not defined.

شاخص های ساختاری.. 25

1-شاخص های  ساختاری پیشرفت اجتماعی. 27

1-1 – تحول فرهنگی. 29

1-2- همبستگی اجتماعی. Error! Bookmark not defined.

1-3-امنیت اجتماعی. 32

نوشتار دوم :رویكرد انتقادی به پیشرفت غربی. 35

بنیان های پیشرفت درغرب.. 36

1- مادیگرایی. 36

2- علوم انسانی سکولار. 38

3- عرفی گرایی. 39

3-1- عوامل عرفی گرایی غرب.. 39

3-1-1- تعارض علم و دین. 39

3-1-2- تقابل دین و توسعه 41

3- 1- 3- مسیحیت و کلیسای عرفی گرا 45

3-1-4- عقلانیت ابزاری. 48

برآیند نگرش به پیشرفت اجتماعی در غرب.. Error! Bookmark not defined.

 

نوشتار سوم :روش شناسی تحلیل و  استخراج مفهوم و شاخص های پیشرفت اجتماعی از قرآن  62

تحقیق در مطالعات میان رشته ای.. 63

قواعد مطالعات میان رشته ای.. 64

قرآن و هماهنگی محتوا و روش.. 65

1- جدایی ناپذیری درنگ در قرآن و قراءت آن. 66

2- توجه به ترتیب نزول در تبیین موضوعات اجتماعی. 67

2-1- بافت دو گانه فضای نزول. 68

2-1-1- ویژگی های محتوایی سوره های مکی. 69

2-1-2-ویژگی های محتوایی سوره های مدنی. 70

2-2- قانون جری و جدا سازی متن قرآن از فضای نزول. 70

شیوه استخراج شاخصهای پیشرفت.. 73

فصل دوم :ظرفیت قرآن در تبیین پیشرفت اجتماعی. 77

نوشتارچهارم :نیاز های زمان و جهانشمولی قرآن. 78

قرآن و پاسخ  گویی به نیازهای هر زمان. 79

1- جامعیت قرآن. 80

1-1- جامعیت حداکثری. 80

1-2- جامعیت حداقلی. 81

1-3- جامعیت اعتدلالی. 82

2- نیازهای زمان و دوگونگی گزاره های قرآنی. 84

نوشتار پنجم :قرآن منبع معرفت اجتماعی. Error! Bookmark not defined.

ارزیابی منابع معرفت اجتماعی. Error! Bookmark not defined.

1- قرآن و کشف  تاریخ  حیات بشر. Error! Bookmark not defined.

2- قرآن و بیان ویژگی های جامعه عصر نزول. Error! Bookmark not defined.

هم جهتی مسائل علوم اجتماعی و موضوعات اجتماعی قرآن. 87

1- قرآن و نظریه سازی.. 87

2- قرآن با محوریت رویكرد اجتماعی. 88

فصل سوم :حقیقت و مبانی پیشرفت اجتماعی. Error! Bookmark not defined.

نوشتارششم :حقیقت پیشرفت اجتماعی در قرآن. 90

پیشرفت، حرکت در جهت صراط مستقیم 91

یک مطلب دیگر :

1-چیستی صراط مستقیم و نسبت آن با پیشرفت.. 92

1-1- راه های بسوی خدا ، شعبه ای از صراط مستقیم 94

1-2- نسبی بودن پیشرفت.. 95

1-3- رستگاری،هدف غایی پیشرفت.. 96

1-4-ضلالت، مسیر انحراف از پیشرفت.. 98

2- ویژگی های پیشرفت.. 101

2-1- پیشرفت در چارچوب اراده و بندگی خدا 102

2-2- آخرت محوری پیشرفت و نقش استخدامی دنیا در آن. 107

2-3- همراهی ایمان و عمل صالح،  لازمه پیشرفت.. 110

2-4- حیات طیبه و نقش عمل صالح در تحقق آن. Error! Bookmark not defined.

2-5- دنیا محوری، خلاف جهت پیشرفت.. 115

2-6- حاکمیت قوانین الهی بر پیشرفت.. 119

برداشت نهایی:  الهی  و اجتماعی بودن پیشرفت.. 123

نوشتار هفتم مبانی خاص پیشرفت اجتماعی. Error! Bookmark not defined.

فلسفه  الهی حیات جمعی. 50

انسان پیشرفت، موجودی دوساحتی. 52

1-ویژگی های مثبت.. Error! Bookmark not defined.

2- ویژگی های منفی. Error! Bookmark not defined.

حاکمیت قوانین الهی بر زندگی جمعی. 55

1- شرایط تحقق قوانین اجتماعی.. Error! Bookmark not defined.

2- ویژگی های قوانین اجتماعی. 56

2-1-الهی بودن قوانین اجتماعی. 56

2-2-عمومیت قوانین. 56

2-3-سازگاری قوانین اجتماعی با آزادی انسان. 57

3- رابطه قوانین الهی و پیشرفت اجتماعی. 57

فصل چهارم شاخص های پیشرفت اجتماعی. Error! Bookmark not defined.

نوشتار هشتم :تحول فرهنگی. 125

قرآن، منشور تحول فرهنگی. Error! Bookmark not defined.

1- مفهوم تحول فرهنگی. 130

2- فرهنگ حاکم بر جامعه عصر نزول. 126

2-1- شرک در اعتقاد 127

2-2- بی سوادی مردم 128

2-3- عدم ارتباط با سایر فرهنگ ها Error! Bookmark not defined.

3- ضرورت ارتباط مستمر جامعه با منبع تحول. 135

3-1- تامل در قرآن،گام اول ارتباط. Error! Bookmark not defined.

3-2- قرآن  بشارت و هشدار دهنده جامعه Error! Bookmark not defined.

3-3- قرآن، سلامت از انحراف.. Error! Bookmark not defined.

4- نقش معرفت بخشی قرآن در تحول فرهنگی. 135

4-1- قرآن، وحی جامع. 135

4-2- تمام قرآن، کتاب پیشرفت.. 138

5- مولفه های معرفت بخشی قرآن. 143

5-1-ایجاد باور به خدا ی واحد 144

5-2- ایجاد باور به تبعیت از رهبری الهی. 147

5-3- اصلاح باور نسبت به جهان آخرت.. 148

5-4- ایجاد ارزش ها ی اخلاقی نوین و نبایدهای آن. 151

5-4-1- آشنایی با نبایدها 152

5-4-2-آشنایی با ارزش های اجتماعی جامعه مومنین. 153

نوشتار نهم :همبستگی اجتماعی. 157

مفهوم همبستگی اجتماعی. 159

دو ویژگی جامعه عصر نزول. 163

1- قبیله گرایی. 163

2- شرک در اعتقاد 166

عوامل کلیدی درهمبستگی اجتماعی. 167

1- اعتقاد، بنیان همبستگی جامعه. 169

2- اقتدار حاکمیت.. 171

3- نقش همبسته ساز معارف قرآنی. 172

4- همبستگی در سایه پذیرش دعوت همه انبیاء. 182

5- مقابله با تفرقه. 184

مولفه های همبستگی  اجتماعی. 187

1-حاکمیت روابط عاطفی در جامعه. 188

1-1- توجه به اقشار آسیب پذیر جامعه 188

1-2- توجه به روابط عاطفی در خانواده 190

2- همبستگی با پیروان ادیان الهی. 193

3- تشکیل جامعه همبسته مومن. 194

3-1-  حفظ عزت مندی مومنین  در جامعه 196

3-2- آماده سازی جامعه برای مقابله با شرک.. 197

نوشتار دهم  : امنیت اجتماعی. 203

مفهوم امنیت اجتماعی. 205

2-1-1-2- پیشینه داخلی تحقیق……………………………………………………………………………………………….. 20

2-2- بخش دوم…………………………………………………………………………………………………………………………….. 23

2-2-1- تعریف نگرش…………………………………………………………………………………………………………………… 23

2-2-1-1- تفاوت نگرش با ارزش، عقیده و علاقه……………………………………………………………………… 26

2-2-1-2- شکل گیری نگرش ها………………………………………………………………………………………………. 27

2-2-1-3- کاربردهای نگرش……………………………………………………………………………………………………….. 28

2-2-1-4- عناصر تشکیل دهنده نگرش…………………………………………………………………………………….. 29

2-2-2- نظریه های مربوط به نگرش…………………………………………………………………………………………… 31

2-2-2-1- نظریه های انسانی………………………………………………………………………………………………………. 31

2-2-2-2- نظریه های اقناع و تبلیغ در ارتباطات……………………………………………………………………… 33

2-2-2-3- نظریه ارتباطات اقناعی از کارل آیورهاولند  …………………………………………………………… 34

2-2-2-4- نظریه های ناهماهنگی های شناختی………………………………………………………………………. 36

2-2-2-5- نظریه جبرگرایی رسانه ای………………………………………………………………………………………… 38

2-2-2-6- نظریه کاشت ……………………………………………………………………………………………………………… 39

2-2-3- تبلیغات……………………………………………………………………………………………………………………………. 40

2-2-3-1- فنون القا تبلیغات……………………………………………………………………………………………………….. 41

2-2-3-2- بازاریابی تا تبلیغات…………………………………………………………………………………………………….. 42

2-2-3-3- تاثیر تبلیغات بر بازار فروش………………………………………………………………………………………. 44

2-2-3-4- اجزای بازاریابی و تعیین جایگاه تبلیغات در آن………………………………………………………. 44

2-2-3-5- عوامل موثر در ترویج بازاریابی…………………………………………………………………………………… 45

2-2-3-6- تمایز بین اهداف تبلیغات و بازاریابی………………………………………………………………………… 46

2-2-3-7-پدیدار شدن وسایل ارتباطی……………………………………………………………………………………….. 48

2-2-3-7-1- اهمیت وسایل ارتباطی…………………………………………………………………………………………. 48

2-2-3-7-2- نقش تبلیغات در وسایل ارتباط جمعی……………………………………………………………….. 49

2-2-4- مدل داگمار و پنج ام……………………………………………………………………………………………………… 51

2-2-4-1- مدل داگمار…………………………………………………………………………………………………………………. 51

2-2-4-2- مدل پنج ام………………………………………………………………………………………………………………… 52

2-2-5- ارزیابی اثربخشی تبلیغات……………………………………………………………………………………………….. 53

2-2-6- مشاهده و اهمیت تبلیغات……………………………………………………………………………………………… 54

2-2-7- ایجاد تقاضا برای تبلیغات……………………………………………………………………………………………….. 54

2-2-8- اهداف تبلیغات………………………………………………………………………………………………………………… 55

2-2-9- نقش تبلیغات…………………………………………………………………………………………………………………… 56

2-2-10- عملکرد تبلیغات……………………………………………………………………………………………………………. 56

2-2-11- رسانه تبلیغاتی……………………………………………………………………………………………………………… 57

2-2-12- اشکال تبلیغات……………………………………………………………………………………………………………… 57

2-2-13- سازمان تبلیغاتی…………………………………………………………………………………………………………… 58

2-2-14- انواع تبلیغات………………………………………………………………………………………………………………… 59

2-2-14-1- از جهت ساختار و روش………………………………………………………………………………………….. 60

 

2-2-14-2- از جهت موضوع و محتوا…………………………………………………………………………………………. 61

2-2-14-3- تبلیغات به لحاظ میزان اثرگذاری تبلیغ………………………………………………………………… 63

2-2-14-4- به لحاظ نوع رسانه…………………………………………………………………………………………………… 63

2-2-14-5- تقسیم بندی تبلیغات براساس نوع منبع………………………………………………………………. 64

2-2-15- انواع نظریه ها در مورد تبلیغات………………………………………………………………………………….. 65

2-2-15-1- نظریه های جاذبه های تبلیغاتی…………………………………………………………………………….. 65

2-2-15-2- نظریه برجسته سازی………………………………………………………………………………………………. 65

2-2-15-3- نظریه تزریقی (گلوله جادویی)………………………………………………………………………………… 66

2-2-15-4- نظریه های ارتباطی با منشا روان شناسی گوستاولوبون……………………………………….. 67

بخش سوم

2-3- تاریخچه راه آهن در ایران و رتبه آن در جهان…………………………………………………………………. 69

2-3-1- راه آهن ………………………………………………………………………………………………………………………….. 69

2-3-1-1- خطوط ریلی ساخته شده قبل از انقلاب………………………………………………………………….. 73

2-3-1-2- خطوط احداث شده بعد از پیروزی انقلاب………………………………………………………………. 74

2-3-2- تبلیغات در قطار سراسری……………………………………………………………………………………………… 76

2-3-3- تبلیغات مترو…………………………………………………………………………………………………………………… 76

2-3-4- جذب مشتری………………………………………………………………………………………………………………….. 77

2-3-5- رفتار مصرف کننده…………………………………………………………………………………………………………. 79

2-3-5-1- سه دیدگاه پژوهش در مورد رفتار مصرف کننده…………………………………………………….. 79

2-3-5-2- مصادیق مربوط به راهبرد ارتقا………………………………………………………………………………….. 80

2-3-5-3- مصادیق مربوط به تبلیغات و فروش شخصی…………………………………………………………… 80

2-3-5-4- مدل AIDA………………………………………………………………………………………………………………… 81

2-3-5-4-1- آیدا…………………………………………………………………………………………………………………………. 81

2-3-5-4-2- آیدا چطور عمل می کند……………………………………………………………………………………… 83

2-3-6- تعریف واژه ها و اصطلاحات فنی و تخصصی ………………………………………………………………. 83

2-3-6-1- تعریف مفهومی……………………………………………………………………………………………………………. 83

2-3-6-2- تعریف عملیاتی…………………………………………………………………………………………………………… 85

2-3-7- مدل مفهومی…………………………………………………………………………………………………………………… 87

2-3-8- فرضیه های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………. 88

2-3-9- قلمرو تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………… 88

فصل سوم : روش شناسی پژوهش

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 90

3-1- نوع پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………….. 91

3-2- متغیرهای تحقیق و تعریف واژه ها…………………………………………………………………………………….. 92

3-2-1- تعریف مفهومی………………………………………………………………………………………………………………… 92

3-2-2- تعریف عملیاتی……………………………………………………………………………………………………………….. 94

3-3- مقیاس اندازه گیری متغیرها………………………………………………………………………………………………. 95

3-4- جامعه آماری و انتخاب نمونه……………………………………………………………………………………………… 95

3-5- روش جمع آوری اطلاعات………………………………………………………………………………………………….. 96

3-6- ابزار جمع آوری اطلاعات……………………………………………………………………………………………………. 97

3-7- پرسشنامه……………………………………………………………………………………………………………………………… 97

3-8- روایی و پایایی پرسشنامه…………………………………………………………………………………………………….. 98

3-9- روش های آماری مورد استفاده………………………………………………………………………………………….. 99

3-10- آزمون کلموگروف اسمیرونوف…………………………………………………………………………………………. 100

3-11- آزمون t تک نمونه……………………………………………………………………………………………………………. 100

فصل چهارم : تجزیه وتحلیل داده ها

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 102

یک مطلب دیگر :

4-1- ویژگی های عمومی پاسخ دهندگان………………………………………………………………………………….. 103

4-1-1- سن…………………………………………………………………………………………………………………………………… 103

4-1-2- جنسیت…………………………………………………………………………………………………………………………… 104

4-1-3- مدرک تحصیلی……………………………………………………………………. 105

4-2- فراوانی پاسخ به هر یک از سوالات پرسشنامه تبلیغات……………………………………………………. 106

4-3- توصیف نظر مسافرین در خصوص تبلیغ در قطار…………………………………………………………….. 125

4-4- توصیف سوالات مربوط به نگرش مشتریان……………………………………………………………………….. 131

4-5- آزمون نرمال بودن داده ها…………………………………………………………………………………………………… 146

4-6- تحلیل عامل تائیدی مقیاس مورد استفاده ……………………………………………………………………….. 148

4-7-پاسخ به فرضیه های تحقیق………………………………………………………………………………………………… 152

4-7-1- نوع تبلیغات کالا و خدمات ( دیداری و شنیداری‌)………………………………………………………. 152

4-7-2- نوع محصول تبلیغ شده………………………………………………………………………………………………….. 153

4-7-3- زمان تبلیغ……………………………………………………………………………………………………………………….. 154

4-7-4- مکان تبلیغ………………………………………………………………………………………………………………………. 154

4-8- رتبه بندی میزان اهمیت متغیرها……………………………………………………………………………………… 156

فصل پنجم : بحث ، نتیجه گیری وپیشنهاد

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 158

5-1- خلاصه پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………. 158

5-2- نتیجه پژوهش و بحث…………………………………………………………………………………………………………. 160

5-3- تحلیل ویژگی های دموگرافیک………………………………………………………………………………………….. 160

5-4- تحلیل و تفسیر فرصیات تحقیق…………………………………………………………………………………………. 160

5-5- رتبه بندی میزان اهمیت متغیرها……………………………………………………………………………………… 164

5-6- پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………………………………. 165

5-6-1- پیشنهادات حاصل از تحقیق………………………………………………………………………………………….. 165

5-6-2- پیشنهاد برای محققین بعدی     166

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تعیین تاثیر تبلیغات کالاها وخدمات درخطوط ریلی برنگرش مشتریان کالاوخدمات صورت گرفته است. با توجه به هدف این تحقیق پژوهش حاضر از نظر هدف در حیطه تحقیقات كاربردی می باشد. بر اساس ماهیت و روش، یک پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی است. روش های گردآوری اطلاعات در این پژوهش به دو دسته كتابخانه ای و میدانی تقسیم شد و برای جمع آوری داده های پژوهش از ابزار پرسشنامه استفاده گردیده است.

برای گردآوری داده‌ها از دو پرسشنامه استفاده شده است. پرسشنامه نخست مربوط به تبلیغات کالاها وخدمات درخطوط ریلی است. براین اساس چهارمولفه : نوع تبلیغات، زمان تبلیغات ، مکان تبلیغات و نوع محصول تعیین گردید. برای سنجش هر یک از این متغیرهای پنهان تعدادی گویه(سنجه) توسعه داده شد. گویه‌های توسعه داده شده همان متغیرهای قابل مشاهده تحقیق را تشکیل می دهند. در نهایت پرسشنامه‌ای شامل 37 گویه تهیه گردید. پرسشنامه دوم مربوط به نگرش مشتریان است. برای تهیه این پرسشنامه نیز روابط میان هریک از ابعاد تعیین شد. در نهایت پرسشنامه‌ای مبتنی بر نگرش مشتریان تهیه گردید که شامل 30 سوال می باشد. بعد از حصول اطمینان از  پایائی و روائی پرسشنامه موجود به عنوان ابزار اصلی گرد آوری داده ها، به توزیع پرسشنامه در بین مسافرین خطوط ریلی مسیر تهران -مشهد به عنوان نمونه پرداخته شد. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها در گام نخست آزمون نرمال بودن داده‌ها با استفاده از آزمون کولموگروف – اسمیرونف صورت گرفت. سپس از شاخص‌های آمار توصیفی فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار برای بررسی و تجزیه‌وتحلیل اطلاعات مربوط به ویژگی‌های عمومی پاسخگویان استفاده شد و ‌فرضیه‌های تحقیق نیز با استفاده از آزمون تی تک نمونه ای، تکنیک مدل‌یابی معادلات ساختاری مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج نشان داد که مقدار معناداری کوچکتر از سطح خطا (05/0) بوده است. با اطمینان 95% می‌توان گفت، نوع تبلیغات، مکان تبلیغات، زمان تبلیغات و نوع محصول تبلیغ شده در خطوط ریلی برنگرش مشتریان کالاها وخدمات، تاثیر دارد.

کلید واژه:

تاثیر تبلیغات ، نگرش ، نوع تبلیغات ، نوع محصول ، نوع رسانه ، زمان تبلیغ ، مکان تبلیغ ، خطوط ریلی

 

مقدمه

تبلیغات قوی، نتیجه برنامه ریزی قوی می باشد.  ایده های بزرگ و رقابت های بزرگ تبلیغاتی ظهور نمی‌كنند، مگر اینكه براساس شاخه های مهم ارتباطی بوجود آیند كه این خود عامل فروش خواهد شد.  اگر با ذهنیتی باز به ارتباط و ادراك نگاهی بیاندازید، می‌توانید به تبلیغات دلخواه خود دست پیدا كنید، تبلیغی كه باعث افزایش فروش و منافع می‌گردد.

در هر نقطه ای از جهان كه شكلی از هنر وجود دارد، به همان صورت شكل و كاركردی از تبلیغات نیز مشاهده می‌شود.  شاهد این مثال، اهرام مصر است كه پیام رسان پادشاهانی است كه آنقدر قدرتمند و مستبد بودند كه سالیان دراز، هزاران هزار كارگر یا برده را واداشتند كه با مشقت فراوان كار كنند و سنگ ها را از معدن برگیرند و با ابتدایی ترین ابزار جابجا كنند و چنین شگفتی بیافرینند.  این معماری عظیم، در واقع تبلیغاتی بی نظیر، برای پیشبرد اهداف یكی از پادشاهان بود یا نقش و نگارهایی كه در غارهای تاریك و صعب العبور وجود دارد حاوی پیام هایی است كه هنوز راز آن برای بشر امروزی كشف نشده است.  علاوه بر این چالشی بین دو گروه هنرمندان و بازاریابان نیز وجود دارد كه هر كدام دانش و اطلاعات خود را به رخ دیگری می‌كشد و ادعا می‌كند: «تبلیغات كار شما نیست» و چون در كشور ما، نهادهای مشخص و توانمندی با وظایف مشخص و علمی برای تبلیغات تعریف نشده، كشمكش ها همچنان ادامه دارد.

کثرت تبلیغات و روش های علمی آن به حدی پیشرفت کرده است که مصرف کننده هنگام انتخاب از یک طرف با مشکل تعدد محصول مواجه می شود و از طرف دیگر واقعا نمی داند که آیا کالای مورد نظر همان است که در تبلیغات بیان می شود یا خیر؟ نبود تبلیغات باعث می شود که اطلاعات لازم برای انتخاب محصول از طریق دوستان و آشنایان انجام شود که به مراتب معتبرتر از مواردی است که شرکت ها در تبلیغات خود بیان می کنند. اما امروزه با توجه به رقابت شدید میان ارائه دهندگان محصول یا خدمات و همچنین تعدد محصولات وخدمات متنوع در جامعه شهری عملا این امکان مفید یعنی مشورت با دیگر مصرف کنندگان را از ما سلب کرده است.  لازم است مردم به روش دیگری از کم وکیفیت محصولات از کانالی به غیر از ارائه دهنده ، مطلع و آگاه شوند.

تبلیغات ذاتا” تا جایی که هدف آن آشنا سازی مصرف کننده با محصول باشد پدیده ای مفید است.  اما آنجا که پا فراترمی گذارد و هدف آن فریب مصرف کننده می شود، دیگر باید مصرف کننده به فکر خود بوده و راهی برای شناخت واقعی محصولات پیدا کند.  در ابعاد فرهنگی و هنری هم موضوع کاملا” به همین صورت است با این تفاوت که اثر آن فقط نفع یا ضرر مادی نیست بلکه مستقیما” روی فرهنگ و نگرش جامعه به موضوعات مختلف می تواند تاثیر گذار باشد.

امروزه دست اندركاران تبلیغات ، مدیران بازاریابی و مسئولان روابط عمومی ها و تمامی كسانی كه به نحوی با تبلیغات سر و كار دارند، هرچه از علم و دانش تبلیغات اطلاعات بیشتری داشته باشند، می‌توانند در تدوین واجرای استراتژی های خود با آگاهی بیشتر و اثربخشی عمیق تر عمل كنند. به طور کلی علم بازاریابی تلاش دارد تا از طریق مبادله ، نیازهای بالقوه و بالفعل مشتریان و مصرف کنندگان را ارضا نماید. در واقع آنچه در این میان اهمیت دارد برآورده کردن نیاز و خواست مصرف کنندگان است.

همه ما انسانها بدون در نظر داشتن سن، جنسیت، ملیت، سطح تحصیلات، درآمد و. . .  مصرف کننده هستیم و کالاهای مختلفی را مصرف می کنیم. برای ایجاد تعادل در بازار و میزان عرضه و تقاضا، دانستن و تحلیل رفتار مصرف کنندگان نقش مهم و اساسی را برای مدیران و صاحبان تمامی شرکت ها اعم از تولیدی و یا خدماتی دارد.  به عبارت دیگر، مدیران برای کسب سود بیشتر و برآورده کردن نیازهای مشتریان خود احتیاج دارند که رفتارمصرف کنندگان را پیش بینی کنند و بر آن اساس اقدام به تولید کالا و یا ارائه خدمات بکنند تا بتوانند ضمن کسب سود بیشتر سهم بیشتری از بازار را نیز به دست آورند.یکی از عوامل موثر در تحلیل رفتار مصرف کننده آگاهی و پیش بینی نوع نگرش مصرف کنندگان نسبت به محصولات مختلف است.  در واقع نگرش مصرف کنندگان نقش مهمی را در تحلیل رفتار خرید مصرف کنندگان و تصمیم گیری آنان برای خرید دارد.

1-1- بیان مساله

نگرش، حالتى روانى و ذهنى است كه آثار، پیامد و برآیند آن در حالت عملى انسان ظاهر مى‌شود، درواقع نگرش تمایل درونی نسبت به یک پدیده است که مثبت ، منفی یادرطیف این دو می باشد ، همچنین نگرش سازوکار ارزش گذاری فرد است و برنوع ، جهت ، شدت وشکل رفتار موثر است. امروزه در دانش های انسانی مباحث هایی درباره روش ها و شیوه های تغییر نگرش پدید آمده است که هر یک از آن تلاشی است تا تغییر نگرش مثبت در اشخاص و افراد جامعه پدید آید .

پایان نامه تحلیل گفتمان خط‏‏ مشی‏ های عمومی مرتبط با بازنشستگی در جمهوری اسلامی ایران

 

2-1-1 پیشینه داخلی.. 12

2-1-2 پیشینه خارجی.. 16

2-2- بخش دوم: ادبیات و مبانی نظری.. 17

2-2- 1 رسانه­های نوین ارتباطی.. 17

2-2-1-1 رسانه‌های نوین در مقایسه با رسانه‌های سنتی.. 19

2-2-1-2 انواع رسانه‌های نوین ارتباطی.. 21

2-2-1-3 ویژگی‌های کلیدی رسانه‌های نوین ارتباطی.. 22

2-2-1-4 شکل‌گیری اجتماع کامپیوتر محور 24

2-2-1-5 اجتماع محلی مجازی.. 26

2-2-2 ابزارها و نرم‌افزارهای تلفن همراه: 28

2-2-2-1 جنبه‌های مختلف تلفن همراه به عنوان یک ابزار ارتباطی.. 28

2-2-2-1-1 جنبه‌ی کلامی.. 28

2-2-2-1-2 جنبه نوشتاری.. 30

2-2-2-1-3 جنبه تصویری.. 32

2-2-2-2 نرم‌افزارهای ارتباطی تلفن همراه 33

نرم‌افزارهای ارتباطی تلفن همراه مورد بررسی در پژوهش… 33

2-2-3 حقوق شهروندی.. 37

2-2-3-1 تعریف حقوق شهروندی.. 38

2-2-3-2 تاریخچه حقوق شهروندی.. 43

2-2-3-3 نظریه‌های حقوق شهروندی.. 45

2-2-3-4 حقوق شهروندی در ایران. 47

2-2-4 نظریه‌ها 56

2-2-4-1نقش و کارکردهای رسانه. 56

2-2-4-2 نقش‌های رسانه. 59

2-2-4-2- 1 نقش نورافکن.. 59

2-2-4-2-2 نقش فرهنگ‌سازی.. 59

2-2-4-2-3 نقش پویایی اجتماعی.. 60

2-2-4-2- 4 نقش تعاملی.. 60

2-2-4-2- 5 نقش کنترلی رسانه‌ها 61

2-2-4-3 تحلیل کارکردی رسانه‌ها 61

2-2-4-4  نظریه برجسته‌سازی.. 62

2-2-4-5 نظریه‌های مربوط به یادگیری و اقناع. 63

2-2-5 چارچوب نظری.. 65

2-2-5-1مدل تحقیق.. 67

2-2-5-2 فرضیه‌های تحقیق.. 68

فصل سوم: روش‌شناسی پژوهش… 69

مقدمه. 70

 

3-1 – روش تحقیق.. 70

3-2 – متغیرهای تحقیق.. 70

الف: متغیر وابسته. 70

ب: متغیرهای مستقل.. 71

3-3- جامعه آماری و حجم نمونه و روش نمونه‌گیری.. 72

3-4- تكنیك جمع‌آوری اطلاعات و ابزار سنجش متغیرها 77

3-5- سنجش روایی و اعتباریابی پرسشنامه. 77

3-6- روش‌های آماری تحلیل داده‌ها و آزمون فرضیه‌ها 78

3-7- قلمرو زمانی و مکانی تحقیق.. 78

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته‌های پژوهش… 79

مقدمه. 80

4-1 تجزیه و تحلیل توصیفی.. 81

4-2 تجزیه و تحلیل استنباطی.. 106

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادها 116

5-1 نتیجه‌گیری.. 117

5-2 پیشنهادهای تحقیق.. 122

5-3 پیشنهاد به محققان آینده 122

5-4 محدودیتهای تحقیق.. 123

منابع. 124

پیوست‌ها و ضمایم. 127

Abstract 133

چكیده

ابزار­های تلفن همراه همچون لاین، وایبر، واتس‌آپ، تلگرام و…، روزانه توسط نزدیک به چهارصد میلیون نفر استفاده می‌شود و یکی از کاربردهای اصلی آنها، برقراری ارتباط اجتماعی با دیگران است. برتری این رسانه‌های ارتباطی نسبت به سایر فضاهای مجازی آن است که ارتباط در آنها، فقط بر متن استوار نیست و از نشانه­های بصری و شنیداری در تعامل­های رو در رو بهره‌مند است. علاوه بر آن این ابزار همانند سایر رسانه­ها از کارکرد­های مختلفی همچون کارکرد اطلاع‌رسانی، فرهنگ‌سازی، آموزشی و … برخوردار است ولی به نظر می­رسد که ابزارهای تلفن همراه در بین مخاطبان صرفاً کارکرد سرگرمی و پرکردن اوقات فراغت داشته است. بنابراین در این پژوهش قصد داریم به بررسی رابطه بین این ابزارهای تلفن همراه و آگاهی از حقوق شهروندی بپردازیم زیرا با گسترش شهرنشینی آگاهی از حقوق شهروندی و آموزش آن یک ضرورت است. این پژوهش با روش پیمایش و روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای و نمونه‌گیری تصادفی انجام شده و بین 384 نفر از شهروندان بالای 15سال منطقه 4 پرسشنامه توزیع شده است. اطلاعات به دست آمده از طریق نرم‌افزار SPSS پردازش و از طریق آزمون T و ضریب همبستگی پیرسون فرضیه‌ها آزمون شده است و نتایج حاکی از آن است که نرم‌افزار تلگرام پرمخاطب ترین نرم‌افزارهای تلفن همراه است و میانگین استفاده از آن بیش از 3 ساعت در شبانه‌روز است. همچنین مشخص شد که بین میزان استفاده از نرم‌افزار تلگرام تلفن همراه و میزان آگاهی از حقوق شهروندی رابطه معنادار وجود ندارد. بنابراین می توان چنین نتیجه گرفت كه افزایش و یا كاهش استفاده از نرم‌افزار تلگرام موجب افزایش و یا كاهش آگاهی از حقوق شهروندی نمی‌گردد در نتیجه فرضیه اول تحقیق رد می‌شود. همچنین بین دو گروه کاربران تلگرام و کسانی که از تلگرام استفاده نمی‌کنند در میزان آگاهی از حقوق شهروندی رابطه معناداری وجود ندارد بنابراین می‌توان چنین نتیجه گرفت که استفاده از نرم‌افزار تلگرام تلفن همراه در میزان آگاهی از حقوق شهروندی افراد تفاوتی ایجاد نمی‌کند. این نتیجه در مورد نرم‌افزار واتس‌آپ و لاین نیز صادق است و بین این دو نرم‌افزار و میزان آگاهی از حقوق شهروندی نیز رابطه معناداری وجود ندارد.

اما در مورد نرم‌افزار وایبر نتیجه متفاوتی به دست آمد و مشخص شد که بین این نرم‌افزار و میزان آگاهی از حقوق شهروندی یک رابطه معکوس و منفی وجود دارد به این صورت که با افزایش استفاده از نرم‌افزار وایبر‌ آگاهی از حقوق شهروندی كاهش می‌یابد و میانگین نمره آگاهی از حقوق شهروندی در افرادی که از وایبر استفاده می‌کنند

یک مطلب دیگر :

پایان نامه درباره استرس شغلی/:نظریه سازگاری شغلی

 (07/56Mean=) کمتر از افرادی است که از این نرم‌افزار تلفن همراه استفاده نمی‌کنند. (16/66Mean=)

واژگان كلیدی: نرم‌افزارهای تلفن همراه، تلگرام، وایبر، واتس‌آپ، لاین، حقوق شهروندی

 

مقدمه

با گسترش تکنولوژی­های نوین در عصر اطلاعات، رسانه­ها در همه ابعاد زندگی افراد تأثیر می‌گذارند، بطوریکه زندگی بدون رسانه امکان‌پذیر نیست. جامعه امروزی از جنبه‌های مختلف آموزشی، ارتباطات، اقتصادی، اجتماعی و … به اینترنت و شبکه‌های اطلاعاتی وابسته است. تکنولوژی‌های نوین اطلاعات و ارتباطات در صدد راحتی هر چه بیشتر انسانها، ارائه بهتر خدمات، اطلاعات و ارتباطات بهتر و سازنده‌تر در جامعه هستند. در دنیای ارتباطات و در نقش رسانه‌های همگانی[1] برای آموزش و اطلاع‌رسانی به مردم می‌توان به روزنامه، رادیو و تلویزیون، کامپیوتر، ماهواره و … اشاره کرد. (مازار، 1375) که متأسفانه این گونه وسایل برای مردم، یک سرگرمی در نظر گرفته می‌شوند و در زندگی اکثریت مردم نسبتاً کم اهمیت قلمداد می‌شوند. این دیدگاهی بس گمراه‌کننده و اشتباه است. وسایل ارتباطی که ما برای سرگرمی و تفریح از آنها استفاده می‌کنیم در آموزش و در نهایت تجربه ما تأثیر فراوان و بسزایی دارند. این امر تنها به این علت نیست که آنها بر نگرش‌های ما به شیوه‌های خاصی تأثیر می‌گذارند،‌ بلکه از آن رو است که آنها وسیله دسترسی به اطلاعاتی هستند که بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی ما به آن بستگی دارد. (احدیان، 1377: 19)

در این پژوهش قصد داریم به بررسی رابطه بین نرم‌افزارهای تلفن همراه به عنوان یک رسانه نوین و میزان آگاهی شهروندان از حقوق شهروندی بپردازیم. به این منظور در فصل اول گزارش تحقیق کلیات شامل بیان مسئله، اهمیت و ضرورت، اهداف و سوالات تحقیق مطرح شده است. در فصل دوم ابتدا پیشینه تحقیق و سپس ادبیات نظری و چارچوب نظری مورد بررسی قرار گرفته است. فصل سوم نیز به معرفی روش تحقیق و تعریف عملیاتی متغیرها اختصاص دارد. در فصل چهارم یافته‌های تحقیق ارائه خواهد شد و نتایج تحقیق نیز در فصل پنجم مطرح می‌شود.

1-1 – بیان مسأله

رسانه­های نوین ارتباطی نسل جدیدی از فضای روابط اجتماعی هستند و با وجود اینکه عمر خیلی‌زیادی ندارند، توانسته­اند به خوبی در زندگی مردم جا باز کنند. مردم بسیاری در سنین مختلف و از گروه­های اجتماعی متفاوت در رسانه­های نوین ارتباطی کنار هم آمده­اند و از فاصله­های بسیار دور در دنیای واقعی، از این طریق با هم ارتباط برقرار می­کنند. امروزه روش­های ارتباطی با دیگران از طریق این ابزارها افزایش یافته است.

یکی از این ابزارها که کاربرد گسترده و همه‌گیری دارد تلفن همراه است؛ پیش از این تلفن یک رسانه و ابزار میان فردی محسوب می­شد اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی و فن­آوری­های نوین همچون نرم‌افزارهای مبتنی بر تلفن همراه این رسانه به رسانه جمعی بدل شده است. خواسته یا ناخواسته، امروز تلفن همراه بخشی از زندگی ما شده است، حالا این نوع تلفن دیگر برای بسیاری نقش یک همراه همیشگی را ایفا می‌کند، همراهی که دیگر برقراری تماس صوتی تنها بخش اندکی از صدها کاربرد آن را برای ما تشکیل می‌دهد، پیامک، بلوتوث، پیام تصویری و در سال­های اخیر شبکه­های اجتماعی موبایل تغییرات شگرفی را در سبک و سیاق زندگی ما پدید آورده­اند.

ابزار­های تلفن همراه همچون لاین، وایبر، واتس‌آپ و…، روش­هایی برای گسترش و حفظ روابط اجتماعی شده­اند. روزانه نزدیک به چهارصد میلیون نفر در سراسر دنیا از این ابزارها استفاده می‌کنند و یکی از کاربردهای اصلی آنها، برقراری ارتباط اجتماعی با دیگران است. برتری این رسانه‌های ارتباطی نسبت به سایر فضاهای مجازی آن است که ارتباط در آنها، فقط بر متن استوار نیست و بنابراین، از نشانه­های بصری و شنیداری در تعامل­های رو در رو بهره‌مند است.

در زندگی­های به فردیت کشانده شده امروزی، یکی از مهمترین عوامل تحول در حوزه­های مربوط به اجتماع و فرهنگ رسانه­ها هستند. امروزه هیچ ابزار فرهنگی­ای به میزان تلفن همراه در روند فرهنگی جامعه نقش ندارد. تلفن همراه به عنوان یک رسانه ارتباطی، نسبت به سایر رسانه­های جمعی، رشد برق‌آسایی داشته­اند و گسترش و اشاعه آن هم عمدتاً به همین دهه اخیر برمی­گردد. به رغم این عمر کوتاه، تأثیرات فرهنگی تلفن همراه بر مناسبات فردی و اجتماعی آن قدر برجسته و قابل اعتنا است که برای جامعه شناسان، روان‌شناسان و محققان، عرصه‌های پژوهشی تازه‌ای فراهم آورده است. علاوه بر آن این ابزار همانند سایر رسانه­ها از کارکرد­های مختلفی همچون کارکرد اطلاع‌رسانی، فرهنگ‌سازی، آموزشی و … برخوردار است ولی به نظر می­رسد که ابزارهای تلفن همراه در بین جوانان صرفاً کارکرد سرگرمی و پرکردن اوقات فراغت داشته است. بنابراین در این پژوهش قصد داریم به بررسی قابلیت آموزشی ابزارهای تلفن همراه در آموزش حقوق شهروندی بپردازیم زیرا با گسترش شهرنشینی تدوین حقوق شهروندی و آموزش آن یک ضرورت است. (حسینی‌فر، 1388: www.modiryar.com)

در عصر حاضر، به «شهرنشینی» به عنوان یک پدیده اجتماعی و به عنوان انگاره­ای از تفاوت دنیای مدرن با عصر سنت نگریسته می­شود. شهروندان عموماً با سلایق و انگیزه‌های مختلف در جامعه شهری به فعالیت می­پردازند. عده­ای  برای کسب و کار، گروهی برای پرکردن اوقات فراغت و گروهی دیگر برای آموختن مهارت­های فردی و جمعی و … . از این رو، زندگی اجتماعی مستلزم وجود روابط حقوقی بین افراد و گروه­های مختلف جامعه می‌‌باشد و این روابط اجتماعی می­بایست تحت نظم و قاعده­ای درآید. چه آنکه، در صورت عدم وجود نظم و ضوابط در جامعه، زور، اجحاف و تزویر بر روابط بین افراد حاکم شده و این موضوع موجب ایجاد هرج و مرج و نابسامانی خواهد شد. فلذا، دولت‌ها و نهادهای عمومی با تعیین و تدوین قواعد و مقررات مربوطه، سیاست خاصی را در جهت تنظیم این روابط در پیش گرفته‌اند. اصولاً «حقوق شهروندی» را می­توان مجموعه قواعدی که بر روابط اشخاص در جامعه شهری حکومت می­کند تعریف نمود. از این رو، «حقوق شهری» که موضوع آن چگونگی روابط مردم شهر، حقوق و تکالیف آنان در برابر یکدیگر و همچنین در برابر جامعه و اصول و هدف ما و وظایف و روش انجام آن است را می­توان به عنوان اصولی بدانیم که منشعب از حقوق اساسی کشور است. (خباز، 1389: www.aftab.ir)

ترغیب شهروندان به پذیرش و انجام مسئولیت‌های مدنی و مشارکت در امور سیاسی، چالش مهم پیش روی سیستم‌های سیاسی در جوامع در حال توسعه است. جهانی‌شدن و جامعه اطلاعاتی در این فرایند بسیار تأثیرگذار بوده است و رسانه‌ها را به رکن محوری در فرآیند آموزش شهروندی تبدیل ساخته است.

آموزش رسانه‌ای جایگاه مهمی را در تعیین شرایط شهروندی در اختیار دارد. بدین ترتیب که آگاهی از حقوق شهروندی به دنبال ایجاد امکانی برای ابراز فرهنگی و برخورداری از سواد اجتماعی و مدنی است و در آن صورت ضروری خواهد بود که آموزش‌های ارائه شده به ویژه به کودکان و نوجوانان طوری باشد که آن‌ها را قادر سازد در فرهنگ رسانه‌ای پیرامون خود مشارکتی فعالانه داشته باشند. بر این اساس آگاهی از حقوق شهروندی منحصر به توانایی افراد برای تجزیه و تحلیل رسانه‌ها و مهارت‌های گوش دادن و تماشا کردن انتقادی نیست، بلکه می‌‌بایست به دنبال تشویق مشارکت انتقادی آن‌ها به مثابه تولیدکنندگان فرهنگی باشد.(كریمی، 1391: 309)

آموزش و افزایش آگاهی شهروندان از اموری است که همه رسانه‌ها باید به آن توجه داشته باشند. بر همین اساس باید واقعیتی ارائه شود که بر پیش داوری استوار نبوده بلکه بر پایه‌های علمی استوار باشد. محتوای آموزش‌ها نیز شهروندان را به سمت توافق در عین اختلاف سلیقه برساند. در بخش عقلانیت آموزش شهروندی باید باعث شود شهروندان به آگاهی و مفاهمه برسند. کارکرد دیگر رسانه‌های این حوزه برای گسترش فرهنگ شهروندی، تولید کالاهای فرهنگی مرتبط با شهروندی است. نقش نهادها و سیستم‌ها و سازمان‌های دولتی برای تسهیل آموزش و افزایش آگاهی شهروندی، استفاده از امکانات اینترنت، ایجاد رفاه و مفاهمه از دیگر کارکرد‌های رسانه‌ها برای ایجاد فرهنگ شهروندی است. بنابراین در میان انواع رسانه­های جمعی، رسانه‌های نوین ارتباطی همچون ابزارهای تلفن همراه که به واسطه اینترنت فعالیت می­کنند از اهمیت بیشتری برخوردارند. بنابراین در این پژوهش سعی داریم رابطه بین استفاده از نرم‌افزارهای تلفن همراه در آگاهی از حقوق شهروندی بپردازیم و در پی پاسخ به این سوال هستیم كه میزان آگاهی شهروندان از حقوق شهروندی چگونه است و آیا رابطه‌ای بین استفاده از این نرم‌افزارها و آگاهی شهروندان از حقوق شهروندی وجود دارد؟

1-2 – اهمیت و ضرورت تحقیق   

انجام این پژوهش در چندین بعد ضروری بوده و حائز اهمیت است. بعد اول، در میان رسانه­های عصر جدید، ابزارهای نوین ارتباطی مانند(لاین، وایبر، واتس آپ و …) بدلیل ماهیت چندکارکردی خود جایگاه ویژه‌ای دارند. این ابزارها هم ابزار انتقال اطلاعات علمی و هم وسیله سرگرمی جوانان هستند. قدرت نفوذی که این ابزارهای نوین در میان اقشار مختلف جامعه دارند، تأثیرگذاری آن را بر زندگی اجتماعی افزایش می‌دهد. پدیده‌ای که می‌تواند موجب شکل‌گیری جنبش­های اجتماعی و حتی ناهنجاری‌های اجتماعی شود، امروز به اغلب خانه‌ها راه‌یافته است. (صادقی، 1392: 26-38) این رسانه­ به وسیله‌ای برای پرکردن اوقات فراغت جوانان مبدل شده که مرزهای تازه­ای در شکل‌گیری ارزش­ها و هویت‌یابی جوانان پیش‌روی آنان قرار داده است. بررسی­های محققان علوم ارتباطات اجتماعی نشان می‌دهد که کارکرد غالب چت در لاین و وایبر برای کاربران ایرانی جنبه فراغتی و سرگرم‌کننده داشته که در اشکال مثبت و منفی تسهیل‌کننده و جبران‌کننده نیازهای ارتباطی آنها در دنیای واقعی است. (کمالی،1389: 145-152) بنابراین به علت گسترش و همه‌گیرشدن استفاده از ابزارهای تلفن همراه که در حال حاضر بیشتر جنبه سرگرمی دارد و به نظر می‌رسد دیگر کارکردهای آن مغفول مانده است ضروری است تا پژوهشی در این زمینه انجام شود و راهکارهایی برای استفاده از قدرت و پتانسیل این رسانه در جهت آموزشی نیز ارائه شود.